Γενιά του 30 και πνευματική οπισθοδρόμηση

[paul25]

Αυτές τις μέρες έπεσα πάνω σε μια πολύ αιρετική άποψη για τον ρόλο της Γενιάς του 30 και της πνευματικής της συμβολής στο τόπο μας. Ο "εριστικός" Γερ. Κακλαμάνης αναφέρει ότι ενώ οι πρώτοι Διαφωτιστές πάλευαν να αναπτύξουν το πνεύμα του Έλληνα και να το συνδέσουν με το θετικιστικό επιστημονικό Ευρωπαϊκό πνεύμα (υλισμός) η προσπάθεια αυτή καταπνιγόταν από την εγχώρια νεοϊδρυθείσα αστική τάξη η οποία έκανε σύμμαχο της σε αυτό, όποιον θεωρούσε ότι την βοηθούσε να το επιτύχει. Ένας τέτοιος σύμμαχος στις αρχές του 20 αιώνα βρέθηκε στο κίνημα της "Γενιάς του 30" της οποίας σκοπός ήταν να υπερτονιστεί η Ελληνικότητα και να επιτευχθεί η απομάκρυνση απ'ότι πρέσβευε το Ευρωπαϊκό πνεύμα. Για του λόγου το αληθές κάνει αναφορά στο φερόμενο ιδρυτικό μανιφέστο της γενιάς το "Ελεύθερο Πνεύμα" που συνέταξε ο Θεοτοκάς και αναφέρει την ανεμπόδιστη δράση τους στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά που δεν τους λογόκρινε ενώ άφηνε το περιοδικό Νέα Γράμματα να κυκλοφορεί ελεύθερο, ως απόδειξη αυτής της ανίερης συμμαχίας.

Παραθέτω απόσπασμα:

Μόλις γύρισε από το Λονδίνο ο Θεοτοκάς, αμέσως τυπώνει το "Ελεύθερο Πνεύμα" του. Το βιβλίο αυτό από άποψης επιστημονικής εξακρίβωσης δεν προσέφερε τίποτα καινούργιο. Με αξίωμα την πνευματική αυθαιρεσία περιέχει τα εξής δύο βασικά πράγματα, που είναι κατά βάθος ταυτόσημα: Κριτική κατά των απόψεων του Φ. Πολίτη και Γ. Αποστολάκη, και την διαβεβαίωση ότι η γενιά του Θετοκά είναι η προνομιούχος, έναντι των παλαιοτέρων, στην οποία πρέπει να ανατεθεί ανεπιφύλακτα η πνευματική ηγεσία. Ηθελημένα ή όχι, στο βιβλίο αυτό η έννοια του επιστημονικού εξακριβωτικού συσχετισμού αντικαθίσταται από την εξαλλοσύνη-κοινωνιολογικώς ωστόσο αιτιολογημένη-και εκκινεί από την σύγκριση ποσών ανόμοιων, της Ελλάδος και της Ευρώπης.

Η δεκαετία του 20-30 πέρασε ασφυκτικά με τους Αποστολάκη και Πολίτη. Η κριτική των ανθρώπων αυτών εξ υπονοούσε μονοσήμαντα κοινωνικά σημαινόμενα και έθετε επιταγές προϋποθέσεων πνευματικής ζωής. Πρώτη δουλειά του Θεοτοκά είναι να στραφεί εναντίον τους. Γράφει ο Θεοτοκάς <<Δεν έχει ανάγκη η Ελλάδα από περισυλλογή, σεμνότητα, δουλειά, προσπάθεια, διότι, όπως είπε ο Zweig, τον κόσμο δεν τον ανανέωσαν οι ήρεμοι επιστήμονες....αλλά οι έξω-νόμου.

Νομίζω ότι είναι καταφανές γιατί δεν αναπτύσσεται εκπαιδευτικά η επιστημονική σκέψη στην χώρα, είναι απίστευτο το γεγονός ότι υπερτονίστηκε η Τέχνη στον τόπο έναντι της επιστήμης εξαιτίας του οπορτουνισμού κάποιων ανθρώπων που θεωρούνται ιστορικά τα ιερά τέρατα των διανοουμένων της χώρας. Τι τύχη είχε ένας φοιτητής της εποχής που αν αναζητούσε να ξεφύγει από το άγονο ακαδημαϊκό περιβάλλον που ήδη εξόριζε καθηγητές πανεπιστημίου με θετικιστικό πνεύμα όπως πχ τον Αβροτέλη Ελευθερόπουλο και έπεφτε πάνω στους τοπικούς διανοούμενους που ανήκαν μόνο στο χώρο της τέχνης και που έβλεπαν την επιστήμη ως απάνθρωπη και μη συμβατή με την ζωή του ανθρώπου; Και όταν αυτοί προωθούσαν μόνο την παράδοση και την ελληνοκεντρικότητα; Ώστε σήμερα να έχουμε ως μόνη κληρονομιά Ελύτη, Σεφέρη, Μυριβίλη κλπ και ούτε καλά-καλά έναν αξιόλογο θετικό επιστήμονα;

Κλείνω με τον Κλέων Παράσχο (ποιητή) ο οποίος έγραφε το 1956:

Μεγάλος σαματάς στο βιβλιοπάζαρο. Οι τυφλοπόντικες (επιστήμονες) τσιρίζουν...Οι λογοτέχνες κριτικοί κάνοντας μια νέα έκδοση των έργων του σέβονται την θέληση του ποιητή και παραλείπουν κι εκείνοι τα ποιήματα που εκείνος παρέλειψε...Δεν σκέπτεται όμως έτσι ο γραμματικός (επιστήμονας). Και πως θα μπορούσε να σκεφτεί; Η τέχνη έχει ανθρωπιά, η επιστήμη είναι είναι απάνθρωπη...Ο Γραμματικός (επιστήμονας) είναι νεκροτόμος. Αυτός μάτια μου θέλει να ροκανίσει, θέλει λουφέ, θέλει υλικό για να το ελέγξει, να το κατατάξει, να το κάνει <<δελτία>>...Και τι την έχουμε την επιστήμη λοιπόν; Άψε-σβήσε δεν λύνει η μεγάλη αυτή κυρία όλα τα ζητήματα;

Ειλικρινά, δεν είχα σκεφτεί ποτέ αυτές τις συνέπειες της Γενιάς του 30 στην πνευματική ζωή του τόπου διότι από το σχολείο μας τους εκθείαζαν αλλά ο,τι εκθειάζεται στο σχολείο έχει και σκοπό, εσείς τι λέτε;

[nemo]

μαλλον μετα ειναι οπισθοδρομηση και συνεχιζεται μεχρι σημερα