04/06/2021
Βυζάντιο: Βασανιστήρια ανήλικων μοναχών από άγιους Γέροντες.
[Ιστορικό αφιέρωμα ως προσευχή για την θαυματουργή ίαση οσίου Εφραίμ του Βατοπεδινού.]
H Alice-Mary Talbot είναι επίτιμη διευθύντρια των Βυζαντινών Σπουδών της Βιβλιοθήκης και της Συλλογής Ερευνών του Dumbarton Oaks στην Ουάσινγκτον. Ειδίκευσή της είναι το κοινωνικό πλαίσιο των βυζαντινών θρησκευτικών πρακτικών, συμπεριλαμβανομένης της αγιογραφίας, του μοναχισμού και των φύλων. Στο βιβλίο «Coming of Age in Byzantium-Adolescence and Society» (Edited by:
Despoina Ariantzi-De Gruyter-2018), στις σελ 83-98, δημοσιεύεται εμπεριστατωμένη μελέτη με τον τίτλο «The Adolescent Monastic in Middle and Late Byzantium» (
https://www.degruyter.com/document/doi/ ... 8-004/html)» («Ο Εφηβικός Μοναχισμός στο Μεσαίο και Ύστερο Βυζάντιο»).
Αντιγράφω κάποια σημαντικά αποσπάσματα από εθιμικά ιερά καψώνια μέχρι ιεροπαραδοσιακές εγκληματικές ενέργειες ανισόρροπων ψυχασθενών στερημένων Γερόντων παιδαγωγών των νέων δοκίμων και μοναχών, με σκοπό να στρέψω τις σκέψεις και τις προσευχές των αναγνωστών μας στον ιερό Αθωνικό βίο, ώστε ο ανεμβολίαστος ηγούμενος των αφορολόγητων θαυματουργών κειμηλίων του Βατοπεδίου, να εξέλθει τροπαιούχος άμεσα, με θεόθεν ίαση ως ιπτάμενος μοναχός εν μέσω Χερουβείμ, της ΜΕΘ του Ευαγγελισμού, όπου μετεφέρθη υπό πτερύγων ελικοπτέρου, σε ονειδισμό αυτών που θέτουν την Ιατρική υπεράνω των ιαματικών ελιξηρίων της Ορθοδοξίας:
«…Όπως έδειξε ο
Ρίτσαρντ Γκρίνφιλντ σε μια περιεκτική μελέτη για το συμπόσιο του
Dumbarton Oaks του 2006 με θέμα «Παιδιά και παιδική ηλικία στο Βυζάντιο», οι θεμελιωτές του μοναχισμού διαιρέθηκαν έντονα ως προς το κατά πόσον παιδιά και αγένειοι νέοι πρέπει να επιτρέπονται μέσα στα τείχη των Μονών. Οι απαγορεύσεις είναι σαφείς για μια σειρά από μεγάλα μοναστήρια και ιερά βουνά: στον Άθωνα, στο Μενοίκιο και στη Λαύρα του Στύλου στο Λάτρος, δεν είχε επιτραπεί σε αγένειους νέους κάτω των 20 ετών. Στην Kοσμοσώτειρα της Θράκης, κανένας κάτω των 26 δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί υποψήφιος για είσοδο (και αυτό ήταν μια τροποποίηση του αρχικού ορίου των 30!) στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη στην Πάτμο, στη μονή Φοβήρου (ή Φοβερού; Phoberou στο κείμενο) της Βιθυνίας και στη Λαύρα του Αγιασμένου Σάββα στην Παλαιστίνη δεν γίνονταν δεκτοί καθόλου νέοι χωρίς γένια. Στην Ελεούσα στη Μακεδονία απαγορεύτηκε αυστηρά η είσοδος νέων κάτω των 18 ετών, αλλά προφανώς επιτρεπόταν να γίνουν δόκιμοι σε κάποιο μετόχι της και στα 18 τους να καρούν μοναχοί.
Στην Κωνσταντινούπολη, στο 14χρονο Συμεώνα (τον μελλοντικό «Νέο Θεολόγο»), δεν δόθηκε η άδεια να γίνει αρχάριος στο Στούδιο έως ότου γίνει 20 ετών λόγω της ανωριμότητας του. Η επανειλημμένη επανέκδοση Κανόνων που απαγορεύουν τους αγένειους νέους στον Άθωνα δείχνει ότι ο αποκλεισμός τους δεν τηρήθηκε πάντα αυστηρά, αλλά τα στοιχεία της Αγιογραφίας δείχνουν ότι στο σύνολό τους οι έφηβοι αποθαρρύνθηκαν από το να έρθουν στο Άγιο Όρος.
Έτσι, τον 14ο αι. όταν ο μελλοντικός Αθανάσιος των Μετεώρων επισκέφτηκε για πρώτη φορά τον Άθωνα ως νέος, απομακρύνθηκε ως αγένειος. Στη συνέχεια πήγε στην Κρήτη όπου άρχισε να μεγαλώνει η γενειάδα του, και επέστρεψε στον Άθω όπου εκάρη στην ηλικία των 30. Ομοίως, τον ίδιο αιώνα, ο Γερμανός Μαρούλης ο Αθωνίτης, ενώ ήταν ακόμη χωρίς γενειάδα μαθητής στη Θεσσαλονίκη, γνώρισε τον Ιωάννη του Άθωνα, τον πρώτο του πνευματικό μέντορα, και τον παρακαλούσε να τον πάρει μαζί του στο Άγιο Όρος ως μαθητή του. Ο Ιωάννης ωστόσο, τον συμβούλεψε να συνεχίσει τις σπουδές του, καθώς το πηγούνι του ήταν ακόμα γυμνό, και να έρθει στο Άθως μόλις εμφανιζόταν χνούδι στα μάγουλά του.
Αντιπολίτευση στους μοναστικούς εφήβους… ειδικά στα ανδρικά μοναστήρια:
Όπως εκφράζεται τόσο έντονα στο τυπικό για το μοναστήρι του «Φοβερού», ένας βασικός παράγοντας ήταν ο φόβος των ομοφυλοφιλικών σχέσεων μεταξύ ηλικιωμένων και νεότερων μοναχών, που περιγράφονταν ως «εξημμένοι με σαρκικό πάθος». Η αρνητικότητα με την παρουσία της νεολαίας φαίνεται καλά από μια ιστορία από το βίο του Αντώνιου του νεότερου. Ο Ιάκωβος, ο οποίος έγινε μαθητής του Αντωνίου, γνωρίστηκε για πρώτη φορά στον μέντορά του ως αγένειος παις.
Ο Aντώνιος του έδωσε οδηγίες να μην φιλήσει ποτέ κανένα μοναχό, επισκέπτη, γνωστό ή ξένο. Στην πραγματικότητα τον προειδοποίησε ακόμη και να μην συμμετάσχει στην ανταλλαγή του φιλιού της ειρήνης κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, έως ότου η γενειάδα του είχε μεγαλώσει σε μια παλάμη, δηλαδή, το πλάτος των τεσσάρων δακτύλων.
Είναι περίεργο, ωστόσο, ότι οι νέοι θεωρήθηκαν λιγότερο σεξουαλικός πειρασμός όταν είχαν μεγαλώσει γενειάδα, αφού τουλάχιστον ένας αγιογράφος παραδέχτηκε ότι η ανάπτυξη των τριχών του προσώπου σήμαινε επίσης την έναρξη της σεξουαλικής επιθυμίας. Έτσι, στο βιογραφικό του Βλασίου του εξ Αμορίου, ο αγιογράφος αναφέρεται στη στιγμή που «χνούδι ερχόταν να καλύψει τα μάγουλά του» ως μια στιγμή «όταν το σμήνος των παθών εισχωρεί στη νεολαία»….. Ακόμα ένας άλλος λόγος για την απαγόρευση της εισαγωγής εφήβων νέων ή ευνούχων (και οι δύο αγένειοι, με απαλά πρόσωπα) ήταν ο φόβος ότι μια γυναίκα θα μπορούσε να εισχωρήσει μεταμφιεσμένη, αυτό είναι το σκεπτικό του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ στο τυπικό του για τον Άθωνα του 1406.
«Οι Ορθόδοξες Εκκλησίες είναι μη ανεκτικές σε οποιονδήποτε αναζητά κοσμικό μονοπάτι ή άλλες μορφές Χριστιανισμού-αυτές στην καλύτερη περίπτωση (θεωρούνται) κατώτερες, στη χειρότερη αιρετικές-και ακόμη και μεταξύ τους…. Ακόμη χειρότερα, οι Ορθόδοξες Εκκλησίες καταφεύγουν και προάγουν όχι μόνο το σοβινισμό τόσο της εθνικής όσο και της ανδρικής ποικιλίας, αλλά τον αντισημιτισμό, τον ανορθολογισμό και την παράνοια…Πολλοί Ρώσοι κληρικοί δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι η ρωσική βασιλική οικογένεια σκοτώθηκε από τους Εβραίους και πολλοί Έλληνες ιερείς είναι πεπεισμένοι ότι το 666, ο αριθμός του θηρίου, θα εγγραφεί στις ελληνικές ταυτότητες ως μέρος της εκστρατείας του Αντίχριστου εναντίον της αληθινής θρησκείας…» (Aπό την κριτική παρουσίαση του βιβλίου, από τον έγκριτο και πολύ γνωστό δημοσιογράφο
Martin Woollacott, στην έγκυρη κεντροαριστερή
«Guardian review: “Clerics’ crisis-Why Angels Fall15.7.2000) (
https://www.theguardian.com/books/2000/jul/15/society).
Ανοίγω μια παρένθεση για να πω τη γνώμη μου. Ο αυτοκράτορας και οι μοναχοί που θέσπιζαν τους Κανόνες δεν ήταν ομοφυλόφιλοι και μη υπαρχούσης βιβλιογραφίας ή άλλης γραπτής εμπειρίας, έκριναν εξ ιδίων νομίζοντας πως οι σεξουαλικά στερημένοι ομοφυλόφιλοι παιδόφιλοι μοναχοί, θα έκριναν με ανδρικά κριτήρια απωθούμενοι από τη γενειάδα ενός νέου. Εννοείται πως έκριναν βλακωδώς. Eπιστρέφω στο κείμενο:
«Κατάχρηση μεταχείρισης. «Είναι σαφές ότι αυτοί οι νεαροί δόκιμοι και μοναχοί υπέμειναν σοβαρές κακουχίες και κινδύνευαν τόσο από λεκτική όσο και από σωματική κακοποίηση από τους κυρίαρχους μεγαλύτερους μοναχούς στους οποίους όφειλαν υπακοή. Ο μελλοντικός πατριάρχης Ματθαίος Ι σημειώνει ότι μερικές φορές του είχαν ανατεθεί «ιδιαίτερα δύσκολα και δυσάρεστα καθήκοντα» στη Μονή Χαρσιανείτου (σημ.Λ.: Εκεί κλείστηκε μόλις 15 ετών, αργότερα έγινε ηγούμενος).
Κάποτε όταν ο νεαρός Παύλος του Λάτρου χασμουρήθηκε κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας, ο Γέροντάς του, ο ηγούμενος Πέτρος, τον χτύπησε στο πρόσωπο, και δεν ξανανύσταξε ποτέ. Ο Νικήτας Σταθάτος παρουσιάζει ένα συγκλονιστικό επεισόδιο στη βιογραφία του Συμεώνα του Νέου Θεολόγου.
Ένας επίσκοπος που κατοικούσε σε ένα μοναστήρι έφερε τον νεαρό ανιψιό του (σημ.Λ. ανιψιός ή «ανιψιός», ποιος το ξέρει;) για να ζήσει μαζί του και να τον υπηρετήσει, κάτι που ήταν τότε μια κοινή πρακτική. Σε μια περίπτωση που ζήτησε ένα φλιτζάνι κρασί αναμεμειγμένο με νερό, εξοργίστηκε επειδή το αγόρι δεν έκανε το σκεύασμα αρκετά ζεστό. Πάνω στο θυμό έριξε τη ράβδο του στο αγόρι, χτυπώντας τον στο κεφάλι και τον σκότωσε.
Αυτό ήταν ένα ατύχημα. άλλες καταχρήσεις ήταν σκόπιμες…». Όταν ο ίδιος ο Συμεών γέρασε κατάκοιτος από δυσεντερία, ένας δόκιμος από 14χρονος στο μοναστήρι ως υπηρέτης, κοιμόταν στο πάτωμα του κελιού του για να τον βοηθάει στις φυσικές του ανάγκες τη νύχτα, παραβιάζοντας τον Κανόνα του Θεόδωρου του Στουδίτη, που απαγόρευε νεαρούς να κοιμούνται στο κελί του ηγούμενου. «…..Το βιογραφικό του Βλασίου του εξ Αμορίου περιέχει μια μεγάλη ιστορία για έναν νεαρό εργάτη κουζίνας, τον Ευφράσιο (δεν είναι σαφές αν ήταν αρχάριος ή όχι), ο οποίος γελοιοποιήθηκε και ξυλοκοπήθηκε επειδή το ρούχο του λερώθηκε από την κάπνα Μαθαίνουμε ότι ο νεαρός Μάξιμος ο Καυσοκαλυβίτης χλευάστηκε από τον Γέροντά του, παρόλο που ήταν πειθήνιος και καλά εκπαιδευμένος στον ασκητισμό.
Ο Σάββας ο νεότερος είχε ένα ιδιαίτερα αυστηρό Γέροντα, σκληρό σαν το έδαφος στο οποίο κατοικούσε, ο οποίος είχε αποξενώσει τους πρόσφατους μαθητές του από τη σκληρή του μεταχείριση προς αυτούς. Χτύπησε επίσης και κακοποίησε τον Σάββα αλλά ο τελευταίος επέμεινε και τελικά κέρδισε τον σεβασμό και ακόμη και την στοργή του μέντορά του.
Κάποτε όταν ο Ρωμύλος του Βιδινίου πέρασε πολύ καιρό για να πιάσει ψάρια για τον Γέροντά του, o ευέξαπτος γέρος τον γελοιοποίησε και τον έκανε να περάσει τη νύχτα έξω στο χιόνι. Βρέθηκε μισοπεθαμένος το επόμενο πρωί, θαμμένος σε μια χιονοστιβάδα. Όταν ο ίδιος ο Ρωμύλος έγινε Γέρων, αποδείχθηκε σκληρός στις ποινές του, καθοδηγητής των νέων. Σε μια περίπτωση που έστειλε τον μαθητή του Γρηγόριο σε έναν άλλο πρεσβύτερο για να δανειστεί ένα βιβλίο, ο Ρωμύλος τιμώρησε το νεαρό σκληρά όταν επέστρεψε, επειδή είχε τολμήσει να διαβάσει ένα κεφάλαιο του βιβλίου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του! Από την άλλη πλευρά, όταν ο μαθητής ενός άλλου καταχρηστικού Γέροντα μπήκε στον πειρασμό να φύγει για να δραπετεύσει από την άθλια ζωή του, ο Ρωμύλος παρενέβη εξ ονόματος του κακοποιημένου και παρότρυνε τον πρεσβύτερο να ενεργήσει με μεγαλύτερη μετριοπάθεια.
Είναι σπάνιο να βρεθεί μια πιο συμπονετική στάση απέναντι στους αρχάριους, από τον Κανόνα του Μακάριου Χούμνου, ιδρυτή μοναστηριού του 14ου αι. στη Θεσσαλονίκη. Ωθούσε τους μοναχούς να είναι υπομονετικοί και ανεκτικοί σε άπειρους αρχάριους, ακόμα κι αν ήταν κακότροποι. Αυτή η στάση μπορεί να πήγαζε από το τυπικό του «Ευεργέτη», που δηλώνει ότι οι αρχάριοι δεν πρέπει να τιμωρούνται αυστηρά για πειθαρχικά παραπτώματα όπως οι έμπειροι καλόγεροι. Ο Χούμνος αποκαλύπτει επίσης μια ευαισθησία για την ανθρώπινη φύση, όταν συνιστά για τον αγροτικής προέλευσης δόκιμο Θεόδουλο, να του επιτρέπεται να ξοδεύει κάποιο χρόνο στον αμπελώνα όπου μπορούσε να νιώσει σαν στο σπίτι του και να χαλαρώσει».
Σήμερα ευτυχώς η Πολιτεία εποπτεύει τον Άθωνα και την Αθωνιάδα Σχολή των αγοριών, που με ώριμη και ελεύθερη βούληση, χωρίς να τα επηρεάσει κανείς, λάτρεψαν τη μοναξιά και την φοίτηση μακριά από ενοχλητικές συμμαθήτριες, διάγοντας στο Άγιο Όρος μια ασφαλή ζωή και οι τροπαιούχοι των πόθων της σάρκας Γέροντές τους, τους αγαπούν πατρικά τόσο πολύ, που τους συμβούλεψαν να μη φορούν μάσκα και να μην φυλακίζουν τα πρόσωπά τους για να προστατευθούν από τη δήθεν πανδημία του κορωνοϊού.
Από την εφημερίδα
«Μακεδονία» 26.11.1978, σελ.23.
http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c= ... 11&da=1978
Υποθέτω πως η παρεξήγηση θα λύθηκε, αφού ο αναφερόμενος ηγούμενος, φιλοξένησε μετά από πολλά χρόνια στη Μονή του, τους προσκυνητές Κ.Μητσοτάκη (
18.11.2016) και τον φίλο Άρχοντα Μέγα Φοροαπαλλάκτη των Αγιορειτών «Ζαπατίστας», Αλ.Τσίπρα (
8.8.2014).
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΑ
Α. Έκλεισε η Αθωνιάδα λόγω κρουσμάτων σε τρεις μαθητές-αρνητές της μάσκας…». «Δυστυχώς, αυτοί οι «φωτισμένοι» γεροντάδες -που δεν φαίνεται να συνετίστηκαν ούτε μετά την πρόσφατη επίσκεψη κλιμακίου του ΕΟΔΥ στον Άθωνα…δεν περιορίζονται μόνο στο να απαγορεύουν στα «πνευματικοπαίδια» τους τη μάσκα εντός των ναών, αλλά και οπουδήποτε, ακόμη και στο σχολείο! Και η τραγική συνέπεια δεν άργησε να επέλθει, με αποτέλεσμα να κλείσει η Σχολή. Οι εξ Ελλάδος μαθητές, που ήταν αρνητικοί στα τεστ, στάλθηκαν στα σπίτια τους. Ενώ οι του εξωτερικού και όσοι βρέθηκαν θετικοί παραμένουν σε 14ήμερη καραντίνα εντός του Όρους και μετά θα φιλοξενηθούν σε διάφορα μοναστήρια και κελλιά…» (σημ.Λ.: Αθάνατο Υπουργείο Θρησκευμάτων και αγύρτες της συνένοχης σιωπηλής και φοροαπαλλάχτρας Αριστεράς-Βλ.
«Εφ.τ.Συντακτών», Χ.Ιωάννου-11.8.2017 «Ου… φορολογηθείς»). Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ένας εκ των τριών μαθητών που βρέθηκαν θετικοί είχε αναλάβει… πνευματική εκστρατεία κατά της μάσκας, με τις… ευλογίες του γέροντά του, ισχυριζόμενος ότι «η μάσκα είναι του Αντιχρίστου»..» (
romalewfronimati, 6.11.2020)
Β. «17χρονος καρκινοπαθής έλαβε το μοναχικό σχήμα στο Νοσοκομείο» (ekklisiaonline-
29.3.2019).
https://roides.wordpress.com/2021/06/04/4jun21/
