Οθωμανική ελλαδα-was it that baaad?

[Ζαποτέκος]

Στην Πελ/σο οι χριστιανοί ήταν το 85% του πληθυσμού και κατείχαν το 33,3% της γής, ενώ οι μουσουλμάνοι το 66,7 %.
Στην Στερεά Ελλάδα το 57% της γης ανήκε σε χριστιανούς και το 43% σε μουσουλμάνους.
Στην Εύβοια οι χριστιανοί ήταν το 92% και κατείχαν το 57% της γής.
Στην περιοχή της Τρίπολης το 88% της μουσουλμανικής γής ανήκε σε 18 μουσουλμανικές οικογένειες.
Την στιγμή που μόνη η οικογένεια Αρναούτογλου διέθετε 45.350 στρέμματα, ο πιο πλούσιος Έλληνας γαιοκτήμονας της περιοχής διέθετε 1.800 στρέμματα.

πω πω σε σε τι παράδεισο που ζούσαν οι τότε Έλληνες, ουδείς λόγος για Επανάσταση.

"what is that baaad?"

Β΄ κατηγορίας υπήκοοι οι χριστιανοί. Ήταν φυσικό και επόμενο οι επαναστάσεις τους.

[Ζαποτέκος]

Απ' το Αρχαιοκαπηλίες και Αρχαιοκαταστροφές στην τουρκοκρατουμένη Ελλάδα https://ardin-rixi.gr/archives/244948 του Μάριου Κ. Μαμανέα, από το περιοδικό Νέος Ερμής ο Λόγιος τ. 11.

(...)
Στην Πόλη αρχικά απογοητεύθηκαν, ακούγοντας τον γιατρό του μεγάλου βεζύρη, Πορτογαλο-εβραίο Daniel de Fonseca, να τους διαβεβαιώνει ότι, με εντολή του σουλτάνου, τα βιβλία είχαν καταστραφεί προ πολλού. Στράφηκαν προς τα μοναστήρια για αγορά χειρογράφων, αλλά η συγκομιδή τους ήταν πενιχρή, όπως ανέφερε στους ανωτέρους του ο Sevin .

«Είναι δύσκολο να αποκτήσουμε χειρόγραφα. Οι Έλληνες κληρικοί δεν κλονίζονται, ακόμα και με την προσφορά μεγάλων ποσών. Μας αντιμετωπίζουν με το επιχείρημα ότι οι παλαιοί πατριάρχες είχαν αφορίσει εκείνους που πούλησαν πολύτιμα αντικείμενα των μοναστηριών. Ένας απεσταλμένος του γερμανού αυτοκράτορα έφθασε στην Ανατολή για τον ίδιο σκοπό. Πήγε στη Νέα Μονή της Χίου και πρόσφερε στους μοναχούς 1.100 τσεκίνια για επτά χειρόγραφα. Οι μοναχοί έμειναν αλύγιστοι. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο για κάθε καλόγερο χωριστά. Πολλοί αγαπούν το χρυσάφι περισσότερο απ’ όσο φοβούνται τον αφορισμό. Σ’ αυτούς πρέπει να απευθυνθεί κανείς για να πετύχει. Άλλωστε, για τους Έλληνες είναι ολότελα άχρηστοι αυτοί οι θησαυροί. Να τους χρησιμοποιήσουν δεν μπορούν. Έπειτα, υπάρχει κίνδυνος να αφανισθούν τα καλύτερα αρχαία χειρόγραφα» (Henri Omont, issions archéologiques françaises en Orient aux XVIIe et XVIIIe siècles, τόμ. Α΄, Παρίσι, 1902, σελ. 459).


Άλλωστε, είχε προηγηθεί ένας Έλληνας, επίσης ενδιαφερόμενος, που φέρεται να διέθεσε συνολικά 200.000 τάλιρα για την αγορά χειρογράφων. Πρόκειται για τον λόγιο ηγεμόνα Νικόλαο Μαυροκορδάτο, οσποδάρο της Βλαχίας (1719-1730). Παρ’ όλα αυτά, τελικά, ώς τα τέλη του 1729, οι απεσταλμένοι του Bignon κατόρθωσαν να συλλέξουν από την κυρίως Ελλάδα, τη Μ. Ασία και την Παλαιστίνη (από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και τα μετόχια αυτού) περίπου 500 τόμους, που τακτοποιήθηκαν σε πέντε κασόνια και προωθήθηκαν. Όσο για την πολυσυζητημένη και πολυδιεκδικούμενη συλλογή του Μαυροκορδάτου, κατέληξε να καταστραφεί ολοκληρωτικά από τη μεγάλη πυρκαϊά που ξέσπασε στην Πόλη στις 27 Ιουλίου του έτους εκείνου.

Το κυνήγι των αρχαιοτήτων συνέχισε και ο έτερος απεσταλμένος του Γάλλου βασιλιά, αββάς Michel Fourmont, του οποίου το καταστροφικό μένος έμεινε παροιμιώδες. (...)
Το δυστύχημα είναι ότι πολλοί αργυρολόγοι κι απολίτιστοι Ρωμιοί τον βοηθούσαν «δι’ ολίγους παράδας», υποδεικνύοντάς του, σε κάθε σημείο της Αττικής που επισκεπτόταν, σημεία όπου υπήρχαν αρχαία μνημεία…
(...)
Στην ίδια τη Σπάρτη, το καταστροφικό έργο του Γάλλου αρχαιοκάπηλου εκδηλώθηκε με ιδιαίτερη σφοδρότητα και βαρβαρότητα (...)
Στις 20 Απριλίου 1730, ο Γάλλος καταστροφέας γράφει από τη Σπάρτη στον πρεσβευτή της Γαλλίας στην Κωνσταντινούπολη, Villeneuve, δικαιολογώντας τους βανδαλισμούς του σε επιθυμία εκδικήσεως για την κακή τάχα συμπεριφορά των Μανιατών απέναντί του:

Πέρασα από έναν φοβερό τόπο, την περιβόητη Μάνη, που κατοικείται από έναν αιμοβόρο λαό. Είμαι πολύ ευτυχής που γλίτωσα. Έφυγα από τη βάρβαρη πατρίδα τους χωρίς να αποκομίσω τίποτε το αξιόλογο, τίποτε για να βγουν τουλάχιστον τα έξοδά μου. Για να ξεσπάσω και για να εκδικηθώ αυτό το σκυλολόι, έριξα τη θλίψη μου επάνω στην Αρχαία Σπάρτη. Δεν ήθελα να μείνει τίποτε από την πόλη που έκτισαν οι πρόγονοί τους. Την έσβησα, την κατέσκαψα, την εκθεμελίωσα, δεν της άφησα λίθο επί λίθου. Και γιατί, θα ερωτήσει η εξοχότης σας, επέπεσα με τόση μανία επάνω σε αυτή την αρχαία πόλη, ώστε να την κάνω αγνώριστη, υποχρεώνοντάς τη να πληρώσει τις αμαρτίες των απογόνων της; Έχω την τιμή να σας απαντήσω ότι ήταν πολύ αρχαία και έκρυβε με φιλαυτία κάτω από τα χώματά της πολλούς θησαυρούς, πράγμα που δεν μπορούσα να συγχωρέσω. Μέχρι τώρα κανείς ταξιδιώτης δεν τόλμησε να τους αγγίξει· ακόμη και οι Βενετοί, παρά το ότι υπήρξαν κάποτε κυρίαρχοι αυτής της χώρας, τους σεβάσθηκαν. Εγώ έκρινα πως δεν έπρεπε να τρέφω ανάλογο σεβασμό και την ισοπέδωσα λοιπόν με κάθε επισημότητα, πράγμα που προκάλεσε τον θαυμασμό των Τούρκων, ενώ οι Γραικοί θύμωσαν και οι Εβραίοι έμειναν κατάπληκτοι. Είμαι ικανοποιημένος, διότι απέκτησα από αυτό το ταξίδι μου πράγματα ικανά να θαμπώσουν όλους τους σοφούς .

(...)
Η ομάδα υπό τον Cockerell επέστρεψε στον Μωριά το 1812, με σκοπό αυτή τη φορά τον ναό του Απόλλωνος στις Βάσσες της Ηλείας. Ωστόσο, οι Ανδριτσάνοι που είχαν μισθωθεί για τις δέουσες ανασκαφές, από δεισιδαιμονία κυρίως, δεν δέχθηκαν να συνεχίσουν, αφήνοντας μόνους τους ξένους. Κάποιες επιχειρήσεις εκφοβισμού τους από ντόπιους, λίγο αργότερα, έφεραν αποτέλεσμα και, τελικά, η ομάδα έφυγε σχεδόν άπρακτη. Επανήλθε, όμως, το καλοκαίρι του 1813 και, με έγγραφη άδεια του Βεληπασά της Τριπολιτσάς (με το αζημίωτο, φυσικά), προχώρησε σε ανασκαφές και εξαγωγή των γλυπτών κυρίως ευρημάτων από το λιμάνι του Ναυαρίνου, παρά τις ζωηρές αντιδράσεις του τοπικού ελληνικού πληθυσμού. Τα αρχαία μεταφέρθηκαν στα Επτάνησα, όπου πουλήθηκαν στον Άγγλο διοικητή κι από εκεί στο Λονδίνο.

(...)

Την πρωτοκαθεδρία των Βρετανών στη βιομηχανία της αρπαγής αρχαιοτήτων ήλθε να θέσει εν αμφιβόλω ένας Γάλλος, μόλις δώδεκα μήνες πριν από την έκρηξη της Ελληνικής Επαναστάσεως. Πρόκειται για τον Lodoïs de Martin du Tyrac, κόμη του Marcellus, που είχε διοριστεί στην πρεσβεία της χώρας του στην Κων/πολη, το 1816, και για τέσσερα χρόνια περιδιάβαινε την Ελλάδα και τη Μ. Ασία ως περιηγητής, συντάσσοντας και σχετικό χρονικό. Σ’ αυτό αφηγείται, χωρίς όμως να καθιστά απόλυτα ξεκάθαρο, πώς απέκτησε την Αφροδίτη της Μήλου όταν επισκέφθηκε το νησί, το 1820. Το άγαλμα, βέβαια, το οποίο είχε βρεθεί πολύ νωρίτερα από έναν αγρότη ονόματι Γιώργη, που καλλιεργούσε στο χωράφι του, το εποφθαλμιούσε ένας καλόγερος του νησιού για να το δωρίσει στον Δραγουμάνο του Στόλου, Νικ. Μουρούζη, προκειμένου να εξασφαλίσει την εύνοιά του.

Ο Γάλλος κόμης, δυναμικός και… γενναιόδωρος, κατάφερε να πείσει τόσο τον αγρότη, όσο και τους πρόκριτους του νησιού (που μεταγενέστερα τιμωρήθηκαν για τις αποφάσεις τους με πρόστιμο και μαστίγωμα), να ματαιώσουν την προετοιμασμένη αποστολή του αγάλματος και να το φορτώσουν στο δικό του πλοίο, με το οποίο τελικά μεταφέρθηκε στη Σμύρνη, κι από εκεί, τον Φεβρουάριο του 1821, βρέθηκε στο Παρίσι . Παραταύτα, όμως, είναι μάλλον απίθανο να έφυγε η Αφροδίτη από το νησί χωρίς να προκληθούν αντιδράσεις , ενώ είναι γεγονός ότι η συναισθηματική απήχηση της απομάκρυνσης του αγάλματος από το νησί, και την Ελλάδα γενικότερα, υπήρξε καίρια, επηρεάζοντας και τις κατοπινές γενεές .

Το άγαλμα μεταφέρθηκε στον γιαλό του νησιού… Αν από θαύμα ζωντάνευε η θεά, θα έκλαιγε πικρά καθώς την έσερναν στα βράχια, την αναποδογύριζαν και την κατρακυλούσαν άνθρωποι σε έξαλλη κατάσταση. Παραλίγο να γκρεμισθεί στη θάλασσα… Ακολούθησε πανδαιμόνιο γύρω από το κασόνι που τη μετέφεραν. Οι Έλληνες δεν ήθελαν να το δώσουν. Ο κυβερνήτης του πολεμικού πλοίου κραύγασε στους ναύτες να ρίξουν το κασόνι στη λέμβο. Τότε άρχισε η μάχη. Σπαθιά και ρόπαλα ανέμισαν. Ο παπάς του νησιού δέχθηκε πολλά χτυπήματα στο κεφάλι και τη ράχη. Το ίδιο και οι Έλληνες, που ζητούσαν βοήθεια από τον Θεό και αγωνίζονταν. Ο πρόξενος της Γαλλίας πολεμούσε καλά κρατώντας στο ένα χέρι σπαθί και στο άλλο ρόπαλο. Οι ναύτες τραβολογούσαν το κασόνι, που χτυπιόταν δεξιά-αριστερά. Τότε, σ’ αυτήν τη μεταφορά έχασε η Αφροδίτη το αριστερό της χέρι, που βλέπομε σήμερα κομμένο… Αργότερα έσπασε και το άλλο χέρι.

Λίγο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε μετακίνηση της Αφροδίτης σε άλλη θέση. Όταν σήκωσαν το άγαλμα, ανακαλύφθηκε πάνω στο βάθρο ένα κομμάτι χαρτί κιτρινισμένο από τον χρόνο, το οποίο έγραφε το εξής: «Στην λατρευτή μου Αφροδίτη της Μήλου επαναλαμβάνω με πόνο τα λόγια του Δροσίνη». Και στη συνέχεια ήταν γραμμένο ολόκληρο το ποίημα του Δροσίνη για την Αφροδίτη. Υπογραφή στο σημείωμα: «Με πόνο. Βεατρίκη Κώττα, ετών 12». Η ανεύρεση του σημειώματος αυτού και ο τρόπος της εκφράσεως των αισθημάτων της νεαρής Ελληνίδας έκαμαν τότε ζωηρότατη εντύπωση στο Παρίσι. Ο γαλλικός Τύπος και το ραδιόφωνο του Παρισιού ασχολήθηκαν επανειλημμένα. Το σημείωμα τοποθετήθηκε σε μια γυάλινη θήκη και κατατέθηκε στα αρχεία του Λούβρου.

Η περίπτωση της Αφροδίτης της Μήλου, πάντως, ήταν και η τελευταία μεγάλης σπουδαιότητας πράξη αρχαιοκαπηλίας που σημειώθηκε. Με τον ξεσηκωμό του Γένους, η κατάσταση άρχισε βαθμιαία να αλλάζει και να διαμορφώνεται έτσι, ώστε, σιγά-σιγά, να παγιωθεί η αντίληψη στον δυτικό κόσμο ότι η εποχή της αχαλίνωτης ασυδοσίας κάποιων υστερόβουλων αρχαιοφίλων έδυε, χωρίς βεβαίως να λείπουν και κάποια μεμονωμένα περιστατικά αρχαιοκαπηλίας αργότερα, όπως η αρπαγή της Νίκης της Σαμοθράκης .

Στη Σαμοθράκη, το 1863, κοντά στο Ιερό των Καβείρων, βρέθηκε διαμελισμένη, προφανώς από σεισμό, η Νίκη της Σαμοθράκης, από μια αρχαιολογική αποστολή με επικεφαλής τον Charles Champoiseau, υποπρόξενο της Γαλλίας στην Αδριανούπολη, ο οποίος κατόρθωσε να πάρει έγκριση από τις τουρκικές Αρχές για να μεταφερθεί το άγαλμα στη Γαλλία. Η Νίκη, τελικά, θα εκτεθεί στο Λούβρο, χωρίς τα φτερά και το επάνω μέρος του σώματός της, 2 χρόνια αργότερα, στις 11 Μαΐου 1864.

(...)
Σαν πραγματικό προφητικό βάλσαμο ακούγονται τα λόγια του Αθανασίου Ψαλλίδα (προς τον φίλο του λόρδου Βύρωνα, Hobehouse, το 1815 στα Ιωάννινα):

Εσείς μας παίρνετε τα έργα των προγόνων μας. Φυλάξτε τα καλά. Κάποια μέρα θα έρθουμε να σας τα ξαναζητήσουμε.

[Maspoli]

Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η λεγόμενη "Δύση".

Χρέος μας όμως σαν λαός δεν είναι να γίνουμε ζήτουλες. Χρέος μας δεν είναι να τα ζητάμε. Χρέος είναι να φτιάξουμε αλλά ισάξια ή και καλύτερα, χρέος μας να βρεθούμε σε θέση να τα απαιτήσουμε. Για να γίνει αυτό βέβαια θα πρέπει για αρχή να εκκαθαριστούν οι μιαροί δυτικόφιλοι.

[Annibas]

Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η λεγόμενη "Δύση".

Χρέος μας όμως σαν λαός δεν είναι να γίνουμε ζήτουλες. Χρέος μας δεν είναι να τα ζητάμε. Χρέος είναι να φτιάξουμε αλλά ισάξια ή και καλύτερα, χρέος μας να βρεθούμε σε θέση να τα απαιτήσουμε. Για να γίνει αυτό βέβαια θα πρέπει για αρχή να εκκαθαριστούν οι μιαροί δυτικόφιλοι.

Δεν υπάρχει λόγος να ταυτίζουμε όλη την δύση με κάποιον σχιζοφρενή ιερέα που δυστυχώς κατάφερε να κάνει τρομακτική ζημιά, οι ίδιοι οι Γάλλοι άλλωστε όταν το έμαθαν τον κάλεσαν πίσω και τον καθαίρεσαν.

[Nandros]

Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η λεγόμενη "Δύση".

Χρέος μας όμως σαν λαός δεν είναι να γίνουμε ζήτουλες. Χρέος μας δεν είναι να τα ζητάμε. Χρέος είναι να φτιάξουμε αλλά ισάξια ή και καλύτερα, χρέος μας να βρεθούμε σε θέση να τα απαιτήσουμε. Για να γίνει αυτό βέβαια θα πρέπει για αρχή να εκκαθαριστούν οι μιαροί δυτικόφιλοι.

Δεν υπάρχει λόγος να ταυτίζουμε όλη την δύση με κάποιον σχιζοφρενή ιερέα που δυστυχώς κατάφερε να κάνει τρομακτική ζημιά, οι ίδιοι οι Γάλλοι άλλωστε όταν το έμαθαν τον κάλεσαν πίσω και τον καθαίρεσαν.

Μόνο το ξανθό γένος από το Μόσκοβο είναι καλοί!

[Annibas]

Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η λεγόμενη "Δύση".

Χρέος μας όμως σαν λαός δεν είναι να γίνουμε ζήτουλες. Χρέος μας δεν είναι να τα ζητάμε. Χρέος είναι να φτιάξουμε αλλά ισάξια ή και καλύτερα, χρέος μας να βρεθούμε σε θέση να τα απαιτήσουμε. Για να γίνει αυτό βέβαια θα πρέπει για αρχή να εκκαθαριστούν οι μιαροί δυτικόφιλοι.

Δεν υπάρχει λόγος να ταυτίζουμε όλη την δύση με κάποιον σχιζοφρενή ιερέα που δυστυχώς κατάφερε να κάνει τρομακτική ζημιά, οι ίδιοι οι Γάλλοι άλλωστε όταν το έμαθαν τον κάλεσαν πίσω και τον καθαίρεσαν.

Μόνο το ξανθό γένος από το Μόσκοβο είναι καλοί!

Μπορεί να βρεις και σε αυτούς τέτοιους και σε εμάς ακόμα.

[EKPLIKTIKOS]

Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η λεγόμενη "Δύση".

Χρέος μας όμως σαν λαός δεν είναι να γίνουμε ζήτουλες. Χρέος μας δεν είναι να τα ζητάμε. Χρέος είναι να φτιάξουμε αλλά ισάξια ή και καλύτερα, χρέος μας να βρεθούμε σε θέση να τα απαιτήσουμε. Για να γίνει αυτό βέβαια θα πρέπει για αρχή να εκκαθαριστούν οι μιαροί δυτικόφιλοι.

Όταν λες να εκκαθαριστουν εννοείς όπως οι Εβραίοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης; Γιατί ο όρος σε κάτι τέτοιο παραπέμπει.

[Nandros]

Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η λεγόμενη "Δύση".

Χρέος μας όμως σαν λαός δεν είναι να γίνουμε ζήτουλες. Χρέος μας δεν είναι να τα ζητάμε. Χρέος είναι να φτιάξουμε αλλά ισάξια ή και καλύτερα, χρέος μας να βρεθούμε σε θέση να τα απαιτήσουμε. Για να γίνει αυτό βέβαια θα πρέπει για αρχή να εκκαθαριστούν οι μιαροί δυτικόφιλοι.

Όταν λες να εκκαθαριστουν εννοείς όπως οι Εβραίοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης; Γιατί ο όρος σε κάτι τέτοιο παραπέμπει.

Μα αυτό ακριβώς εννοεί.
Αυτό ακριβώς έκαναν τα κομμούνια με την Κόκκινη Τρομοκρατία από το '43 και μέχρι τέλους του συμμοπριτοπολέμου.

[Eθνικοκοινωνιστης]

Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η λεγόμενη "Δύση".

Χρέος μας όμως σαν λαός δεν είναι να γίνουμε ζήτουλες. Χρέος μας δεν είναι να τα ζητάμε. Χρέος είναι να φτιάξουμε αλλά ισάξια ή και καλύτερα, χρέος μας να βρεθούμε σε θέση να τα απαιτήσουμε. Για να γίνει αυτό βέβαια θα πρέπει για αρχή να εκκαθαριστούν οι μιαροί δυτικόφιλοι.

[Dwarven Blacksmith]

Ντροπή για τη σύγκριση, να επέμβει το ΚΙΣ.

[Ζαποτέκος]

Ο αντικληρικαλισμός της Ελληνικής Νομαρχίας ( 1806 ) . Μπολνταρισμένα βάζω κάποια θετικά που λέει.
http://users.uoa.gr/~nektar/history/3co ... polity.htm

Spoiler

Οἱ ἱερεῖς, ἀγαπητοί μου, φυλάττοντες ἕνα σκοπὸν καθόλου διάφορον, ἀπὸ τοὺς λοιποὺς συμπολίτας, πάντοτε ἐπροσπάθησαν, μὲ τὸ μέσον τῆς θεότητος, νὰ καταδυναστεύσουν τοὺς συμπολίτας των, καθὼς μέχρι τῆς σήμερον, μὲ τὴν ἀμάθειαν καὶ κακομάθησιν ἐπέτυχον τοῦ σκοποῦ των. Αὐτοί, καλύπτοντες μὲ τίτλον ἁγιότητος τὰ πλέον φανερὰ ψεύματα, ἐγέμισαν τοὺς ἀδυνάτους νόας τοῦ λαοῦ ἀπὸ μίαν τοσαύτην δεισιδαιμονίαν, ὥστε ὁπού, ἀντὶ νὰ ὀνομάσουν ψεῦμα τὸ ἀδύνατον, τὸ ὀνομάζουν ἅγιον (...)

(...) τὸ ἱερατεῖον (...)ἐπροσπάθησεν νὰ ἐσβήσῃ κάθε σπουδὴν εἰς τὴν Ἑλλάδα, καὶ ὑπερασπίσθη τὴν ἀμάθειαν. Αἱ ἐπιστῆμαι (...) καὶ ἡ ἀλήθεια μὲ τὴν φιλοσοφίαν ἐξωρίσθησαν. (...) Ἕνας ἀφορισμὸς τοῦ ἀρχιερέως ἐτρόμαζεν τόσα μιλλιούνια ἀνθρώπων. (...)

(...) οἱ Ἕλληνες (...) ἀφοῦ ἀπέρασαν τὴν τυραννίαν τῶν Ρωμαίων καὶ ἔπειτα τῶν Ἱερέων, ἐκατήντησαν, τέλος πάντων, νὰ ὑποκύψουν εἰς τὴν πλέον σιχαμερὰν καὶ βάρβαρον κυριότητα, λέγω, εἰς τὴν τυραννίαν τῶν ὀθωμανῶν. (...)Ἡ ὀθωμανικὴ διοίκησις εἶναι τυραννική. Οἱ νόμοι των εἶναι ἀτελεῖς, σκληροὶ καὶ ὀλίγοι. (...) Ἡ θρησκεία των συνίσταται εἰς τὸ νὰ δοξάζουν ἕνα θεόν, καὶ ὀλίγους προφήτας, ἐξ ὧν ὁ πρῶτος εἶναι ὁ Μωάμεθ. Εἶναι ὅμως πλήρεις δεισιδαιμονιῶν καὶ πιστεύουσι πολλὰ γελοιώδη πράγματα. Τοὺς σεληνιαζομένους νομίζουσιν ὡς ἁγίους. (...)

Ἀλλά, πόσον θέλει συγχύσει, ἡ ἀκόλουθος διήγησις τῆς πρώτης αἰτίας μερικοὺς ἀρχιεπισκόπους, ἢ ἄλλου τάγματος ἱερεῖς, ἂν κατὰ τύχην τὸν παρόντα μου λόγον ἀναγνώσωσι - τὸ ὁποῖον μοῦ φαίνεται δύσκολον - βλέποντας ξεσκεπασμένας τὰς ψευδεῖς των ἀρετάς.

Ὤ, πόσον ταχέως θέλει ρίψουσιν εἰς τὸ πῦρ τοῦτο μου τὸ βιβλιάριον, ὅσοι φοβοῦνται τὸ φῶς τῆς ἀληθείας! Διὰ τοῦτο λοιπὸν κρίνω ἀναγκαῖον νὰ τοὺς προειδοποιήσω, ὅτι τὸ πατριωτικὸν χρέος μου μὲ προστάζει νὰ ὁμιλήσω τὴν ἀλήθειαν, καὶ δὲν φοβοῦμαι οὔτε τοὺς ἀμαθεῖς, οὔτε τοὺς σπουδαίους καὶ ἐναρέτους . ( Δὲν εἶναι ὀλίγοι βέβαια οἱ ὄντως ἄξιοι εὐλαβείας καὶ τιμῆς ἱερεῖς, ὡς ἐπὶ παραδείγματι ὁ σεβασμιώτατος καὶ ἐνάρετος ἀνήρ, ὁ σοφώτατος λέγω οἰκονόμος τῶν Ἰωαννίνων κὺρ Κοσμᾶς Μπαλάνου, ὁ ὁσιώτατος καὶ ἐλλογιμώτατος διδάσκαλος εἰς Κερκύραν κὺρ Ἀνδρέας ἱερεύς, καὶ ἄλλοι πολλοί. ) Τοὺς μὲν πρώτους, ἐπειδὴ δὲν εἶναι ἄξιοι φόβου, τοὺς δὲ δευτέρους ἐπειδὴ ἡ ἀλήθεια δὲν ἐπιδέχεται κατάκρισιν. Μᾶλλον δὲ οἱ σπουδαῖοι θέλουν ἐπικυρώσει τοὺς λόγους μου μὲ τὴν νουνεχῆ των ἐπιβεβαίωσιν, καὶ θέλουν προσπαθήσει, ὅσον ὀγληγορώτερον δυνηθῶσι, νὰ διορθώσωσιν ὁπωσοῦν τὰς φοβερὰς καὶ ἐπιζημιώδεις καταχρήσεις αὐτοῦ τοῦ ἱεροῦ τάγματος, διὰ νὰ ἀναλάβῃ ἡ Ἑλλὰς τὴν προτέραν της λάμψιν καὶ εὐτυχίαν.

Διὰ τοῦτο, λοιπόν, μετὰ δακρύων παρακαλῶ τοὺς σοφοὺς καὶ ἐναρέτους ἄνδρας, ὁποὺ φέρουσι τὸ σεβάσμιον ἔνδυμα τῆς ἱερωσύνης, νὰ μὲ συγχωρήσουν, ἂν μὲ ἄκραν τόλμην ἀποφασίζω νὰ ἐλέγξω αὐστηρῶς τοὺς ἀναξίους καὶ ἀμαθεῖς καλογήρους, καὶ νὰ ἀποδείξω μὲ γεωμετρικὴν βεβαιότητα τὸ πόσον κακὸν προξενοῦσι τὴν σήμερον εἰς τὴν Ἑλλάδα.

Ἂς μὴν μὲ νομίσουν ἀνευλαβῆ, ἂν ἀκούσωσι νὰ καταφρονῶ τὴν σημερινὴν καλογερικήν των σύστησιν καὶ διαγωγήν, ἀλλ᾿ ὡς ζηλωταὶ τῆς ἐπανορθώσεως καὶ δόξης τῆς κοινῆς πατρίδος μας Ἑλλάδος, νὰ στοχασθῶσι, ἂν εἶναι εὔκολον, νὰ ξαναλάβῃ τὸ γένος μας τὴν ἐλευθερίαν του, ἐν ὅσῳ σώζεται ὁ οἰκιακὸς ἐχθρός της, ἡ ἀμάθεια, λέγω, ἡ δεισιδαιμονία καὶ ἡ κατάχρησις τῆς θρησκείας, ἢ ὁπόσην φθορὰν θέλει προξενήσει μία αἰφνίδιος ἀνάστασις, καὶ ἐπανόρθωσις εἰς ὅσους ἀδίκως καὶ ἀναισχύντως παρέβηκαν τὰς ἐκκλησιαστικὰς καὶ ἠθικὰς νομοθεσίας, ἂν ἐν καιρῷ δὲν θέλουσι διορθωθῆ.

Ὤ, πόσον αἰσθάνομαι τὴν φλόγαν τῆς ἀγανακτήσεως καὶ ἐντροπῆς εἰς τὴν καρδίαν μου, τώρα ὁποὺ τόσον καταφρονητικῶς θέλω λαλήσει διὰ τὴν πλέον τιμιωτέραν κλάσιν τῆς πολιτικῆς διαγωγῆς! Πόσον μὲ λυπεῖ, ὁπού, ἀντὶς νὰ ἐπαινέσω αὐτὸ τὸ ἱερὸν τάγμα, ἡ ἀλήθεια καὶ τὸ πατριωτικὸν χρέος μου μὲ βιάζουσι νὰ τὸ κατηγορήσω. Μεγάλον βέβαια εἶναι τὸ ἐπιχείρημά μου, ἀλλ᾿ ἐγὼ ἔταξα νὰ κάμω κάθε θυσίαν ἔμπροσθεν εἰς τὸ ἄγαλμα τῆς Ἐλευθερίας, καὶ δὲν θέλω παραιτήσει τὴν ἀναγκαιοτέραν.

Ὦ σὺ μιαρὰ Σύνοδος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, εἰς τί ὁμοιάζεις, ἤθελα νὰ ἠξεύρω ἀπὸ ἐσὲ τώρα ὁποὺ σὲ ἐρωτῶ, εἰς τί, λέγω, ὁμοιάζεις τοὺς ἱεροὺς καὶ θείους ἀποστόλους τοῦ λόγου τῆς σοφίας τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ; Ἴσως εἰς τὴν ἔνδειαν καὶ ἀφιλοκέρδειαν, ὁποὺ ἐκεῖνοι ἐκήρυττον; Ἀλλ᾿ ἐσὺ εἶσαι γεμάτη ἀπὸ χρήματα, ὁποὺ καθημερινῶς κλέπτεις ἀπὸ τοὺς ταλαιπώρους χριστιανούς. Ἴσως εἰς τὴν ἐγκράτειαν καὶ χαλιναγωγίαν τῶν παθῶν; Ἀλλ᾿ εἰς ποῖον μεγάλον ξεφάντωμα δὲν εὑρίσκεται μέρος ἀπὸ τοὺς συγκλήτους σου, καὶ ποῖος ἀπὸ αὐτοὺς δὲν λατρεύει δύο καὶ τρεῖς ἀρχοντίσσας μὲ ἄκραν ἀναισχυντίαν καὶ σχεδὸν φανερά ; Ὁ νῦν ἀρχιερεὺς τῶν Ἰωαννίνων εἶναι μοιχὸς καὶ ἀρσενοκοίτης, χωρὶς τὴν παραμικρὰν συστολήν.

Μήπως τοὺς ὁμοιάζεις κἂν εἰς τὴν εὐλάβειάν των πρὸς τὴν θρησκείαν; Ἀλλὰ ποῖος δὲν γνωρίζει τὴν ἄκραν ἀνευλάβειάν σου καὶ ποῖος δὲν ἠξεύρει πόσον γελοιωδῶς καὶ χλευαστικῶς ἐκτελεῖς τὰς ἱερουργίας ; Ἐγὼ εἶδα πολλάκις ἕνα ἀρχιεπίσκοπον εἰς τὴν μέσην τῆς λειτουργίας, νὰ ὑβρίζῃ, νὰ ἀναθεματίζῃ, καὶ νὰ δέρνῃ οὐκ ὀλίγας φορὰς τοὺς παπάδες, καὶ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστο τοὺς διακόνους. Εἰς τί λοιπὸν τοὺς ὁμοιάζεις; Εἰς τὴν φιλανθρωπότητα; Ἐσύ, τοὺς πτωχοὺς δὲν καταδέχεσαι οὔτε κἂν νὰ τοὺς ἰδῇς, οὐχὶ δὲ νὰ τοὺς βοηθήσῃς. (...) Ἐγὼ ἐγνώρισα ἕνα καλόγηρον τόσον φιλάργυρον, ὁποὺ μὲ τὸ νὰ τοῦ ἐκλέφθησαν μερικὰ χρήματα, ὕστερα ἀπὸ ἕνα μῆνα ἀπέθανεν ἀπὸ τὴν θλῖψιν του. (...) Ὁ θάνατος κανενὸς ἀριχεπισκόπου ἀποδεικνύει φανερώτατα τὸν βρωμερὸν χαρακτῆρα τῆς Συνόδου. Ἐπειδὴ τότε γεννᾶται ἓν μῖσος ἀναμεταξύ των, μεταχειριζόμενος καθεὶς κάθε οὐτιδανώτερον μέσον, ὁποὺ δυνηθῇ, διὰ νὰ ἀποκτήσῃ ἐκείνην τὴν ἐπαρχίαν, τὸ ὁποῖον ἀκολουθεῖ εἰς ὅποιον δώσῃ περισσότερα χρήματα.(...) Ἔπρεπε νὰ ξαναγυρίσῃ ὁ Χριστός, διὰ νὰ σᾶς φωτίσῃ, ἐπειδὴ ἐσεῖς οὔτε κἂν στοχάζεσθε νὰ ἀνοίξητε ποτὲ ἓν βιβλίον, διὰ νὰ λαμπρύνητε τὸν ἐσκοτισμένον σας νοῦν.

Σύ, λοιπόν, ὦ Σύνοδος, (...) Σὺ εἶσαι μία μάνδρα λύκων, ὁποὺ δὲν ὑπακούεις τὸν ποιμένα σου καὶ κατατρώγεις τὰ ἀθῶα καὶ πολλὰ ἥμερα πρόβατα τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας. (...)

Οἱ (...) ἐπίσκοποι (...) γυμνώνουσι τὸν λαόν, διὰ νὰ ἐβγάλωσι τὰ ὅσα ἐξώδευσαν. (...)

Ὁ πατριάρχης, ἀφοῦ ἠξεύρει νὰ ἀναγνώσῃ δύο κατεβατὰ ἀπὸ τὸ Ψαλτήριον τοῦ Δαβίδ, κρίνεται ἄξιος τοιαύτης ἀρχῆς ἀπὸ τὴν Σύνοδον, αὐτὴ δὲ ἠξεύρει νὰ ἀναγνώσῃ περισσότερον ἀπὸ αὐτὸν καὶ τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων . ( Ἂς μὲ συμπαθήσῃ ὁ ἀναγνώστης διὰ τὴν ὑπερβολὴν τοῦ λόγου, ὡσὰν ὁποὺ ὅλοι οἱ νῦν ἱερεῖς, ἐξαιρῶντας, ὡς προεῖπον, τινάς, μόλις σπουδάζουν ὀλίγον τὰ γραμματικά, καὶ κανεὶς δὲν γνωρίζει οὔτε τὴν λέξιν «ἐπιστήμη» ) . Διὰ νὰ γράψῃ, δὲν ἐρωτᾶται ἂν ἠξεύρῃ, ἐπειδὴ δὲν τοῦ εἶναι ἀναγκαῖον. Μάλιστα, τὸ ὄνομά του τὸ γράφει μὲ τόσα κλωθογυρίσματα - εἰς τὸ ὁποῖον τὸν μιμοῦνται καὶ οἱ ἀρχιεπίσκοποι καὶ οἱ ἐπίσκοποι καὶ μερικοὶ πρωτοσύγκελλοι - ὁποὺ καὶ ἀνορθόγραφον ἂν εἶναι, ὅπερ καὶ πιθανώτατον , κανεὶς δὲν τὸ καταλαμβάνει, καὶ διὰ τοῦτο φυλάττει γραμματικούς, νέους προκομμένους, ἔχει δὲ καὶ τὸν πρωτοσύγκελλον καὶ ἀρχιμανδρίτην, οἵτινες ὁπωσοῦν μετριάζουν τὴν θηριότητα τῆς ἀμαθείας τοῦ κυρίου των.

(...)ἡ Σύνοδος ἔχει ὅλα τὰ μέσα εἰς τὴν ὀθωμανικὴν δυναστείαν, καὶ ἐξακολούθως, ὅταν ὁ πατριάρχης, δὲν τῆς ἀρέσκῃ, εὐθὺς τὸν ἐξορίζει. Καὶ δὲν τῆς ἀρέσκει πάντοτε, ὅταν δὲν ὁμογνωμῇ μὲ αὐτήν, καὶ ὅταν δὲν ὑπογράφῃ, χωρὶς νὰ ἀναγνώσῃ ὅ,τι γράμμα τοῦ παραδώσῃ.

(...) Μ᾿ ἓν κατεβατὸν μὲ κατάρας, ὁποὺ ἡ πλέον διαβολικὴ διάθεσις φοβερωτέρας βέβαια δὲν ἤθελεν ἠμπορέσει νὰ ἐφεύρῃ, τὸ ὁποῖον ὀνομάζουσιν ἀφορισμόν, ἐκδύουσι καὶ πλουσίους καὶ πτωχούς. Καὶ ἂν πολλάκις μ᾿ ἕτερον κατεβατὸν μ᾿ εὐχάς, εὐλογίας καὶ συγχώρησιν, διαλύουσι τὸν ἀφορισθέντα, δι᾿ ἄλλο τέλος δὲν τὸ κάμνουσι, παρὰ διὰ νὰ ἠμπορέσωσι νὰ τὸν ξαναφορίσωσι. Ἐπειδὴ τὸν ἀφορισθέντα δὲν δύνανται νὰ τὸν ξαναφορίσωσι, ἂν πρῶτον δὲν τὸν συγχωρήσωσι . Οἱ ἀφορισμοὶ εἰς τὴν Ἑλλάδα, καὶ ἐξόχως εἰς τὰ Ἰωάννινα καὶ Πάτραν, ἤθελαν νομισθῇ εὐχαὶ τῆς λειτουργίας ἀπὸ κανένα ἀλλογενῆ. Τόσον εἶναι συχνοί, καὶ σχεδὸν κάθε Κυριακὴν εἰς κάθε ἐκκλησίαν ἀναγινώσκονται δύο καὶ τρεῖς ἀφορισμοί, πάντοτε δὲ διὰ οὐτιδανωτάτας διαφοράς, καὶ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον διὰ δύο ἢ τριῶν γροσίων ὑπόθεσι. Μετὰ τὸν ἀφορισμόν, ὁποὺ εἶναι τὸ πρῶτον τους ἄρμα, ἕπονται οἱ ἁγιασμοὶ καὶ τὰ μνημόσυνα . Αὐτοὶ οἱ ἀναιδέστατοι ἄνδρες, εὐθὺς ὁποὺ ἔλθουν εἰς τὴν ἀρχιεπισκοπήν των, ὑποχρεώνουν ὅλους τοὺς πολίτας, νὰ τοὺς δεχθῶσιν εἰς τὰ ὀσπίτιά των, διὰ νὰ τοὺς ψάλωσι τὸν ἁγιασμόν, καὶ οὕτως λαμβάνουσι τὴν πληρωμὴν ἀπὸ πενήντα ἕως δέκα γρόσια τὸ ὀλιγότερον. Τὰ δὲ μνημόσυνα συνίστανται εἰς τὸ νὰ λειτουργοῦν διὰ τὴν ψυχὴν τοῦ ἀποθανόντος, τοῦ ὁποίου ξεθάπτουν τὰ ὀστᾶ καὶ τὰ εὐλογοῦν. Καὶ τέλος πάντων, τὸ μεγαλείτερον κέρδος των εἶναι αἱ κληρονομίαι καὶ τὰ χαρίσματα . Ὅταν ἀπεθάνῃ κανένας πολίτης τῆς πρώτης ἢ δευτέρας κλάσεως καὶ τὸ ἀκούσῃ ὁ ἀρχιερεύς, εἶναι δι᾿ αὐτὸν μία ἀνεκδιήγητος χαρά, ἐπειδή, διὰ νὰ ἠμπορέσουν νὰ τὸν θάψουν, πρέπει, ἀφοῦ πληρώσουν τὸν ὀθωμανὸν τύραννον, νὰ πληρώσουν καὶ τὸν ἀρχιερέα. Ἡ ποσότης ὅμως εἶναι ἀόριστος, πότε δέκα χιλιάδας γρόσια, πότε πέντε, καὶ τὸ ὀλιγότερον χίλια. Ὅταν πάλιν ὁ πολίτης μισεύῃ ἀπὸ τὴν πατρίδα του, πρέπει νὰ δώσῃ ἕνα χάρισμα τοῦ ἀρχιερέως. Ὅταν ἐπιστρέφῃ, πάλιν τοῦ χαρίζει. Ἀλλὰ τί λέγω τοῦ χαρίζει; Καὶ πῶς ἠμπορεῖ νὰ ὀνομασθῇ δῶρον ἐκεῖνο ὁποὺ ζητεῖται μὲ βίαν; Ἂν εἰς αὐτὰ εὕρῃ ἀνθίστασιν, τότε εὐθὺς ἀφορίζει, δὲν δίδει τὴν ἄδειαν τῶν ἱερέων νὰ βαπτίσουν τὸ γεννηθὲν βρέφος, οὔτε νὰ θάψουν τὸν νεκρόν.

(...) ὁ ἀρχιεπίσκοπος πωλεῖ τὰς ἐνορίας τῆς πόλεως οὗτινος ἱερέως θελήσῃ, καὶ ἔπειτα κάμνει ἀργὸν ἢ ἐξορεῖ ὅποιον θέλῃ ἀπὸ αὐτούς, καὶ ξαναπωλεῖ τὴν ἐνορίαν ἄλλου, διὰ νὰ τοῦ κάμῃ τὸ ἴδιον ὕστερα ἀπ᾿ ὀλίγον. Κάθε τόσον τοὺς ζητεῖ δάνεια, καὶ ποτὲ δὲν τοὺς τὰ ἐπιστρέφει. Κανεὶς δὲν τολμεῖ νὰ ἀντισταθῇ εἰς τοὺς λόγους του, ἐπειδὴ εὐθὺς τὸν ἀφορίζει καὶ ἔπειτα τὸν ἐξορεῖ καὶ λαμβάνει τὴν περιουσίαν του .

(...) οἱ ἀρχιεπίσκοποι (...) τρώγοσι καὶ πίνοσι ὡς χοῖροι . Κοιμῶνται δεκατέσσαρας ὥρας τὴν νύκτα καὶ δύο ὥρας μετὰ τὸ μεσημέρι. Λειτουργοῦσι δύο φορὰς τὸν χρόνον, καὶ ὅταν δὲν τρώγωσι, δὲν πίνωσι, δὲν κοιμῶνται, τότε κατεργάζονται τὰ πλέον ἀναίσχυντα καὶ οὐτιδανὰ ἔργα, ὁποὺ τινὰς ἠμπορεῖ νὰ στοχασθῇ . Ὁ Ἄρτης, ὁ Γρεβενῶν καὶ ὁ Ἰωαννίνων εἶναι οἱ πρῶτοι προδόται τοῦ τυράννου, καθὼς ὅλοι τὸ γνωρίζουσι. Ὁ ὕστερος ἀπὸ αὐτοὺς ἱκέτευσεν τὸν τύραννον, καὶ ἐκούρευσεν τὸν ἔγγονά του, ὡς νὰ τοῦ ἐγίνετο νουνός. Ὁ Ἄρτης ἠπάτησεν καὶ ἐπρόδωσεν τοὺς ἥρωας Σουλιῶτας· εἶναι δὲ καὶ οἱ τρεῖς ἀσελγεῖς, ἄσωτοι εἰς τὸ ἄκρον, μοιχοί, πόρνοι καὶ ἀρσενοκοῖται φανεροί.

(...)Πολλάκις δὲ περιέρχεται ὁ ἴδιος ἐπίσκοπος εἰς τὰ χωρία, καὶ τότε πλέον ἀκολουθοῦν τὰ χειρότερα. Αὐτὸς ὁ ἀναίσχυντος καὶ βάρβαρος καὶ ἀμαθέστατος ἄνθρωπος, ἀφοῦ τρώγει δι᾿ ὅσας ἡμέρας μένει εἰς τὸ χωρίον ἀπὸ τὴν πτωχὴν κοινότητα, ἀφοῦ ἁρπάζει ὅσα περισσότερα δυνηθῇ, τότε ἀφορίζει ἕνα δύο, καὶ ἄλλους τόσους κάμνει παπάδες, καὶ ἔπειτα φεύγει.

Ὁ τρόπος δέ, μὲ τὸν ὁποῖον κρίνει ἄξιον, ἕνα χωριάτην, τῆς ἱερωσύνης, εἶναι ὁ ἀκόλουθος. Πρῶτον τοῦ ζητεῖ ἑκατόν, ἢ περισσότερα, ἢ ὀλιγότερα γρόσια, καὶ τὰ λαμβάνει, ἔπειτα τὸν ρωτᾶ, ἂν ἠξεύρῃ γράμματα, ἤτοι νὰ γράψῃ καὶ νὰ ἀναγνώσῃ, ὕστερον τοῦ φέρει τὸ Ψαλτήριον, καὶ αὐτὸς ἀναγινώσκει ἓν κατεβατόν, καὶ εὐθὺς τὸν κάμνει ἱερέα. Ἡ ἀμάθεια αὐτῶν τῶν ἱερέων εἶναι ἄκρα, καὶ ἀπὸ αὐτοὺς οἱ περισσότεροι κατὰ συμβεβηκὸς ἀποκαθίστανται ἀρχιμανδρῖται, ἔπειτα δὲ κερδίζοντας, ἀγοράζουν ἐπισκοπάς, καὶ ἐξακολούθως γίνονται ἀρχιεπίσκοποι καὶ ὄχι ὀλίγας φορὰς πατριάρχαι. Ὅθεν, ὅλοι σχεδὸν οἱ ἀρχηγοὶ τῆς ἐκκλησίας κατάγονται ἀπὸ τὴν ἰδίαν ποταπότητα, καὶ οἱ περισσότεροι εἶναι ἀμαθέστατοι .Ἕνας ἀρχιμανδρίτης, ἀναγινώσκοντας ἐπ᾿ ἐκκλησίας τὸ εὐαγγέλιον, ἔτυχεν εἰς τὸ τέλος τοῦ κατεβατοῦ τὸ ἀπαρέμφατον ἐπανέρχεσθαι. Ὅθεν αὐτὸς ἀνέγνωσε τὸ ἐπανερ- ὅπου ἐτελείωνε τὸ κατεβατόν, καὶ ἔπειτα γυρίζοντας τὸ φύλλον ἐπρόφερετο τὸ -χέσθαι, εἰς τρόπον ὁποὺ ἐρέθισε ἕνα γενικὸν γέλωτα εἰς τοὺς παρεστῶτας. (...)

Ὦ γλυκύτατε Ἰησοῦ! Ὦ δίκαιοι Ἀπόστολοι! Ὦ φιλόσοφοι Πατέρες! Ποῦ εἶσθε τὴν σήμερον, νὰ ἰδῆτε τοὺς ἀπογόνους σας, καὶ νὰ συγκλαύσητε, μαζὶ μὲ ὅσους τὴν ἀλήθειαν γνωρίζουσι, διὰ τὴν ἀθλιότητά τους; Ἐσεῖς ἐπαραγγείλετε τὴν νηστείαν, διὰ νὰ χαλινώσητε ὁπωσοῦν τοὺς γαστριμάργους, αὐτοὶ ἀναθεματίζουσι καὶ τοὺς ἀσθενεῖς, ὅταν κρεοφάγωσι. Ἐσεῖς ἐδιωρίσατε τὰς ἐλεημοσύνας, διὰ νὰ στερεώσητε τὴν ἀρετήν, αὐτοὶ δὲ ἁρπάζουσι καὶ ἀπὸ πλουσίους καὶ ἀπὸ πτωχούς, ὅσα περισσότερα δυνηθῶσι. Ἐσεῖς ἐνομοθετήσετε τὴν ἐξομολόγησιν, διὰ νὰ παρηγορῆτε τοὺς λυπημένους καὶ βασανισμένους, διὰ νὰ νουθετῆτε τοὺς χρείαν ἔχοντας καὶ ἀμαθεῖς, αὐτοὶ δὲ τὴν ἐνεργοῦσι διὰ μόνην περιέργειαν εἰς τὸ νὰ μάθωσιν τὰ ξένα πράγματα, καὶ ἔπειτα νὰ τὰ κοινολογοῦσι, ὄχι μόνον ὅταν τοὺς ὠφελῇ, ἀλλὰ ὅταν δὲν τοὺς βλάπτῃ . Ἐσεῖς ἐκηρύξατε τὴν ὁμόνοιαν, τὴν ἀδελφότητα, τὴν ὁμοιότητα καὶ τὴν ἐλευθερίαν, αὐτοὶ δὲ διδάσκουσι μὲ τὰ παραδείγματά των τοὐναντίον. Ἐσεῖς, τέλος πάντων, εἴχετε τὴν ἀρετὴν διὰ ὁδηγόν, αὐτοὶ ἔχουσι τὰ χρήματα.

(...)Ἀλλὰ τί ἀποκρίνονται αὐτοὶ οἱ φιλόζωοι καὶ αὐτόματοι ψευδοκήρυκες: «Ὁ Θεός, ἀδελφοί, μᾶς ἔδωσεν τὴν τυραννίαν ἐξ ἁμαρτιῶν μας, καὶ πρέπει, ἀδελφοί, νὰ τὴν ὑποφέρωμεν μὲ καλὴν καρδίαν καὶ χωρὶς γογγυσμόν, καὶ νὰ εὐχαριστηθῶμεν εἰς ὅ,τι κάμνει ὁ Θεός». Καὶ ὕστερα ἀπὸ τέτοια ξυλολογήματα λέγουσι καὶ τὸ ρητὸν «ὃν ἀγαπᾷ Κύριος, παιδεύει».

Ὦ ἄνθρωποι, ὄντως βάρβαροι, χυδαῖοι καὶ ἐχθροὶ φανεροὶ τῆς πατρίδος μας καὶ τοῦ ἰδίου Χριστοῦ, πῶς ἐννοεῖτε ἔτζι ἀνάποδα αὐτὸ τὸ ρητόν, καὶ κάμνετε μὲ τὴν ἀμάθειάν σας καὶ τινὰς νὰ βλασφημῶσι; Δὲν καταλαμβάνετε, ἀνόητοι, ὅτι τὸ «παιδεύω», εἰς τὴν ἑλληνικὴν γλῶσσαν ἐννοεῖ ποτὲ μὲν τὸ «διδάσκω», ποτὲ δὲ τὸ «τιμωρῶ», καὶ ὅτι εἰς αὐτὸ τὸ ρητὸν ἐξ ἀνάγκης πρέπει νὰ ἐννοῇ τὸ «διδάσκω»; Καὶ οὕτως ὁ πατήρ, ἐπειδὴ ἀγαπᾶ τὸν υἱόν του, τὸν διδάσκει, ἤτοι τὸν παιδεύει. Ἀλλ᾿ ἂς τὸ ἐξηγήσωμεν κατὰ τὸ λεξικὸν τῆς ἀμαθείας, καὶ νὰ εἰπῶμεν, ὅτι τιμωρεῖ ἕνας ὅποιον ἀγαπᾷ. Ἀλλά, διατί τὸν τιμωρεῖ; Βέβαια, διὰ νὰ τὸν διορθώσῃ ἀπὸ τὰ σφάλματά του καὶ νὰ τὸν καταστήσῃ χρηστοηθῆ καὶ ἐνάρετον. Πῶς λοιπὸν μπορεῖ νὰ νομισθῇ παιδεία πρὸς τὸ καλὸν ἡ τυραννία, ἡ ὁποία, ὡς ἀνωτέρω ἀπεδείχθη, εἶναι ἐχθρὰ πάσης ἀρετῆς καὶ πρόξενος πάσης κακίας; Πῶς, χυδαῖοι, δὲν τὸ βλέπετε, μόνον ἐκφωνεῖτε ὅ,τι σᾶς ἔλθῃ εἰς τὴν ἐνθύμησιν, χωρὶς νὰ στοχασθῆτε, ὅτι εἰς τοιαύτας ὑποθέσεις ἡ παραμικρὰ κακοεξήγησις φέρει ἀνεκδιήγητα καὶ πολυάριθμα κακὰ εἰς τοὺς ἀκροατάς;

Ἴσως ὅμως τὸ λέγετε πρὸς παρηγορίαν; Ὤ, κακὸν χρόνον νὰ ἔχητε καὶ ἐσεῖς καὶ ἡ παρηγορία σας! Αὐτὴ εἶναι χειροτέρα ἀπὸ τὴν ἰδίαν αἰτίαν τῆς θλίψεως, καὶ εἰς ἄλλο δὲν χρησιμεύει, παρὰ εἰς τὸ νὰ καταστῇ τοὺς Ἕλληνας πάντοτε ἀξίους παρηγορίας. Ἐσεῖς φωνάζετε μὲ ἄκραν ἡσυχίαν καὶ λέγετε: «Ἀγαπητοί, ὁ Θεὸς μᾶς ἔδωσεν τὴν ὀθωμανικὴν τυραννίαν, διὰ νὰ μᾶς τιμωρήσῃ διὰ τὰ ἁμαρτήματά μας, καὶ παιδεύοντάς μας εἰς τὴν παροῦσαν ζωήν, νὰ μᾶς ἐλευθερώσῃ μετὰ θάνατον ἀπὸ τὴν αἰώνιον κόλασιν». Ὦ ἐχθροὶ τῆς ἀληθείας, τουτέστι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ! Δὲν βλέπετε, ὁπού, μὲ αὐτὴν τὴν κακήν σας καὶ ἄτοπον παρηγορίαν, ὑποχρεώνετε τοὺς Ἕλληνας, ἀντὶς νὰ μισήσουν τὴν τυραννίαν καὶ νὰ προσπαθήσουν νὰ ἐλευθερωθοῦν, ἐξ ἐναντίας νὰ τὴν ἀγαπῶσι, καὶ μάλιστα, νὰ νομίζωνται εὐτυχεῖς, πιστεύοντες ἀπὸ ἁπλότητά των, ὅτι παιδεύονται εἰς τὴν παροῦσαν ζωήν, διὰ νὰ ἀποκτήσουν τὸν παράδεισον; Ποῖος Ἐσκαριώτης σᾶς ἔβαλεν εἰς τὸν νοῦν, νὰ προφέρητε τοιαύτην παρηγορίαν, ὅταν δὲν ἠξεύρετε νὰ τὴν ἐξηγήσητε, ὦ ἀναίσχυντοι; Τὰ ἁμαρτήματα, ἴσως, παιδεύονται μὲ ἄλλα ἁμαρτήματα, ὦ ἄφρονες; Δὲν στοχάζεσθε, πόσον ἀτιμεῖτε καὶ τὸν ἑαυτόν σας καὶ τὴν Ἐκκλησίαν μὲ τοὺς παραλογισμούς σας;

Ὅτι ἡ τυραννία εἶναι μισητὴ καὶ ἀπὸ τὸν θεὸν καὶ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους καὶ ὅτι εἶναι κακόν, ποῖος δὲν τὸ ἠξεύρει; Πῶς ἐσεῖς λοιπὸν τὴν παρασταίνετε σχεδόν - σχεδόν, ὡς ἕνα καλὸν εἰς τοὺς Ἕλληνας; Ποῖος φίλος παρηγορεῖ τὸν φίλον του διὰ τὸν θάνατον τοῦ πατρός του, πρὶν ἀπεθάνῃ; Καὶ ἐσεῖς, ὁποὺ ὀνομάζεσθε ὑπερασπισταὶ καὶ φίλοι τῆς ἀνθρωπότητος, παρηγορεῖτε τοὺς Ἕλληνες, ὡσὰν νὰ εἶχαν χάσει τὴν πατρίδα των, καὶ τοὺς νομίζετε ὡσὰν τοὺς Ἑβραίους; Τί ἄλλο λέγουσιν οἱ φίλοι ἑνὸς υἱοῦ, ὁποὺ ἔχει τὸν πατέρα του ἄρρωστον, εἰμὴ ὅτι νὰ ἐλπίζῃ, νὰ κράξῃ ἰατρούς, καὶ νὰ προσπαθήσῃ νὰ τὸν ἰατρεύσῃ; Διατί καὶ ἐσεῖς δὲν λέγετε τὰ ἴδια πρὸς τοὺς Ἕλληνας διὰ τὴν ἀσθενῆ πατρίδα των, ἀλλὰ συμβουλεύετε ὅλον τὸ ἐναντίον ἀπ᾿ ὅ,τι τὸ εὐαγγέλιον παραγγέλλει; Ἐσεῖς οὐχί, οὐχί! δὲν εἶσθε ποιμένες, οὔτε ὁδηγοὶ τοῦ φωτός, ἀλλὰ λύκοι, καὶ ἡ καθέδρα τοῦ σκότους εἶσθε, ὦ ψεῦσται καὶ ὑποκριταί. Ἕως πότε ἡ ἀμάθεια θέλει καλύπτει τὴν μιαράν σας ψυχὴν μὲ τὸ ἔνδυμα τῆς ὑποκρισίας;

Φεῦ! Ἴσως τινὰς ἀπὸ αὐτοὺς πάλιν ἀποκριθῇ, ὅτι «πῶς νὰ κηρύξωμεν ἐπ᾿ ἄμβωνος τὰ τοιαῦτα; Δὲν δυνάμεθα, φοβούμεθα». Ἔ! δοῦλε ἄπιστε τῆς ἐκκλησίας, δὲν ἀπαρνήθης ἴσως ἐσὺ τὸν κόσμον, ὅταν ἐνδύθης τὸ φόρεμα τῆς ἱερωσύνης; Δὲν ἔταξες ἴσως ἐσύ, ψεῦστα καὶ πλάνε, νὰ θυσιάσῃς τὴν ψυχήν σου διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν προβάτων σου; Ἀλλὰ ἐγὼ δὲν ζητῶ τόσον ἀπὸ τὴν δειλήν σου ψυχήν! Καὶ ἐπειδὴ ἐσὺ δὲν τολμεῖς ἐπ᾿ ἄμβωνος νὰ λαλήσῃς τὴν ἀλήθειαν, καθὼς προφασίζεσαι, εἰπέ την κἂν κατὰ μόνας τῶν τόσων καὶ τόσων, ὁποὺ ἐξομολογεῖς, δίδαξέ τους τὸ ἀνθρώπινον εἶναι, δίδαξέ τους τὴν ἀληθῆ πίστιν τῶν χριστιανῶν, μάθε τους ὁποίων εἶναι ἀπόγονοι, ἀπόδειξόν τους πόσων κακῶν πρόξενος εἶναι ἡ τυραννία, καὶ παῦσον μίαν φορὰν ἀπὸ τὴν μονοτονίαν καὶ ταυτολογίαν.



Μὴν λέγῃς πάντοτε καὶ ὅλων τὰ ἴδια, πάντοτε νηστείαν καὶ ἐλεημοσύνην. Μὴν ὁμοιάζῃς ἐκείνους τοὺς ἀμαθεῖς ἰατρούς, ὁποὺ εἰς κάθε ἀρρωστίαν διορίζουν τὸ ἴδιον ἰατρικόν. Ἐνθυμήσου μίαν φορὰν διὰ πάντα, ὅτι ὁ Χριστὸς σοῦ παραγγέλλει νὰ ἰατρεύσῃς τὰς ψυχὰς τοῦ λαοῦ, ἀλλὰ δὲν σοῦ διορίζει τὰ ἴδια μέσα διὰ ὅλους. Εἰπὲ τοῦ πλησίου νὰ δώσῃ ἐλεημοσύνην, ἀλλ᾿ εἰπὲ καὶ τοῦ πτωχοῦ, ὅτι ἡ πτωχεία δὲν εἶναι ἀτιμία. Μὴν οὐτιδανώνετε τὰς ἁπλὰς ψυχὰς τῶν γλυκυτάτων μου Ἑλλήνων μὲ τὰς μωρολογίας σας. Καὶ ἐπειδὴ ἡ κακή μας τύχη σᾶς ἐπολλαπλασίασε, καὶ εἶσθε καὶ τόσον ἀμαθεῖς, προσπαθήσετε κἂν νὰ μὴν βλάπτετε, ἂν δὲν δύνεσθε νὰ ὠφελῆτε, τοὺς ταλαιπώρους χριστιανούς.

Παύσατε, τέλος πάντων, ἀπὸ τὴν λύσσαν τῆς φιλαργυρίας, διὰ νὰ ἀξιωθῆτε τῆς αἰωνίου μακαριότητος τοὐναντίον δέ, τὸ ἴδιον Εὐαγγέλιον καὶ ὅλοι οἱ Πατέρες σᾶς προμηνύουν τὴν αἰώνιον κόλασιν, καὶ ἀλλοίμονον εἰς ἐσᾶς, καὶ εἰς τόσους ὁποὺ ἐξ αἰτίας σας τιμωροῦνται εἰς τὴν γῆν. Ἀλλ᾿ ἴσως ὄχι ἀργά, θέλει σᾶς δώσουν αὐτοὶ οἱ ἴδιοι τὸν ἀρραβῶνα τῆς μελλούσης σας κολάσεως, μὲ τὴν ἐκδίκησιν ὁποὺ ἐναντίον σας θέλει κάμωσι μόνοι των.

(...)Καὶ ἐσεῖς, ὦ ἐπίσκοποι καὶ ἀρχιεπίσκοποι, παύσατε, διὰ ὄνομα τοῦ θεοῦ, παύσατε πλέον ἀπὸ τὸ νὰ χειροτονήσετε ἱερεῖς, καὶ μή, φοβούμενοι νὰ πτωχύνῃ ἡ ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ ὑπηρέτας, τὴν γεμίζετε ἀπὸ ἀναξιωτάτους σκλάβους. Παύσατε ἀπὸ τὸ νὰ ἁρπάζητε πλέον, διότι ὅσα ἔχετε σᾶς φθάνουν νὰ ζήσητε ὡς ὁ Χριστὸς ἀγαπᾶ. Μάλιστα δὲ σύ, ὦ πατριάρχα, ὁποὺ ὡς κεφαλὴ τῆς ἐκκλησίας σέβεσαι παρὰ πάντων καὶ τιμᾶσαι, προσπάθησον νὰ διορθώσῃς τὰ κακά, ὁποὺ ἐπροξένησεν ἡ ἀμέλειά σου. Ἔκλεξον ἀρχιερεῖς τοὺς σοφοὺς καὶ ἐναρέτους, καταδάφισον ὅλα τὰ μοναστήρια, διὰ νὰ ὀλιγοστεύσῃς τὰ βάρη τοῦ λαοῦ, διόρθωσον μερικὰς συνηθείας τῆς θρησκείας, ὁποὺ τὴν σήμερον φανερῶς βλάπτουσι κατὰ πολλὰ τοὺς χριστιανούς . ( Ἀναγκαῖον ἦτον νὰ ὀλιγοστεύσῃ ὁ πατριάρχης τὸ πλῆθος τῶν ἑορτῶν καὶ τῶν νηστειῶν, ἐπειδὴ αἱ μὲν ἑορταὶ ἐμποδίζουσι τὸ κέρδος μὲ τὴν ἀργίαν εἰς τὸν λαόν, καὶ αἱ νηστεῖαι τοῦ ἀφανίζουν τὴν ὑγιείαν. Ὅθεν, τὰς μεγάλας ἑορτὰς ἠμποροῦσε νὰ τὰς διορίσῃ εἰς ὅλας τὰς Κυριακὰς καὶ εἰς ἄλλας ἑορτὰς νὰ δώσῃ τὴν ἄδειαν νὰ δουλεύουν, διὰ δὲ τὰς σαρακοστάς, νὰ τὰς σμικρύνῃ, καὶ τὰς περισσοτέρας νὰ τὰς ἀποβάλῃ. Καὶ τότε ὁ πτωχὸς ζῇ μὲ ὀλιγότερα ἔξοδα, καὶ τρέφεται καλλιότερα. Βέβαια δὲ ὁ ἐντελὴς οἰκονόμος τοῦ παντὸς δὲν θέλει τιμωρήσει τοὺς χριστιανούς, διὰ νὰ ἐπροσπάθησαν τὸ καλόν τους εἰς δόξαν του ). Ὑποχρέωσε ὅλους τοὺς καλογήρους, νὰ ὑπάγουν νὰ σπουδάξουν εἰς τὰ σχολεῖα καὶ νὰ μεταχειρισθοῦν ἐκεῖνον τὸν καιρόν, ὁποὺ ἐξοδεύουσι εἰς τὸ νὰ περιφέρωνται ἀπὸ ὀσπίτιον εἰς ὀσπίτιον, εἰς τὴν μελέτην τῶν σοφῶν τῆς ἐκκλησίας καὶ εἰς τὸν ὀρθὸν λόγον. Πρόσταξε νὰ μένουν τὰ λείψανα τῶν ἁγίων εἰς τὰς ἐκκλησίας καὶ νὰ μὴν ἀποκαταστῶνται εἶδος ἐμπορίου. Ἐμπόδισε τὰ θαύματα, διὰ νὰ ἐξαλείψῃς τὴν δεισιδαιμονίαν . ( Πόσον, τῇ ἀληθείᾳ, ἡ ἀμάθεια κατασταίνει τοὺς ἀνθρώπους μωρούς. Οἱ καλόγηροι νομίζουν μὲ τὰ θαύματα νὰ κάμνουν τιμὴν τοῦ Θεοῦ, καὶ δὲν βλέπουν τὴν ἄκραν ἀτιμίαν ὁποὺ κάμνουσι καὶ εἰς τὸν ἑαυτόν τους καὶ εἰς τὴν θρησκείαν. Θαῦμα ὀνομάζουσιν, ὅταν φαίνεται νὰ ἀκολουθῇ ἓν πρᾶγμα, ὁποὺ κατὰ φυσικὸν τρόπον δὲν ἠμποροῦσε νὰ ἀκολουθήσῃ. Λοιπόν, ἂν αὐτὸ ἀκολουθῇ, εἶναι φανερὸν ὅτι ὁ Θεὸς ξεκάμνει ἐκεῖνο ὁποὺ ἔκαμε, καὶ τὸ κάμνει διαφορετικόν· ὅθεν, ἢ ἐμετανόησεν ὅτι τὸ ἔκαμε, ἢ τὸ ἔκαμεν ἐπὶ τούτου κακόν, διὰ νὰ τὸ κάμῃ ἔπειτα καλλιότερον. Ἀλλὰ καὶ κατὰ τοὺς δύο τρόπους εἶναι ἀπαίσιος ὁ στοχασμός. Κατὰ μὲν τὸν πρῶτον, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς προβλέπει τὸ μέλλον, καὶ ἡ μετάνοια δὲν συμφωνεῖ μὲ τὴν ἄκραν σοφίαν καὶ ἀλάνθαστον ἔννοιάν του. Κατὰ δὲ τὸν δεύτερον, δὲν εἶναι δυνατόν, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς ὅσα ἔκαμεν, τὰ ἔκαμεν καλά ) . Μὴν στοχάζεσαι νὰ φανῇς ἀνευλαβὴς εἰς τὸν Θεὸν διὰ τοῦτο, ἐπειδὴ ἡ μεγαλειότης Του εἶναι ἄκρα καὶ ἀκατάληπτος· ἡ κτίσις τοῦ Παντὸς εἶναι ἀρκετὴ νὰ ἀποδείξῃ κάθε ἀνθρώπου τὴν παντοδυναμίαν Του, χωρὶς νὰ ἔχῃ χρείαν ἀπὸ τὰ ψευδολογήματα τῶν καλογήρων . ( Ἴσως ὁ ἀναγνώστης, ἂν εἶναι κανένας καλόγηρος, ὁποὺ νὰ ἔχῃ καμμίαν ὀκᾶ κόκκαλα, μὲ ἀναθεματίσει, καὶ μὲ νομίσει ὅτι δὲν πιστεύω εἰς τὴν παντοδυναμίαν τοῦ Θεοῦ, ἀλλ᾿ ὁ καρδιογνώστης Θεός μου γνωρίζει καλότατα ποῖος ἀπὸ τοὺς δύο μας πιστεύει καλλιότερα, αὐτὸς ὁποὺ ἀπατᾶ τὸν κόσμον, ἢ ἐγὼ ὁποὺ ξεσκεπάζω τὸ ψεῦδος ) . Ἤ, τέλος πάντων, ἂν παντάπασιν δὲν ἠμπορέσῃς νὰ τὰ ἐξαλείψῃς, σμίκρυνε κἂν τὸν ἀριθμόν των καὶ τὴν ἀναίσχυντον καὶ βάρβαρον κατάχρησιν, ὁποὺ οἱ καλόγηροι τῶν μοναστηρίων ἔκαμαν . ( Ὅταν κανένας ἄρρωστος ἰατρευθῇ, ὁ καλόγηρος τὸ κράζει θαῦμα τοῦ ἁγίου του. Ὅταν γεννήσῃ καμμία γυναῖκα, καὶ τοῦτο θαῦμα τὸ ὀνομάζει. Ὅταν κατέβῃ τινὰς τὴν σκάλαν καὶ δὲν τζακίσῃ τὸν λαιμόν του καὶ αὐτὸ θαῦμα τὸ κράζουσι. Ἀλλὰ ποῖος ἀπεθαίνει χωρὶς νὰ ἔχῃ δύο τρεῖς κασέλας λείψανα ὁλόγυρά του; Ποία γεννᾶ ἢ ἀπεθαίνει χωρὶς νὰ ἔχῃ τόσας εἰκόνας τριγύρω της; Αὐτοὶ οἱ ἀναίσχυντοι ἔφθασαν νὰ ὀνομάσουν θαῦμα τὸ νὰ παίρῃ ἕνας ἀμαθὴς καὶ ἐνθουσιασμένος ἀπὸ τὴν δεισιδαιμονίαν εἰς τὰ πανηγύρια τὴν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου εἰς τὰς χεῖρας του, καὶ νὰ τρέχῃ ἔνθεν κἀκεῖθεν ὡσὰν τρελλός ) .

Ἔβγαλε ἀπὸ τὴν ὑπηρεσίαν τῆς ἐκκλησίας τὰς γυναῖκας, ἤτοι τὰς καλογραίας, διὰ νὰ ὀλιγοστεύσουν τὰ ἁμαρτήματα τῶν καλογήρων . ( Μία καλογραιοποῦλα ἐκοινοποιοῦσεν, ὅτι κάθε βράδυ ἐπήγαινεν ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ καὶ ἐσυνομιλοῦσε μαζί της. Αἱ ἄλλαι γυναῖκες, δι᾿ ὀλίγους μῆνας, τὴν ἐδόξαζον ὡς ἁγίαν, ἀλλ᾿ ἀφοῦ, μετὰ ἐννέα μῆνας, ἐγέννησεν ἓν ἀρχαγγελόπουλον , τότε αἱ ἄλλαι γυναῖκες τὴν ἐμίσησαν, αὐτὴ δὲ ἐνομίζετο πάντοτε ἁγία ἀπὸ ἁπλότητά της, καὶ ὁ σοφὸς ἔκλαιε διὰ τὴν βαρβαρότητα τῆς ἀνθρωπότητος ) . Καὶ κάμε, τέλος πάντων, μίαν φορὰν τὸ χρέος σου, διὰ νὰ φανῇς πιστὸς δοῦλος καὶ ἐπίτροπος ἀληθὴς τοῦ Χριστοῦ. Τότε τὸ ἱερατεῖον, ὁποὺ σήμερον ὁ φιλόσοφος καὶ ἐνάρετος κατηγορεῖ καὶ ἀποστρέφεται, θέλει σέβεται καὶ ἐπαινεῖται. Τότε, θέλει ἀποκατασταθῆ ἡ εὐτυχία καὶ ἡ παρηγορία τῶν πιστῶν, ὄχι δὲ ἡ μάστιξ καὶ ἡ λύπη. Καὶ τότε τέλος πάντων - ὁποὺ εἶναι τὸ ἀναγκαιότερον - ἡ τυραννία θέλει ἀδυνατίσει, καὶ πολλὰ εὐκολώτερα θέλει λάμψει εἰς τὴν Ἑλλάδα τὸ εὐαγὲς ἄστρον τῆς ἐλευθερίας.

Ναί, πατριάρχα, ἀρχιεπίσκοποι, ἐπίσκοποι, πνευματικοὶ καὶ ἁπαξάπαντες Ἕλληνες ἀγαπητοί μου, ὁποὺ τὸ ἔνδυμα τῆς ἱερωσύνης φέρετε, μὴν ἀδημονήσετε ἀπὸ τοὺς λόγους μου, ὁποὺ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ πατριωτικὴ ἀγάπη μου μοὶ ὑπαγόρευσεν. Συγχωρήσατέ με πρὸς τούτοις, ἂν οὕτως σᾶς φανῇ εὔλογον, διὰ τὴν τόλμην καὶ θάρρος, μὲ τὸ ὁποῖον σᾶς ὡμίλησα, καὶ κάμετε μὲ τὸ παράδειγμά σας, νὰ σιωπήσῃ εἰς τὸ ἑξῆς κάθε χριστιανὸς ἀπὸ τὸ νὰ σᾶς συμβουλεύῃ. Μὴν καταδέχεσθε πλέον νὰ σᾶς κράζουν προδότας καὶ λαοπλάνους. Ἐγκαλιασθῆτε τὴν ἀρετήν. Τιμήσετε τοὺς τόσους καὶ τόσους ἐναρέτους ἱερεῖς, ὁποὺ ἡ πολυτέλεια τῶν θρόνων σας ἀπεδίωξεν εἰς τὰς ἐρημίας. Καλέσετε τὴν ἀξιότητα εἰς τὴν διοίκησιν, καί, ἐν ἑνὶ λόγῳ, εἶσθε εἰς τὸ ἑξῆς ἐκεῖνο ὁποὺ τάζετε νὰ εἶσθε.

Ἐσεῖς δέ, ὦ ἐνάρετοι καὶ σεβάσμιοι ἄνδρες, ἂν καὶ ἀναγνώσετε ποτὲ τοῦτον μου τὸν λόγον, παρακαλῶ σας θερμῶς, νὰ μὴν ὑποψιάσητε εἰς ἐμένα οὔτε ἀνευλάβειαν, οὔτε κακοήθειαν. Ὁ ζῆλος τῆς πατρίδος μου, ὁ ἔρως τῆς ἐλευθερίας, καὶ ἡ ἐλεεινὴ σημερινὴ κατάστασις τῶν Ἑλλήνων τὸν ἔγραψαν διὰ μέσον μου. Ἐγώ, βέβαια, ἂν δὲν ἐγνώριζα καὶ ἐμμέσως καὶ ἀμέσως πολλοὺς ἐναρέτους σοφοὺς ἱερεῖς καὶ ἀληθεῖς ἀποστόλους τοῦ Χριστοῦ, δὲν ἤθελα ἀρχίσει ποτὲ νὰ γράψω. Ἔγραψα, διότι ἐλπίζω τὸ περισσότερον ἀπὸ ἐσᾶς. Ἔγραψα, ἐπειδὴ ὅλος μου ὁ σκοπὸς εἶναι πρὸς τὸ καλὸν τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία, ἀγκαλὰ καὶ βεβυθισμένη εἰς τόσα κακά, φυλάττει ὅμως πάντοτε πολυτίμους θησαυροὺς εἰς τὸν κόλπον της, καὶ ἐσεῖς εἶσθε ἐκεῖνοι.

Ναί, σεβάσμιοι πατέρες, μὴν ἀπελπισθῆτε διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς Ἑλλάδος. Μὴν σᾶς τρομάξῃ τὸ μέσον. Ὁ καιρὸς ἤγγικεν, καὶ ἡ Ἑλλὰς ζητεῖ ἀπὸ τὸ ἱερατεῖον τὴν ἀρχὴν τῆς ἐλευθερώσεώς της. Προετοιμάσατε τὰς ψυχὰς τῶν χριστιανῶν εἰς τὸ νὰ ἀναστηθῶσι ἀπὸ τὸν βόρβορον τῆς δουλείας, διὰ νὰ δοξασθῆτε καὶ ἐν τῇ Ἑλλάδι καὶ ἐν τῷ οὐρανῷ. Μὴν νομίσετε, πρὸς τούτοις, ὡς τέλος, ἀλλ᾿ ὡς ἀρχὴν τοῦ σκοποῦ μου τὸ παρὸν βιβλιάριον.

Ἐσεῖς δέ, ὦ εὐλαβέστατοι ἱερεῖς, ὁποὺ καὶ τὸ πολύτιμον φόρεμα τῆς διδασκαλίας ἔχετε, καὶ εἰς τὰ σχολεῖα τοὺς νέους διδάσκετε, μὴν ἀμελήσητε καὶ διὰ φωνῆς, καὶ διὰ γραμμάτων, ἀπὸ τὸ νὰ ἀνοίξητε τοὺς ὀφθαλμοὺς τῶν Ἑλλήνων. Ἐσεῖς ἔχετε διὰ τοιοῦτον τέλος τὰ ἀναγκαιότερα μέσα, τὴν ἀρετὴν λέγω καὶ τὴν σοφίαν. Γράψατε καὶ πλατύτερα καὶ σαφέστερα τὴν ἀλήθειαν ἀπ᾿ ὅ,τι ἐγὼ ἔκαμα, καὶ μὴν ἀμφιβάλλετε, ὅτι ἐντὸς ὀλίγου ἡ πατρίς μας θέλει δοξάσει τὰ ὀνόματά σας, καὶ οἱ Ἕλληνες δὲν θέλει φανῶσιν ἀγνώμονες εἰς τὰς χάριτάς σας.

Ἀκροασθῆτε τὰς συμβουλὰς τοῦ νέου Ἱπποκράτους, τοῦ ἐναρέτου φιλοσόφου Ἕλληνος, τοῦ ἐν Παρισίοις, λέγω, κυρίου Κοραῆ. Μιμηθῆτε τὸν ἀξιάγαστον καὶ ἀληθῆ ἱερέα καὶ ὀπαδὸν τοῦ Χριστοῦ, τὸν ἐν Κερκύρᾳ, λέγω, κὺρ Παπ᾿ Ἀνδρέα. Ἐκριζώσατε τὴν δεισιδαιμονίαν καὶ τὴν ἀμάθειαν μαζί, καὶ θυσιάσατε, ἂν ἡ χρεία τὸ καλῇ, κάθε μερικόν σας καλὸν διὰ τὸ καλὸν τῆς κοινότητος.

Ἀλλά, εἰς τί ὁ πατριωτικὸς ἐνθουσιασμός μου μὲ παρακινεῖ! Ἐγὼ νὰ νουθετήσω τὰ ὑποκείμενά σας; Ἔ, μὴ γένοιτο! Ἐσεῖς πολλὰ καλὰ γνωρίζετε τὸ χρέος σας, καὶ ἐλπίζω ὀγλήγορα νὰ τὸ βεβαιωθῶ ἐμπράκτως.

Ἰδοὺ λοιπόν, ὦ Ἕλληνες, ὁποὺ ἀρκετῶς ἀπεδείχθη, πόσον τὸ σημερινὸν ἑλληνικὸν ἱερατεῖον ἐμποδίζει καὶ κρύπτει τὴν ὁδὸν τῆς ἐλευθερώσεως τῶν Ἑλλήνων, καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ πρώτη καὶ μεγαλειτέρα αἰτία, ὁποὺ μέχρι τῆς σήμερον εὑρισκόμεθα ὑπὸ τῆς ὀθωμανικῆς τυραννίας. Μετ᾿ αὐτῆς δὲ ἀκολουθεῖ ἡ δευτέρα αἰτία, ἡ ὁποία, ἂν καὶ δὲν κατέχῃ τὸν πρῶτον τόπον, δὲν εἶναι ὅμως ὀλιγότερον ἐπιζήμιος εἰς τὴν Ἑλλάδα, καθὼς θέλω προσπαθήσει νὰ ἀποδείξω. Αὕτη δὲ εἶναι, ὡς προεῖπον, ἡ ἀπουσία τῶν ἀξιωτέρων ὑποκειμένων τῆς Ἑλλάδος.

[Ζαποτέκος]

H εξιδανίκευση των Οθωμανών και η πραγματικοτητα
Γιάννης Ταχόπουλος
https://ardin-rixi.gr/archives/9798

(...)
Η περίπτωση τοῦ Ἀλέξανδρου Σούτζου
Παράπλευρα στό παραθαλάσσιο μέγαρό τοῦ «ἐναυπηγεῖτο παρά Τούρκων ναῦς» , δύο σκλάβες τοῦ φαναριώτη ἄρχοντα «δαρεῖσαι παρά τῆς κυρίας των ἐξεπόρτησαν κλαίουσαι» καί, ἐπειδή ἦταν νέες, τίς «οἰκειοποιήθησαν» οἱ Τοῦρκοι ἐργάτες. Ὁ Σοῦτζος ζήτησε νά τοῦ ἐπιστραφοῦν οἱ κοπέλες καί, ἐπειδή οἱ ἀπαγωγεῖς ἀρνοῦνταν, προσέφυγε στά δικαστήρια. Ἐκεῖ οἱ Τοῦρκοι ἰσχυρίστηκαν μέ ψευδομάρτυρες ὅτι οἱ «σκλάβες» ἦταν μουσουλμάνες. ἔτσι, τό δικαστήριο τούς τίς κατακύρωσε. Ὁ Σοῦτζος προσέφυγε καί σέ ἄλλη ἀρχή καί τό ἀποτέλεσμα ἦταν τό ἴδιο. Ἐπειδή ἀπείλησε ὅτι θά συνέχιζε τόν ἀγώνα, οἱ Τοῦρκοι κατέφυγαν στόν σαντραζάμη, προσκομίζοντας τίς πρότερες ἀποφάσεις. Τήν ἐποχή ὅμως ἐκείνη ὁ σουλτάνος Ὀρχάν Γ’ ἔβλεπε ὁ ἴδιος τά εἰσερχόμενα/ἐξερχόμενα ἔγγραφα τῆς πρωθυπουργίας, θεώρησε λοιπόν ὅτι ὁ Σοῦτζος εἶχε «παλλακίδες» τίς δύο νέες. Πρόσταξε λοιπόν ἀμέσως νά ἀνασκολωπισθεῖ ὁ φαναριώτης ἄρχοντας. Καί τοῦτο, γιατί βάσει τοῦ ἱεροῦ νόμου ἀπαγορεύονταν σέ χριστιανούς οἱ σχέσεις μέ μουσουλμάνες. Δέν πείσθηκε μέ τίς ἐξηγήσεις πού τοῦ ἔδωσε ὁ σαντραζάμης, ὅτι δηλαδή οἱ δύο νέες οὔτε μουσουλμάνες ἦταν οὔτε παλλακίδες, ἀλλά ἁπλῶς ὑπηρέτριες. Ἔτσι, τελικά ὁ Σοῦτζος ὁδηγήθηκε στό ἰκρίωμα».

Ὅπως παρατηροῦν οἱ Τοῦρκοι συγγραφεῖς: «Κατά τίς ἀρχές τοῦ 16ου αἰώνα μερικοί ἄεργοι καί ἀργόσχολοι εἶχαν ἀνεύρει τρόπους κερδοσκοπίας γενόμενοι ὁ ἕνας μάρτυρας τοῦ ἄλλου σέ δίκες πού σκάρωναν σέ βάρος χριστιανῶν καί ἑβραίων, τούς ὁποίους ἐνοχλοῦσαν ἀφόρητα. Μέ τίς δίκες αὐτές τούς κατηγοροῦσαν ὅτι ὕβρισαν τόν ἰσλαμισμό, τόν τουρκισμό ἤ τούς ἴδιους τούς κατηγόρους, ἤ ἰσχυρίζονταν ὅτι οἱ κατηγορούμενοι εἶχαν προηγουμένως ἐξισλαμιστεῖ καί στή συνέχεια εἶχαν ἐπιστρέψει στήν παλιά τους θρησκεία. Μέ τίς κατηγορίες αὐτές φόβιζαν τούς μή μουσουλμάνους ὅτι θά προσήγοντο στό δικαστήριο ἤ ἐνώπιον τοῦ δικαστηρίου, σοφίζονταν μιά ἄλλη κατηγορία ἤ συκοφαντία, καί μέ τόν τρόπο αὐτόν ἀποσποῦσαν χρήματα».

(...)

Τό 1725, γιά τήν ἀνοικοδόμηση ἑνός ναοῦ στή συνοικία Τζιμπαλί τῆς Κωνσταντινούπολης (Ἁγίου Νικολάου) δαπανήθηκαν 40.000 ἄσπρα, ἀπό τά ὁποῖα 9.562 γιά τήν οἰκοδόμηση καί τά 30.000 γιά «δῶρα εἰς Τούρκους οἵτινες ἦσαν πλησιέστατοι τῷ ναῷ γείτονες». Πρόκειται γιά τό γνωστό «μερίδιο ἀποσιώπησης» (sys payi).

Ἄν ὑπολογίσουμε ὅτι ἕνα μέσης κατάστασης νοικοκυριό χριστιανοῦ εἶχε ἐτήσιο εἰσόδημα 600 ἄσπρα, θά ἔπρεπε νά καταβάλλει ἀπό αὐτά 250 ἄσπρα ὡς φόρο τσιφτιοῦ καί ἐπιπλέον 180 ἄσπρα τζιζγιέ (μέ τόν ὑπολογισμό τριῶν ἀτόμων ἀπό 60 ἄσπρα ὁ καθένας). Μέ διαφορετική διατύπωση, ἡ φορολογική του ὀφειλή ἀνερχόταν σέ 430 ἄσπρα. Ἀντίθετα, γιά ἕνα παρόμοιο κτῆμα ὁ μουσουλμάνος κατέβαλλε μόνο 165,5 ἄσπρα. Συνεπῶς, στό χριστιανό παρέμενε καθαρό μόνο τό 28,5% τοῦ εἰσοδήματός του, ἐνῶ στό μουσουλμάνο τό 72%, δηλαδή 2,5 φορές περισσότερο.

Ἀκόμη καί γιά τήν περίπτωση τοῦ καθορισμοῦ τῆς ἡμερομηνίας τοῦ Πάσχα ὑπῆρξαν φορές πού ἔπρεπε νά δωροδοκηθοῦν οἱ ἀρχές προκειμένου νά τήν ἐγκρίνουν. […] ὁ συνηθισμένος ἑορτασμός τοῦ τριημέρου τοῦ Πάσχα στόν περίβολο τοῦ πατριαρχείου ἐξαρτιόταν ἀπό τήν προαναγγελία τοῦ γεγονότος στό σαντραζάμη, στόν ἀγᾶ τῶν γενιτσάρων, σέ διάφορους βεζίρηδες, ὅπως καί στό ἀπόσπασμα τῶν γενιτσάρων πού φρουροῦσε τό πατριαρχεῖο καί τήν πύλη τοῦ Φαναρίου. Ἡ προαναγγελία αὐτή συνοδευόταν ἀπαραιτήτως ἀπό πολλά δῶρα.

Ὅπως προκύπτει ἀπό ἔγγραφο τοῦ ἔτους ἐγ. 1222, δηλαδή τοῦ 1807, ἕνας μουσουλμάνος εἰσέβαλε στήν ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ Φαναράκι τοῦ Βοσπόρου, ἔψαλε τήν ἰσλαμική προσευχή (ἐζζάνι) καί μεταταῦτα τέλεσε ναμάζι. Μέ τόν ἰσχυρισμό αὐτό, ζητήθηκε ἡ μετατροπή τῆς ἐκκλησίας σέ τζαμί. Ἔντρομοι οἱ χριστιανοί, ἀναγκάστηκαν νά προσφύγουν στή δικαιοσύνη ὑποβαλλόμενοι σέ δαπάνες γιά τήν ἔκδοση φετβά ἀπό τόν σεϊχουλισλάμη καί ἀπόφασης ἀπό τόν σαντραζάμη πού νά τούς προσκυρώνει τήν ἐκκλησία τους.

(...)

Παρουσιάζει ἐνδιαφέρον ὅτι τά διατάγματα πού ἀφοροῦν τήν κατεδάφιση ναῶν εἶναι περισσότερα ἀπό ἐκεῖνα πού ἐπιτρέπουν τήν ἐπισκευή ἤ ἔστω τό χρωμάτισμα τῶν ναῶν. Τό γεγονός αὐτό ἐπιδέχεται διπλή ἑρμηνεία. Ἡ ἀπειλή κατεδάφισης ἀνατρεπόταν συχνά μέ ἄλλο διάταγμα, ἡ ἔκδοση τοῦ ὁποίου κόστιζε οὐκ ὀλίγα στούς χριστιανούς. Ἔτσι, ἀπό τή μιά μεριά οἱ ἀρχές καί οἱ Ὀσμανοί ἐξασφάλιζαν ἔσοδα, καί ἀπό τήν ἄλλη οἱ ἐκκλησίες ἐξακολουθοῦσαν νά παραμένουν ἐρειπωμένες.

Κάθε Πάσχα ἤ ἄλλες σημαντικές γιορτές, γενίτσαροι, ἰδιαίτερα στήν Κωνσταντινούπολη, καταλάμβαναν σημαντικά ὁδικά περάσματα καί ἀπαιτοῦσαν βοήθημα ἀπό τούς διερχόμενους χριστιανούς. Μετά τό 16ο αἰώνα ἐμφανίζονται οἱ ψευδο-γενίτσαροι, οἱ ἀποκαλούμενοι τασλακτσί, μέ περιβολή γενιτσάρου, πού ζοῦσαν παρασιτικά εἰς βάρος τῶν κατοίκων τῶν πόλεων […]. Συγκεκριμένα ἀναφέρεται πώς ἦταν καθεστώς νά κάθονται οἱ γενίτσαροι τίς Κυριακές καί τίς μεγάλες γιορτές στίς γωνίες τῶν δρόμων, καί μάλιστα σέ τμῆμα πού ὑπῆρχαν λάσπες ἤ σκόνη, κρατώντας μιά σκούπα. Ἔτσι ἀνάγκαζαν τό χριστιανό πού μετέβαινε στήν ἐκκλησία νά πάρει τή σκούπα καί νά σκουπίσει τό δρόμο ἤ ἐπειδή φοροῦσε τά γιορτινά του, πιεζόταν νά δώσει στό γενίτσαρο «δύο, τρεῖς ἤ πέντε παράδες, ὅπως σώση τή γιορτινή φορεσιά» ἀπό τή λάσπη. Γιά παράδειγμα, μνημονεύεται περίπτωση κατά τήν ὁποία γυναίκα πού χτενίστηκε καί τίναξε τήν καλύπτρα τῆς κεφαλῆς της ἀπό τό παράθυρο ὑποχρεώθηκε νά καταβάλει σημαντικό ποσό σέ διερχόμενο τυχαίως γενίτσαρο, γιατί μιά τρίχα εἶχε πέσει στή στολή του καί τήν ἐρύπανε.

Ὑπάρχουν πολλές περιγραφές ξένων ταξιδιωτῶν ἀπό σκλαβοπάζαρα. Τό 1511 ὁ Οὖγγρος Γκεόργκι μᾶς δίνει πληροφορίες ἀπό πρῶτο χέρι, ἐφόσον καί ὁ ἴδιος εἶχε τήν ἀτυχία νά ὑποδουλωθεῖ. Περιγράφει ἕνα μεγάλο σκλαβοπάζαρο στήν Προύσσα, ὅπου οἱ δοῦλοι, ἄνδρες καί γυναῖκες, ἐξαναγκάζονταν νά παρελάσουν γυμνοί, νά τρέχουν καί νά χοροπηδοῦν προκειμένου ἔτσι νά ξεχωρίσουν οἱ ἄρρωστοι ἀπ’ τούς ὑγιεῖς, οἱ ἀδύνατοι ἀπό τούς δυνατούς, οἱ γέροι ἀπό τούς νέους καί οἱ παρθένες ἀπό τίς μή παρθένες. […] Κατά τόν Ζόργκ ἀπό τή Νυρεμβέργη, στά σκλαβοπάζαρα ἔγδυναν ἐντελῶς τούς δούλους καί τούς ἀνάγκαζαν νά χορεύουν καί νά κάνουν ἀσκήσεις. Οἱ ἀγοραστές ἐξέταζαν τά ὄργανα τῶν δούλων, εἴτε γυναῖκες ἦταν αὐτοί, εἴτε ἄνδρες, εἴτε γέροι, σά νά ἦταν ζῶα. Τά νήπια μεταφέρονταν σέ σακιά, σά νά ἦταν λαγοί , καί οἱ ὑπόλοιποι σέ ὁμάδες 10-12 ἀτόμων δεμένων μέ τήν ἴδια ἁλυσίδα.

(...)

Κανείς δέν ἀμφισβητεῖ τήν ἀξία πού ἔχουν τά πλακάκια τῆς Προύσας, ὁ Μεβλανά κι ἡ λόγια ὀσμανική μουσική, οὔτε παραγνωρίζεται ἡ ἀξία τῶν κινημάτων τοῦ σεΐχη Bedreddîn, τοῦ Börkülce Mustafa καί τοῦ Torlak Kemal· αὐτό δέν μειώνει καθόλου τή βαρβαρότητα καί τόν ρατσισμό τῆς Ὀσμανικῆς Αὐτοκρατορίας πρός τούς κατακτημένους λαούς. Ἕτερον ἑκάτερον.
(...)

Ἡ συνήθης πρακτική τῶν φορέων τῆς κυρίαρχης ἰδεολογίας ἦταν νά δυσφορεῖ γιά τήν ὀνομασία τῆς πρωτεύουσας τῆς Αὐτοκρατορίας. Ἔτσι, γιά παράδειγμα, τό 1761 μέ σουλτανική γραφή ἐντέλλονται οἱ ἀρχές νά ἀπαλείψουν ἀπό τά νομίσματα τήν ἔκφραση Κωνσταντινιγιέ καί νά τήν ἀντικαταστήσουν μέ τή λέξη Ἰσταμπόλ.
(...)

[Ζαποτέκος]

Ἐκκλησία, Ἕλληνες Διαφωτιστές καί ἀντιτουρκισμός
https://ardin-rixi.gr/archives/249676
τοῦ Γιάννη Ταχόπουλου*

Μόνο ἀντιφατική μπορεῖ νά χαρακτηριστεῖ ἡ κατηγορία ἐναντίον τῆς ΧΟ Ἐκκλησίας καί τῶν κύκλων της γιά ἀντιτουρκικό ἐθνικισμό. Συγκεκριμένα, ἄλλοτε κατηγορεῖται (ἤ ὑποστηρίζεται ὅτι) ἡ Ἐκκλησία βοηθοῦσε στή διατήρηση καί ἑδραίωση τῆς ὀσμανικῆς κυριαρχίας, ἐνῶ ἄλλοτε κατηγορεῖται (ἤ ὑποστηρίζεται ὅτι) ἡ Ἐκκλησία δημιούργησε καί ἐμπέδωσε, γιά ἰδιοτελεῖς, δικούς της λόγους, τήν εἰκόνα τοῦ βάρβαρου Τούρκου-Ὀθωμανοῦ. Ἡ μία διαπίστωση ἤ κατηγορία εἶναι σαφῶς ἐνάντια στή δεύτερη διαπίστωση ἤ κατηγορία – καί τό ὅτι ἡ ΧΟ Ἐκκλησία ἀντιλήφθηκε τήν ὕπαρξη «ἔθνους» μετά τήν ἵδρυση τοῦ νεοελληνικοῦ ἐθνοκράτους ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τίς ἀπόψεις κληρικῶν τῆς Τουρκοκρατίας. Ἀλλά τό λάθος πού ἀναφέρουμε στό κεφάλαιο αὐτό ἀφορᾶ τούς δημιουργούς τοῦ ἀντιτουρκισμοῦ. Μεταξύ ἄλλων ὑποστηρίζεται πώς τό ἑλληνικό ἔθνος δημιουργήθηκε χάρη στίς προσπάθειες τῶν Ἑλλήνων Διαφωτιστῶν. Ὅμως, ἡ εἰκόνα τοῦ βάρβαρου, κανίβαλου καί αἱμοδιψῆ σφαγέα τῶν Ἑλλήνων Τούρκου δέν δημιουργήθηκε οὔτε ἀπό κάποιους ἀντικοινοβουλευτιστές τῆς ἐποχῆς τοῦ Μεσοπολέμου οὔτε ἀπό τή «γενιά τοῦ ‘30» οὔτε ἀπό τή Χούντα οὔτε δημιουργήθηκε ἀπό τήν ἐπίσημη Ἐκκλησία πρίν/μετά το 1821 καί τή σχολική ἐκπαίδευση τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, ἀλλά ἀπό τούς πνευματικούς προγόνους τῶν «ἀντιεθνικιστῶν», τούς Ἕλληνες Διαφωτιστές. Καί μόνες οἱ περιπτώσεις τοῦ Κοραῆ καί τοῦ «Ἀνωνύμου τοῦ Ἕλληνος», ἀρκοῦν γιά τοῦ λόγου τό ἀληθές.

Στήν αὐτοβιογραφία του (στά 1829) ὁ Ἀδαμάντιος Κοραής μᾶς ἐξομολογεῖται ὅτι, κατά τόν καιρό τῆς πρόσκαιρης ἐπιστροφῆς του στή Σμύρνη, ἔφευγε «ὀλίγα στάδια μακράν τῆς πόλεως [=Σμύρνης] διά νά μή βλέπω Τούρκους». Στά 1822[1] ὁ Κοραής ὑποστηρίζει ὅτι οἱ Τοῦρκοι καί ὁ σουλτάνος «πωλεῖ, ὡς κτήνη εἰς τήν ἀγοράν, τάς γυναῖκας, τά τέκνα τῶν ταλαιπώρων Γραικῶν, λῃστεύει τά ὑπάρχοντά των, κολυμβᾷ ὁ αἱμοβόρος ἀγαλλόμενος εἰς αὐτά των τά αἵματα», ὅτι «Ὁ μακελλάριος Σουλτάνος κατασκάπτει τούς χριστιανικούς ναούς, καταμιαίνει τά ἱερά θυσιαστήρια, κατασφάζει τούς λειτουργούς τῶν θυσιαστηρίων, ἀναγκάζει τά ἀνήλικα τῶν χριστιανῶν τέκνα νά ἀποτάσσωνται τόν Χριστόν, καί νά συντάσσωνται μέ τόν Σατανᾶν».

Ὁ Κοραής τόν ἴδιο χρόνο συνιστᾶ στούς Ἕλληνες «Μήν ἀφήσωμεν τό παραμικρόν λείψανον τῆς μιαρᾶς Τουρκικῆς ζύμης εἰς τήν νέαν μας ταύτην ἀναζύμωσιν». Σέ ἀντίθεση μέ τούς ἀναθεωρητές ἱστορικούς, οἱ ὁποῖοι ἐξιδανικεύουν τό ὀσμανικό κράτος, ὁ Κοραής ἰσχυρίζεται στό ἴδιο κείμενο ὅτι «θηρία, κατ’ εὐτυχίαν, δέν γεννῶνται πλήν εἰς ἐκεῖνα τά ἔθνη, ὅσα κυβερνῶνται, καθώς οἱ Τοῦρκοι, ἀπό νόμους θηριώδεις». Ἐπαναλαμβάνει ὅτι «ὁ ἄνανδρος Σουλτάνος σφάζει τούς κατά πόλεις διατρίβοντας ἀόπλους καί ἀθᾡους ἄνδρας, γυναῖκας, γέροντας, ἀνήλικα παιδία».

Στά 1822[2] ὁ Κοραής θεωρεῖ φρικιαστική καί μόνο τή θέα Τούρκων: «Ματαίως ἠλευθερώσατε τούς ὀφθαλμούς των ἀπό τήν φρικώδη θέαν τῶν Τούρκων». Στά 1826 ὁ Κοραής ἐπαναλαμβάνει[3] τήν ἄποψή του γιά τήν περίφημη ἀνεκτικότητα τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας: «[…]τούς φονέας καί λῃστάς στρατιώτας τοῦ ἀρχι­ληστοῦ Σουλτάνου, καί νά τούς διασπείρωσι ὅπου τῆς Ἑλλάδος, ἦτον εὔκολον νά καίωσι, νά λῃστεύωσι, νά φονεύωσι, νά καταισχύνωσι γυναῖκας, νά βιάζωσι παρθένους[…]». Ἡ ἄποψη αὐτή εἶναι τό «Πιστεύω» γιά τόν Κοραή, ὅταν περιγράφει τή θέση τῶν Ἑλλήνων στή –σύμφωνα μέ ἀριστερούς «ἀντιεθνικιστές» καί δεξιούς κοσμοπολίτες– ἀνεκτική καί πολυπολιτισμική Ὀθωμανική Aὐτοκρατορία. Στήν Ἀδελφική Διδασκαλία γράφει: «Οἱ ταλαίπωροι Γραικοί δέν εἶναι κύριοι μήτε κτημάτων, μήτε τέκνων, μήτε τῶν ἰδίων αὐτῶν γυναικῶν. Ἡ τιμή καί ἡ ζωή των κρέμαται ἀπό τήν θέλησιν ὄχι μόνον αὐτοῦ τοῦ πρωτοτυράννου, ἀλλά καί ἑκάστου ἀπό τούς ἐλαχίστους αὐτοῦ δούλους» καί «Τίς δέν ἔφριξεν ἀκούων τήν καταδυναστείαν καί τούς ἀφορήτους φόρους, ὅσους οἱ κατά πᾶσαν τήν Τουρκικήν Εὐρώπην εὑρισκόμενοι Γραικοί βιάζονται νά πληρώνωσι;». Στά 1821 γράφει:

Τίς ἐξ ἡμῶν δέν ἐδοκίμασε τήν ἀπάνθρωπον ἀγριότητα καί ἀ­σπλαγχνίαν τῆς διεστραμμένης τῶν Ὀσμανλίδων γενεᾶς; Αὐτοί μᾶς μεταχειρίζονται ὡς ἄλογα κτήνη, μᾶς καταβαρύνουσι μέ φόρους ἀνυποφόρους, τούς κόπους τῶν χειρῶν ἡμῶν καί τούς ἱδρῶτας τοῦ προσώπου κατατρώγουσιν ἀναισχύντως. Ἡμεῖς ποιμαίνομεν, καί αὐτοί σφάζουν τά πρόβατα τῶν ποιμνίων ἡμῶν· ἡμεῖς σπείρομεν, καί αὐτοί θερίζουν· ἡμεῖς φυτεύομεν, καί αὐτοί τρυγῶσι, μήν ἀφίνοντες εἰς ἡμᾶς μηδ’ ὅσον ἀρκεῖ νά θεραπεύσωμεν τήν πεῖναν ἡμῶν· ἡμεῖς ποτίζομεν, καί αὐτοί μᾶς στεροῦν καί ὅσον χρειάζεται νά σβέσωμεν τήν δίψαν ἡμῶν. Αὐτοί μᾶς ἐγγίζουν καθ’ ἡμέραν τήν τιμήν, μᾶς ἐνοχλοῦν καί εἰς αὐτήν ἡμῶν τήν σεβασμίαν θρησκείαν. Τούς ἱερούς ἡμῶν ναούς μετέβαλαν εἰς τζαμία, καί μήν ἀρκούμενοι νά μᾶς στερεύωσι τά ἀναγκαῖα μέσα νά συστήσωμεν σχολεῖα εἰς ἀνατροφήν καί φωτισμόν τῶν ἡμετέρων τέκνων, μᾶς ἁρπάζουν ἀπό τούς πατρικούς κόλπους καί αὐτά τά τέκνα. Ἐξαιτίας τῶν Τούρκων ἡ κοινή πατρίς ἡμῶν […] ἔγινεν σήμερον κατοικητήριον τῆς ἀμαθίας καί βαρβαρότητος, ἀληθές σπήλαιον λῃστῶν, τῶν καί ἀπ’ αὐτούς τούς λῃστάς ἀναιδεστέρων Ὀσμανλίδων[4].

Στά 1827[5] οἱ Τοῦρκοι γιά τόν Κοραή εἶναι «σαπρόν καί ἀνίατον ἔθνος». Στά 1829, στήν αὐτοβιογραφία του, ὁ Κοραής λέει: «Τό παιδιόθεν τρεφόμενον εἰς τήν ψυχήν κατά τῶν Τούρκων μίσος, ἐκατήντησεν, ἀφοῦ ἐγεύθην εὐνομουμένης πολιτείας ἐλευθερίαν, εἰς ἀποστροφήν μανιώδη. Τοῦρκος καί θηρίον ἄγριον ἦσαν εἰς τόν λογισμόν μου λέξεις συνώνυμοι, καί τοιαῦται εἶναι ἀκόμη». Στά 1826[6] ὁ Κοραής ἀποκαλεῖ τούς Τούρκους «καθάρματα». Ἀλλοῦ τούς ἀποκαλεῖ «τίγρεις», τῶν ὁποίων ἡ θανάτωση δέν εἶναι καθόλου κακό πράγμα. Καί βέβαια, γιά τήν ἰσλαμική θρησκεία ἔχει μόνο τά καλύτερα λόγια: «Ἡ θρησκεία, τῆς ὁποίας ὀνομάζεται Καλίφης, εἶναι τῶν ψευδῶν ὅλων θρησκειῶν ἡ ψευδεστάτη»[7]. Οἱ Τοῦρκοι δέν μποροῦν νά ἀποκτήσουν εὔνομη πολιτεία «ἐνόσῳ πιστεύουν τόν Μωάμεθ» (1826).

Ὁ Κοραής κάνει λόγο γιά «τό ἀπάνθρωπον γένος τῶν Μουσουλμάνων», γράφει «οἱ τρισβάρβαροι Μουσουλμάνοι», ἰσχυρίζεται πώς «ἡ πρόοδος τῶν φώτων ἔφερε τέλος πάντων εἰς ὅλα σχεδόν τῆς Εὐρώπης τά ἔθνη τούς δικαίους νόμους. […] Εἰς μόνον τό βάρβαρον ἔθνος τῶν Τούρκων δέν ἴσχυσαν νά προχωρήσωσι τά φῶτα. Μόνων τῶν Τούρκων εὕρηκε καί τούς ὀφθαλμούς τυφλούς τῶν ἐπιστημῶν ὁ λύχνος, καί τά ὦτα κωφά ἡ φιλάνθρωπος φωνή τῆς ἱερωτάτης φιλοσοφίας. Οἱ Τοῦρκοι μόνοι ἔμειναν εἰς τῆς βαρβαρότητος τό σκότος, σκότος ἀληθῶς ἐξώτερον τῆς κολάσεως· ὅθεν καί μόνοι αὐτοί δέν ἐγνώρισαν τί πράγμα εἶναι καί τί δύναται ἡ εὐνομία»· «τό ἄσπλαγχνον γένος τῶν Μουσουλμάνων εἶναι μαθημένον νά τρέφεται μέ αἵματα, νά κυλίεται εἰς τά αἵματα. Αἵματα, καί πάλιν αἵματα χρειάζονται νά σβέσωσι τήν δίψαν τῶν ἀγριοτέρων καί παρά τούς λύκους Ἀγαρηνῶν»[8]. ἀπαξιώνει τούς Τούρκους καί τή θρησκεία τους: «Οἱ Τοῦρκοι κατάγονται ἀπό τούς Σκύθας, εἰς τῶν ὁποίων τήν ἱστορίαν ἄλλο δέν εὑρίσκεις παρά καταδρομάς, ἁρπαγάς, πόλεων ἁλώσεις, αἰχμαλωτισμούς καί φόνους ὁλοκλήρων ἐθνῶν. […] Τοιούτου γένους καί τοιούτων ἀρετῶν κληρονόμοι εἶναι οἱ Τοῦρκοι. Ἔξω τούτου, ἐπροσκολλήθηκαν καί εἰς Θρησκείαν, ἡ ὁποία ἀποστρέφεται καί φοβεῖται τά φῶτα»[9].

Οἱ Τοῦρκοι εἶναι «ἀναιδεῖς λἡσταί», «διεστραμμένον γένος», «ἠλίθιον ἔθνος»[10]. Ἀλλοῦ: «[…]τήν κτηνώδη μωρίαν τῶν Μουσουλμάνων», «οἱ ἀπάνθρωποι Τοῦρκοι», «τό ἄγριον τῶν Μουσουλμάνων γένος», «τό ἀπάνθρωπον γένος τῶν Μουσουλμάνων»[11]. Ἐπίσης, «τήν βδελυράν θρησκείαν τοῦ Μωάμεθ»[12], «τήν φρικτήν λέπραν τῶν Τούρκων» καί «μωραγρίους Μουσουλμάνους»[13], «[…] τήν ὁποίαν μολύνουν ἀκόμη οἱ πόδες τῶν βρωμερῶν μουσουλμάνων»[14]. Τά παραπάνω, ἀκόμη κι ἄν γράφηκαν σέ στιγμές ἐθνικῆς ἀγανάκτησης, τυπώθηκαν ὡς πρόλογος στά βιβλία τῶν Ἀρχαίων συγγραφέων, τά ὁποῖα χρησιμοποιήθηκαν στά σχολεῖα τοῦ ἐλεύθερου ἑλληνικοῦ κράτους, δηλαδή εἶχαν μόνιμη ἐπίδραση στούς μορφωμένους, δηλ. στόν ἰδεολογικό μηχανισμό τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους.

Ὁ Ἀνώνυμος τῆς Ἑλληνικῆς Νομαρχίας ἀναφέρεται στήν «πλέον σιχαμεράν καί βάρβαρον κυριότητα, εἰς τήν τυραννίαν τῶν ὀθωμανῶν»[15]. Σέ ἀντίθεση μέ τούς «ἀντιεθνικιστές» πανεπιστημιακούς ἀναθεωρητές, ὑποστηρίζει ὅτι «ἡ ὀθωμανική διοίκησις εἶναι τυραννική. Οἱ νόμοι της εἶναι ἀτελεῖς, σκληροί καί ὀλίγοι. […]Τά ἤθη των εἶναι βάρβαρα»[16]. Τόση εἶναι ἡ τυραννία, ὥστε «κάθε φαμελίτης, ὅταν ἐβγαίνη ἀπό τό ὀσπίτιόν του, […] νομίζει τό ἴδιον ὡσάν νά ἐπηγαίνη εἰς τόν πόλεμον, μέ τό νά μήν εἶναι βέβαιος, ἄν πλέον ἐπιστρέψη»[17]. Τῶν Ὀθωμανῶν ἡ «Διοίκησις, ὅσον τυραννική, τόσον εὔκολος, καί τοιαύτη, ὁποῦ δέν ἠμπορεῖ τινάς νά ὑποθέση μίαν χειροτέραν ἀπό αὐτήν»[18].

Ὁ Ἀνώνυμος κάνει σχόλια καί γιά τόν ἐθνικό χαρακτήρα τῶν Τούρκων: «[…]τόσον μιαρά ἡ ψυχή τῶν Ὀθωμανῶν»[19]. Στό κείμενο ἐπίσης διαβάζει κανείς: «[…]οἱ ποταμοί αἵματος τῶν συγγενῶν μας καί φίλων μας, ὁποῦ ἐχύθησαν ἀπό τό ὀθωμανικόν σπαθί»[20]. Ἀφοῦ ἐγκωμιάσει τή χριστιανική θρησκεία καί κακοχαρακτηρίσει τή μουσουλμανική, γράφει ὅτι «ἡ ἑβραϊκή θρησκεία κάμνει τόν λαόν μισάνθρωπον»[21]. Ἐδῶ συμφωνεῖ κι ὁ Κοραής: «Οὔτε οἱ Ἰουδαῖοι ἐμποροῦν νά συντάξωσιν αὐτοί καθ’ αὑτούς εὔνομον πολιτείαν, πείθονται εἰς τάς Ταλμουθικάς μυθολογίας τῶν Ραββίνων»[22]. Οἱ Ἕλληνες Διαφωτιστές εἶχαν ἄριστη γνώμη γιά Τούρκους, Καθολικούς καί Ἑβραίους – σέ… ἀντίθεση μέ τούς μεσαιωνιστές καί σκοταδιστές ἀντιπάλους τους!

Τή στάση τῶν Κοραῆ – Ἀνώνυμου τοῦ Ἕλληνος ἔναντι τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας συμμερίζονται οἱ Δ. Φιλιππίδης – Γρ. Κωνσταντᾶς στή Νεωτερική Γεωγραφία: «Ὅλοι λοιπόν εἰς τήν Τουρκίαν ὑποπτεύονται διά τήν ζωή τους καί τήν περιουσία τους καί πολλοί σηκόνονται καί πηγαίνουν καί καταστήνονται εἰς τά γείτονα μέρη. […] Τί βασίλειο ἤθελε εἶναι ἡ Τουρκία.. πόσο εὐτυχισμένο εἰς τά μέσα, ἄν ἦταν εὐνομία. […] Μά Ἀρβανίται ἐξ ἴσου εἰς καιρό εἰρήνης καί πολέμου νά περιπατοῦν μέ στρατιωτικαῖς σημαίαις νά πατοῦν χωριά, νά καίουν σπίτια, νά σκλαβόνουν […] μά τί λέγω ἐκεῖνα ὁποῦ εἶν’ εἰς ὅλους γνωστά;». Γνωστά σέ ὅλους ἐκτός ἀπό ὅσους θεωροῦν ἐθνικιστική προκατάληψη νά ἀποκαλεῖται Τουρκοκρατία ἡ περίοδος τῆς ὀθωμανικῆς κυριαρχίας στήν Ἑλλάδα.


*Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο του Ὄψεις Ἐθνοαποδόμησης

[1] Πρό­λο­γος στά Ἠ­θι­κά Νι­κο­μά­χεια τοῦ Ἀ­ρι­στο­τέ­λη.

[2] Ὀ­νησάν­δρου Στρα­τη­γι­κός καί Τυρ­ταί­ου τό πρῶ­τον ἐ­λε­γεῖ­ον.

[3] Πε­ρί τῶν ἑλ­λη­νι­κῶν συμ­φε­ρόν­των δι­ά­λο­γος δεύ­τε­ρος.

[4] Σάλ­πι­σμα πο­λε­μι­στή­ριον.

[5] Ἀρ­ρια­νοῦ τῶν Ἐ­πι­κτή­του Δι­α­τρι­βῶν μέ­ρος πρῶ­τον.

[6] Λυ­κούρ­γου, Κα­τά Λε­ω­κρά­τους.

[7] Ἀ­ρι­στο­τέ­λους Πο­λι­τι­κῶν τά Σω­ζό­με­να (1821).

[8] Σάλ­πι­σμα πο­λε­μι­στή­ριον (1821).

[9] Τί πρέ­πει νά κά­μω­σιν οἱ Γραι­κοί εἰς τάς πα­ροῦ­σας πε­ρι­στά­σεις, Δι­ά­λο­γος δύ­ο Γραι­κῶν (1805).

[10] Ἀ­ρι­στο­τέ­λους Πο­λι­τι­κῶν τά Σω­ζό­με­να (1821), ση­μ. 57 (ΜΙΕΤ).

[11] Σάλ­πι­σμα πο­λε­μι­στή­ριον.

[12] Ἐπι­στ. 19-10-1822.

[13] Ἐ­πι­στ. 12-10-1822.

[14] Ἐ­πι­στ. 6-5-1822.

[15] Ἑλ­λη­νι­κή Νο­μαρ­χί­α, Β’, 38 (ἐκδ. Ἀποσπερίτης).

[16] Ὅ.π., Γ’, 2.

[17] Ὅ.π., Γ’ 5α.

[18] Ὅ.π., Γ’, 9.

[19] Ὅ.π., Γ’, 24.

[20] Ὅ.π., Ε’, 49.

[21] Ὅ.π., Ε’, 27.

[22] Πε­ρί τῶν ἑλ­λη­νι­κῶν συμ­φε­ρόν­των δι­ά­λο­γος δεύ­τε­ρος (1826).

[Ζαποτέκος]

Μερικά από αυτόν τον σύνδεσμο : http://users.uoi.gr/gramisar/istorias_n ... _piges.pdf

Ο Βερροιώτης Εμμανουήλ Χρήστου Μαρτζέλος ( 1627 ) πλακώνει στο ξύλο απόγονο του Μωάμεθ !




Σελ. 37 - 39 του παραπάνω συνδέσμου.
Η γνωστή ανταρσία Ναουσαίων του Απριλίου - Ιουνίου 1705 κατά του παιδομαζώματος ( μάλλον πιο σωστά της στρατολόγησης νέων για τους γενίτσαρους γιατί το επίσημο παιδομάζωμα είχε καταργηθεί ). Εμείς δεν παραδίδουμε τους γιους μας στους μουσουλμάνους είπαν οι Ναουσαίοι και σκότωσαν τον σιλιχτάρη και 2 μουσουλμάνους συνοδούς του. Πρωτοστατούν ο αρματολός Ζήσης Καραδήμος και οι δυο γιοι του Βασίλης και Δημήτρης που μπήκαν αρχηγοί 100 περίπου Ναουσαίων. Ο Ζήσης Καραδήμος έφαγε 4 σφαίρες και παρέδωσε την ακάθαρτην ψυχήν του επί τόπου εις τον σατανάν . Οι γιοι του αιχμαλωτίστηκαν μαζί με άλλους. Δικάστηκαν και μπροστά στο δικαστήριο ασεβέστατα διακήρυξαν Είμαστε αληθώς αρματολοί και διακηρύττομεν τα φρονήματά μας Τους κρέμασα. Έκοψαν τα κεφάλια των 3 Καραδημαίων και τα διαπόμπευσαν στους δρόμους. Μετά τα έστειλαν στην Θεσσαλονίκη.

Σελ. 41 - 42 έχει δημοτικά για το παιδομάζωμα.
Στο παρακάτω διαμαρτύρονται για το παιδομάζωμα Αρβανίτες ;


Tι είπατε άπιστοι ; Θέλετε να μεγαλώσετε την εκκλησία σας ;