Ρατσισμός κατά των Ελλήνων στα ρωμαϊκά χρόνια

[Nero]

Όπως στις μέρες μας ο δυτικός τρόπος ζωής αποτελεί το ιδανικό για τους περισσότερους ανθρώπους στον πλανήτη, οι οποίοι μεταναστεύουν και σωρεύονται στις μεγαλουπόλεις “προς βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης”, έτσι αντίστοιχα τότε, ο ελληνισμός εξαπλωνόταν αλλοτριώνοντας τους λιγότερο ισχυρούς πολιτισμούς, δια του εξελληνισμού των. Η δύναμη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας βρίσκονταν στην ικανότητά απόκρουσης και αφομοίωσης άλλων ‘πολιτισμών’, με εξαίρεση τον ελληνικό στον οποίο πολιτισμικά είχε ήδη προ πολλού υποταχτεί.

Η ιστορία μάς δίνει πληροφορίες για τους τρόπους και τα μέσα με τα οποία οι λατίνοι πατριώτες επιχείρησαν να ανακόψουν την επέλαση του ελληνισμού. Επίσης μας παρέχεται πληροφόρηση για την ποιότητα και το είδος του πολιτισμού των αλλά και την απάντηση στο γιατί ο Ρωμαϊκός πολιτισμός εξελληνίστηκε.
Το αξιοσημείωτο στις δύο περιπτώσεις, του Κάτωνος και του Γιουβενάλη που εξετάζουμε εδώ, εντοπίζεται στην αγωνία και των δύο για τον αφανισμό των ρωμαϊκών ηθών και αξιών, που είναι το ίδιο έντονη παρόλο που ο κύκλος της ζωής του ενός απέχει δύο αιώνες του άλλου. Ο δεύτερος δε θεωρεί την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, Ρώμη, σχεδόν ‘μια ελληνική πόλη’!

Ο Κάτων ο Πρεσβύτερος (234 π.Χ, – 149 π.Χ) ήταν Ρωμαίος γερουσιαστής και ιστορικός γνωστός για τον συντηρητισμό και την αντίθεσή του στον Ελληνισμό. Ως Κήνσορας, προσπάθησε να διατηρήσει τα προγονικά έθιμα της Ρώμης και να καταπολεμήσει τις «εκφυλιστικές» ελληνικές επιρροές. Μέσα στη ρωμαϊκή κοινωνία ήταν τότε ορατή μια μετάβαση από τη απλότητα των Σαμνιτών στον πολιτισμό του ελληνισμού και την ανατολίτικη φιληδονία.
Ο Κάτων αντιτάχθηκε στην εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού, για τον οποίο πίστευε πως απειλούσε να καταστρέψει την απλοϊκή παραδοσιακή στιβαρότητα του ρωμαϊκού χαρακτήρα. Στην αποφασιστικότητά του να αντιταχθεί στον Ελληνισμό τόσο επίμονα οφείλονταν και ο τίτλος του Κήνσορα (επόπτης δημόσιας ηθικής, μεταξύ άλλων) με τον οποίο γενικά διακρίθηκε.
Από την ημερομηνία της ανάδειξής του σε Κήνσορα (184 π.Χ.) μέχρι το θάνατό του το 149 π.Χ., ο Κάτων δεν κατείχε δημόσιο αξίωμα, αλλά συνέχιζε να ξεχωρίζει ως ο πιο επίμονος αντίπαλος των νέων ιδεών.
Τον είχε κατακεραυνώσει η φρίκη, μαζί με πολλούς άλλους Ρωμαίους, λόγω της υπερβολικής ελευθερίας των Βακχικών μυστηρίων Bacchanalia, που εκείνος τα απόδιδε στην επιρροή των ελληνικών μεθόδων. Προώθησε με ζήλο την παύση των φιλοσόφων Καρνεάδη, Διογένη και Κριτόλαου, που είχαν έρθει ως πρεσβευτές από την Αθήνα, λόγω της πίστης του για την επικίνδυνη φύση των ιδεών τους. Είχε επίσης προειδοποιήσει ενάντια στην σκανδαλιστική επιρροή των Χαλδαίων αστρολόγων που είχαν εισέλθει στην Ιταλία μαζί με τον ελληνικό πολιτισμό.

Η επίμονη αρνητική στάση του με τις, ελληνικής καταγωγής, λατρείες και το χαμηλό ηθικό χαρακτήρα των, -ούτε καν οι Βακχείες δεν εξαιρούνται από την εκτίμηση αυτή- δεν είναι σε θέση να δικαιολογήσουν την καταστολή τους ως μια ξαφνική «διείσδυση πάρα πολλών ελληνικών στοιχείων στη ρωμαϊκή λατρεία». Η λατρεία ήταν ενεργή στη Ρώμη εδώ και πολλά χρόνια πριν από τη δήθεν ξαφνική ανακάλυψή τους και οι Βακχικές και Διονυσιακές λατρείες αποτελούσαν μέρος της ζωής της ρωμαϊκής και συμμαχικής ελληνόφωνης Ιταλίας για πολλές δεκαετίες. Οι ελληνικές λατρείες και οι ελληνικές επιρροές ήταν μέρος της θρησκευτικής ζωής της Ρώμης από τον 5ο αιώνα π.Χ. και η απόκτηση ξένων λατρειών από την Ρώμη – ελληνικών ή άλλων – μέσω συμμαχιών, συνθηκών, συλλήψεων ή κατακτήσεων ήταν ακρογωνιαίος λίθος της εξωτερικής της πολιτικής, και ένα βασικό χαρακτηριστικό της ενδεχόμενης ηγεμονίας της. Ενώ ο ρυθμός συγκέντρωσης τέτοιων “εισαγωγών” ήταν συχνός κατά τον 3ο αιώνα, οι σύγχρονες αποδείξεις για τη μεταρρύθμιση των Βακχικών λατρειών δεν δηλώνουν καμία αντι-ελληνική ή αντι-εξωτερική πολιτική ή αισθήματα.

Ο Κάτων είχε τρόμο για τους γιατρούς, οι οποίοι ήταν κυρίως Έλληνες. Τους αποκαλούσε περιφρονητικά mendici (αγύρτες) αντί medici (ιατροί). Προέβαλε την απελευθέρωση του Πολύβιου -του ιστορικού- και των φυλακισμένων συντοπιτών του, με περιφρόνηση ως προς το αν η Γερουσία δεν είχε τίποτα πιο σημαντικό να κάνει από το να συζητά για το αν λίγοι Έλληνες θα έπρεπε να πεθάνουν στη Ρώμη ή στη χώρα τους. (Επειδή ο Λυκόρτας, θεωρήθηκε ύποπτος από τους Ρωμαίους, ο γιος του Πολύβιος ήταν μεταξύ των 1.000 Αχαιών ευγενών οι οποίοι μεταφέρθηκαν στη Ρώμη το 168 π.Χ. ως όμηροι, και παρέμειναν εκεί επί δεκαεπτά έτη. Μετά την απελευθέρωση των Αχαιών ομήρων το 150 π.Χ., επετράπη στον Πολύβιο να επιστρέψει στην πόλη του.)

Μερικοί ισχυρίστηκαν ότι αν δεν ήταν η επίδραση της γραφής του Κάτωνος, τα Λατινικά μπορούσαν να αντικατασταθούν από την ελληνική ως λογοτεχνική γλώσσα της Ρώμης. Ήταν επίσης ένας από τους λίγους αρχαίους Λατίνους συγγραφείς που θα μπορούσαν να αξιώνουν τα Λατινικά ως μητρική γλώσσα.

Πιθανώς το σημαντικότερο έργο του Κάτωνος, το “Origines”, σε επτά βιβλία, συνέδεε την ιστορία των ιταλικών πόλεων και τη πρώιμη γεμάτη με θρύλους ιστορία απεικονίζοντας τις ρωμαϊκές αρετές. Στο Origines μιλούσε επίσης για το πώς, όχι μόνο η Ρώμη αλλά και οι άλλες ιταλικές πόλεις ήταν σεβαστές, και ισχυρίστηκε ότι οι Ρωμαίοι ήταν πραγματικά ανώτεροι των Ελλήνων.
Στο “Praecepta ad Filium”, επιβιώνει το απόσπασμα, όπου o Maxim (Μέγιστος) απευθύνεται στον γιο του : “Εν ευθέτω χρόνω, γιε μου Marcus, θα εξηγήσω τι έμαθα στην Αθήνα για αυτούς τους Έλληνες, και θα αποδείξω τι όφελος μπορεί να προκύψει εξετάζοντας τα γραπτά τους (αν και χωρίς να τους παίρνεις πολύ στα σοβαρά). Είναι μια άχρηστη και ανυπόφορη φυλή. Πάρε το αυτό σαν μια προφητεία: όταν αυτοί οι λαοί μας δίνουν τα γραπτά τους, θα διαφθείρουν τα πάντα. Ακόμα περισσότερο αν στείλουν τους γιατρούς τους εδώ. Ορκίστηκαν να σκοτώσουν όλους τους βαρβάρους με φάρμακα – ενώ χρεώνουν και αμοιβή για να το κάνουν αυτό, ώστε να είναι έμπιστοι και να δουλεύουν πιο εύκολα. Μας αποκαλούν βάρβαρους επίσης, φυσικά, αλλά και Οπικούς*, το πιο βρώμικο όνομα από τα υπόλοιπα. Σου απαγορεύω να ασχοληθείς με τους γιατρούς.”
–  Αναφορά από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο στο έργο του, Φυσική Ιστορία 29.13–14.
*Opici : (Οπικοί, Οσκοί) Οι Οσκοί ήταν γνωστοί μεταξύ των γειτόνων τους για τα λάγνα φεστιβάλ, τα παιχνίδια και τα έργα τους …Αν και πρόθυμοι να πάνε στον πόλεμο, δεν ήταν ποτέ μια δύναμη που θα λαμβάνονταν σοβαρά υπόψιν, στρατιωτικά. Δεν κόστιζε στους Ρωμαίους τίποτε περισσότερο από μία μάχη για να νικούν κάθε εκδήλωση της ανδρείας των. Και η τελική έκβαση έμοιαζε περισσότερο με τις φάρσες που έκαναν στο ρωμαϊκό κοινό παρά με έναν σοβαρό πόλεμο.
Σε μια συλλογή παροιμιών του, κάποιες είναι μεταφρασμένες από τα Ελληνικά.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, αφού πρώτα επισκέφτηκε την Καρχηδόνα και διαπίστωσε πόσο άκμαζε, εκ νέου, όλες του οι αγορεύσεις στη Σύγκλητο τελείωναν με τη φράση: «Carthago delenda est», «η Καρχηδών πρέπει να καταστραφεί». Γι’ αυτό ο Κάτων θεωρείται ο κύριος υποκινητής του Τρίτου Καρχηδονιακού Πολέμου, που εκθεμελίωσε την Καρχηδόνα το 146 π.Χ.., ενώ από τους 500.000 ή 250.000 (κατ’ άλλους) κατοίκους της, απόμειναν 50.000 και πουλήθηκαν όλοι στα σκλαβοπάζαρα.

Στα γεράματά του ο Κάτων.. έμαθε ελληνικά.


Έντονη δυσαρέσκεια τρέφει ο Γιουβενάλης για τους Έλληνες και τους Ανατολικούς που κατακλύζουν τους δρόμους της κοσμοπολίτικης Ρώμης στη εποχή του, η οποία έχει καταστεί πλέον μια ελληνική πόλη και ως εκ τούτου αφόρητη: (non possum ferre Graecam urbem) ‘δεν είμαι σε θέση να αντέξω την Ελληνική πόλη’, γράφει αναφερόμενος στην πρωτεύουσα. Στην τρίτη σάτιρα καταγγέλλει την εισβολή αυτών των αλλοδαπών, οι οποίοι πλούτισαν, και γιαυτό μπορούν να αγοράσουν τα πάντα (omnia Romae cum pretio) ‘τα πάντα στη Ρώμη έχουν τη τιμή τους’. Κόλακες και ιντριγκαδόροι, οι Γραικύλοι (Graeculi) με την ευρηματικότητα τους, όταν έρχονται και κατακτούν τη φιλία κάποιων ισχυρών, μονοπωλούν τα πάντα για τον εαυτό τους. Μπροστά στον θρίαμβο των ψεμάτων και της υποκρισίας των, στους Ρωμαίους πολίτες, το μόνο που μένει είναι να εγκαταλείψουμε την πρωτεύουσα. Τέτοια είναι και η περίπτωση του ποιητή Umbricio σε αυτή τη σάτιρα, ο οποίος, δεν ξέρει να λέει ψέματα ούτε να σκοτώνει μα ούτε και να κάνει τον αστρολόγο, και αποφασίζει να αποσυρθεί στη Κύμη (ή Κύμαι ή Κύμα, αρχαία ελληνική πόλη της Μεγάλης Ελλάδας κοντά στην Νάπολη).

Ο Δέκιμος Ιούνιος Γιουβενάλης 55-135 μ.Χ.(λατ.:Decimus Iunius Iuvenalis ή Ιουβενάλιος) ήταν από τους σπουδαιότερους Ρωμαίους ποιητές σατιρικής ποίησης στον οποίο μεταξύ άλλων οφείλονται οι φράσεις, άρτον και θεάματα, αλλά και η φράση προς τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο «Ποιος φυλά τους φύλακες;» (Quis custodiet ipsos custodes?). Συγγραφέας του: ‘Σάτιρες’ -Satirae [Saturae]
«Φθάσαμε στο ζενίθ της διαφθοράς», «οι μεταγενέστεροι δεν θα μπορέσουν ποτέ να μας υπερβούν». Λιγότερο όλων συμπαθεί τον πλεονέκτη Γραικύλο (Graeculus esuriens δηλ. πειναλέο), τον εκφυλισμένο απόγονο ενός λαού που υπήρξε κάποτε μέγας, αλλά ποτέ τίμιος.

Mε μια πρώτη ματιά το ‘Σάτιρες’ μπορούσε να διαβαστεί ως μια κριτική της παγανιστικής Ρώμης. Αυτή η κριτική μπορεί να εξασφάλισε και την επιβίωσή του στη χριστιανική μοναστική γραφή, παρόλο που η πλειοψηφία των αρχαίων κειμένων δεν επιβίωσαν (ή μεταφέρθηκαν σε ακόμα καλά κρυμμένες βιβλιοθήκες).
Ο Μάρκος Φάβιος Κοϊντιλιανός 35-100 μ.Χ. (Marcus Fabius Quintilianus), που θεωρείται από τους σημαντικότερους ρήτορες της αρχαιότητας, που το παιδαγωγικό του έργο είχε σημαντική επίδραση στον μετέπειτα ευρωπαϊκό αναγεννησιακό ουμανισμό, στο πλαίσιο μιας συζήτησης για τα λογοτεχνικά είδη κατάλληλα για ρητορική εκπαίδευση – ισχυρίστηκε πως, ‘σε αντίθεση με τις τόσες πολλές λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές μορφές που υιοθετήθηκαν από τα ελληνικά μοντέλα, «τουλάχιστον η Σάτιρα είναι ολόδικη μας» (satura quidem tota nostra est)‘.

(σε πλάγια γραφή σε παρένθεση οι απαραίτητες επεξηγήσεις)
Η ‘σάτιρα’ κατά των Ελλήνων (Juv. III 35-113)
των F. Piazzi – A. Giordano Rampioni,
Multa per aequora. Λογοτεχνία, ανθολογία και συγγραφείς της λατινικής γλώσσας.
3. Η Υψηλή και η Χαμηλή Αυτοκρατορία, Μπολώνια 2004, σελ. 393-394.
λατινικό κείμενο: G.G. Ramsay (ed.), Juvenal and Persius, London-New York 1918.
ιταλική μετάφραση: E. Barelli.
ελληνική μετάφραση: Αβερράνδος

(λέει για τους Έλληνες)
«Έπαιζαν το κέρας (ανάγγελλαν την έναρξη), μια φορά (μόνο), πάντα παρόντες στις δημοτικές αρένες· […] τώρα επιτρέπουν στον εαυτό τους την πολυτέλεια να προσφέρουν θεάματα μονομαχιών και για να φαίνονται ωραίοι, όταν οι μάζες το θέλουν, με τον αντίχειρα προς τα κάτω, αποφασίζουν ‘θάνατο’· μετά επιστρέφουν στο σπίτι τους και κάνουν συμβόλαια και γιατί δεν θα ‘πρεπε να τα κάνουν; Δεν είναι μήπως εκείνοι που η (θεά) Τύχη, κάθε φορά που θέλει να αστειευτεί, τους ανεβάζει από το τίποτα στο ανώτερο στερέωμα;

Ζω στη Ρώμη, και τι κάνω; Δεν μπορώ να πω ψέματα· ένα βιβλίο, αν είναι κακό, δεν μπορώ ούτε να το παινέσω μα ούτε και να το δανείσω· αγνοώ τις κινήσεις των αστεριών· να υποσχεθώ την κηδεία ενός πατέρα δεν θέλω μα και δεν μπορώ· δεν έχω μελετήσει ποτέ τα σπλάχνα ενός βατράχου· να πάω σε μια παντρεμένη γυναίκα ψώνια και τα ραβασάκια του εραστή ξέρουν να το κάνουν οι άλλοι, όχι εγώ· δεν θα παρασταθώ ποτέ σε έναν κλέφτη, γιαυτό και δεν είναι κανείς με το μέρος μου όταν βγαίνω από το σπίτι, σαν να ήμουνα σακάτης, σαν να έχω το χέρι παράλυτο, σαν να μην είμαι ικανός σε τίποτα. Ποιος μπορεί να έχει φίλους σήμερα, αν όχι κάποιος που ξέρει να είναι συνεργός κάποιου άλλου και να αντέχει μια καρδιά που βράζει από τα χιλιάδες μυστικά που δεν θα ειπωθούν ποτέ;

[…]Ποιοι είναι οι πιο αποδεκτοί άνθρωποι από τους πλούσιους μας από τους οποίους κυρίως διαφεύγω, σύντομα θα σου πω και με κάθε σαφήνεια. Δεν μπορώ ω Quiriti (το πρώτο όνομα των κατοίκων της Ρώμης, της φυλής των Σαβίνων[Sabine]) να υπομείνω μια ελληνική Ρώμη! Και μετά, μέσα απ’ όλη αυτή τη μούργα, πόσοι πραγματικά είναι Αχαιοί; Πρόκειται για κάποιους που ο Ορόντης (ποταμός) της Συρίας έρρευσε στο Τίβερη, φέρνοντας μαζί τους γλώσσα, κοστούμια, φλαουτίστες και λοξά σχοινιά, εξωτικά τύμπανα και κορίτσια που αναγκάστηκαν να εκπορνευτούν στο τσίρκο. Πηγαίνετε σ’ αυτούς, εσείς που τους βρίσκετε του γούστου σας για να γευτείτε αυτές τις βάρβαρες λύκαινες με ζωγραφισμένες μίτρες! Ο πιστός σας φίλος, ω Quirinus (η προ ελληνικής επίδρασης θεότητα των Quiriti και επίθετο του θεού των ‘Janus’, ελλ. Ιανός), φοράει τώρα διάφανες ρόμπες και φέρει γύρω από το λαιμό μετάλλια αθλητών. Αυτός από τα υψίπεδα της Σικυώνας (Κορινθία), ο άλλος από την Άμιδα (Μεσοποταμία σύγχρονη Ντιγιάρμπακιρ) ή από την Άνδρο, από τη Σάμο ή πάλι από τις Τράλλεις (της Λυδίας) ή από την Αλαβάνδα (Καρία), ήρθαν όλοι κατά την επίθεση της Esquiline (πρώτος εμφύλιος πόλεμος 88-87 π.Χ.) ή του άλλου λόφου που το ψάθινο έχει όνομα, για να κατακτήσουν πρώτα τη ψυχή των μεγάλων σπιτιών και στη συνέχεια να γίνουν κύριοι τους.

Esquiline (πρώτος εμφύλιος πόλεμος 88-87 π.Χ.) ή του άλλου λόφου που το ψάθινο έχει όνομα, για να κατακτήσουν πρώτα τη ψυχή των μεγάλων σπιτιών και στη συνέχεια να γίνουν κύριοι τους. Εδώ είμαστε: μυαλό ξύπνιο, ξεδιάντροπο θράσος, γλώσσα έτοιμη, πιο θανατηφόρα από εκείνη του Iseo (ναός διπλά αφιερωμένος στις αιγυπτιακές θεότητες της Ίσιδος και του Σεράπη, στη Ρώμη). Τι νομίζετε πως είναι; Ο καθένας από αυτούς έχει μέσα του έναν άνθρωπο που τα κάνει όλα: γραμματικός, ρήτορας, γεωμέτρης, ζωγράφος, χορευτής, μάντης, γιατρός ή μάγος: όλα μπορούν να τα κάνουν, αυτοί οι πεινασμένοι Γραικύλοι (Greconzolo). Πες του να πετάξει στον ουρανό και θα πετάξει. Εν ολίγοις, ήταν μήπως Μάουρο (Μαυριτανός),

Αν γελάς, νάσου ο Έλληνας χτυπιέται μ’ ένα πιο τρανταχτό γέλιο· αν φωνάξεις σ’ ένα φίλο, νάσου να κλαίει, αν και μέσα του δεν τον νοιάζει απολύτως τίποτα· εάν κατά τα πρώτα ρίγη του ζητάτε μια μικρή φωτιά, αυτός φοράει το μανδύα· αν του πείτε: -Έχω ζέστη, -αυτός ήδη ιδρώνει. Εν ολίγοις, δεν είμαστε σε ισορροπία: έχει πάρα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα εκείνος που τη μέρα ή τη νύχτα είναι σε θέση να αλλάζει το πρόσωπό του σύμφωνα με αυτό των άλλων, πάντα έτοιμος να κυματίσει τα χέρια του από χαρά ή να αυξήσει τις κραυγές του επαίνου, αν ο φίλος έχει κάνει ένα ωραίο ρέψιμο ή ένα δυνατό κατούρημα,[…]

Επιπλέον, γι ‘αυτούς, δεν υπάρχει τίποτα ιερό ούτε μπορείς ναχεις μπέσα στη λαγνεία τους· όχι τη νοικοκυρά του σπιτιού, όχι τη παρθένα κόρη της, όχι τον άπειρο αρραβωνιαστικό· όχι το παιδί που είναι ακόμη αφελές· κι αν λείπουν αυτά, τη γιαγιά του φίλου πετάει στο κρεβάτι. Για να σας κάνει να φοβηθείτε, κανένα από τα μυστικά του σπιτιού δεν του διαφεύγει».

Σε άλλα κεφάλαια του βιβλίου…
Σάτιρα II: Οι υποκριτές είναι απαράδεκτοι
γραμμές 2.65-81 – Κριτική για τη θηλυπρεπή φορεσιά του Κρητικού καθώς ασκεί το νόμο. Αυτή η ηθική μόλυνση (contagio) εξαπλώνεται το ίδιο όπως μια ασθένεια μέσα σ’ ένα κοπάδι ζώων ή μια στίβα σταφυλιών

Σάτιρα III: Δεν υπάρχει χώρος στη Ρώμη για έναν Ρωμαίο
γραμμές 3.1-20 – Ο παλιός φίλος Umbricius πρόκειται να αναχωρήσει από τη Ρώμη για την Κύμη (Μεγάλη Ελλάδα). Ο ίδιος λέει ότι θα προτιμούσε την Προχύτη (ελληνικό νησί έξω από τη Νάπολη) από τη Suburra (εκεί κάποτε ζούσε ο Ιούλιος Καίσαρας) και περιγράφει ότι το αρχαίο ιερό της Ηγέριας (Egeria -θεϊκή σύζυγος και σύμβουλος των Σαβίνων) είναι έτοιμο προς ενοικίαση στους Εβραίους και να μολυνθεί από τα μάρμαρα. (τους Έλληνες)
γραμμές 3,21 – 57 – Umbricius: Δεν υπάρχει καμία ευκαιρία στην Ρώμη για έναν έντιμο άνθρωπο.
γραμμές 3,58 – 125 – Umbricius: Οι Έλληνες και οι τρόποι τους ρέουν όπως η ρύπανση στη Ρώμη, και είναι τόσο έμπειροι στην ψεύτικη κολακεία που επιτυγχάνουν μεγαλύτερη κοινωνική πρόοδο από τους ντόπιους Ρωμαίους.
γραμμές 3,164 – 189 – Umbricius: Η αρετή και η έλλειψη φιλοδοξίας μπορούν μόνο να βρεθούν έξω από την πόλη. Όλα στη Ρώμη είναι ακριβά, εξεζητημένα, και αγοράζονται με πίστωση.
γραμμές 3.228-31 – Αφού αγαπάτε την σκαπάνη σας, ζήστε σαν κηπουροί στο κήπο σας, όπου μπορείτε να κάνετε μια γιορτή για εκατό Πυθαγόρειους.

Σάτιρα Χ: Η λανθασμένη επιθυμία είναι η πηγή της θλίψης
γραμμές 10.28-55 – Κάποιος μπορεί είτε να φωνάζει όπως ο Ηράκλειτος είτε να γελάει όπως ο Δημόκριτος με την κατάσταση των πραγμάτων. Αλλά σε τι πρέπει να προσεύχονται οι άντρες;
γραμμές 10.168-187 – Ο κόσμος δεν ήταν αρκετά μεγάλος για τον Μέγα Αλέξανδρο, αλλά ένα φέρετρο ήταν. Ο Ξέρξης γύρισε σέρνωντας πίσω στην Περσία μετά από την κακή του περιπέτεια στην Ελλάδα.

Σάτιρα XI: Δείπνο και Ηθική
γραμμές 11.90-119 – Οι αρχαίοι Ρωμαίοι δεν ενδιαφέρονταν για την πολυτέλεια και την ελληνική τέχνη.
Ένας Δίας από πηλό έσωσε την πόλη από τους Γαλάτες.

Σάτιρα XIV: Η φιλαργυρία δεν είναι Οικογενειακή Αξία
γραμμές 14.303-316 – Το άγχος της προστασίας του πλούτου και των αγαθών είναι μια δυστυχία. Ο Μέγας Αλέξανδρος συνειδητοποίησε ότι ο κυνικός Διογένης ήταν πιο ευτυχισμένος από τον εαυτό του ενώ ζούσε σε σπίτι από πηλό, καθώς οι ανησυχίες και οι κίνδυνοι του Αλέξανδρου ταίριαζαν με τις φιλοδοξίες του, ενώ ο Διογένης ήταν ικανοποιημένος με αυτό που είχε και μπορούσε εύκολα να το αντικαταστήσει.
γραμμές 14.316-331 – Πόσα είναι αρκετά τότε; Όσα ο Επίκουρος ή ο Σωκράτης ήταν ικανοποιημένοι να κατέχουν είναι το καλύτερο, ή – κατά το Ρωμαϊκό τρόπο – μια περιουσία αντάξια της τάξης των ιππέων. Εάν δύο φορές ή τρεις φορές πάνω δεν αρκούν, τότε ούτε καν ο πλούτος του Κροίσου ή της Περσίας δεν αρκεί.

https://teteleste.wordpress.com/2017/06 ... %8C%CF%82/

[Χαοτικός]

Μέχρι και τον Πλάτωνα πήγαν να το κάνουν δούλο οι πούστηδοι.

[Nero]

μας μπουκώνουν με φάρμακα για να μας αρρωστήσουν, καταστρέφουν τον πολιτισμό μας, μας παίρνουν τις δουλειές πηδάνε τις γυναίκες και τα παιδιά μας. ΩΣ ΠΟΤΕ;!

[Nero]

οι ελληνικες big pharma έχουν σχέδιο, ξυπνάτε!

[ΓΑΛΗ]

Ο Κάτων ο Πρεσβύτερος (234 π.Χ, – 149 π.Χ)

Ε, εδώ που τα λέμε ο εν λόγω δεν έζησε και την κλασσική περίοδο του ελληνικού πολιτισμού.

Και είναι μάλλον γελοίο να πατάς πάνω στην ελληνική στιβαρότητα της φιλοσοφικής, πολεμικής και αρχιτεκτονικής γραμμής, να υιοθετείς τους βασικούς θεούς της μυθολογίας και κάποια χρόνια μετά να αρχίζεις να γκρινιάζεις για τις...ανατολίτικες επιρροές, που επηρεάζουν δυσμενώς τη... στιβαρότητα του πολιτισμού ΣΟΥ.

Αυτό, κάτι σε σύμπλεγμα αρχοντοχωριάτη με παραπέμπει.

[Dwarven Blacksmith]

Ποιος ξέρει πόσα παιδιά με μαύρους χιτώνες, αγνοί ρωμαίοι πατριώτες και αντιβάξερς μανούλες του forum αυτοπροσδιορίζονταν τότε ως απομονωτιστές διανοούμενοι.

[ΓΑΛΗ]

Ποιος ξέρει πόσα παιδιά με μαύρους χιτώνες, αγνοί ρωμαίοι πατριώτες και αντιβάξερες μανούλες του forum αυτοπροσδιορίζονταν τότε ως απομονωτιστές διανοούμενοι.

Εσύ αν δεν βάλεις τα παιδιά με τους μαύρους χιτώνες μέσα, θα πάθεις πολιτισμική αβιταμίνωση.

[Antares]

Κάτι μου θυμίζουν όλα αυτά. Την σημερινή εικόνα της Αθήνας και την σημερινή συμπεριφορά των Ελλήνων.

[Nero]

Ο Κάτων ο Πρεσβύτερος (234 π.Χ, – 149 π.Χ)

Ε, εδώ που τα λέμε ο εν λόγω δεν έζησε και την κλασσική περίοδο του ελληνικού πολιτισμού.

Και είναι μάλλον γελοίο να πατάς πάνω στην ελληνική στιβαρότητα της φιλοσοφικής, πολεμικής και αρχιτεκτονικής γραμμής, να υιοθετείς τους βασικούς θεούς της μυθολογίας και κάποια χρόνια μετά να αρχίζεις να γκρινιάζεις για τις...ανατολίτικες επιρροές, που επηρεάζουν δυσμενώς τη... στιβαρότητα του πολιτισμού ΣΟΥ.

Αυτό, κάτι σε σύμπλεγμα αρχοντοχωριάτη με παραπέμπει.

τα έχουμε πει αλλού αναλυτικά για τα ήθη του Κάτωνα πάρε μια γεύση

viewtopic.php?f=26&t=4481&hilit=%CE%9B% ... BF#p255303

αυτό που λέει πάντων είναι ότι τη θρησκεία κλπ που λες δεν έπρεπε να τα πάρουμε. Ήταν πολύ συντηρητικός άνθρωπος, είχε το παλιό ήθος του ρωμαίου γαιοκτήμονα. Επίσης δε νομίζω ότι τον ενδιέφερε πολύ η φιλοσοφία κλπ, ήταν πρακτικός άνθρωπος. Κτα πάσα πιθανότητα θεωρούσε τη φιλοσοφία σύμπτωμα της εκπούστευσης των ηθών

[Nero]

Ποιος ξέρει πόσα παιδιά με μαύρους χιτώνες, αγνοί ρωμαίοι πατριώτες και αντιβάξερς μανούλες του forum αυτοπροσδιορίζονταν τότε ως απομονωτιστές διανοούμενοι.

δεν ξέρω αν το πρόσεξες, είναι subtle

Ακόμα περισσότερο αν στείλουν τους γιατρούς τους εδώ. Ορκίστηκαν να σκοτώσουν όλους τους βαρβάρους με φάρμακα

είναι το επιχείρημα "δεν είμαι εγώ ρατσιστής, αυτοί είναι ρατσιστές μ'εμάς"

[sys3x]

Κάτι μου θυμίζουν όλα αυτά. Την σημερινή εικόνα της Αθήνας και την σημερινή συμπεριφορά των Ελλήνων.

Γι αυτό το άνοιξε το νήμα ρε, είναι πολύ ύπουλος.


1+ στο νήμα.

[ΓΑΛΗ]

Ο Κάτων ο Πρεσβύτερος (234 π.Χ, – 149 π.Χ)

Ε, εδώ που τα λέμε ο εν λόγω δεν έζησε και την κλασσική περίοδο του ελληνικού πολιτισμού.

Και είναι μάλλον γελοίο να πατάς πάνω στην ελληνική στιβαρότητα της φιλοσοφικής, πολεμικής και αρχιτεκτονικής γραμμής, να υιοθετείς τους βασικούς θεούς της μυθολογίας και κάποια χρόνια μετά να αρχίζεις να γκρινιάζεις για τις...ανατολίτικες επιρροές, που επηρεάζουν δυσμενώς τη... στιβαρότητα του πολιτισμού ΣΟΥ.

Αυτό, κάτι σε σύμπλεγμα αρχοντοχωριάτη με παραπέμπει.

τα έχουμε πει αλλού αναλυτικά για τα ήθη του Κάτωνα πάρε μια γεύση

viewtopic.php?f=26&t=4481&hilit=%CE%9B% ... BF#p255303

αυτό που λέει πάντων είναι ότι τη θρησκεία κλπ που λες δεν έπρεπε να τα πάρουμε. Ήταν πολύ συντηρητικός άνθρωπος, είχε το παλιό ήθος του ρωμαίου γαιοκτήμονα. Επίσης δε νομίζω ότι τον ενδιέφερε πολύ η φιλοσοφία κλπ, ήταν πρακτικός άνθρωπος. Κτα πάσα πιθανότητα θεωρούσε τη φιλοσοφία σύμπτωμα της εκπούστευσης των ηθών

Δεν εστιάζω μόνον στον Κάτωνα αλλά στην παρλαπίπα του γραικυλισμού γενικότερα.

Σαφώς και υπήρξε ως τάση (ανεξαρτήτως των συγκρίσεων με την ρωμαϊκή "καθαρότητα") αλλά μου φαίνεται λογικός ως προσδιορισμός υποτίμησης μόνον όταν εκφέρεται από Έλληνες και όχι από Ρωμαίους.

[Nero]

Κάτι μου θυμίζουν όλα αυτά. Την σημερινή εικόνα της Αθήνας και την σημερινή συμπεριφορά των Ελλήνων.

λες για την εκπούστευση και την εκπόρνευση της κοινωνίας ε? Μα δεν είναι τρομερές οι ομοιότητες;

[Antares]

Κάτι μου θυμίζουν όλα αυτά. Την σημερινή εικόνα της Αθήνας και την σημερινή συμπεριφορά των Ελλήνων.

Γι αυτό το άνοιξε το νήμα ρε, είναι πολύ ύπουλος.


1+ στο νήμα.

Αν ήταν οι Έλληνες όπως περιγράφονται ούτε πολιτισμό θα είχαν δημιουργήσει αλλά ούτε θα είχαν κατακτήσει πολιτισμικά την ρωμαική αυτοκρατορία. Μου φαίνεται περίεργο.

[Ζαποτέκος]

Ο Ιουβενάλης μας λέει γραικύλους, ανήθικους, αναίσχυντους, θεατρίνους , θρασείς, εύστροφους, ετοιμόλογους, αναιδείς, πολυτεχνίτες, κόλακες, υποκριτές, ως και στην γιαγιά του φίλου μας θα την πέσουμε αν δεν υπάρχει νεότερος ερωτικός στόχος [οικοδέσποινα, γιος , κόρη] , άφιλους και συκοφάντες.
Διερωτάται και για την καταγωγή των ελληνοφώνων της Ρώμης :
«Ποιο ποσοστό από αυτούς είναι Αχαιοί ;» , αναρωτιέται ή απόγονοι των Ελλήνων αποίκων που δημιούργησαν κάποτε την «Μεγάλη Ελλάδα» ; Ήλθαν στην Ρώμη όχι μόνο από την οχυρή Σικυώνα ή την Άνδρο ή την Σάμο ή την Αθήνα, πατρίδα του μυθικού οικιστή της Κύμης Δαιδάλου, αλλά και από την Αμυδώνα των Παιόνων , τον συριακό Ορόντη (=Αντιόχεια), τις Τράλλεις και τα Αλάβανδα της Μικράς Ασίας , ίσως είναι Μαυριτανοί και Σαρμάτες και Θράκες. Όλους τους θεωρεί δείγματα του ζωικού είδους Graeculus esuriens (= πεινασμένος Έλληνας) ο Ρωμαίος Ποιητής.
(σελ.302-309 , Αντώνιος Η. Σακελλαρίου )

Η αντιπάθεια των Λατίνων για τους Γραικούς διαχρονική.

Ο Πετράρχης λέει για τον Έλληνα λόγιο της εποχής του Λεόντιο Πιλάτο από την Καλαβρία τα εξής :
Ο Λεόντιός μας είναι στην πραγματικότητα Καλαβρέζος , αλλά όπως θέλει ο ίδιος , Θεσσαλός, σαν να είναι ευγενέστερο να είναι κανείς Γραικός παρά Ιταλός .(…) Από τη μια εκθειάζει και αγαπά την Ιταλία , που πριν από λίγο κατηγορούσε και την άλλη μισεί την αγαπημένη του Ελλάδα και καταριέται το Βυζάντιο, που άλλοτε επαινούσε .(…)Εκείνος που με τόση υπεροψία περιφρόνησε τις ομορφιές της Φλωρεντίας και απέρριψε τους κήπους της Ιταλίας, ας υπομείνει τώρα με άλλα τόσα γογγυτά τη βυζαντινή του φτώχεια και ας γεράσει στα δάση της Θεσσαλίας, τροφή για τα ελληνικά σκουλήκια. Ένας άνθρωπος κατά τα άλλα ικανός για τις σπουδές μας, αρκεί να ήταν άνθρωπος και όχι ένα τέρας ασυνήθιστης αγριότητας και νεωτερισμού. Ας πάει στο καλό και ας κρατήσει τις συνήθειές του, τα γένεια του, τα ρούχα του και την πείνα του.
( Άννα Μαστρογιάννη, σελ.411-418 )