Το βασικό πρόβλημα ξεκίνησε από το γεγονός ότι δημοπρατήθηκαν και κατασκευάστηκαν δύο ξεχωριστά συστήματα συλλογής κομίστρου, διαφορετικής αρχιτεκτονικής και λειτουργίας. Συγκεκριμένα, τον Φεβρουάριο του 2021 υπογράφηκε η σύμβαση για το ηλεκτρονικό εισιτήριο του ΟΣΕΘ με αναθέτουσα αρχή την Κοινωνία της Πληροφορίας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Οι προδιαγραφές του διαγωνισμού που προκηρύχθηκε το 2019 ενσωμάτωναν όλες τις σύγχρονες απαιτήσεις ticketing μεγάλων πόλεων της Ευρώπης.
Το πρώτο τρίμηνο του 2022, δηλαδή τρία χρόνια μετά την προκήρυξη του διαγωνισμού του ΟΣΕΘ κι έναν χρόνο μετά την υπογραφή της σύμβασης και την έναρξη υλοποίησής του έργου «Ψηφιακός Μετασχηματισμός, Τηλεματική και Ενιαίο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου» ανετέθη από την εποπτεύουσα αρχή του έργου Αττικό Μετρό (σήμερα Ελληνικό Μετρό), της οποίας τότε πρόεδρος ήταν ο νυν υφυπουργός Υποδομών, Νίκος Ταχιάος, το ηλεκτρονικό εισιτήριο του Μετρό Θεσσαλονίκης και μάλιστα με προδιαγραφές που ήταν ξεπερασμένες. Η σύμβαση μάλιστα που υπογράφηκε με την Conduent Business Solutions France του ομώνυμου αμερικανικού ομίλου, η οποία σχεδιάζει και αναπτύσσει προηγμένο λογισμικό και συστήματα έκδοσης εισιτηρίων, δεν περιελάμβανε διαλειτουργικότητα με άλλα συστήματα.
Εύλογα προκύπτουν τα ερωτήματα γιατί η Ελληνικό Μετρό επέλεξε μία παρωχημένη τεχνολογία και δεν έλαβε υπόψη τις προδιαγραφές του έργου του ΟΣΕΘ που βρισκόταν σε εξέλιξη και βέβαια γιατί δεν διορθώθηκε έγκαιρα το πρόβλημα.
Σύμφωνα με πληροφορίες της Voria.gr, από τον περασμένο Μάιο το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, αλλά και η ανάδοχος κοινοπραξία του έργου του ΟΣΕΘ έχουν αποστείλει επανειλημμένα επιστολές στην εταιρεία, προκειμένου να προχωρήσει στις αναγκαίες ενέργειες (ουσιαστικά να ανοίξει το λογισμικό της και να γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις), ώστε το σύστημά της να είναι συμβατό με αυτό των λεωφορείων. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η εταιρεία επιδεικνύει εδώ και μήνες απροθυμία να συνεργαστεί με την ανάδοχο ελληνική εταιρεία του διαγωνισμού του ΟΣΕΘ και να λύσει το ζήτημα, το οποίο εκτιμάται ότι είναι ζήτημα δουλειάς - σχηματικά μιλώντας- το πολύ μίας εβδομάδας. Μάλιστα στις τελευταίες επικοινωνίες εκπρόσωποι της γαλλικής εταιρείας δήλωσαν ότι κάτι τέτοιο δεν περιλαμβάνεται στις συμβατικές της υποχρεώσεις και πως είναι αφοσιωμένη στην παράδοση του έργου που της ανατέθηκε, ενώ δεν έχει τους ανθρώπινους πόρους για να ασχοληθεί με τις αναγκαίες τροποποιήσεις!
Όπως είναι λογικό, η στάση της εταιρείας έχει εξοργίσει υψηλόβαθμους κυβερνητικούς παράγοντες και τις επόμενες μέρες θα ενταθούν οι πιέσεις, ώστε να συνεργαστούν οι δύο ανάδοχοι και να βρεθεί οριστική λύση.
Το μπάχαλο με τα εισιτήρια
Στο μεγάλο αυτό πρόβλημα ήρθε να προστεθεί κι ένας ακόμα πονοκέφαλος, όταν μόλις πριν από το καλοκαίρι διαπιστώθηκε ότι η γαλλική εταιρεία θα προμήθευε εισιτήρια χωρητικότητας 8k, ενώ το σύστημα του ΟΣΕΘ χρησιμοποιεί 4k. Ένα ζήτημα, για το οποίο κανείς από το αρμόδιο υπουργείο ή την Ελληνικό Μετρό δεν είχε φροντίσει να ενημερωθεί ή -πολύ περισσότερο- να ενημερώσει εξ αρχής τον ανάδοχο του συστήματος του μετρό.
Αυτό ανάγκασε τους αρμόδιους να υποβάλουν προς έγκριση σχέδιο τροποποίησης της σύμβασης του ΟΣΕΘ, προκειμένου να προμηθευτούν εισιτήρια και κάρτες με χωρητικότητα 8k. Ωστόσο, όπως αποκάλυψε η Voria.gr η τροποποιημένη σύμβαση απορρίφθηκε από το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς η προμήθεια αυτή δεν προβλεπόταν στην αρχική σύμβαση. Ήδη η αναθέτουσα αρχή έχει καταθέσει απάντηση, για να αιτιολογήσει την επίμαχη αλλαγή στη σύμβαση με βασικό επιχείρημα ότι τη χρονική στιγμή που υπογράφηκε η αρχική σύμβαση δεν είχε προβλεφθεί η διαλειτουργικότητα και η συνέργεια των δύο μέσων.
Ακόμη, όμως κι αν ξεπεραστεί ο σκόπελος του Ελεγκτικού Συνεδρίου (κάτι που θεωρείται πολύ πιθανό) και γίνει η προμήθεια των νέου τύπου εισιτηρίων, είναι άγνωστο αν θα είναι έτοιμα τα νέα εισιτήρια μέχρι το ορόσημο της 30ης Νοεμβρίου, καθώς πρέπει να μπουν τα κατάλληλα στοιχεία στο τσιπάκι τους, να εφαρμοστεί δηλαδή η περίφημη διαλειτουργικότητα.
Η διαφοροποίηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα τα 2 εκ. εισιτήρια χωρητικότητας 4k που προμηθεύτηκε ο ΟΣΕΘ να μην μπορούν να αξιοποιηθούν στο μετρό και εξετάζεται το ενδεχόμενο να δοθούν σε συγκοινωνιακό πάροχο άλλης πόλης, για παράδειγμα στον ΟΑΣΑ. Ωστόσο αυτό θεωρείται εντελώς ασήμαντο ζήτημα σε σχέση με το μείζον της διαλειτουργικότητας, που θα κρίνει και την ομαλή λειτουργία του μετρό στις 30 Νοεμβρίου. Για να γίνει κατανοητή η τάξη μεγέθους, τα 2 εκατ. αυτά εισιτήρια καλύπτουν τις αγοραστικές ανάγκες μόλις λίγων ημερών στην Αττική.
Οι διαφορές των συστημάτων
Το σύστημα της Ελληνικό Μετρό είναι card-based, που σημαίνει ότι οι μετακινούμενοι χρησιμοποιούν εισιτήριο ή προσωποποιημένη κάρτα, η οποία έχει τοπικά αποθηκευμένα τα προϊόντα κομίστρου και ο υπολογισμός της τιμής του εισιτηρίου γίνεται σε επίπεδο συσκευής επικύρωσης και όχι από το κεντρικό σύστημα.
Στον αντίποδα, το σύστημα του ΟΣΕΘ είναι account-based, δηλαδή οι μετακινούμενοι χρησιμοποιούν εισιτήριο ή προσωποποιημένη κάρτα, τα οποία χρησιμοποιούνται απλά ως ένας δείκτης -pointer- προς τον λογαριασμό τους, ο οποίος βρίσκεται στο κεντρικό σύστημα. Όλα τα προϊόντα κομίστρου είναι αποθηκευμένα στον λογαριασμό και όχι τοπικά στην κάρτα. Ο υπολογισμός της τιμής του εισιτηρίου γίνεται από το κεντρικό σύστημα και όχι τοπικά από τη συσκευή επικύρωσης. Αυτό είναι το σύστημα που χρησιμοποιείται σε όλες τις σύγχρονες πόλεις και πλέον και στην Αθήνα.
Σε αντίθεση με το σύστημα της Ελληνικό Μετρό, το σύστημα του ΟΣΕΘ υποστηρίζει:
Εφαρμογή σε κινητό (Mobile application) για αγορά προϊόντων κομίστρου όπου και να βρίσκεται ο επιβάτης με την μορφή QR Code
Αγορά και επαναφόρτιση της προσωποποιημένης έξυπνης κάρτας μέσω internet, χωρίς να απαιτείται φυσική παρουσία του επιβάτη σε εκδοτήρια.
Αγορά προσωποποιημένης κάρτας ειδικής εκπτωτικής κατηγορίας (π.χ. ανέργων, φοιτητών) μέσω internet με αυτόματη ταυτοποίηση του δικαιούχου, χωρίς να απαιτείται η προσκόμιση δικαιολογητικών και επίσκεψη σε εκδοτήρια
Account-based σύστημα δηλαδή ο επιβάτης θα διαθέτει έναν ασφαλή λογαριασμό χρήστη το οποίο θα τον χρησιμοποιεί:
Για μετακινήσεις – επικυρώσεις με ανέπαφες τραπεζικές κάρτες, με έξυπνα τηλέφωνα ή ρολόγια, ή με έξυπνες άυλες κάρτες
Εφαρμογή πολιτικών fare capping, ώστε να υπάρχει μέγιστη χρέωση ανά ημέρα, ανεξαρτήτως των διαδρομών
Υποστήριξη πολιτικών best fare, ώστε το σύστημα να προτείνει μόνο του στον επιβάτη το βέλτιστο κόμιστρο που πρέπει να επικυρωθεί
Υποστήριξη σχήματος pay-as-you-go, ώστε ο επιβάτης να πληρώνει δίκαιο κόμιστρο ανάλογα με τις μετακινήσεις του μέσα στην ημέρα και όχι μία flat τιμή.
Σύμφωνα με τον ΟΣΕΘ, το λογισμικό του Αυτόματου Συστήματος Συλλογής Κομίστρου του οργανισμού είναι τελευταίας γενιάς που αξιοποιώντας τις διεθνείς πρακτικές φιλοξενείται στις σύγχρονες υποδομές του G-Cloud (κυβερνητικού νέφους), με εγγυημένη διαθεσιμότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, εύκολη επεκτασιμότητα, καθώς και υψηλού επιπέδου παρεχόμενη ασφάλεια, ενώ το σύστημα της Ελληνικό Μετρό φιλοξενείται σε ιδιόκτητους διακομιστές με μειωμένες δυνατότητες επέκτασης και ανάκαμψης από καταστροφές.
Τα πιθανά σενάρια
Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, το μεγάλο στοίχημα είναι η ολοκλήρωση της διαλειτουργικότητας, με τους αρμόδιους να εκτιμούν ότι το εμπόδιο της προμήθειας των νέου τύπου εισιτηρίων μπορεί να αντιμετωπιστεί με fast track διαδικασίες.
Σε αντίθετη περίπτωση, στη Θεσσαλονίκη θα εφαρμοστεί η παγκόσμια πρωτοτυπία για τα δεδομένα των σύγχρονων πόλεων να υπάρχουν διαφορετικού τύπου εισιτήρια για τα δύο μέσα μεταφοράς (4k για ΟΑΣΘ και ΚΤΕΛ και 8k για μετρό). Μάλιστα, εφόσον συμβεί κάτι τέτοιο, θα υπάρξει πρόβλημα και με τις προσωποποιημένες εκπτωτικές κάρτες που δίνονται σε ειδικές κατηγορίες (άνεργοι, μαθητές κλπ). Οι κάρτες αυτές θα υπάρχουν, αλλά θα εκδίδονται μόνο από τα εκδοτήρια του ΟΣΕΘ, καθώς αυτά του μετρό δεν είναι συνδεδεμένα με τις αρχές πιστοποίησης (ΗΔΙΚΑ, υπουργεία Παιδείας κλπ).
https://www.voria.gr/article/thessaloni ... loym-me-ta
