Δημοκρατία στην αρχαία Αθήνα

[demo162]

Η λέξη δημοκρατία προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις δῆμος που σήμαινε λαός και κράτος που σήμαινε ισχύς, εξουσία.

Δεν μπορώ να επαινέσω το πολίτευμα που επέλεξαν οι Αθηναίοι, επειδή αντιμετωπίζει τους κοινούς ανθρώπους καλύτερα από τις πλούσιες ανώτερες τάξεις. Αλλά, αυτό θεωρούν σωστότερο εκείνοι, και θα δείξω πόσο καλά διατηρούν αυτό το σύστημα.

Το πρώτο πράγμα που θέλω να πω είναι ότι στην Αθήνα θεωρείται δίκαιο οι φτωχοί και ο λαός γενικώς, να έχουν μεγαλύτερη εξουσία από όσους έχουν πολλά χρήματα και από όσους έχουν σπουδαία καταγωγή. Αυτή είναι η εξήγηση που δίνω: οι άνθρωποι του λαού κωπηλατούν στα πλοία και κάνουν ισχυρό το κράτος. Σκεφτείτε απλώς τους πηδαλιούχους, τους χρονομέτρες, τους στρατιωτικούς διοικητές, τους φρουρούς και τους ναυπηγούς· αυτοί είναι που κάνουν το κράτος ισχυρό περισσότερο από όσο οι οπλίτες, οι υψηλής καταγωγής και οι σημαντικότεροι άνθρωποι.

Επειδή έτσι έχουν τα πράγματα, φαίνεται δίκαιο να έχει ο καθένας πρόσβαση στα κυβερνητικά αξιώματα, και σε όσα καταλαμβάνονται μετά από κλήρωση και σε όσα καταλαμβάνονται μετά από εκλογή, κι ακόμη φαίνεται δίκαιο ο καθένας να δικαιούται να εκφράζει μεγαλοφώνως την γνώμη του.

Γερο-Ολιγαρχικός 1 και 2 (αποσπάσματα)

[demo162]

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η Ἐκκλησία τοῦ Δήμου συνεδρίαζε 40 φορές ετησίως. Δεν διαθέτουμε καμιά κανονική έκθεση για κάποια συνεδρίασή της, αλλά μερικές λεπτομέρειες από τα έργα του Αριστοφάνη μας αφήνουν να σχηματίσουμε μια κάποια εικόνα. Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από την αρχή της κωμωδίας του Ἀχαρνῆς, με την οποία κέρδισε την πρώτη θέση στα Λήναια του 425 π.χ., στην πρώτη περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.).

Δικαιόπολις: Δεν έχω νιώσει τέτοιο τσούξιμο από τότε που μεγάλωσα αρκετά για να μπορώ να πλένομαι μόνος μου και μου έμπαινε όλο το σαπούνι στα μάτια. Συγκάλεσαν Ἐκκλησία τοῦ Δήμου με την ανατολή του ήλιο, και να’τη η Πνύκα – έρημη. Ψιλοκουβεντιάζουν όλοι στην Αγορά, και περιφέρονται κείθε-δώθε για να αποφύγουν το σκοινί με την κόκκινη μπογιά. Ούτε οι πρυτάνεις δεν έχουν έρθει· θα καταφτάσουν αργοπορημένοι και δεν μπορείτε να βάλετε με τον νου σας πώς θα σπρώχνουν με χέρια και με πόδια για να φτάσουν στα πρώτα καθίσματα – ορδές από δαύτους ορμώντας όλοι μαζί και ταυτοχρόνως. Κι όσο για την ειρήνη, δεν δίνουν δεκάρα. Φτωχιά μου αρχαία πόλη!

Έτσι, να’μια, απολύτως έτοιμος να μπήξω τις φωνές, να διακόψω τους ομιλητές και να τους περιλούσω με βρισιές, σε περίπτωση που κάποιοι υποστηρίξουν οτιδήποτε άλλο εξόν της ειρήνης. Α! να’τοι κι οι πρυτάνεις, τώρα που μεσημέριασε! Δεν σας το΄λεγα; Ακριβώς όπως το είπα – σπρώχνουν με χέρια και με πόδια για μια θέση στη μόστρα.

Κήρυκας: Προχωρείτε προς τα εμπρός! Κινηθείτε, εισέλθετε στην καθαγιασμένη περιοχή! Ποιος επιθυμεί να απευθυνθεί στον λαό;

[demo162]

Η αμοιβή για συμμετοχή σε δικαστήριο ήταν 2 ὀβολοί, και αργότερα έγινε 3 ὀβολοί. Ορισμένοι πολίτες είχαν την δυνατότητα να κερδίσουν περισσότερα χρήματα από αυτά του ημερήσιου μισθοῦ ασκώντας άλλες δραστηριότητες. Έτσι υπήρξε η τάση τα δικαστήρια να έχουν πολύ περισσότερους ηλικιωμένους, αφού αυτοί δύσκολα μπορούσαν να ασκήσουν κάποιαν άλλη πιο επικερδή δραστηριότητα. Αυτή η κριτική ασκείται από τον Αριστοφάνη, στους Σφῆκες, που ανέβηκε στο θέατρο το 422 π.Χ.

Αγόρι: Θα μου δώσεις κάτι, πατέρα, αν σε παρακαλέσω;

Πατέρας: Ασφαλώς, γιέ μου. Πες μου, τι καλό πράγμα θέλεις να σου αγοράσω; Υποθέτω ότι θα ήθελες μερικούς αστραγάλους για να παίζεις.

Αγόρι: Όχι. Θα ήθελα μερικά σύκα. Είναι πολύ πιο γλυκά.

Πατέρας: Να με κρεμάσουν, αν το κάνω!

Αγόρι: Τότε δεν θα βαδίσω άλλο μαζί σου.

Πατέρας: Κοίτα, μ’αυτό τον άθλιο δικαστικό μισθό πρέπει να αγοράσω ένα γεύμα, ξύλα για τη φωτιά και κρέας για τους τρεις μας – κι εσύ μου θέλεις σύκα!

Αγόρι: Πατέρα, αν ο ἄρχοντας αποφασίσει ότι δεν θα συνεδριάσει το δικαστήριο σήμερα, πού θα βρούμε να αγοράσουμε το φαγητό μας; Υπάρχει καμιά περίπτωση … ;

[demo162]

Υπάρχουν κάποιες κυβερνητικές θέσεις που μπορούν να φέρουν είτε ασφάλεια είτε κινδύνους για όλον τον λαό, αναλόγως προς την ποιότητα των ανθρώπων που τις κατέχουν. Ο λαός δεν διεκδικεί να αναλάβει τέτοιες θέσεις. Δεν νομίζουν ότι μπορούν να αναλάβουν με κλήρωση την θέση του στρατηγοῦ ή την αρχηγία του ιππικού. Ο λαός αντιλαμβάνεται ότι θα κερδίσει πολλά περισσότερα, αν δεν αναλάβει τέτοιες θέσεις, και γι’αυτόν τον λόγο επιτρέπει τέτοιες θέσεις να τις αναλαμβάνουν οι πιο ισχυροί πολίτες.

Γερο-Ολιγαρχικός 3 (αποσπάσματα)

Κάθε μήνα γίνεται μια ψηφοφορία για να διαπιστώσουν αν οι στρατηγοί εκτελούν όπως πρέπει τα καθήκοντά τους. Αν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας είναι εναντίον κάποιου, αυτός οδηγείται σε δίκη. Αν καταδικαστεί, ο λαός αποφασίζει ποια θα είναι η ποινή ή το πρόστιμό του· αλλά, αν αθωωθεί αναλαμβάνει και πάλι καθήκοντα. Κατά την θητεία τους οι στρατηγοὶ μπορούν να τιμωρήσουν οποιαδήποτε απόκλιση από την πειθαρχία με φυλάκιση, απόλυση ή πρόστιμο – μολονότι η επιβολή προστίμου δεν συνηθίζεται.

Αριστοτέλης: Ἀθηναίων πολιτεία 61

[demo162]

Ήταν σωστή η Δημοκρατία στην αρχαία Αθήνα? Ωφέλησε ή έβλαψε την Πόλη? Θα μπορούσε να λειτουργήσει διαφορετικά?

[Jimmy81]

Ήταν πιο κοντά στην ίδια τη λέξη δημοκρατία απ' ό,τι πολλά σύγχρονα κράτη που ονομάζονται δημοκρατίες αλλά είναι αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες στην πραγματικότητα. Δεν μπορεί να έβλαψε την πόλη, εξάλλου μιλάμε για μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στην αρχαία Ελλάδα. Το σημαντικό επίτευγμα ήταν η πρόσβαση των πολιτών σε διοικητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες που σε άλλα αρχαία συστήματα ήταν "ιδιοκτησία" των βασιλιάδων και των ευνοούμενών τους.

Ας βάλουμε και ένα χάρτη με τους δήμους και τις φυλές, έτσι να υπάρχει.

[Κρόνος]

Πραγματική Δημοκρατία (από δομική άποψη), αλλά για ολίγους: Κατά τα άλλα σκλάβοι, γυναίκες stay safe/stay home, Σκύθες αστυνόμοι, και πολιτικο-οικονομικός στραγγαλισμός συμμαχικών πόλεων.

[demo162]

Δεν έβλαψε την πόλη? Σοβαρά τώρα? όλα τα δεινά που έπαθαν οι Αθηναίοι ήταν αποτελέσματα των ψήφων των πολιτών οι οποίοι δυστυχώς καθοδηγούνταν από λαοπλάνους πολιτικούς. Τι να πρωτοθυμηθώ. Την Σικελική εκστρατεία, τον παρολίγον εξανδραποδισμό της Λέσβου, την κλήση του Αλκιβιάδη για να δικαστεί εν μέσω εκστρατείας, την καταδίκη των 10 στις Αργινούσες, τους εξοστρακισμούς των Θεμιστοκλή και Αριστείδη, την καταστροφή της Μήλου, τις κατηγορίες κατά Φειδία, Ασπασίας ακόμη και του Περικλή, και πάρα πολλά άλλα.
Πιστεύεις ότι μία αντιπροσωπευτική δημοκρατία τύπου Συγκλήτου θα είχε κάνει αυτά τα λάθη? Άπαξ και η Δημοκρατία σε πληρώνει για να πας να ψηφίσεις τότε έχεις χάσει το παιχνιδι.

[klg]

Δεν έβλαψε την πόλη? Σοβαρά τώρα? όλα τα δεινά που έπαθαν οι Αθηναίοι ήταν αποτελέσματα των ψήφων των πολιτών οι οποίοι δυστυχώς καθοδηγούνταν από λαοπλάνους πολιτικούς. Τι να πρωτοθυμηθώ. Την Σικελική εκστρατεία, τον παρολίγον εξανδραποδισμό της Λέσβου, την κλήση του Αλκιβιάδη για να δικαστεί εν μέσω εκστρατείας, την καταδίκη των 10 στις Αργινούσες, τους εξοστρακισμούς των Θεμιστοκλή και Αριστείδη, την καταστροφή της Μήλου, τις κατηγορίες κατά Φειδία, Ασπασίας ακόμη και του Περικλή, και πάρα πολλά άλλα.
Πιστεύεις ότι μία αντιπροσωπευτική δημοκρατία τύπου Συγκλήτου θα είχε κάνει αυτά τα λάθη? Άπαξ και η Δημοκρατία σε πληρώνει για να πας να ψηφίσεις τότε έχεις χάσει το παιχνιδι.

Σωστή, γιατί η Σύγκλητος δεν μπορεί να δωροδοκηθεί.

[Φοῖνιξ]

Décadence. Από τότε μέχρι τώρα δεν έχει ξανά υπάρξει δημοκρατία και τότε ήταν και χειρότερη. Παρόλα αυτά στα ίδια σκατά είναι και σήμερα η Δύση. Με απλά λόγια στην δημοκρατία δεν υπάρχει αξιοκρατία. Θέλουν να είναι όλοι ίσοι αλλά αυτό δεν γίνεται από την φύση. Οπότε δημιουργείται μια κουλτούρα φθόνου και βίας.

[demo162]

Συμφωνώ. Η Δημοκρατία δυστυχώς δεν θα έπρεπε ν είχε αφεθεί στις ορέξεις των πολιτών της Αθήνας οι οποίοι ψήφιζαν αναλόγως των προσωπικών τους συμφερόντων, ή βάσει της άγνοιάς τους σε βασικά ζητήματα και όπου τους ωθούσε ο κάθε δημαγωγός.

[Μπαντάς]

Décadence. Από τότε μέχρι τώρα δεν έχει ξανά υπάρξει δημοκρατία και τότε ήταν και χειρότερη. Παρόλα αυτά στα ίδια σκατά είναι και σήμερα η Δύση. Με απλά λόγια στην δημοκρατία δεν υπάρχει αξιοκρατία. Θέλουν να είναι όλοι ίσοι αλλά αυτό δεν γίνεται από την φύση. Οπότε δημιουργείται μια κουλτούρα φθόνου και βίας.

Η δημοκρατία του Λυσία δεν έχει να κάνει με τη δημοκρατία των νεότερων χρόνων

Ο σημερινός λεξικολογικος όρος έχει ενδυθεί την επίφαση του

[demo162]

Δημοκρατίες υπήρξαν πολλές και διάφορες. Η των Αθηναίων, η Republic της Ρώμης, η Γαλλική, η Αμερικανική, η Αγγλική και άλλες. όλες πλην των Αθηναίων ήταν αντιπροσωπευτικές. Ακόμη και η ίδια ΄Αθήνα είχε διαφορετικές δημοκρατίες. Του Κλεισθένη, του Εφιάλτη, του Περικλή, του Δημοσθένη.