https://insidestory.gr/article/poianoy- ... HVjNpMKEhHΣτις 9 Ιουλίου 2024 εκπνέει η συμφωνία
Το ΦΕΚ του 1964 με το οποίο η Ελλάδα επικύρωσε τη συμφωνία με τη Βουλγαρία
που έκανε η χώρα μας το 1964 με τη Βουλγαρία για την εκμετάλλευση των νερών του Άρδα, ενός παραποτάμου του Έβρου χωρίς τον οποίον δεν υπάρχει γεωργία στον νομό Έβρου. Η ελληνική κυβέρνηση έχει μέχρι τώρα αποτύχει να πείσει τους Βουλγάρους να ανανεώσουν τη συμφωνία, καθώς εκείνοι ζητούν πρόσβαση στα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης και της Καβάλας ως αντάλλαγμα. Ένας από τους λόγους είναι η προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν την ενεργειακή τους επάρκεια μέσω της Ελλάδας – που το 2022 τους έδωσε φυσικό αέριο χωρίς να διεκδικήσει την ανανέωση της συμφωνίας του 1964 για τα νερά του Άρδα.
ImageΗ λεκάνη απορροής του ποταμού Άρδα που μοιράζονται η Βουλγαρία και η Ελλάδα.
Η λεκάνη απορροής του ποταμού Άρδα που μοιράζονται η Βουλγαρία και η Ελλάδα.
Από το 2015
«Οι αγρότες βόρεια της Ορεστιάδας προειδοποιούσαν από το 2015 τις ελληνικές κυβερνήσεις ότι η συμφωνία για το νερό επρόκειτο να λήξει τον Ιούλιο του 2024», μου λέει ο αγρότης Γιώργος Δερνεκτσής, από τον Τοπικό Οργανισμό Εγγείων Βελτιώσεων Βόρειου Άρδα.
ImageΟ Τάσος Τέλλογλου με τον Γιώργο Δερνεκτσή.
Ο Τάσος Τέλλογλου μιλάει με τον Γιώργο Δερνεκτσή. [Κώστας Παπαδάκης]
Για πολλούς λόγους οι ελληνικές κυβερνήσεις –και η σημερινή– δεν ήθελαν να ακούσουν αυτό που τους έλεγαν. Σύμφωνα με απόλυτα ασφαλείς πληροφορίες, η σημερινή κυβέρνηση άρχισε να κινείται για το ζήτημα πριν από δύο χρόνια: τον Μάιο του 2022. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας εξέφραζε την αισιοδοξία του πως η χώρα θα πετύχαινε μία επανάληψη της συμφωνίας με τη Βουλγαρία, απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Αναστάσιου Δημοσχάκη.
Την ίδια περίοδο ο τότε υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας πήγε στη Σόφια για να συζητήσει με τους Βουλγάρους τρόπους με τους οποίους η Ελλάδα θα κρατούσε τη γειτονική χώρα ενεργειακά «ζωντανή», καθώς η Ρωσία της είχε κόψει την παροχή φυσικού αερίου διότι αρνιόταν να πληρώσει σε ρούβλια. Η Ελλάδα τότε δεν συνέδεσε τις ενεργειακές διευκολύνσεις προς τη Βουλγαρία με την απαίτησή της να ανανεωθεί η συμφωνία για το νερό. Αυτό ίσως έγινε γιατί έβγαζε χρήματα από την παροχή φυσικού αερίου στη Βουλγαρία, αλλά το πιθανότερο είναι πως έγινε επειδή το νερό είναι ένα ...παραμελημένο είδος στα υπουργεία Εξωτερικών και Περιβάλλοντος, όπου φαίνεται να μετράει μόνο το ρεύμα. Κάπως έτσι το βλέπουν και οι Βούλγαροι, αλλά για διαφορετικούς λόγους.
Η περίπτωση του Δοσπάτη
Ο ποταμός Ντοσπάτ
Dospat (river)
(Δοσπάτης στα ελληνικά) πηγάζει από την Ανατολική Ροδόπη στη Βουλγαρία και συναντιέται με τον Νέστο και τον Άρδα. Στην Ελλάδα διέτρεχε μόλις 21 χιλιόμετρα. Και λέμε διέτρεχε, γιατί το ποτάμι δεν υπάρχει πια, καθώς οι Βούλγαροι, κάτω από τη μύτη πολλών ελληνικών κυβερνήσεων, κράτησαν το νερό για τις ανάγκες τους, φτιάχνοντας μία τεχνητή λίμνη στα 1.200 μέτρα υψόμετρο.
Ο Άρδας στη Βουλγαρία ρέει σε βραχώδεις περιοχές και 10 χιλιόμετρα πριν από τα ελληνικά σύνορα τα νερά του συγκρατούνται από το φράγμα του Ιβαΐλοβγκραντ, προκειμένου να παραχθεί ενέργεια. Το φράγμα χτίστηκε από το κομμουνιστικό καθεστώς του Τοντόρ Ζίβκοφ το 1964, ταυτόχρονα με την υπογραφή της ελληνοβουλγαρικής συμφωνίας για τη διαχείριση των νερών του Άρδα. Οι Βούλγαροι δεσμεύθηκαν με τη συμφωνία να αφήνουν να διέρχονται στη χώρα μας 180 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ανά καλλιεργητική περίοδο. Το νερό αυτό «ποτίζει» άμεσα 220.000 στρέμματα εύφορου κάμπου στο τρίγωνο Ελλάδας-Τουρκίας-Βουλγαρίας και ζωογονεί τον υδροφόρο ορίζοντα γύρω και μέσα στον ποταμό Έβρο, στο οικοσύστημα του φυσικού μας συνόρου προς την Ανατολή, μέχρι το Δέλτα του στο Αιγαίο. Στον κάμπο βόρεια της Ορεστιάδας οι αγρότες σπέρνουν καλαμπόκι και βαμβάκι, ρύζια και ηλίανθο, ενώ παλιότερα έβαζαν κι άλλες καλλιέργειες, όπως τεύτλο και σπαράγγια. Ένα πολύπλοκο σύστημα αρδευτικών καναλιών διαμοιράζει το νερό σε κάθε χωράφι στην πέμπτη μεγαλύτερη πεδιάδα της χώρας.
ImageΟρυζώνας στο χωριό Ρύζια, πάνω από την Ορεστιάδα.
Ορυζώνας στο χωριό Ρύζια, πάνω από την Ορεστιάδα.
«Αν οι Βούλγαροι επικαλούμενοι τις ανάγκες για ρεύμα στο Ιβαΐλοβγκραντ μας κόψουν έστω και για μία μέρα το νερό, η παραγωγή θα αρχίσει να χάνεται», μου λέει ο Δερνεκτσής. Πριν μπει η Βουλγαρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (1/1/2007) έχτισε τρία φράγματα βορειότερα του Ιβαΐλοβγκραντ, όπου κατακρατείται πρόσθετο νερό του Άρδα για την παραγωγή ρεύματος. «Αυτό συνέβη διότι δεν θα μπορούσαν να το κάνουν μετά», μου λέει αξιωματούχος της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης που θέλει να παραμείνει ανώνυμος, «καθώς η ευρωπαϊκή οδηγία 2000/60
Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων | EUR-Lex
για το νερό που επικαλείται η Ελλάδα επιβάλλει τη “δίκαιη μοιρασιά” των υδάτων με τη χώρα απέναντι από εκείνην από την οποία πηγάζει το ποτάμι». H οδηγία αρχίζει με τη φράση «Το ύδωρ δεν είναι εμπορικό προϊόν όπως όλα τα άλλα, αλλά αποτελεί κληρονομιά που πρέπει να προστατεύεται και να τυγχάνει της κατάλληλης μεταχείρισης».
Άκαρπη διαπραγμάτευση
Μια αντιπροσωπεία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τον υπουργό Θόδωρο Σκυλακάκη και τον γ. γρ. Υδάτων Πέτρο Βαρελίδη πήγε στις 31 Ιανουαρίου 2024 και διαπραγματεύθηκε με τη βουλγαρική πλευρά. Προηγουμένως οι Βούλγαροι είχαν καταστήσει σαφές, σύμφωνα με έγκυρες βουλγαρικές πηγές, ότι συνέδεαν μια πιθανή συμφωνία για τα νερά του Άρδα με την πρόσβασή τους στα λιμάνια της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης (η Βουλγαρία ήδη από το 2022 δεν έκρυβε τις προθέσεις της να γίνει μέτοχος του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης
Bulgaria to take part in tender for Greece's Alexandroupolis port concession | SeeNext
). Η ελληνική πλευρά είχε αφήσει ανοιχτή τη σύνδεση, στην οποίαν επανέρχονται ξανά και ξανά οι Βούλγαροι. Μία πρόσβαση στα δύο βορειοελλαδίτικα λιμάνια θα δώσει στη Βουλγαρία τη δυνατότητα να μεταφέρει πυρηνικά καύσιμα από τις ΗΠΑ ή τη Γαλλία για το εργοστάσιό της στο Κοζλοντούι
First Westinghouse fuel at Bulgaria's Kozloduy nuclear power plant | world nuclear news
, σε αντικατάσταση του αντίστοιχου ρωσικού πυρηνικού καυσίμου.
ImageΧειριστές του πίνακα ελέγχου εργάζονται στην αίθουσα ελέγχου της μονάδας 6 του πυρηνικού σταθμού της Βουλγαρίας κοντά στην πόλη Κοζλοντούι στις 27 Ιουλίου 2023. [Nikolay DOYCHINOV / AFP]
Χειριστές του πίνακα ελέγχου εργάζονται στην αίθουσα ελέγχου της μονάδας 6 του πυρηνικού σταθμού της Βουλγαρίας κοντά στην πόλη Κοζλοντούι στις 27 Ιουλίου 2023. [Nikolay DOYCHINOV / AFP]
«Οι Βούλγαροι ζητούν ανά 15 μέρες διαφορετικά πράγματα στη διαπραγμάτευση», μου είπε πηγή που γνωρίζει το σημείο στο οποίο βρίσκονται οι συζητήσεις. «Ένα δεύτερο κείμενο που μας πρότειναν μετά τη διαπραγμάτευση της 31ης Ιανουαρίου στη Σόφια ήταν πολύ χειρότερο από το πρώτο». Αυτή τη στιγμή οι συζητήσεις για την ακρίβεια βρίσκονται στο κενό, καθώς την Κυριακή η Βουλγαρία ψηφίζει για μια νέα κυβέρνηση. Αλλά όποιος και να εκλεγεί, στην Αθήνα αμφιβάλλουν ότι κάτι μπορεί να αλλάξει αν η συμφωνία δεν γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο ανώτατο δυνατό επίπεδο, δηλαδή σε εκείνο του πρωθυπουργού.
«Δεν ξέρουμε πόσες φορές θα ποτίσουμε αυτό το καλοκαίρι», μου είπε ο αγρότης και γεωπόνος Δημήτρης Δρακούδης. Στην Αθήνα οι συνομιλητές των Βουλγάρων είναι πιο ψύχραιμοι, πιστεύοντας ότι την τελευταία στιγμή θα βρεθεί μία λύση, ή αν δεν βρεθεί θα δοθεί μία τρίμηνη παράταση. Όμως οι ομάδες εργασίας που επρόκειτο να συναντηθούν στα τέλη Μαΐου (21 ή 27/5) δεν συναντήθηκαν, καθώς οι Βούλγαροι δεν απάντησαν ποτέ στις προτάσεις της ελληνικής πλευράς για το πότε θα έπρεπε να γίνει η συνάντηση.
Imageο αγρότης και γεωπόνος Δημήτρης Δρακούδης.
Ο Τάσος Τέλλογλου μιλάει με τον αγρότη και γεωπόνο Δημήτρη Δρακούδη. [Κώστας Παπαδάκης]
Μία πηγή στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης πιστεύει ότι αν δημιουργηθεί πρόβλημα με τον Άρδα θα ακολουθήσει και ο Νέστος. Στην Αθήνα φοβούνται ότι μια διακράτηση των νερών του ποταμού θα κατεβάσει τόσο πολύ και τη στάθμη του Έβρου, που οι επαγγελματίες διακινητές ανθρώπων θα κάνουν πάρτι στον Έβρο – δεν είναι μυστικό ότι οι Βούλγαροι είχαν ανοίξει τα θυροφράγματα του Ιβαΐλοβγκραντ για να βοηθήσουν την Ελλάδα να «ανεβάσει» τη στάθμη του Έβρου. Όταν η στάθμη έπεσε στα Μαράσια το 2023, διακόσιοι πρόσφυγες και μετανάστες εισέβαλαν σε μία μόλις ημέρα
Περίπου 200 άτομα, κυρίως παιδιά, στον κάθετο άξονα της Εγνατίας κοντά στα Μαράσια – Μεγάλη κινητοποίηση για τη μεταφορά τους στις προσφυγικές δομές του Έβρου | radioevros.gr
στην περιοχή που ενώνεται ο Άρδας με τον Έβρο. «Χωρίς τον Άρδα δεν υπάρχει Έβρος», παραδέχεται ανώτερος Βούλγαρος αξιωματούχος που γνωρίζει καλά τον σχετικό φάκελο.
Στην Ορεστιάδα πάλι, ο μηχανολόγος Ορέστης Βουρνέλης προβλέπει ότι μία διακράτηση των νερών του Άρδα θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στο οικοσύστημα του Δέλτα του Έβρου, επιτρέποντας την είσοδο θαλασσινού νερού στο ποτάμι.
Και τι όπλα έχει η Ελλάδα για να πιέσει τη Βουλγαρία; Η είσοδος της γειτονικής χώρας στη Συνθήκη Σένγκεν δεν έχει κυρωθεί ακόμα από το ελληνικό κοινοβούλιο. Αν αργήσει η ανανέωση της συμφωνίας για το νερό, μπορεί να αργήσει λίγο και η κύρωση της προσχώρησης της Βουλγαρίας στη Σένγκεν.
Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο Αρδας Ειναι και ο Νέστος και ο Στρυμώνας. Για μένα είναι τρελό ότι η Ελλάδα είχε δυο ευκαρίες για την ανανέωση της συμφωνίας και δεν τις χρησιμοποίησε Μια με τους κάθετους άξονες και μια με το Φυσικό αέριο .Και το ΥΠΕΞ ξύπνησε τώρα και τρώει άκυρα γιατί οι Βούλγαροι θέλουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα χρήσης των λιμανιών Καβάλας και Αλεξανδρούπολης.
Αν γνωρίζει κάποιος περισσότερα ας τα πει
Japetus
στο νήμα
