ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΟΥ ΓΥΦΤΟΥ
Οι γύφτοι είναι ένας λαός πρωτόγονος. Άγρια και ατίθασα παιδιά της φύσης, ζουν πάντοτε στην ύπαιθρο και στους δρόμους, έξω από την κοινωνία με τη συμβατικότητα της, έξω από τα υλικά της αγαθά, με μια λέξη: έξω από τον πολιτισμό. Με την ακατάβλητη ζωτικότητα, με την περιφρόνηση που αισθάνονται όσα εμείς προσκυνούμε ως απαραίτητα στοιχεία της ζωής μας -αυτό ακριβώς τους χωρίζει από τους κοινούς χωρικούς, που ζουν και αυτοί στη φύση, αλλά και ποθούν τον βίο του πολιτισμένου-, ακόμη και με την ανεξαρτησία που δείχνουν προς ό,τι αποτελεί τον κύριο νόμο της δικής μας ζωής, προς την εργασία -ο Γύφτος είναι κατά κανόνα οκνηρός και εργάζεται μόνο τα απαραίτητα-, με την νωχέλεια που δέχονται τη ζωή και με τη στωικότητα που αντιμετωπίζουν τα αρρωστήματα, τις στερήσεις, τον θάνατο προσεγγίζουν οι Γύφτοι προς το ιδεώδες του φυσικού ανθρώπου, του αδιάφθορου και ολόκληρου τον οποίο αντέταξε ο Νίτσε προς τον άνθρωπο όπως τον ξεφύλλισε ο ορθολογιστικός μας πολιτισμός. Καμία κληρονομικότητα και καμία πρόληψη δεν βαρύνει τους Γύφτους, τους αθάνατους απολίτιστους, όπως τους αποκαλεί ο ποιητής· αλλά και κανένα ηθικό ιδεώδες ή λογική σκοπιμότητα δεν τους παραλύει την ορμή και την ζωτικότητα. Αυτά είναι η αρετή, τους φέρνουν πλησιέστερα και προς την ευτυχία, αλλά και προς την οργανική αρτιότητα. Έτσι οι γύφτοι ενσαρκώνουν ολοζώντανο το ιδεώδες της ελευθερίας, μίας ελευθερίας αναρχικής σχεδόν τόσο απόλυτος είναι!
Οι Γύφτοι δεν έχουν τα δεσμά της ιστορικότητας στερούνται όμως και την ευλογία της. Εκείνο που διακρίνει τον ήρωα του “Δωδεκαλόγου” από τους άλλους γύφτους είναι κατά το πρώτο η ζωηρή φωτεινή, έντονη συνείδηση εαυτού και η επίγνωση των ιδιοτήτων και των περιπετειών της φυλής του. Ότι δεν γνωρίζουν οι άλλοι Γύφτοι, το παρελθόν και την αποστολή της φυλής, την αρετή που υπάρχει στον παραδαρμένο και καταφρονεμένο αυτό τρόπο ζωής, αισθάνεται και βλέπει ζωηρότατα ο Γύφτος του “Δωδεκαλόγου”. Συλλαμβάνει διανοητικώς ότι εκείνη η κατάσταση υπάρχει· δια τούτο και στο Πανηγύρι της Κακάβας σιωπηροί, αλλά οδηγημένοι από ένα αλάθητο ένστικτο, συμμορφώνονται προς το κήρυγμά του.
Δεν είναι ελεύθεροι οι γύφτοι όταν για να ζήσουν αντί να εργάζονται “προτιμούν να κλέβουν, να απατούν κλπ.” ούτε “οι παραβάσεις αυτοί του ηθικού νόμου” έχουν οποιαδήποτε “ωραιότητα και αγνότητα” ούτε αυτός ο “βιολογικός νόμος”, υπήρξε πραγματικά τέτοιος ο βιολογικός νόμος είναι “σοφότερος και υψηλότερος από τους νόμους της ανθρώπινης κοινωνίας” και οποιασδήποτε μάλιστα κοινωνίας.
Δεν είναι ελεύθερος άνθρωπος ο γύφτος αλλά κτήνος όταν κανένα αίσθημα φιλανθρωπίας δεν θα τον εμποδίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε ότι πονηρό και ολέθριο ως δήμιος ή ως βασανιστής.
Ούτε ο γύφτος είναι “ελεύθερος” να είναι ελεύθερος. Η “ελευθερία” του αυτή είναι μια παθολογική κατάσταση που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ελευθερία. Βιολογικοί νόμοι, ανεξέλικτοι, αναμφίσβητα δρουν στον εσωτερικό κόσμο του γύφτου και συγκροτούν τον χαρακτήρα του. Αλλά η ζωώδης αυτή κατάσταση δεν μπορεί να είναι ιδανικό, ούτε για τον γύφτο ακόμη.
http://www1.aegean.gr/lykpeir/synergasi ... %CF%85.htm