Η δήλωση του πρωθυπουργού στο περιοδικό «Διαβάζω» ότι έχει διαβάσει -καταβάλλοντας βέβαια μεγάλη προσπάθεια- το «Κεφάλαιο» του Καρλ Μαρξ προκάλεσε μεγαλύτερη συζήτηση από κάθε άλλη πρωθυπουργική ρήση τους τελευταίους μήνες. Το επίμαχο απόσπασμα της συνέντευξης που παραχώρησε στον διευθυντή του περιοδικού Γιάννη Μπασκόζο είναι το ακόλουθο:
«Διάβαζα με επιμονή και υπομονή τους αριστερούς στοχαστές. Και το λέω αυτό γιατί πραγματικά θέλει κουράγιο για να διαβάσει κανείς ολόκληρο το "Κεφάλαιο" του Μαρξ. Εχοντας περάσει αυτή τη "δοκιμασία", μπορώ να σας πω ότι αυτή η επιμονή και η υπομονή είναι κάτι που ανέκαθεν το αναγνώριζα ανοιχτά στους αριστερούς φίλους μου. Ο Μαρξ ήταν ο πρώτος πολιτικός στοχαστής που έσκυψε με τόση ευαισθησία και αναλυτική οξυδέρκεια στο μεγάλο πρόβλημα της εξαθλίωσης των εργατών της εποχής του. Μπορεί η ιστορία να δείχνει ότι έκανε λάθος ως προς το κανονιστικό, τουλάχιστον, κομμάτι της θεωρίας του. Ομως η προσεκτική μελέτη της περιγραφής των συνθηκών της ζωής των προλετάριων, αλλά και των δρόμων που μπορεί να πάρει μια κοινωνία που δεν φροντίζει στην πράξη για τα λιγότερο προνομιούχα μέλη της, είναι, πιστεύω, απαραίτητο ανάγνωσμα για όλους, ανεξάρτητα από ιδεολογική αφετηρία, όσοι βλέπουν τον άνθρωπο στο κέντρο της πολιτικής δράσης».
[...]
*Δεν μιλάμε για περιπτώσεις φιλελευθέρων που πέρασαν στα νιάτα τους από αριστερές οργανώσεις. Ο Πέτρος Τατούλης, π.χ. που πέρασε από το μαοϊκό ΕΚΚΕ και ο Δημήτρης Αβραμόπουλος που ανδρώθηκε πολιτικά στον Δημοκρατικό Αγώνα του Ρήγα Φεραίου, είναι ιδιαιτέρως φειδωλοί σε σχόλια περί μαρξισμού και Μαρξ. Αντιθέτως, στελέχη της Ν.Δ. που ξεκίνησαν από το άλλο άκρο της πολιτικής σκηνής δεν διστάζουν να επιδείξουν από το βήμα της Βουλής τη βαθιά τους γνώση -και εκτίμηση- για τον Μαρξ και το έργο του!
*Ο Κωνσταντίνος Κιλτίδης, που έκανε τα πρώτα του βήματα στην οργάνωση της «4ης Αυγούστου» στο πλευρό του Πλεύρη, αγορεύει στη Βουλή:
«Νιώθει δικαιωμένος ο Μαρξ κ. υπουργέ, διότι καταφέρατε να κυριαρχεί η οικονομία και να επιβάλλεται της πολιτικής» (31/1/01).
*Αλλά και ο βασιλόφρων Αθανάσιος Δαβάκης χρησιμοποιεί την πασίγνωστη αρχή του Κομμουνιστικού Μανιφέστου για να εξωραΐσει τον ανοιχτά ρατσιστικό του λόγο: «Ενα φάντασμα πλανάται ολοένα γιγαντούμενο υπεράνω των τοπίων και των ευδαιμόνων πολιτών της Ε.Ε., το φάντασμα των λαθρομεταναστών» (6/3/01).
(Σημείωση: στον Δαβάκη έλαχε πριν 15 μέρες να είναι ο προεδρεύων της Βουλής στο συμπούρμπουλο Μπογδάνου-Παφίλη-Δένδια. Τι σκεφτόταν στη διάρκεια του συμπούρμπουλου δεν ξέρουμε).
*Για τον τρόπο που μυούνται οι φιλελεύθεροι στον μαρξισμό είχε μιλήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης την περίοδο της συγκυβέρνησης: «Ο μαρξισμός σαν ιδεολογική πρόταση είναι αρκετά ελκυστική για κάποιο νέο. Βρίσκω ότι η οικονομική και κοινωνική του θεωρία έχει χτυπητές αδυναμίες. Δεν πιστεύω ότι και ο ίδιος ο Μαρξ θα θεωρούσε εφαρμογή των ιδεών του αυτά που συνέβησαν κατά καιρούς στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Φυσικά είναι από τα κορυφαία μυαλά. Αλλωστε στο Χάρβαρντ διδάχτηκα συστηματικά μαρξισμό» (Συνέντευξη στις «Εικόνες», 9/8/89).
*Εκείνος που φαίνεται ότι έχει εντυπωσιαστεί από τον Μαρξ περισσότερο απ' όλους είναι ο Βύρων Πολύδωρας. Είναι ο πολιτικός που δεν χάνει ευκαιρία να διακηρύξει τις πεποιθήσεις του στο βήμα της εθνικής αντιπροσωπείας: «Κύριε πρόεδρε, τελικά ο Μαρξ υπήρξε πολύ σημαντικός πολιτικός φιλόσοφος», θα αποφανθεί με το γνωστό του ύφος στις 21/11/02 ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.Δ.
Και θα εξηγήσει ότι το θαυμασμό του προκάλεσε η διατύπωση του Μαρξ «ότι οι παραγωγικές σχέσεις γεννούν με τη σειρά τους τις οικονομικές, τις κοινωνικές και ηθικές σχέσεις». Για να χρυσώσει λίγο το χάπι στους συντηρητικούς ακροατές του προσθέτει βέβαια ότι όλα αυτά «τα έχει πάρει ο Μαρξ από τους αρχαίους Ελληνες».
Παρόμοιες εκφράσεις θαυμασμού προς τον Μαρξ θα βρούμε σε πολλές αγορεύσεις του κ. Πολύδωρα: «Εδώ συναντώμαι με τη μαρξιστική σκέψη που λέει "ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής", τώρα ποιος κατέχει τη γνώση», θα πει πριν από λίγους μήνες με αφορμή τη διά βίου εκπαίδευση (7/6/05). Με κάθε αφορμή τσιτάρει τον αγαπημένο του φιλόσοφο: «Ετσι γεννήθηκε η έννοια του αστισμού, της μπουρζουαζίας που λέει ο Μαρξ» (22/3/05).
Ακόμα και για να στηρίξει την πεποίθησή του ότι πρέπει να διατηρηθεί ο θεσμός της Νομαρχίας καταφεύγει στον συγγραφέα του «Κεφαλαίου»: «Να σταθεροποιηθεί η Νομαρχία. Δεν ξέρω τι θα γίνει στο μέλλον, αλλά να σταθεροποιηθεί για δέκα χρόνια, για να δούμε τι επιρροή θα έχει πάνω στη διοικητική ζωή ο νόμος του Ηρακλείτου και του Μαρξ. Οι παραγωγικές σχέσεις προσδιορίζουν όλες τις άλλες, τις κοινωνικές, τις ηθικές, όλες» (1/6/05).
Οι γνώσεις του κ. Πολύδωρα εκτείνονται και στο συγγενικό κύκλο του Μαρξ. Αναφέρεται «στον γαμπρό του Μαρξ, στον Πολ Λαφάργκ, ο οποίος έγραψε το περίφημο " Δικαίωμα στην Τεμπελιά", Le droit a la paresse. Η ραστώνη είναι δικαίωμα. Και ήταν μια πολύ σοβαρή συζήτηση, ήταν σοβαρός διανοούμενος ο Λαφάργκ». Επιχείρησε τότε η Αννα Διαμαντοπούλου να μειώσει τις εντυπώσεις, σημειώνοντας ότι ο Λαφάργκ αυτοκτόνησε. Αλλά ο κ. Πολύδωρας ήταν έτοιμος: «Αυτοκτόνησε μαζί με την κυρία του τη Λάουρα, το 1911. Αλλά ήταν σοβαρός διανοητής. Και η ανάλυσή του ήταν πρόδρομος του οχτάωρου» (19/7/05).
*Μια άλλη γνωστή φωνή της Ν.Δ. με μαρξιστική παιδεία είναι καθώς φαίνεται η Κατερίνα Παπακώστα: «Τελειώνοντας θα ήθελα να πω μια φράση του Μαρξ. Ελεγε ο Μαρξ ότι αυτό το οποίο έκαναν οι φιλόσοφοι ήταν ποικιλοτρόπως να αναλύσουν τον κόσμο. Εμείς οφείλουμε να τον αλλάξουμε. Σας το παραδίδω αυτό, κύριοι συνάδελφοι (σ.σ. του ΠΑΣΟΚ), γιατί είκοσι χρόνια τώρα όχι μόνο δεν τον αλλάξατε, αλλά τον πήγατε στο χειρότερο» (21/2/02).
[...]
*Χαρακτηριστική είναι η ευθεία βολή του Αναστάσιου Νεράντζη: «Πρέπει να υπενθυμίσω στην κυρία υπουργό (σ.σ. Βάσω Παπανδρέου) ότι οι "τρόποι" γίνονται "ουσία" και τα "αήθη μέσα υπονομεύουν ακόμα και τους πιο νόμιμους σκοπούς", για να χρησιμοποιήσω μια φράση του Μαρξ, στον οποίο νομίζω ότι έθυσε και εθήτευσε παλαιότερα η κυρία υπουργός. Ισως τον απεκήρυξε τώρα, αλλά ο εκσυγχρονισμός έχει τέτοια τερτίπια» (22/8/2000).
*Αλλά και ο Θεόδωρος Κασσίμης, μιλώντας για το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και τη βιοτεχνία, αισθάνθηκε την ανάγκη να δηλώσει ότι «ο Μαρξ πήρε ως παράδειγμα την υποδηματοποιία για να αναπτύξει τη θεωρία του περί υπεραξίας, γιατί είναι η καθαρά εργατοβόρος δραστηριότητα» (8/11/02).
Μετά απ' όλα αυτά δεν είναι παράξενο που το ΠΑΣΟΚ κατηγορεί τη Ν.Δ. ότι έχει προσχωρήσει στον μαρξισμό! «Εγώ δεν καταλαβαίνω γιατί η Ν.Δ. ενοχλείται που συμμετέχουν ιδιώτες σε μια δημόσια επιχείρηση, εκτός αν περνάτε τη μαρξιστική σας περίοδο», αναρωτιόταν ο τότε υφυπουργός του ΠΑΣΟΚ Δ. Γεωργακόπουλος (13/5/03). Και συμπλήρωνε ο τότε Α' αντιπρόεδρος της Βουλής Κώστας Γείτονας: «Ακούγοντας τον εκλεκτό συνάδελφο της Ν.Δ. τον κ. Κωστόπουλο, αλλά και προηγουμένως τον κ. Νικολόπουλο, αρχίζω να πιστεύω ότι η Ν.Δ. ως παράταξη περνάει τη μαρξιστική της περίοδο. Και το επικίνδυνο είναι ότι την περνάει σε μια προχωρημένη νεοφιλελεύθερη ηλικία» (21/5/03).
*Βέβαια, υπάρχουν και ορισμένοι «μη μαρξιστές» στη Ν.Δ. Οπως ο Γεράσιμος Γιακουμάτος, που διαμαρτύρεται: «Χρησιμοποιήσατε εδώ μέσα δισκοπότηρα, επιστρατεύθηκε ο Μαρξ, φέρατε λιβανιστήρια, φέρατε ξόρκια για το δεκάωρο» (27/7/05).
*Αλλά και ο Μιλτιάδης Εβερτ ακόμα να συγχωρήσει τον Στέφανο Τζουμάκα που έβαλε τη φωτογραφία του Μαρξ στη θέση του Βενιζέλου όταν πρωτοβγήκε το ΠΑΣΟΚ: «Εσείς κατεβάσατε τις φωτογραφίες του Βενιζέλου για να βάλετε του Μαρξ και έρχεσθε να μας μιλήσετε τώρα ότι εμείς δεν σεβόμαστε την Ευρώπη;» (28/11/96). «Αλλά ο Μαρξ ήταν Ευρωπαίος, κύριε πρόεδρε», αντέτεινε ο τότε υφυπουργός Γεωργίας. «Μπράβο, να τον χαίρεστε», ήταν η οργισμένη αντίδραση του κ. Εβερτ, για να ακολουθήσει και το καρφί του: «Τώρα όμως δεν πήρατε τη φωτογραφία ούτε του Μαρξ ούτε του Βενιζέλου. Σηκώσατε τη φωτογραφία του Σαντέρ».
Φαίνεται πάντως ότι η «μη μαρξιστική» πτέρυγα της Ν.Δ. είναι πλέον μειοψηφία. Αλλωστε και ο κεντρικός στόχος της νέας διακυβέρνησης είναι καθαρά μαρξιστικής προέλευσης. Το αποκάλυψε στη Βουλή ο πρόεδρος του ΣΥΝ Αλέξανδρος Αλαβάνος, σχολιάζοντας το περίφημο σύνθημα της «επανίδρυσης» του κράτους:
«Καταρχάς, η λέξη "επανίδρυση" σημαίνει συντριβή του κράτους που υπάρχει και η ίδρυση ενός νέου κράτους. Το μόνο που χαίρομαι απ' αυτήν τη λέξη και απ' αυτό το σύνθημα είναι ότι φαίνεται ότι ο πρωθυπουργός ή ο κ. Παυλόπουλος έχει μια μαρξιστική παιδεία. Διότι η έννοια της επανίδρυσης εμφανίστηκε το 1872, με τις επεξεργασίες που είχε κάνει τότε ο Καρλ Μαρξ στην Κομμούνα του Παρισίου και όπου διορθώνοντας προηγούμενα γραπτά του, όπως το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, έβαλε το θέμα της κατάργησης του αστικού κράτους και της δημιουργίας ενός δημοκρατικού εργατικού κράτους».
Bonus: Ο παιδέρας
*Εξίσου περιφρονητικός για τις μαρξιστικές ιδέες των συναδέλφων του εμφανίζεται και ο αιρετικός νεοφιλελεύθερος Νίκος Γεωργιάδης: «Υπάρχει μια αντίληψη η οποία υποβόσκει σε αυτή τη μεριά της αίθουσας, ότι συγκρούονται τάχα τα συμφέροντα των επιχειρήσεων με αυτά της εργασίας. Μια μαρξιστική αντίληψη, η οποία νομίζω ότι έχει καταρριφθεί σε όλες τις χώρες του δημοκρατικού κόσμου» (18/10/05).
(ότι ο Κρουπ το 1934 έλεγε ακριβώς ό,τι κι ο παιδέρας μάλλον τυχαίο θα 'ναι)
