Εθνικοσοσιαλισμός και Νίκος Καζαντζάκης

[ethereal]

Και για να το κάνω πιο σαφές, επειδή παίζει και ισοπέδωση σε κάποιες έννοιες, σύγκρινε τη δυναμική των αντισυμβατικών χαρακτήρων του Καζαντζάκη με όσους δηλώνουν αντισυμβατικοί σήμερα.

Μην κάνεις αυτό που κάνει ο ΦΙΛ ΚΑΙ ΤΡΟΛ. Με παλιό λεξικό δεν εξηγούνται νέα γραφούμενα.

[ΦΙΛΕΛΕ ΚΑΙ ΤΡΟΛΕΛΕ]

Καθόλου δύσκολο. Το πιό εύκολο σε κάθε εποχή είναι να πεις πως δεν ανήκεις πουθενά. Το πιό δύσκολο, ειδικά σε δύσκολες περιόδους, είναι να πεις πως όντως ανήκεις στον τάδε χώρο και όχι στον δείναι γιατί εκφράζεσαι από αυτόν.

Θιασώτης της στρατευμένης τέχνης;

Όχι, το έχω γράψει δεν ξέρω και εγώ πόσες φορές στο παρόν νήμα πως η στάση του Καζαντζάκη να μην καταλήξει κάπου ιδεολογικά,
να μην πάρει το μέρος κανενός ιδεολογήματος τελικά είναι καθ'όλα θεμιτή και σίγουρα δε θα κρίνει από μόνη της την όποια λογοτεχνική
αξία του Καζαντζάκη στο τέλος. Από την άλλη έχω γράψει πως δεν είναι ανάγκη την αδυναμία ενός ανθρώπου να τοποθετηθεί ξεκάθαρα
πολιτικά απέναντι στα δρώμενα των καιρών του, να τη βάλομυμε ντε και καλά στα καλούπια κάποιων πνευματικών επιρροών. Ωραία, ας πούμε πως ο
ΝΚ ήταν καλός στη δουλειά του, αυτό δε σημαίνει ντε και καλά πως έπρεπε να τα κάνει όλα τέλεια και να έχει απαντήσεις για τα πάντα, τι να κάνουμε?

[ΓΑΛΗ]

Και για να το κάνω πιο σαφές, επειδή παίζει και ισοπέδωση σε κάποιες έννοιες, σύγκρινε τη δυναμική των αντισυμβατικών χαρακτήρων του Καζαντζάκη με όσους δηλώνουν αντισυμβατικοί σήμερα.

Μην κάνεις αυτό που κάνει ο ΦΙΛ ΚΑΙ ΤΡΟΛ. Με παλιό λεξικό δεν εξηγούνται νέα γραφούμενα.

Α ναι; Εννοείς ότι εξηγούνται καλύτερα τα παλιά γραφούμενα με τα νέα λεξικά;

[ethereal]

Και για να το κάνω πιο σαφές, επειδή παίζει και ισοπέδωση σε κάποιες έννοιες, σύγκρινε τη δυναμική των αντισυμβατικών χαρακτήρων του Καζαντζάκη με όσους δηλώνουν αντισυμβατικοί σήμερα.

Μην κάνεις αυτό που κάνει ο ΦΙΛ ΚΑΙ ΤΡΟΛ. Με παλιό λεξικό δεν εξηγούνται νέα γραφούμενα.

Α ναι; Εννοείς ότι εξηγούνται καλύτερα τα παλιά γραφούμενα με τα νέα λεξικά;

Όχι, βέβαια και το καταλαβαίνεις. Είναι αστεία η όποια σύνδεση επιχειρείται έστω και στο πολύ φλου.

[ΓΑΛΗ]

Μην κάνεις αυτό που κάνει ο ΦΙΛ ΚΑΙ ΤΡΟΛ. Με παλιό λεξικό δεν εξηγούνται νέα γραφούμενα.

Α ναι; Εννοείς ότι εξηγούνται καλύτερα τα παλιά γραφούμενα με τα νέα λεξικά;

Όχι, βέβαια και το καταλαβαίνεις. Είναι αστεία η όποια σύνδεση επιχειρείται έστω και στο πολύ φλου.

Μπορείς να καταθέσεις την άποψη σου, στα σημεία που συμφωνείς ή διαφωνείς.

Γιατί χωρίς συγκεκριμένη άποψη και η οποιαδήποτε γενικόλογη κριτική μπορεί να εκληφθεί ως αστεία.

[ethereal]

Από την άλλη έχω γράψει πως δεν είναι ανάγκη την αδυναμία ενός ανθρώπου να τοποθετηθεί ξεκάθαρα
πολιτικά απέναντι στα δρώμενα των καιρών του, να τη βάλομυμε ντε και καλά στα καλούπια κάποιων πνευματικών επιρροών.

Εγώ θα το έγραφα ότι οι πνευματικές του επιρροές ήταν τέτοιες που τον απέτρεψαν από μια ξεκάθαρη πολιτική τοποθέτηση απέναντι στα δρώμενα των καιρών του.
Και τι να κάνουμε τώρα δηλαδή; Να πάμε στη Χάγη;

[ethereal]

Α ναι; Εννοείς ότι εξηγούνται καλύτερα τα παλιά γραφούμενα με τα νέα λεξικά;

Όχι, βέβαια και το καταλαβαίνεις. Είναι αστεία η όποια σύνδεση επιχειρείται έστω και στο πολύ φλου.

Μπορείς να καταθέσεις την άποψη σου, στα σημεία που συμφωνείς ή διαφωνείς.

Γιατί χωρίς συγκεκριμένη άποψη και η οποιαδήποτε γενικόλογη κριτική μπορεί να εκληφθεί ως αστεία.

Κάποιοι έχουμε σχεδόν μονοπωλήσει το νήμα. Μπορείς να βρεις ό,τι θέλεις διαβάζοντάς το.

[ΓΑΛΗ]

Από την άλλη έχω γράψει πως δεν είναι ανάγκη την αδυναμία ενός ανθρώπου να τοποθετηθεί ξεκάθαρα
πολιτικά απέναντι στα δρώμενα των καιρών του, να τη βάλομυμε ντε και καλά στα καλούπια κάποιων πνευματικών επιρροών.

Εγώ θα το έγραφα ότι οι πνευματικές του επιρροές ήταν τέτοιες που τον απέτρεψαν από μια ξεκάθαρη πολιτική τοποθέτηση απέναντι στα δρώμενα των καιρών του.
Και τι να κάνουμε τώρα δηλαδή; Να πάμε στη Χάγη;

Βασικά, είναι λάθος να εκλαμβάνεται ως αδυναμία του Καζαντζάκη ή του οποιουδήποτε, η οποιαδήποτε πολιτική θέση δεν συνάδει με τις επιλογές των σημερινών...σκεπτόμενων.

Γιατί κάπου χάνεται τελείως το μέτρο, έτσι;

[ΓΑΛΗ]

Όχι, βέβαια και το καταλαβαίνεις. Είναι αστεία η όποια σύνδεση επιχειρείται έστω και στο πολύ φλου.

Μπορείς να καταθέσεις την άποψη σου, στα σημεία που συμφωνείς ή διαφωνείς.

Γιατί χωρίς συγκεκριμένη άποψη και η οποιαδήποτε γενικόλογη κριτική μπορεί να εκληφθεί ως αστεία.

Κάποιοι έχουμε σχεδόν μονοπωλήσει το νήμα. Μπορείς να βρεις ό,τι θέλεις διαβάζοντάς το.

Για να κόβουμε τις παπαριές, εγώ ξεκίνησα να γράφω για τον Καζαντζάκη και σ' αυτό το πεδίο έκανα τον όποιο διάλογο. Εσύ επιχείρησες την εθιμική ακτιβιστική παρέμβαση στο θέμα, οπότε άσε τα γλυκανάλατα για τα μονοπώλια.

[ethereal]

Άμα είναι αρπαγμένος ο άνθρωπος, ό,τι και να πεις τον μπελά σου βρίσκεις.
Καλά κρασιά.

[sys3x]

[
Για το θέμα μας ομιλώ σταβ, για τον Καζαντζάκη τα είπαμε, είχε την οικονομική δυνατότητα να κάνει ταξείδια, να πουλάει τον εαυτό του και γενικά να ασχολείται με την κάθε καύλα του και ότι τον προβλημάτιζε, δεν είχε την ανάγκη να κάνει πράγματα που δεν γούσταρε λόγω άμεσου βιοπορισμού ούτε δισταγμούς στο να κάνει κονέ με τον οποιονδήποτε βοηθούσε στο να συνεχίζει να διατηρεί αυτόν τον τρόπο ζωής και κάλυπτε τις συναισθηματικές του ανάγκες - κενά.

Αυτό δεν ισχύει.

Αν διαβάσεις το "Γράμματα στη Γαλάτεια" και το "400 γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη" θα το διαπιστώσεις.

Το ότι ο χ συγγραφέας ή ποιητής σήμερα είναι γνωστός, δεν συνεπάγεται ότι τον καιρό που έγραφε ήταν οικονομικά ανεξάρτητος.*
Περισσότερα τσέπωσαν οι κληρονόμοι των πνευματικών δικαιωμάτων τους από ό,τι οι ίδιοι.

*ναι, μόνον που εγώ δεν είπα αυτό, μίλησα συγκεκριμένα για τον Ν. Κ. και είπα κάτι το οποίον ισχύει χωρίς να το σχολιάσω περαιτέρω ή/και να το κρίνω.

[ΓΑΛΗ]

Άμα είναι αρπαγμένος ο άνθρωπος, ό,τι και να πεις τον μπελά σου βρίσκεις.
Καλά κρασιά.

Όταν θα έχεις να πεις κάτι για τον Καζαντζάκη, δώσε όποια ευχή γουστάρεις.

Έχουμε πήξει στα οφα αιθερικά εδώ μέσα.

[ethereal]

Ρε μαλάκες, τόσα γράψαμε σ' αυτό το νήμα...πείτε και τίποτα μην ακούει φωνές και βλέπει οράματα !!

[ΓΑΛΗ]

[
Για το θέμα μας ομιλώ σταβ, για τον Καζαντζάκη τα είπαμε, είχε την οικονομική δυνατότητα να κάνει ταξείδια, να πουλάει τον εαυτό του και γενικά να ασχολείται με την κάθε καύλα του και ότι τον προβλημάτιζε, δεν είχε την ανάγκη να κάνει πράγματα που δεν γούσταρε λόγω άμεσου βιοπορισμού ούτε δισταγμούς στο να κάνει κονέ με τον οποιονδήποτε βοηθούσε στο να συνεχίζει να διατηρεί αυτόν τον τρόπο ζωής και κάλυπτε τις συναισθηματικές του ανάγκες - κενά.

Αυτό δεν ισχύει.

Αν διαβάσεις το "Γράμματα στη Γαλάτεια" και το "400 γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη" θα το διαπιστώσεις.

Το ότι ο χ συγγραφέας ή ποιητής σήμερα είναι γνωστός, δεν συνεπάγεται ότι τον καιρό που έγραφε ήταν οικονομικά ανεξάρτητος.*
Περισσότερα τσέπωσαν οι κληρονόμοι των πνευματικών δικαιωμάτων τους από ό,τι οι ίδιοι.

*ναι, μόνον που εγώ δεν είπα αυτό, μίλησα συγκεκριμένα για τον Ν. Κ. και είπα κάτι το οποίον ισχύει χωρίς να το σχολιάσω περαιτέρω ή/και να το κρίνω.

Σε ποια χρονική περίοδο αναφέρεσαι; Γιατί εγώ θυμάμαι κάποια γράμματα, με αναφορές σε νοίκια, λογαριασμούς, ερωτήσεις για το αν έγινε δεκτό το χ ή ψ άρθρο και κάτι τέτοιες λογιστικές ψιλολεπτομέρειες, που δεν κολλάνε με την εικόνα του μποέμ συγγραφέα.

[ΠΑΓΧΡΗΣΤΟΣ]

Μια που είχα ανάλογη με του Βάρναλη αίσθηση όταν διάβαζα Καζαντζάκη, ας τον παραθέσω που τα λέει πολύ καλύτερα από μένα βέβαια:

"Συνύπατος του σκοταδιού (ομιλώ πάντα για το σκοτάδι της ουσίας κι όχι του ύφους), αλληλέγγυος και συνυπεύθυνος με τον κ. Σικελιανό στη δημιουργία του πνευματικού χάους, είναι ο κ. Καζαντζάκης. Δυαρχία ανισοβαρής: μεγάλο ποιητικό ταλέντ’ ο πρώτος, μέτριο ο δεύτερος· πηγαίος ο πρώτος, φκιαχτός ο δεύτερος· ενστιγματικός] ο πρώτος, εγκεφαλικός ο δεύτερος. Η περίπτωσή τους αποτελεί κλασικό παράδειγμα της αντίθεσης που υπάρχει ανάμεσα στην «εμπνευσμένη» και στην «ηθελημένη» ποίηση (poésie venue και poésie voulue, είναι οι όροι του Σαιντ-Μπεβ). Ο Γκαίτε στις συνομιλίες του με τον Έκκερμαν ομολογεί, πώς, όσα κομμάτια του «Φάουστ» τα ‘γραψ’ εμπνευσμένος και μονορούφι, είναι πολύ ωραιότερα απ’ όσα τα σκέφτηκε πολύ και δυσκολεύτηκε να τα γράψει.
Ο Καζαντζάκης γράφει με αφόρητη δυσκολία κι ύστερ’ από πολλή σκέψη. Δεν έχει ποιητική φλέβα μήτε κι αίσθηση του ρυθμού και της γλώσσας. Μήτε καν απλό γούστο. Οι στίχοι του είναι φριχτά άμουσοι. Ο δεκαφτασύλλαβος της «Οδύσσειάς» του είναι μετρημένος με τα δάχτυλα κι όχι με τ’ αφτί και με το χτύπο της καρδιάς. Κι όμως έγραψε επίμονα κι επί πολλά χρόνια 33.333 τέτοιους στίχους, χωρίς ούτε μια στιγμή να σαλέψει μέσα του κείνος ο «ευπαθής ζυγός», που δείχνει και τα εκατοστά του γραμμαρίου κάθε αποτυχημένου αποτελέσματος. Ιερός βέβαια ο αριθμός 3, ιερότερος ο έντεκα χιλιάδες εκατόν έντεκα φορές 3, αλλ’ ανίερος ο όγκος.
Ό,τι του λείπει προσπαθεί να το αντικαταστήσει με εξωτερικά μέσα, που χειροτερεύουνε το αποτέλεσμα. Χρησιμοποιεί συστηματικά την υπερβολή –κι όπου υπερβολή εκεί ανειλικρίνεια- και τα πολλά στολίδια κατά τρόπο φορτικό και συχνά κακόζηλο (ο ήλιος π.χ. γίνεται «χρυσό σκουφί του νου του» και το μυαλό του Οδυσσέα «γεμάτο σπέρμα»). Και γεμίζει το λόγο του με λέξεις άγνωστες και διαλεχτικές, που θολώνουνε τα νερά και παραλύουνε κάθε δυνατότητα της άμεσης υποβολής. Ο Καζαντζάκης έχει το πλουσιότερο λεξιλόγιο απ’ όλους τους νεοέλληνες συγγραφείς. Κι οι περισσότερες από τις λέξεις του δεν είναι στη θέση τους. Μην έχοντας άμεσες εντυπώσεις δικές του από τη ζωή και τη φύση (τις εντυπώσεις του τις παίρνει από διαβάσματα) δεν έχει άμεση και την έκφραση. Έχει αποθησαυρίσει τις πιο σπάνιες λέξεις της νεοελληνικής και της βυζαντινής φιλολογίας από τα πιο απίθανα κείμενα. Και μοιάζει να τις παίρνει από το τετράδιο με την τσιμπίδα και να τις τοποθετεί αφύσικα στο λόγο του, για να ξαφνιάσει, όπως ο τυπογράφος παίρνει τα στοιχεία από την κάσα και τ’ αραδιάζει χωρίς να παρακολουθεί το νόημα των φράσεων. Αλλά και για τη γλώσσα ισχύει ό,τι είπε ο Σολωμός για την αρμονία του στίχου: «Διδάσκαλε, η αρμονία του στίχου δεν είναι πράγμα όλο μηχανικό, αλλά ξεχείλισμα της ψυχής». Δυστυχώς πουθενά η ψυχή του Καζαντζάκη δεν ξεχειλίζει φυσικά και αυθόρμητα.
Μα δε χρησιμοποιεί μονάχα εξωτερικά μέσα, για ν’ αντικαταστήσει το ξεχείλισμα της ψυχής. Χρησιμοποιεί κι εσωτερικά: την ψυχολογία των ηρώων του και τη σοφία τη δική του. Ό,τι κάνει με τη γλώσσα, κάνει και με την ψυχολογία. Αφύσικη γλώσσα, αφύσικη ψυχολογία. Οι ήρωές του δεν είναι μήτε ανθρώπινοι μήτε κι υπερανθρώπινοι· είναι αντιανθρώπινοι. Η ψυχολογία τους, δηλαδή, είναι πέρα από κάθε αιτιότητα και πείρα. Κι όπως, άμα φορέσει κανείς γυαλιά αλλουνού κι ύστερα τα βγάλει, τα βλέπει όλα γύρω του να σβουρίζουνε θολά και σε μεγάλο μάκρος, το ίδιο κι όποιος διαβάσει δράματα του Καζαντζάκη και βγει στο δρόμο, νομίζει πως ο δρόμος γύρισε ανάποδα κι οι άνθρωποι περπατάνε με το κεφάλι κάτου και τα πόδι’ απάνου.
Κι όμως, ο Καζαντζάκης είν’ ένας ήρωας της δουλειάς. Διαβάζει και γράφει από τα χαράματα ίσαμε τα μεσάνυχτα κάθε μέρα, ατελείωτα χρόνια. Είναι θαυμαστό και σπάνιο παράδειγμα θέλησης κι άσκησης. Είναι επιπλέον έξυπνος άνθρωπος και με μεγάλη μνήμη. Αλλά όπως είναι φκιαχτός ποιητής, είναι και φκιαχτός άνθρωπος. Έχει απέραντη σοφία, αλλά δεν έχει κριτικό πνεύμα. Πέρασε, μπορώ να πω, κι έζησε όλες τις φιλοσοφίες και γαντζώθηκε στη χειρότερη: στο μηδενισμό. Το κήρυγμά του, πως το «καλό» και το «κακό» είναι τα ίδια, αποτελεί κήρυγμα μηδενιστικό. Αχρηστεύει τη δράση, την αντίσταση κατά του κακού. Κι όμως η ζωή δεν είναι τίποτες άλλο παρά ένας ατέλειωτος αγώνας ανάμεσα στον Αριμάνη και τον Ωρομάσδη. Κι αυτός ο αγώνας δημιουργεί την πρόοδο. Ο Καζαντζάκης απομακρύνει τον άνθρωπο να παλέψει για την αλήθεια και το φως. Κι έτσι διευκολύνει τις δυνάμεις του ερέβους στο έργο τους.
Ότ’ είναι ψεύτικ’ η φιλοσοφία του το αποδείχνει ο ίδιος. Γράφει έργα με τη φιλοδοξία να ‘ναι καλά. Αν πίστευε, πως το καλό και το κακό είναι τα ίδια, τότε δε θα ‘γραφε."
(Βάρναλη, «Περί σκότους», 1942)