Μετά τα Ορλωφικά το δίκτυο συνεργασίας και αλληλο-εξάρτησης ανάμεσα στους κοτζαμπάσηδες και τους ενόπλους διαταράχτηκε και σχεδόν διεκόπη στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η Διοίκηση αποφάσισε την εκκαθάριση των ληστών. Η αύξηση του αριθμού των περιφερόμενων ληστών, η υπερχρέωση των ραγιάδων και ο πλουτισμός των μεγαλο-κοτζαμπάσηδων ενέτειναν τις εκβιαστικές αναλήψεις καπιλικιών και οδήγησαν σε πρωτοφανείς ληστρικές επιθέσεις σε χριστιανούς προύχοντες. Από τα τέλη του 18ου αιώνα, ισχυροί ένοπλοι έπαιρναν τα καπιλίκια με εκβιαστικούς όρους, απειλώντας τους προεστούς με καταστροφές αν δεν τους διόριζαν. Οι εκβιαστικές απαιτήσεις των ενόπλων ομάδων είτε για τα καπιλίκια είτε για οφειλόμενους μισθούς (λουφέδες) δημιουργούσαν προβλήματα στους κοτζαμπάσηδες και τις τοπικές κοινωνίες. Ο Ζαχαριάς στα 1780-1785 ζήτησε από τους κοτζαμπάσηδες του Μυστρά λουφέδες ύψους 5.000 γροσίων με την απειλή πως αν δεν του αποδοθούν θα κάψει όλα τα τσιφλίκια, χριστιανικά και μουσουλμανικά. Τελικά οι κάτοικοι, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, συγκέντρωσαν δέκα πουγκιά άσπρα, δηλαδή το ακριβές ποσό που είχε απαιτήσει.1108 Ο Παπατσώνης κατέγραψε τις εκβιαστικές μεθόδους των κλεφτών που επιδίωκαν να διοριστούν στην τοπική φύλαξη:
Τότε ελυμαίνοντο οι κλέφτες οι τε Κολοκοτρωναίοι Θεόδωρος και Ιωάννης αδελφοί, ο Γιώργης από τον Αετόν της Τριφυλίας και ελήστευον πάντοτε τους ομοφύλους των χριστιανούς και είχον άσυλον τα Πηγάδια και την Μάνην [...] εκεί είχον το άσυλόν τους και ηνάγκαζον δια της ληστείας τους προεστούς δια να τους βάνουν αρματολούς και ότι δήθεν ούτοι να εμποδίζουν την τε ληστείαν και την ζωοκλοπήν από τον τόπο και κατά καιρόν τους έβγαναν και μπουγιουρδί του πασιά ως τοιούτους διοριζόμενοι. Αλλ’ όταν τους έκοβαν τα χάρτζια ταύτα ήτοι τους λουφέδες των, εθύμωναν και ήρχιζαν την παλιάν τους τέχνη με περισσότερη επίταση.1109
Οι κοτζαμπάσηδες είχαν συγκεκριμένους λόγους που διόριζαν τους κάπους για «να εμποδίζουν τάχα την ζωοκλοπή […] απηλλάχθη και ο τόπος από τους Τούρκους αρματολούς, είχον και αυτοί ένα μισθόν αρκετόν, ετρέφοντο από τους κατοίκους άπαντες».1110 Σκοπός των προεστών ήταν να σταματήσουν τα οθωμανικά ένοπλα σώματα να εισέρχονται στα χωριά κυνηγώντας τις ληστρικές ομάδες. Αυτές οι οθωμανικές δυνάμεις έπλητταν οικονομικά τις τοπικές κοινωνίες καθώς «ενοχοποιούσαν τους προκριτωτέρους εκάστης επαρχίας και χωριού, ως λησταποδόχους και τροφοδοτούντας τους ληστάς δήθεν [...] και τους έπαιρναν αδράς ποσότητας χρημάτων». Συνεπώς, οι προεστοί προσλάμβαναν ενόπλους (πρώην ληστές) για να αποφύγουν τους εκβιασμούς των οθωμανικών σωμάτων. Όμως, οι κλέφτες «μετά τα 1803, καταχρασθέντες την υπέρ αυτών πρόνοιαν των ευεργετών τους αγνωμονούντες εκτραχυλίσθησαν [...] ετόλμησαν και υπήγον [...] και έκαμαν ενέδρα εις της Μαρμαριάς τα Σαπολίβαδα» στον πρωτοσύγκελλο Άνθιμο από τους Γαργαλιάνους.1111 Οι κοτζαμπάσηδες αποφάσισαν την εκκαθάριση των ληστών όταν άρχισαν να στοχοποιούν ισχυρούς προεστούς ενώ διαφύλαξαν τους διορισμένους ενόπλους.
Το 1805 ο Γιώργος Κοσμάς (Γιώργας), γνωστός κλέφτης από τον Αετό της ορεινής Τριφυλίας (Μεσσηνία) και ο Γιάννης Κολοκοτρώνης (Ζορμπάς) επιτέθηκαν με το μπουλούκι τους στον Άνθιμο Ανδριανόπουλο, πλούσιο προεστό των Γαργαλιάνων και μοραγιάν βιλαετλή, τον οποίο αιχμαλώτισαν μετά από συμπλοκή με τη συνοδεία του. Ο Γιώργας ήταν πρώην κάπος του Άνθιμου και ίσως ήθελε να λάβει χρωστούμενους μισθούς ή να δείξει τη δυσαρέσκειά του που δεν διοριζόταν καπόμπασης στην επαρχία. Πάντως οι κλέφτες για να ελευθερώσουν τον Άνθιμο έλαβαν ως λύτρα το υπέρογκο ποσό των σαράντα χιλιάδων γροσίων.1112 Δημοτικοί στίχοι που αναφέρονται στην επίθεση δείχνουν πως οι ραγιάδες, συνήθη θύματα των ληστών αλλά και των δυσβάσταχτων φόρων, έτρεφαν οργή προς τον πρωτοσύγκελλο Άνθιμο που είχε ανέλθει ταχύτατα την οικονομική και πολιτική κλίμακα: «Έρχετ’ ο Πρωτοσύγκελλος (γιαρ) (α) από του Γαργαλιάνου/ κάλλιο νάχε τον πεθάνουν».1113 Λίγες μέρες μετά την πρωτοφανή επίθεση, κλέφτες απήγαγαν τον προεστό Γεωργάκη Αντωνόπουλο και δύο ακόμα προεστούς της Μεσσηνίας τους οποίους ελευθέρωσαν δύο μήνες αργότερα με αντίτιμο είκοσι χιλιάδες γρόσια. Ένοπλοι εισέβαλαν στο σπίτι του προεστού της Βυτίνας, Πέτρου Φαρμάκη, και μετά από βασανιστήρια λήστεψαν σχεδόν 30.000 γρόσια. Κολοκοτρωναίοι λήστεψαν το σπίτι του Δημητράκη, προεστού στο χωριό Κυπαρισσία στην Καρύταινα και σκότωσαν την κόρη του μετά από βασανιστήρια. Αυτές ήταν μερικές από τις ληστρικές επιθέσεις σε προεστωτικές οικογένειες.1114 Ωστόσο, το επεισόδιο με τον πρωτοσύγκελλο υπήρξε η αρχή του τέλους για τις ληστρικές ομάδες στον Μοριά καθώς αποφασίστηκε να παρθούν άμεσα μέτρα για την οριστική καταπολέμησή τους.
Η αντιμετώπιση της ληστείας εισήχθη επί Σελίμ Γ΄ (1789-1807) ανάμεσα στα διάφορα μέτρα που θεσπίστηκαν υπέρ του ντόπιου εμπορίου, οπότε πολλά ρωμέϊκα καράβια άλλαξαν τη ρωσική σημαία με την οθωμανική.1115 Οι διωγμοί των κλεφτών άρχισαν το 1802, εντατικοποιήθηκαν επί Μόρα βαλεσή Οσμάν (1805) καθώς προετοιμαζόταν ο πόλεμος κατά της Ρωσίας και ολοκληρώθηκαν τον Μάρτιο του 1806. Ο Θ. Κολοκοτρώνης, πρώην κλέφτης και κάπος, γράφει στα απομνημονεύματά του πως η απόφαση της εκκαθάρισης των κλεφτών προήλθε από την εμπλοκή της Γαλλίας στη μέριμνα της Πύλης να μην υπάρξει πιθανότητα επαναστατικών διεργασιών ανάμεσα στους κλεφτοκαπεταναίους και τους Ρώσους.
Η αναφορά των Τούρκων [για κινήσεις σύμπραξης Ρωμιών ενόπλων με Ρώσους] συμφωνεί με τας πληροφορίας του Καμπινέτου της Γαλλίας, ότι να χαλάσουν τους καπεταναίους τους λεγόμενους κλέφτας και τους καπεταναίους των καραβιών, διατί μία ημέρα ημπορούν να κάμουν επανάστασιν. Τότε κάμνει ένα φερμάνι ο Σουλτάνος να σκοτώσουν τους κλέφτας. Αφοριστικό έρχεται του Πατριάρχου διά να σηκωθεί ο λαός, και έτσι εκινήθηκεν όλη η Πελοπόννησος. Τούρκοι και Ρωμαίοι κατά των Κολοκοτρωναίων.1116
Μετά το επεισόδιο του Γιώργα με τον Άνθιμο συγκλήθηκαν όλοι οι επαρχιακοί προεστοί, κάτι που συνέβαινε αποκλειστικά για ζητήματα εξαιρετικής σημασίας και αποφάσισαν την εκκαθάριση των κλεφτών από τον Μοριά.1117 Η οθωμανική αρχή, «ευρών και τους προεστούς ευδιαθέτους διά την καταδίωξιν αυτών»1118, εξέδωσε αυτοκρατορικό φιρμάνι (1805) με την εντολή να σκοτώσουν τους κλέφτες, ενώ το πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης ανακοίνωσε τον αφορισμό όσων τους περιέθαλπταν και τους τροφοδοτούσαν.1119 Η Διοίκηση χρησιμοποίησε τον τρομοκρατικό «μηχανισμό» της κοινής ευθύνης και ανακοίνωσε πως θα τιμωρούνταν όλοι οι κάτοικοι μίας διοικητικής περιοχής αν ένας από αυτούς υπέθαλπτε ληστή ή γνώριζε το κρησφύγετό του και δεν τον κατέδιδε. Οι κοτζαμπάσηδες έστειλαν μεσάζοντα στους κλέφτες ζητώντας τους να περάσουν στη Ζάκυνθο για να σωθούν, αλλά εκείνοι τον σκότωσαν «καίτοι συγγενή αυτών».1120 Τότε ξεκίνησε η επιχείρηση ενάντια στους γιατάκηδες, όπως ονομάζονταν εκείνοι που τροφοδοτούσαν και έκρυβαν τους ληστές, και παλουκώθηκαν πάνω από τριάντα άτομα ώστε «εχύθη ο τρόμος προς άπαντας».1121 Μόλις σταμάτησαν να λειτουργούν τα υποστηρικτικά δίκτυα των ληστών, οι περισσότεροι κλέφτες εξοντώθηκαν επειδή δεν έβρισκαν προστασία.
https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/37492
sharp, επειδή ζήτησες συγκεκριμένα περιστατικά
