Σαρακοστιανη Τραπεζα στο Αγιο Ορος (ή πως τα περνάνε οι Καλογέροι)

[The Age of Aquarius]

Τι εννοείται με το ίδιορυθμα;

Ιδιόρρυθμα αποκαλούνται τα μοναστήρια όπου οι μοναχές ή οι μοναχοί ενεργούν ξεχωριστά, έχουν τη δυνατότητα απόκτησης περιουσίας και παρασκευάζουν το φαγητό της αρεσκείας τους.

[hades]

Τι εννοείται με το ίδιορυθμα;

Ιδιόρρυθμα αποκαλούνται τα μοναστήρια όπου οι μοναχές ή οι μοναχοί ενεργούν ξεχωριστά, έχουν τη δυνατότητα απόκτησης περιουσίας και παρασκευάζουν το φαγητό της αρεσκείας τους.

Ευχαριστώ για την απάντηση Καταλαβαίνω γιατί σε ενδιαφέρουν.σε σχέση με τα κοινόβια

[George_V]

Τι εννοείται με το ίδιορυθμα;

Ιδιόρρυθμα αποκαλούνται τα μοναστήρια όπου οι μοναχές ή οι μοναχοί ενεργούν ξεχωριστά, έχουν τη δυνατότητα απόκτησης περιουσίας και παρασκευάζουν το φαγητό της αρεσκείας τους.

Ευχαριστώ για την απάντηση Καταλαβαίνω γιατί σε ενδιαφέρουν.σε σχέση με τα κοινόβια

Ιδιορρυθμα μοναστηρια πλεον δεν υπαρχουν. Ισως μονο σε καμια σκητη και αυτη ξεχασμενη απο ολους.

Ακομα και ο Καταστατικος Χάρτης του Αγιου Ορους απαγορευει τα ιδιορρυθμα μοναστηρια (αρθρο 85) τα οποια κατηγορουν οι Πατέρες της Εκκλησιας οπως Μεγας Βασιλειος ως "παρακμη του μοναχισμου".

[Japetus]

Για το Άγιο Όρος γνωρίζω. Αλλά η ερώτησή μου ήταν για την Ελλάδα αν γνωρίζει κάποιος πόσα ιδιόρρυθμα μοναστήρια έοχυν απομείνει.
Το θέμα έχει και γαστρονομική αξία καθώς δεν ακολουθείται το τυπικό των κοινόβιων.

Δεν το ξέρω, αλλά έχω την εντύπωση ότι η ιδιορρυθμία σαν μοναστικός θεσμός είναι κάτι που αφορούσε αποκλειστικά το όρος, δημιουργήθηκε σε μια εποχή μεγάλης παρακμής, τόσο δημογραφικής όσο και οικονομικής όπου τα μεγάλα μοναστήρια από πνευματικοί φάροι είχαν ξεπέσει ουσιαστικά σε πτωχοκομεία, οπότε προκειμένου να προσέλθουν νέοι μοναχοί να φροντίσουν τα ερειπωμένα κτίσματα και να ανανεωθεί ο γερασμένος πληθυσμός, τους επιτράπηκε να κρατήσουν την περιουσία τους και να μη τη δωρίσουν στο μοναστήρι ως όφειλαν, απαλλάσσοντας την ίδια στιγμή το μοναστήρι από την υποχρέωση να τους σιτίζει, καθώς οι μόνοι που προσέρχονταν για μοναχοί την περίοδο εκείνη ήταν ενδεείς που έβλεπαν το ράσο απλά σαν τρόπο για να εξασφαλίσουν δωρεάν διαμονή και διατροφή.
Στα ιδιόρρυθμα μοναστήρια δεν υπήρξε δυστυχώς συνοχή μια και σύντομα εμφανίστηκαν ταξικές διαφορές, ούτε καν υπήρχε ηγούμενος με τον όρο και τον ρόλο που πρέπει να έχει η λέξη, πιο πολύ διαχειριστικά καθήκοντα είχε και έτσι σύντομα, αν και στελεχώθηκαν από αρκετούς ανάμεσά τους και άξιους μοναχούς, η πνευματικότητα σε αυτά πήρε την άγουσα προς τα κάτω.
Ώσπου λήφθηκε η απόφαση για ανασυγκρότηση στον Άθω και έγιναν κάποιες σοβαρές αλλαγές στα '70-'90, με ολόκληρες αδελφότητες να διαλύονται και μοναχούς να διώχνονται από το όρος και άλλα μοναστήρια να δημιουργούν πυρήνες με γέροντα και 5-6 μοναχούς και να στέλνονται να στελεχώσουν τις άδειες μονές. Τα χρόνια που ακολούθησαν υπήρξε ραγδαία ανάπτυξη, πλέον όλες οι μονές είναι αρκετά καλά στελεχωμένες, συσπειρωμένες γύρω από τον ηγούμενό τους και ακολουθούν το κοινοβιακό πρότυπο. Το ουσιώδες για να γίνεις δεκτός από μια αδελφότητα σαν νέος μοναχός δεν είναι πια το πόσα χρήματα και ακίνητα έχεις για να δωρίσεις στο μοναστήρι (οι περισσότεροι άλλωστε πλέον φροντίζουν να τα μεταβιβάσουν σε συγγενείς πριν την κουρά τους), αλλά πόση διάθεση, τί σπουδές έχεις και τί μπορείς να προσφέρεις. Πάρα πολλοί, οι περισσότεροι, είναι πλέον πτυχιούχοι επιστήμονες ανάμεσα στους νέους μοναχούς.

Τώρα, σχετικά με το γαστριμαργικό κομμάτι που είναι και το θέμα του νήματος, στα κοινόβια πλέον προσφέρεται εξαιρετικό σε γενικές γραμμές φαγητό -υπάρχουν φυσικά εξαιρέσεις-, οι μοναχοί έχουν ξεκολλήσει από τη νοοτροπία ότι το φαγητό είναι μόνο για να συντηρεί το σώμα αλλά αντίθετα το βλέπουν σαν τη μόνη τρόπον τινά υλική διασκέδαση που τους έχει απομείνει, έχουν έρθει σεφ ως μοναχοί, έχουν ξεσκονιστεί και αναδειχθεί ξεχασμένες παραδοσιακές αλλά και παλαιές μοναστηριακές συνταγές οι οποίες έχουν προσαρμοστεί στη διαθεσιμότητα των τοπικών προϊόντων, έχουν γίνει ανταλλαγές συνταγών μεταξύ των ξένων μοναχών (Σέρβοι, Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Μολδαβοί, Ουκρανοί, Ρώσοι κλπ), έχουν γίνει κήποι, μπαξέδες, χωράφια μέσα και έξω από το όρος και στα υλικά πλέον εκτός της άμεσης τοπικά διαθεσιμότητας υπάρχει και η οικονομική ευμάρεια να αγοραστεί και απέξω ό,τι χρειαστεί. Μεγάλα μοναστήρια όπως το Βατοπέδι είναι τελείως αυτόνομα με μεγάλες καλλιεργούμενες εκτάσεις, επαγγελματικά θερμοκήπια κηπευτικών, μέχρι και ειδικούς θαλάμους για παραγωγή μανιταριών έχουν όπως και μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας στο λιμάνι. Συνεργάζονται στενά με γεωπόνους και ειδικούς επιστήμονες από έξω, έχουν και λαϊκούς σαν εργάτες ενώ φροντίζουν να προωθούν καινοτόμες ιδέες καλλιέργειας. Ειδικά στο μοναστήρι αυτό δε, ο Ευφραίμ είναι της άποψης ότι η φιλοξενία που η μονή οφείλει να προσφέρει στον προσκυνητή μεταφράζεται στο να φάει καλά, και υπάρχουν στη διάρκεια της τράπεζας μοναχοί που γυρνάνε στα τραπέζια και σερβίρουν επιπλέον σε όποιον αδειάζει το πιάτο του..

Στα μικρότερα καθιδρύματα, στις καλύβες των σκητών και στα κελιά τώρα, οι μοναχοί είναι σαφώς πιο ελεύθεροι να μαγειρέψουν ότι θέλουν καθώς πλέον εκεί ο καθένας ανάλογα με αυτά που του προσφέρει το διακόνημα που κάνει, μπορεί να αγοράσει (ανταλλάξει καλύτερα, μια και οι οικονομικές συναλλαγές μεταξύ μοναχών έχουν έννοια συνεργατικής οικονομίας και όχι χρημάτων καθαυτών) ότι θέλει.. Κάποιοι από αυτούς μάλιστα έχουν σαν διακόνημα τη μαγειρική, ζουν δηλαδή από αυτό προσφέροντας τις υπηρεσίες τους στις πανηγύρεις άλλων μονών, μεταβαίνοντας εκεί όταν τους καλούν σαν αρχιμάγειρες. Σε τέτοια μικρότερα κελιά, μπορείς να δεις να τρώνε και φαγητά μή νηστήσιμα τις μέρες νηστείας ή ακόμα και κρέας -εδώ ακόμα και στα κοινόβια, με άδεια του ηγούμενου μπορούν να σερβίρουν κρέας σε άρρωστα γεροντάκια-, όπως κι αγριογούρουνα που όχι μόνο κυνηγούνται (παράνομο το κυνήγι μεν, πλην όμως έχει επιτραπεί σε κάποιους λαϊκούς που διαμένουν μόνιμα στο όρος -όπως πχ οι εκτελούντες χρέη δασοφύλακα- να έχουν όπλα για αυτοπροστασία και έλεγχο του πληθυσμού των γουρουνιών που και εκεί αποτελεί πρόβλημα τελευταία) αλλά θα δεις και να εκτρέφονται σε κάποια μέρη εκεί μέσα. Μπορείς να βρεθείς σε παραθαλάσσιο καλυβάκι του οποίου οι μοναχοί να ήταν επαγγελματίες αλιείς και να φας ψάρια που δεν μπορείς πια να βρεις εύκολα -ούτε και να τα πληρώσεις αν τυχόν τα βρεις- στην αγορά. Τα παντοπωλεία στις Καρυές έχουν πλήθος από προϊόντα που μπορούν να αγοράσουν οι μοναχοί αυτοί για το φαγητό τους.
Καθόλου τυχαία, ο συγχωρεμένος ο γέρων Επιφάνιος που έφυγε πέρυσι τέτοια εποχή, ο γνωστός σαν σεφ και οινοποιός, πρόσφερε στο καταπληκτικό μέρος που είχε στον Μυλοπόταμο, υπηρεσίες πεντάστερου hotel-restaurant, όπου έπρεπε να είσαι πολύ τυχερός για να βρεις να κλείσεις εκεί ή αν ήσουν ξένος επισκέπτης έπρεπε να πληρώσεις για τη διαμονή και τη διατροφή.

Το φαγητό στο όρος στις μέρες μας είναι μια από τις απολαυστικές εμπειρίες για έναν επισκέπτη όπου γενικά πλέον τρως και καλά και διαφορετικά.. Σίγουρα δεν θα είναι το ίδιο αν πέσεις σε νηστεία -οι ίδιοι οι μοναχοί τρώνε μόνο ένα γεύμα τις μέρες νηστείας, αν και στους προσκυνητές σερβίρεται συνήθως τότε πρωινό όπως ψωμί με ελιές-, ή αν πέσεις σε κάποιο πιο αυστηρό μοναστήρι ή κάποιου φτωχού γέροντα το κελί -όπου εκεί καλό είναι να βοηθήσεις γιατί κανείς δεν πρόκειται να σου αρνηθεί φιλοξενία ακόμα και αν δεν έχει παρά λίγα παξιμάδια να μοιραστεί μαζί σου-, ακόμα όμως και η εναλλαγή αυτή στην σίτιση προσθέτει σημαντικά στη γενικότερη εμπειρία του φαγητού στο όρος.

[The Age of Aquarius]

Για το Άγιο Όρος γνωρίζω. Αλλά η ερώτησή μου ήταν για την Ελλάδα αν γνωρίζει κάποιος πόσα ιδιόρρυθμα μοναστήρια έοχυν απομείνει.
Το θέμα έχει και γαστρονομική αξία καθώς δεν ακολουθείται το τυπικό των κοινόβιων.

Δεν το ξέρω, αλλά έχω την εντύπωση ότι η ιδιορρυθμία σαν μοναστικός θεσμός είναι κάτι που αφορούσε αποκλειστικά το όρος, δημιουργήθηκε σε μια εποχή μεγάλης παρακμής, τόσο δημογραφικής όσο και οικονομικής όπου τα μεγάλα μοναστήρια από πνευματικοί φάροι είχαν ξεπέσει ουσιαστικά σε πτωχοκομεία, οπότε προκειμένου να προσέλθουν νέοι μοναχοί να φροντίσουν τα ερειπωμένα κτίσματα και να ανανεωθεί ο γερασμένος πληθυσμός, τους επιτράπηκε να κρατήσουν την περιουσία τους και να μη τη δωρίσουν στο μοναστήρι ως όφειλαν, απαλλάσσοντας την ίδια στιγμή το μοναστήρι από την υποχρέωση να τους σιτίζει, καθώς οι μόνοι που προσέρχονταν για μοναχοί την περίοδο εκείνη ήταν ενδεείς που έβλεπαν το ράσο απλά σαν τρόπο για να εξασφαλίσουν δωρεάν διαμονή και διατροφή.
Στα ιδιόρρυθμα μοναστήρια δεν υπήρξε δυστυχώς συνοχή μια και σύντομα εμφανίστηκαν ταξικές διαφορές, ούτε καν υπήρχε ηγούμενος με τον όρο και τον ρόλο που πρέπει να έχει η λέξη, πιο πολύ διαχειριστικά καθήκοντα είχε και έτσι σύντομα, αν και στελεχώθηκαν από αρκετούς ανάμεσά τους και άξιους μοναχούς, η πνευματικότητα σε αυτά πήρε την άγουσα προς τα κάτω.

Τα ιδόρρυθμα δεν ήταν μόνο στο Άγιο Όρος. Κυριαρχούσαν σε όλο τον ελλαδικό χώρο.
Αλλά και απο προσωπική εμπειρία με επισκέψεις, ξέρω μια ντουζίνα -στην κεντρική Στερεά μόνο- που έγιναν κοινόβια στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα.

Σίγουρα θα έχουν απομείνει ορισμένα αλλά ψάχνοντας στο διαδίκτυο, βρίσκω μόνο τη Μονή Παλιανής στο Ηράκλειο.
http://www.ntelogo.com/439078719
Θα άξιζε μια επίσκεψη για κουβέντα

Για τα γαστρονομικά συμφωνώ. Όμως είναι και σύμπτωμα της νεωτερικότητας που έχει ποτίσει το Όρος με επιπτώσεις και στο πνευματικό επίπεδο.