Τα Αυτοκρατορικα Τάγματα της Κωνσταντινουπολης

[George_V]

Tα Αυτοκρατορικά Τάγματα
Πέραν του τακτικου στρατου υπηρχαν και τα Αυτοκρατορικα Τάγματα ένα ειδος ελιτ δυναμης που δεν ηταν δεμενα με δεσμους γης με φεουδαρχικους ορους αλλα ηταν ανεξάρτητα και λογοδοτουσαν απευθειας στον Αυτοκράτορα (εξου και Αυτοκρατορικα Τάγματα). Η κυρια ασχολια τους ηταν η προστασια του Αυτοκράτορα αλλα μπορουσαν να χρησιμοποιηθουν και ως γραμμη αμυνας της Κωνσταντινουπολης, να εκτελεσουν αστυνομικα καθηκοντα εντος πολης καθως και ως κινητη δυναμη αντιμετωπισης εκτακτων καταστάσεων σε κάθε σημειο της Αυτοκρατοριας.
Τα Ταγματα ηταν 4 και αυτά ηταν 1. Οι Σχολαι 2. Οι Εξκουβίτορες 3. Ο Αριθμος και 4. Οι Ικανάτοι.

Εξ αυτων τα 2 πρώτα ηταν τα λεγόμενα “Aρχαία Τάγματα” καθως ειχαν ιδρυθει το μεν πρώτο από τον Κωνσταντινο Α’ και το δευτερο από τον Λέοντα Α’.

Οι Αριθμοι ειχαν ιδρυθει περι το 780 από την Αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναια σε μια προσπάθεια της να ισορροπησει τις δυναμεις μεταξυ εικονομάχων και εικονοφιλων εντος Κωνσταντινουπολης. Τα 2 Αρχαία Τάγματα ηταν φανατικα Εικονομαχικα ενώ ο Αριθμός ηταν Εικονοφιλος.

Οι Ικανάτοι ιδρύθηκαν λιγο πιο μετα στις αρχές του 9ου αιώνα από τον Αυτοκράτορα Νικηφόρο Α’.

Ο Διοικητης του κάθε Τάγματος εφερε τον τιτλο του Δομέστικου πλην του Τάγματος του Αριθμου που εφερε τον τίτλο του Δρουγγάριου.
Κάθε Τάγμα χωριζόταν σε Ταξιαρχίες και οι διοικητές τους εφεραν τον τιτλο του Τοποτηρητη. Επισης ο κάθε Τοποτηρητης εκτελουσε και χρεη Υποδιοικητη του Ταγματος αναλογα με τη σειρα του καθενος.

Στις αρχές του 9ου αιώνα κάθε Τάγμα αριθμουσε μεταξυ 4000 και 6000 ανδρών αλλα με την παροδο του χρόνου μειωνοταν συνεχως ο αριθμος τους.
Αργοτερα προστέθηκε σε αυτους και πεμπτο Τάγμα οι “Aθανατοι” από τον Ιωάννη τον Τσιμισκή ενώ ο Αλέξιος Α’ προσθεσε εκτο Τάγμα τους “Aρχοντόπουλους” καθως σε αυτό υπηρετουσαν παιδια ευγενών που οι πατεράδες τους ειχαν σκοτωθει στη μάχη.

Εβδομο Ταγμα (αλλα ειχε ιδρυθει νωριτερα, πιθανοτατα και πριν τους Αθανάτους) ηταν οι “Μεγάθυμοι” τους οποιους αρκετοι ερευνητες ταυτιζουν
με τον πρωτο πυρηνα Βαραγγων φρουρων στην Κωνσταντινουπολη πριν ο Βασιλειος Β’ οργανώσει την καθαυτη Φρουρά των Βαραγγων ως ακομα ένα Αυτοκρατορικο Τάγμα (το οποιο θα το εξετάσουμε σε ξεχωριστο νημα). Πιθανοτατα οι Μεγάθυμοι συγχωνευθηκαν με την Τριτη Ταξιαρχια της Εταιρειας και δημιουργησαν τους Βαραγγους.

Στα παραπανω Ταγματα υπηρετουσαν μονο γόνοι καλων οικογενειων ή ανδρες που απέδειξαν την αξια τους στον πολεμο ή που καταφεραν να εχουν την Βασιλικη ευνοια. Επισης επιτρεποταν και η κατάταξη ξένων στα Τάγματα όπως Σλάβων, Αραβων, Τουρκων κτλ. εφοσον ειχαν μεγαλώσει με τη χριστιανικη πιστη ή ειχαν αποδειξει εμπράκτως την νεοαποκτηθεισα χριστιανικη πιστη τους (π.χ. πολεμωντας εναντιον των πρωην ομοθρησκων τους και διακρινομενοι).

Εδώ να σημειωθει ότι υπηρχε ακομα ένα Τάγμα στην Κωνσταντινουπολη οι Νουμεράριοι αλλα δεν συγκαταλεγοταν στα Αυτοκρατορικα Τάγματα και ειχε ως κυρια αποστολη την επάνδρωση και φυλαξη των Τειχών της Κωνσταντινουπολης. Ο δε Διοικητης του εφερε τον τίτλο του Κομητος των Τειχών.

Ας πάρουμε τα Ταγματα όμως με τη σειρά.

Πρωτον οι Σχολαι. Κυρια αποστολη τους ηταν η φυλαξη των Αυτοκρατορικων Ανακτόρων.
Ως επι το πλειστον ηταν Ελληνικης καταγωγης συνηθως από την Κωνσταντινουπολη και τις γυρω περιοχες και συνηθως κατέλυαν στα σπιτια τους όταν δεν ειχαν υπηρεσια (σε αντιθεση με αλλα Ταγματα που τα μελη τους κατέλυαν σε στρατοπεδα).
Οι Σχολάριοι ειχαν στη διαθεση τους 7 αιθουσες στα Ανακτορα για δικες τους χρησεις 1 για κάθε Ταξιαρχία Σχολαριων (ασχετως βεβαια αν μεχρι τον 10ο αιωνα οι Σχολαριοι ειχαν φτάσει τις 15 Ταξιαρχιες).
Ο δε Διοικητης των Σχολαριων ο Δομέστικος των Σχολών ηταν ο αμεσως μετα τον Αυτοκράτορα αρχαιοτερος Στρατηγος και στις εκστρατειες ελλειψει Αυτοκράτορα αναλαμβανε καθηκοντα Αρχιστρατηγου. Τον 10ο αιωνα το αξιωμα διαιρέθηκε και υπηρχαν 2 Δομέστικοι των Σχολών ενας για την Ανατολη και ενας δευτερος για τη Δυση.

Επισης ο Δομεστικος των Σχολων ηταν κατ’εθιμο ο Αρχηγος του Δημου των Βενετων όπως αντιστοιχα ο Δομεστικος των Εξκουβιτόρων ηταν Αρχηγος του Δημου των Πρασινων. Ενας διαχωρισμος που εφτανε μεχρι την εποχη του Ιουστινιανου και πιο πισω.

Οσον αφορα τους Εξκουβιτορες όπως και οι Σχολάριοι και αυτοι ανηκαν στην αριστοκρατια. Εν τουτοις ηταν και το πρωτο Τάγμα που δέχτηκε ξένους στρατιωτες ενώ οι πρωτοι Βαραγγοι εντάχθηκαν σε αυτους πριν δημιουργησουν το δικο τους Τάγμα.
Οι Εξκουβιτορες διαιρουνταν σε 18 Ταξιαρχιες και ειχαν στη διαθεση του αιθουσες κοντα στο Παλατι του Βουκολεοντα. Τα καθηκοντα τους ηταν παρόμοια με αυτά των Σχολαριων.

Οι Αριθμοι παλι ειχαν σαν κυρια αποστολη τους την Νυχτοφυλακη στα Αυτοκρατορικα Ανακτορα και τα στρατοπεδα. Σε περιπτωση εκστρατειας ειχαν ως αποστολη την ανιχνευση του εχθρικου εδάφους. Επισης από αυτό το Τάγμα επελεγε ο Αυτοκράτορας τους αγγελιοφόρους του προς τους Κυβερνητες των Θεμάτων.

Οι Ικανάτοι από την άλλη ειχαν ως κυριο μελημα την ασκηση αστυνομικων καθηκοντων στην Πολη και να ενισχυουν την αμυνα των Τειχων αν χρειαστει.

Εδώ να αναμφέρουμε ότι υπηρχαν και οι Σπαθάριοι Βασιλικοι οι οποιοι αρχικά ηταν υπομονάδα των Αριθμων αλλα ο Αυτοκράτορας Μανουηλ Α’ τους απέσπασε και τους εκανε ανεξάρτητο ταγμα με το ονομα Παραμονάριοι χωρις να εχουν ιδιαιτερα καθηκοντα παρα μονο να δρουν επικουρικα προς τα αλλα Τάγματα.

Βεβαια εκτος από τα Βυζαντινα στρατευματα του ο Αυτοκράτορας ειχε στη διάθεση του και ξενους μισθοφόρους οι οποιοι συμπυκνωθηκαν με το χρόνο και αυτοι σε Τάγματα (όπως π.χ. η Εταιρεια) εξομοιουμενοι με τα Αυτοκρατορικα Τάγματα αλλα και παλι δεν ηταν ισοι σε βαθμο.
Όπως ειπαμε με το χρονο οι ξενοι μισθοφοροι που βρισκοταν στην Κωνσταντινουπολη συμπυκνώθηκαν σε Τάγμα και δημιουργησαν την Εταιρεία η οποια περιελαμβανε στρατιωτες παντα ξενους όπως Νορμανδους,Τουρκους, Ιταλους, Γάλλους, Γερμανους, Ουγγρους, Γεωργιανους, Αραβες, Χαζαρους, Σλαβους, Βαραγγους και αλλους.

Διοικητης της Εταιρειας ηταν ο Μέγας Εταιριαρχης με Υποδιοικητη τον Μέγα Διερμηνεα. Το καθηκον του Μεγάλου Εταιριαρχη ηταν κάθε πρωι να συνοδεύει τον Μέγα Παπία ετσι ώστε να ξεκλειδώσουν ολες τις Πυλες των Ανακτόρων.

Η Εταιρεια χωριζόταν σε 3 Ταξιαρχιες. Την Μεγάλη Ταξιαρχια, την Μεση και την Τρίτη.
Το καθηκον κάθε Ταξιαρχιας ηταν τα εξης: Η Τριτη Ταξιαρχια φυλαγε το Παλατι του Χρυσοτρίκλινου και γυρω. Η Μέση Ταξιαρχία φυλαγε τη Σκύλλα και γυρω και η Μεγάλη Ταξιαρχια φυλαγε το Ανακτορο του Λαυσου.
Εχει αναφερθει πως η Μεγάλη Ταξιαρχια ειχε στρατιωτες ξενους χριστιανους που κατοικουσαν εντος Αυτοκρατοριας, η Μέση Ταξιαρχια ξένους από φιλικα εθνη και η Τριτη ξενους αλλοθρησκους.

Αυτό βεβαια δεν εχει αποδειχθει επαρκώς αλλα αυτό που ξερουμε είναι πως η Τρίτη Ταξιαρχια διαλυθηκε καπου στο 10ο αιωνα και πως την ιδια περιοδο αναδυθηκε το Τάγμα των Βαραγγων που εφτιαξε ο Βασιλειος Β’.

Ένα ακομα “ανεπισημο” Ταγμα ηταν και οι Μανγκλαβιτες οι οποιοι ξεκινησαν σαν κομματι της Εταιρειας αλλα συντομα αποσπάστηκαν καπου στην εποχη του Λεοντα ΣΤ’ και ακολουθησαν ανεξάρτητη πορεία.
Κυρια αποστολη τους ηταν η προστασια του Αυτοκράτορα όταν βρισκοταν εν πομπη εντος Πολης και ανοιγαν τις Πυλες για να περάσει ο Αυτοκράτορας. Αργοτερα βεβαια την προστασια του Αυτοκράτορα εκτος Παλατιου την ανελαβαν οι Βαραγγοι και στους Μανγκλαβιτες εμεινε μονο το ανοιγμα και το κλεισιμο των Πυλων.

Ο Διοικητης τους ειχε τον τιτλο του Πρωτοσπαθάριου και οι στρατιωτες του καλουνταν Σπαθάριοι

Συνεχιζεται....


Μια πολυ γρηγορη και συνοπτικη επισκοπηση των Αυτοκρατορικων Ταγματων (εχει ακομα ενα κομματι) πριν περάσω στη Φρουρα των Βαραγγων η οποια θα εχει ξεχωριστο νημα.

[τεν τεν]

+1 στο θέμα

[BigChiefWahoo]

Ο George V ή θα ανοίξει το πιο σοβαρό νήμα που έχει υπάρξει στην ιστορία του διαδικτύου,ή θα ανοίξει άλλο για το σουτιέν της Μενεγάκη.

[George_V]

Περιπου την ιδια δουλεια με τους Μανγκλαβιτες εκαναν και οι Βαρδαριωτες οι οποιοι ηταν αρχικα κομμάτι της Εταιρειας υπομοναδα στελεχωμενη από χριστιανους τουρκους που ειχαν εγκατασταθει κοντα στον Βαρδάρη την εποχη του Αυτοκράτορα Θεόφιλου.
Αυτων η αποστολη ηταν να συνοδευουν τον Αυτοκράτορα όταν βρισκόταν σε εκστρατεια.

Παρομοιοι με αυτους ηταν και οι Κορτινάριοι οι οποιοι ειχαν σαν κυρια αποστολη να στηνουν και φυλάνε τη Σκηνη του Αυτοκράτορα όταν αυτος βρίσκεται σε εκστρατεια και να δρουν σαν αγγελιοφοροι προς τις διαφορες στρατιωτιες μονάδες. Ο Διοικητης τους φερει τον τιτλο του Κομητα της Κορτης

Και τελος υπηρχαν 2 ακομα ανεπισημα Τάγμγατα οι Τζακονες και οι Κουρτάτοι των οποιων αποστολη ηταν η φυλαξη της Αυλης και των Αυλικων. Οι Τζακονες στρατολογουνταν από την Τσακωνια αποκλειστικα ενώ οι Κουρτάτοι ηταν εκχριστιανισμένοι Τουρκοι Τοξοτες.

Τα Ταγματα ξεχώριζαν από τα συμβολα τους καθως το κάθε ένα ειχε το δικο του ξεχωριστο συμβολο και λαβαρο.
Οι Σχολάριοι που ηταν και το αρχαιοτερο Τάγμα ειχαν λαβαρα τα οποια ηταν πανομοιοτυπα με τα λαβαρα που ειχαν παλιοτερα οι Λεγεωνες με τον Αετο (Aquila) όπως επισης ειχαν διατηρησει και το “Ευτυχιον” δλδ λαβαρο με την εικονα του Αυτοκράτορα όπως ακριβως ειχαν και οι παλιες Λεγεωνες.

Οι Εξκουβιτορες παλι ειχαν Δρακονάριους οι οποιοι κουβαλουσαν λαβαρα με τη μορφη Δράκοντα.

Οι Αριθμοι ειχαν το προνομιο να μεταφέρουν και να εχουν σαν εμβλημα το αυθεντικο Λαβαρο του Μεγάλου Κωνσταντινου που ειχε φτιαξει το 312 όταν ειδε το “Εν τουτω Νικα” στον ουρανο.

Επισης να σημειωθει πως κάθε Λοχος ειχε το δικο του αντιπροσωπευτικο λαβαρο καλουμενο Βανδον και οι φεροντες αυτό Βανδοφόροι.

Το να είναι κανεις μελος αυτων των επιλεκτων Ταγμάτων σημαινε ότι και η πειθαρχία θα είναι αυστηροτάτη και μαλλον θα λεγαμε υπερβολικα αυστηρη ακομα και για Μεσαιωνα.

Οι πιο κοινες τιμωριες ακομα και για τα πιο ελαφρα παραπτώματα ηταν το μαστίγωμα και το κοψιμο της μυτης η αυτιων. Και αν καποιος υποτροπιαζε η υπηρχαν επιβαρυντικες περιπτώσεις τοτε η ποινη ηταν εκτέλεση η τυφλωση.
Να σημειωθει πως οποιο μελος των Ταγμάτων επιδεικνυε δειλια στη μαχη η αλλου τοτε του φοραγαν γυναικεια ρουχα, τον καθιζαν αναποδα σε γαιδαρο και τον περιεφεραν σε ολη την Πολη πριν εκτελεστει η οποια ποινη του επιβληθηκε. Στρατοδικεια και στρατοδικες υπηρχαν παντου και ηταν κοινα για ολους εκτος από τους Βαραγγους που ειχαν το προνομιο να δικάζουν μονοι τους παρανομουντα μελη τους με τον Αυτοκράτορα να εχει το προνομιο να εκδικαζει την εφεση η ακομα και πρωτοδικως αν το επιλεξει ο ιδιος οσον αφορα τους Βαραγγους.

Υπαρχουν καταγεγραμμένα αρχεια δικης Βαραγγου από τους ιδιους τους συμπατριωτες του για βιασμο παρθενας (τελικα ο Βαραγγος αυτος καταδικαστηκε σε θανατο με το ιδιο το θυμα να εκτελει την ποινη συμφωνα με την αποφαση) η όπως η καταδικη σε θανατο Βαραγγων που οντας μεθυσμένοι προσπαθησαν να δολοφονησουν τον Αυτοκράτορα Νικηφόρο Γ’.

Οσον αφορα τη μισθοδοσια οι νεοσυλλεκτοι πληρωνονταν με 1 νομισμα το πρωτο ετος υπηρεσιας τους, με 2 νομισματα το δευτερο και εφταναν ετσι περι τα 12-18 νομισματα αναλογα με τα χρονια υπηρεσιας.

Φυσικα στο μισθο τους πρεπει να υπολογιστουν και διαφορα μπονους όπως εκτακτες πληρωμες π.χ. κατά την εναρξη μιας εκστρατειας κ.α.
Αλλα αυτό που εκανε πραγματικα τη διαφορα και καποιος μπορουσε να κανει περιουσια από αυτό ηταν ο διαμοιρασμος των λαφυρων μετα από νικηφόρα εκστρατεια.

Το 1/6 του συνολου των λαφυρων πηγαινε κατευθειαν στις τσέπες του Αυτοκράτορα.
Τα υπολοιπα 5/6 μοιράζονταν στα 2 και ένα μερος πηγαινε στους Στρατηγους και το δευτερο μερος διαμοιραζόταν στους στρατιωτες. Φυσικα υπηρχε και το πλιατσικο οπου ο κάθε στρατιωτης βουταγε ότι γουσταρε αλλα αυτό γινοταν μονο αν το επετρεπε ο Αυτοκρατορας η οι Στρατηγοι.
Υπηρξαν και περιπτωσεις όπως εκανε συχνα π.χ. ο Βασιλειος Β’ οπου το 1/6 του Αυτοκρατορα δεν το επαιρνε αλλα το εδινε και αυτό στους στρατιωτες του.

Δεον βεβαια να σημειωθει πως η μισθοδοσια γινοταν ανα 3 χρονια. Δλδ κάθε χρονο πληρωνοταν μονο το 1/3 του στρατου. Αντιθετα βεβαια από τους μισθοφορους οι οποιοι απαιτουσαν κάθε μηνα το μισθο τους αλλιως τα μαζευαν και εφευγαν στην καλυτερη. Στη χειροτερη γινοντουσαν ληστες σε καποια περιοχη και ο Αυτοκράτορας θα ειχε αλλον ένα πονοκεφαλο να λυσει. Σε καλυτερη μοιρα (δλδ πληρωνονταν κάθε χρονο εκτος από τους μισθοφορους ηταν και οι συνοριακοι φρουροι και οσοι στρατιωτες βρισκονταν κοντα σε θεατρα πολεμικων επιχειρησεων.

Οσον αφορα τους αξιωματικους σιγουρα πληρωνονταν καλυτερα από τους στρατιωτες.
Ενας υψηλοβαθμος Στρατηγος εβγαζε 40 Λιτρες χρυσου το χρονο (Στρατηγος Θεματος η Πατρικιος) αντιθετα με έναν νεοπροαχθεντα Στρατηγο χωρις τιτλο που εβγαζε περιπου 12 Λιτρες χρυσου

Οι υπηρετουντες στα Ταγματα ειχαν πολύ καλυτερο μισθο σιγουρα αλλα δεν γνωριζουμε ακριβως ποσο.
Παντως για να καταταγει κανεις στην Μεγαλη Ταξιαρχια ο Κωνσταντινος Ζ’ σημειωνει πως επρεπε να καταβαλλει παράβολο 16 Λιτρων χρυσου και από εκει θα επαιρνε ως επικουρικο στο μισθο του μεχρι 40 νομισματα. Τωρα αν ηθελε παραπανω μισθο επρεπε να καταβαλλει μεγαλυτερο παράβολο. Κάθε 1 Λιτρα χρυσου που κατεβαλλε παραπανω του εδινε συν 7 νομισματα παραπανω στο επικουρικο του μηνιαιως.

Ουσιαστικα αυτό το παράβολο επενδυοταν από το Γραφειο του Γενικου και το κέρδος που εφερνε μεταφραζοταν σε χρημα για αυτόν που το κατέβαλλε. Επισης από εκει θα εβγαινε και η συνταξη του αν παθαινε κατι και δεν ηταν ικανος πλεον προς υπηρεσια.

Μπορει να πληρωνε ένα τεραστιο ποσο για να καταταγει αλλα θα εβγαζε το χρονο 480 νομισματα παραπανω στη χειροτερη περιπτωση συν μπονους συν λαφυρα συν κατι εξτραδακια από δω κι από κει συν καμια μιζα/δωροδοκια/μπαξισι κτλ. συν κανενα δωρο γη από τον Αυτοκράτορα θα εκανε αποσβεση πολύ γρηγορα το ποσο που εδωσε.

Το παραβολο για καταταση στην Μεση Ταξιαρχια ηταν 10 Λιτρες χρυσου για επικουρικο 20 νομισματα μηνιαιως στο μισθο του.
Για την Τριτη Ταξιαρχια το παράβολο ηταν 7 Λιτρες χρυσου για επικουρικο 12 νομισματα μηνιαιως.


Τελος.

Θα επακολουθησει σε ξεχωριστο νημα αναφορα στη Φρουρά των Βαραγγών.