Μάχη Κρέσνα - Τζουμαγιά - Σιμιτλή
Την μάχη αυτή οι Βούλγαροι την θεωρούν νίκη τους . Λένε δηλαδή πως αν δεν τους προλάβαινε η ανακωχή , θα έπαιρναν παραμάζωμα τους Έλληνες που θα την πάθαιναν σαν την Μικρασιατική Καταστροφή το '22.
Η αγγλική wiki την έχει ως βουλγαρική νίκη γιατί σταμάτησε την ελληνική προέλαση στην Σόφια. . Η βουλγαρική wiki λέει πως η νίκη διεκδικήθηκε και απ' τους δύο αντιπάλους. Η γαλλική , η τουρκική , η ρώσικη και η ιταλική λένε ισοπαλία. Η "μακεδονική" wiki λέει βουλγάρικη νίκη. Η ελληνική wiki λέει ελληνική νίκη .
Ας δούμε τι έγινε
http://www.chcnews.org/books/b14_hist.pdf
Κατά τη διάρκεια της προελάσεως στο εσωτερικό της Βουλγαρίας, συνάφθηκαν πείσμονες, σκληρές και πολυαίμακτες μάχες. Κατά τις μάχες αυτές φονεύθηκαν πολλοί διοικητές μονάδων και υπομονάδων, όπως ο ήρωας των Ιωαννίνων Διοικητής του 9ου Τάγματος Ευζώνων Ταγματάρχης Πεζικού Ιωάννης Βελισσαρίου, ο Διοικητής του Τάγματος Κρητών, Ταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Κολοκοτρώνης, ο Διοικητής του 3ου Τάγματος του 7ου Σ.Π. Ταγματάρχης Πεζικού Κων. Τσιριγώτης. Ο Διοικητής του 3ου Τάγματος του 5ου ΣΠ Τχης Πεζικού Ι. Σταματόπουλος και άλλοι. Ο Ελληνικός Στρατός προελαύνων συνεχώς εντός του βουλγαρικού εδάφους, κέρδιζε τη μια μάχη μετά την άλλη, χωρίς βέβαια να λείπουν και οι στιγμές κινδύνου από τις αντεπιθέσεις του Βουλγαρικού Στρατού, ο οποίος εκμεταλλευόμενος την αδράνεια των Σέρβων στο μεταξύ τους μέτωπο, απέσυρε σημαντικές δυνάμεις από εκεί και τις χρησιμοποίησε εναντίον του Ελληνικού Στρατού. Ο Βουλγαρικός Στρατός υπερασπιζόμενος πλέον τα πάτρια εδάφη του μαχόταν με πείσμα, αρνούμενος να συνθηκολογήσει και μη αποδεχόμενος τη συντριπτική ήττα του. Οι σημαντικότερες από τις μάχες αυτές ήταν οι:
Κρέσνας-Σιμιτλή-Τζουμαγιάς, η νικηφόρα για τον Ελληνικό Στρατό έκβαση των οποίων ανάγκασε τη βουλγαρική ηγεσία να αποδεχθεί την ήττα της και να συνθηκολογήσει. Η ύστατη προσπάθεια του βουλγαρικού ΓΣ για να αντιμετωπίσει την προώθηση του Ελληνικού Στρατού εκδηλώθηκε στις 15 Ιουλίου, όταν οι βουλγαρικές δυνάμεις, αφού ενισχύθηκαν σημαντικά από δυνάμεις που απέσυραν από το σερβικό μέτωπο, που αδρανούσε χαρακτηριστικά,
εκδήλωσαν αιφνιδιαστικά σοβαρότατο επιθετικό ελιγμό κατά των δύο άκρων της ελληνικής διατάξεως με κύρια προσπάθεια στο Αριστερό (Δυτικό). Ο Ελληνικός Στρατός, ο οποίος μετά την έξοδό του από τη διάβαση Κρέσνας
δεν βρισκόταν σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση, κυρίως λόγω καθυστερήσεως προωθήσεως του Πυροβολικού από τα στενά, αλλά και λόγω δυσχερειών Διοικητικής Μερίμνης,
αιφνιδιάστηκε και προς στιγμή η κατάσταση παρουσιάστηκε απειλητική και επικίνδυνη . Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο διερχόμενος μέσα από τα στενά Κρέσνας δρόμος ήταν πολύ στενός, λίαν ανεπαρκής για την κίνηση τόσο μεγάλων δυνάμεων σε μικρό χρόνο. Κατόπιν αυτού οι μεν μονάδες πεζικού εξέρχονταν από τα στενά με σχετική τάξη και ταχύτητα, οι μονάδες όμως πυροβολικού είχαν συσσωρευτεί και αναμιχθεί με τις μονάδες ΔΜ, με αποτέλεσμα σημαντικές καθυστερήσεις και αναμίξεις μονάδων. Χάρις όμως στο θάρρος και στην αποφασιστικότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε η απειλή αυτή από το ΓΣ και τις μαχόμενες δυνάμεις,
η αντεπίθεση αποκρούστηκε με επιτυχία ύστερα από τριήμερο σκληρό αγώνα. Ιδιαίτερα επισημαίνονται η πολύ καλά σχεδιασθείσα και εκτελεσθείσα σύμπτυξη της ΙΙΙ και Χ ΜΠ του αριστερού (δυτικού) της Ελληνικής Στρατιάς. Ο
υποχωρητικός αυτός ελιγμός που έγινε υπό τη συνεχή πίεση του εχθρού, υπήρξε απόλυτα επιτυχής, διότι κάλυψε το πλευρό και τα νώτα του κέντρου της ελληνικής διατάξεως. Συγχρόνως το ΓΣ, αφού εκτίμησε ορθά τη σοβαρότητα της απειλής, η οποία σε περίπτωση επιτυχίας έθετε σε κίνδυνο τα νώτα της Στρατιάς, αποφάσισε, αντί της συμπτύξεως του Κέντρου, η οποία κρίθηκε πολύ επικίνδυνη, να αντιμετωπίσει την απειλή με ένταση της επιθετικής προσπάθειας κατά του κέντρου της βουλγαρικής διατάξεως και συγκεκριμένα εναντίον του υψώματος Χασάν Πασά, που αποτελούσε το ζωτικό έδαφος της αμυντικής τοποθεσίας και εκ του αποτελέσματος δικαιώθηκε απόλυτα .
Η ισχυρή βουλγαρική αντεπίθεση που εκδηλώθηκε στις 15 Ιουλίου, έφερε τον Ελληνικό Στρατό σε πολύ δυσχερή θέση. Το ότι μπόρεσε να συνέλθει και να αντιμετωπίσει επιτυχώς την κατάσταση αυτή οφείλεται στην αντίδραση της ΙΙΙ και Χ ΜΠ, δηλαδή στην έγκαιρη και αριστοτεχνική σύμπτυξή τους, καθώς και στην επιλογή από το ΓΣ της ενεργητικής αντιδράσεως της Ελληνικής Στρατιάς με τη διατήρηση και επαύξηση της επιθετικής ορμής-πιέσεως προς το ύψωμα Χασάν Πασά, δηλαδή προς το τμήμα του μετώπου όπου οι Βούλγαροι εφαρμόζοντες την αρχή της οικονομίας δυνάμεων αμύνονταν. Επισημαίνεται ότι μια τέτοια απόφαση προαπαιτεί ισχυρή θέληση των διοικήσεων (Αρχιστρατήγου - Μεράρχων), αλλά και ορθή εκτέλεση από τους υφισταμένους. Πράγματι, η αντίδραση των σχηματισμών ΙΙΙ και Χ, VΙΙ στην άμυνα και σύμπτυξη και της ΙV Μεραρχίας στην επίθεση υπήρξε η ενδεδειγμένη. Η μάχη αυτή απέδειξε ότι ο Ελληνικός Στρατός μπορούσε, όπου και όταν έπρεπε, να εκτελεί δυσχερείς υποχωρητικές κινήσεις με συνοχή, πειθαρχία, ενώ παράλληλα, όπου χρειαζόταν, να αποκλείει κάθε ιδέα υποχωρήσεως και να απαντά στην πίεση με πίεση, εάν αυτό απαιτούσε η τακτική κατάσταση. Όλα αυτά προϋπέθεταν διοικήσεις (σε όλα τα κλιμάκια) με ισχυρή θέληση, πρωτοβουλία, επιβολή, τόλμη και κυρίαρχες των περιστάσεων και τμήματα με ηθικό, πειθαρχία, εκπαίδευση, ηρωισμό, μαχόμενα δια της λόγχης. Να μη μας διαφεύγει ότι οι επιχειρήσεις της φάσεως αυτής διεξήχθησαν επί ορεινού εδάφους, μακράν των βάσεων ανεφοδιασμού του στρατού, εναντίον εχθρού ο οποίος αμυνόμενος υπέρ του πατρίου εδάφους εξαντλούσε, θα λέγαμε, την ύστατη δυνατότητά του. Η απόφαση του ΓΣ για συνέχιση της προελάσεως μετά την έξοδο από τα στενά της Κρέσνας ελήφθη για να διευκολύνει τον Σερβικό Στρατό και γενικά για να επιτευχθεί, σε συνεργασία μαζί του, πλήρης υποταγή του Βουλγαρικού Στρατού και για να ασκείται, επίσης, συνεχής πίεση στη βουλγαρική διπλωματία στις επικείμενες διαπραγματεύσεις. Η προσπάθεια όμως αυτή δεν υποστηρίχθηκε αναλόγως από τη σερβική πλευρά

, με όλες τις εξ αυτού
δυσμενείς για τον Ελληνικό Στρατό συνέπειες. Είναι όμως εξεταστέο εάν και κατά πόσο ο στρατηγικός αυτός σκοπός ήταν εντός των δυνατοτήτων του Ελληνικού Στρατού, δεδομένων των ενδείξεων περί της στάσεως των Σέρβων, των δυνατοτήτων του Ελληνικού Στρατού και της ισχυρής αμυντικής τοποθεσίας που ήταν εγκατεστημένη η 2η Βουλγαρική Στρατιά. Εάν σε όλα αυτά προστεθούν το φτωχό οδικό δίκτυο, η απορροφηθείσα ήδη επιθετική ισχύς του Ελληνικού Στρατού, αλλά και η έλλειψη εθνικού στόχου με τη μορφή εδαφικού κέρδους, σηματοδοτούν αναντιστοιχία σκοπών και δυνατοτήτων.