Αισθάνομαι ότι οφείλω μια αναλυτικότερη απάντηση στην ευγενική σου πρόσκληση γιατί μοιάζει να απέρριψα αφοριστικά τα όσα λέει ο Μάζης.
1. Έχει χρησιμοποιηθεί η τέχνη ως εργαλείο προπαγάνδας;
Ναι. Και δεν είναι η πρώτη φορά ούτε κάτι σπάνιο. Εμάς όμως ως προς τα οφέλη που προσκομίζουμε από την τέχνη μπορεί να μας αφορά λίγο έως καθόλου αυτό. Δηλαδή; Κάποιοι κάπως, κάποτε, συγκεντρώνουν πλούτο, προσκαλούν σπουδαίους καλλιτέχνες και φτιάχνουν τον Παρθενώνα ή την Αγία Σοφία, ή ... ή ... κλπ. Αν έχουν να μας προσφέρουν κάτι αυτά τα αρχιτεκτονήματα είναι η επινοητικότητα, η εφευρετικότητα, το γούστο και τέλος πάντων η δύναμη του πνεύματος αυτών που τα φαντάστηκαν και τα κατασκεύασαν. Αυτό βέβαια αν τα εξετάζουμε ως έργα τέχνης. Ένας κοινωνιολόγος ή ένας ιστορικός μπορεί να ασχοληθεί με άλλες πτυχές (σύμβολα δύναμης, κύρους, πλούτου, επιβολής ή ό,τι άλλο). Αλλά αυτά είναι ιδιαίτερες αναζητήσεις ανθρώπων με ιδιαίτερα επαγγελματικά ενδιαφέροντα. Εμάς όλους γενικά μας αφορούν ως έργα τέχνης και ό,τι έχουν να μας προσφέρουν ως τέτοια.
Άρα αυτό είναι κάτι που έγινε και ξανάγινε. Αν θέλουμε λοιπόν να κατηγορήσουμε τη σύγχρονη τέχνη ως ανούσια και να υποστηρίξουμε ότι προβλήθηκε επειδή η ΣΙΑ ή οι εξωγήινοι σπρώξαν χρήμα για λόγους προπαγάνδας, θα με βρεις κάθετα αντίθετο. Σύγχρονη τέχνη θα είχες έτσι κι αλλιώς, άσχετα αν κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν καταστάσεις ή προώθησαν συγκεκριμένους καλλιτέχνες
2. Προωθήθηκαν συγκεκριμένοι καλλιτέχνες που πιθανόν δεν άξιζαν, για λόγους ιδεολογικοπολιτικούς;
Επίσης πολύ πιθανό. Δεν μπορώ να ξέρω αν τα στοιχεία που παρουσιάζει είναι αληθινά γιατί δεν έχω ασχοληθεί σχετικά. Ωστόσο όλη η ιστορία της τέχνης είναι γεμάτη τέτοιων παραδειγμάτων. Κι αν δεν είχες ΣΙΑ σε περασμένους αιώνες, είχες αυλές ευγενών ή αυτοκρατόρων που έδειχναν προτίμηση σε κάποιους καλλιτέχνες έναντι άλλων. Και τα κριτήρια δεν ήταν πάντα καλλιτεχνικά. Δεν επέλεγαν πάντα τους καλύτερους. Δεν είναι σπάνιο ένας καλλιτέχνης να αναγνωρίζεται μετά το θάνατό του ενώ όσο ήταν εν ζωή να παραγκωνίζεται και να προτιμώνται πολύ λιγότερο ικανοί καλλιτέχνες από αυτόν.
3. Γιατί δεν μας πολυνοιάζει το παραπάνω αν συμβαίνει;
Γιατί στην πραγματικότητα έχεις μια καλή εικόνα της αξίας του έργου ενός καλλιτέχνη αρκετές δεκαετίες μετά. Το αν αναγνωρίστηκε ή όχι εν ζωή σε αφήνει αδιάφορο. Απολαμβάνεις το έργο του.
4. Δηλαδή δεν είναι πρόβλημα το να προβάλλονται κάποιοι για λόγους ιδεολογικούς;
Φυσικά και είναι. Αλλά το πρόβλημα το έχεις έτσι κι αλλιώς. Εδώ οι περισσότεροι αγνοούν παντελώς την σύγχρονη τέχνη της εποχής τους και γνωρίζουν μόνο τη δημοφιλή. Σιγά μη σκάσουν αν ο Πόλοκ ήταν τόσο σπουδαίος ή σπρώχτηκε για πολιτικούς λόγους. Ας σκάσει μόνο αυτός που αγοράζει πίνακες για επένδυση. Για εμάς είναι δευτερεύον.
5. Κι αν είσαι καλλιτέχνης της σύγχρονης τέχνης;
Εδώ η απάντηση είναι εξαρτάται. Αν είσαι ποιητής δεν σε νοιάζει τίποτα. Χαρτί και μολύβι να ΄χεις και είναι αρκετά. Στο άλλο άκρο αν είσαι αρχιτέκτονας ή σκηνοθέτης αλλάζει το πράγμα. Αν δεν βρεις επαρκή χρηματοδότηση δεν μπορείς να κάποια πράγματα. Αν έχεις μια εξαιρετική ιδέα για ουρανοξύστη πχ, μπορεί να μην την δεις υλοποιημένη ποτέ. Οι συνθέτες βρίσκονται κάπου ανάμεσα. Πιθανόν να γράψεις σπουδαία έργα που να μην καταφέρεις ποτέ να παιχθούν και άρα να μην μπορέσεις να βελτιωθείς αφού δεν ακούς το έργο σου σε πραγματικές συνθήκες. Οπότε ναι. Εκεί επηρεάζεσαι από το ποιος διαθέτει χρήματα και με τι κριτήρια. Για αυτό θα με ακούσεις σε διάφορα νήματα να γκρινιάζω για την παντελή έλλειψη ικανών στελεχών στα σχετικά υπουργεία (hint Μενδώνη).
6. Στον Μάζη είναι φανερό ότι δεν αρέσουν κάποιες εξελίξεις στους δρόμους που έχει πάρει η σύγχρονη τέχνη. Nothing to see hear που λέγαν και στο χωριό μας. Συνέβαινε και συμβαίνει ξανά και ξανά. Θα βάλουμε τη γάτα μας να κλαίει. Δεν τον υποχρεώνει να του αρέσει κάτι. Αν τώρα για να κατηγορήσει αυτό που δεν του αρέσει αφήνει να εννοηθεί ότι υπερπροβλήθηκε η μοντέρνα τέχνη για να στηριχθεί σε αυτή η ηγεμονία της Δύσης στην ιδεολογική διελκυστίνδα με την ΕΣΣΔ, κάνει λάθος και το λάθος αυτό δεν συγχωρείται, γιατί είναι ζωγράφος, είναι του χώρου.
7. Οι κομουνιστές δεν δικαιούνται να ομιλούν. Σας έχω αναφέρει πολλές φορές τη συλλογή Κωστάκη. Αν δείτε το τι απίστευτο ταλέντο υπήρχε στις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία, θα συγκινηθείτε. Και κατάφεραν αυτοί οι τύποι με τις ηλιθιότητες που πίστευαν να καταστρέψουν σχεδόν τα πάντα σε μερικές δεκαετίες και να είναι οι Ρώσοι καλλιτέχνες (δημιουργοί, όχι εκτελεστές) σχεδόν ανύπαρκτοι από την εξέλιξη των πραγμάτων στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα
8. Ο Μάζης προσπαθεί να γίνει αρεστός στο κοινό του που επίσης μπορεί να μην αισθάνεται όμορφα που δεν του αρέσει η σύγχρονη τέχνη. Αυτό με τις γάτες στο τέλος ήταν το κερασάκι στη τούρτα ανοησίας.