Σίγουρα πολλοί έχουν ακούσει για την περιβόητη μηχανή βασανισμού και εκτέλεσης γνωστή ως «Pendulum», δηλαδή «Εκκρεμές». Παραδοσιακά το «Εκκρεμές» περιλαμβάνεται στις μεθόδους βασανισμού και θανάτωσης της ισπανικής Ιεράς Εξέτασης. Το θύμα είναι ξαπλωμένο και δεμένο σε έναν πάγκο και από πάνω του στο ύψος της κοιλιάς ταλαντώνεται και κατεβαίνει σιγά σιγά μια σχετικά μεγάλη λεπίδα. Ο βασικός σκοπός του βασανιστηρίου είναι να προκαλέσει έντονο ψυχολογικό τρόμο στο θύμα ώστε να αποσπαστεί γρήγορα η ομολογία του. Αν το θύμα δεν ομολογήσει την αίρεσή του, η λεπίδα θα αφεθεί να του ξεσκίσει το σώμα μέχρι να βρει έναν φρικτό θάνατο.
Η συγκεκριμένη μέθοδος περιγράφεται με αρκετή ασάφεια στο δημοφιλές, κλασικό διήγημα γοτθικού τρόμου του Edgar Allan Poe «The Pit and The Pendulum» του 1843 (ελληνιστί «Το Πηγάδι και το Εκκρεμές»).
Ωστόσο, η χρήση του «Εκκρεμούς» από τους Ιεροεξεταστές αμφισβητείται έντονα. Οι περισσότεροι ιστορικοί σήμερα πιστεύουν ότι δεν υπήρξε ποτέ. Αυτό το βασίζουν κυρίως στα εξής επιχειρήματα:
- Υπάρχει μόνο μία ιστορική μαρτυρία για αυτή τη μέθοδο βασανισμού και εκτέλεσης.
- Η μοναδική αυτή μαρτυρία είναι προβληματική. Προέρχεται από τον Ισπανό ιερέα, ιστορικό και φιλελεύθερο ακτιβιστή Juan Antonio Llorente (1756-1823) ο οποίος μελέτησε τα αρχεία της ιεράς εξέτασης στις αρχές του 19ου αιώνα. Αναφέρει το «Εκκρεμές» μόνο στον πρόλογο του βιβλίου του «The history of the Inquisition of Spain» (1826) όπου μεταφέρει την μαρτυρία ενός κρατούμενου που ελευθερώθηκε από μπουντρούμι της Ιεράς Εξέτασης της Μαδρίτης το 1820. Λέγεται όμως ότι ο κρατούμενος πιθανόν περιγράφει μια άλλη μέθοδο βασανισμού, το Strappado και ο Llorente παρερμήνευσε την μαρτυρία του. Το θύμα δενόταν πισθάγκωνα και το ανύψωναν με σκοινί από το σημείο του δεσίματος. Το σύνηθες αποτέλεσμα ήταν η εξάρθρωση ώμων. Το Strappado ήταν επίσης γνωστό και με την εναλλακτική ονομασία «Pendulum» δηλαδή «Εκκρεμές».
- Η μέθοδος του «Εκκρεμούς» θα ξέσκιζε τη σάρκα του θύματος προκαλώντας μεγάλη αιμορραγία στο σώμα. Όμως είναι ιστορικά τεκμηριωμένο ότι οι Ιεροεξεταστές απαγορευόταν να προκαλέσουν αιμορραγία καθώς κάτι τέτοιο ήταν αντίθετο με τον λόγο του Ιησού (Κατά Λουκάν, 22: 49-53). Τα βασανιστήρια που πραγματοποιούσαν προκαλούσαν μεν σωματική φθορά όπως εξαρθρώσεις οστών, σπασίματα σωματικών μελών, εγκαύματα, πείνα, αγωνία (π.χ. το μαρτύριο του νερού) αλλά η πρόκληση αιματοχυσίας απαγορευόταν, τουλάχιστον επίσημα. Πάντως ο Πάπας Αλέξανδρος IV με το διάταγμα του 1256 έδωσε στους Ιεροεξεταστές την άδεια να «αθωώνουν» ο ένας τον άλλο για τις παρατυπίες κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων...ό,τι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό.
Τα Αίτια Συντήρησης του Μύθου
Οι λόγοι που ο μύθος του «Εκκρεμούς» επέδειξε αντοχή στο χρόνο θεωρούνται το τρομακτικό διήγημα του Edgar Allan Poe και η αυξανόμενη ενημέρωση του κοινού για τις αποτρόπαιες μεθόδους βασανισμού της Ιεράς Εξέτασης που αιχμαλωτίζουν και τροφοδοτούν τη φαντασία. Ακόμα και σήμερα κάποια μουσεία με μηχανές βασανισμού όπως αυτό του Ζάγκρεμπ, περιλαμβάνουν στα εκθέματά τους το «Pendulum» παρά την ιστορική αμφισβήτηση.
https://tortureum.com/pendulum/
Επίσης το διήγημα του Poe μεταφέρθηκε πολλές φορές στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Αυτές οι μεταφορές σίγουρα βοήθησαν τον θρύλο του "Pendulum" να διαδοθεί περαιτέρω εντυπώνοντας στο μυαλό του κοινού την ανατριχιαστική εικόνα της κοφτερής λεπίδας του. Κορυφαία και εμπορικά επιτυχημένη μεταφορά θεωρείται η ομότιτλη ταινία γοτθικού τρόμου του 1961 με τον ανεπανάληπτο Vincent Price. Αλλά έγινε τόσο δημοφιλές αυτό το όργανο βασανισμού που εμφανίστηκε ακόμα και σε επεισόδιο των Flintstones! Παρόμοια «εκκρεμή του θανάτου» απαντούν σε κόμιξ, τραγούδια, animations, video games, επιτραπέζια παιχνίδια κλπ.
Η φοβερή τελική σεκάνς από την ταινία «The Pit and the Pendulum» του 1961.
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Pendulum#Torture_device
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Pit_and_the_Pendulum
https://history.howstuffworks.com/histo ... ition3.htm
https://www.thegreatcoursesdaily.com/me ... d-sermons/
