Θα μπορουσε να κερδισει η ΕΣΣΔ τον ψυχρο πολεμο? Πως? Η ηταν καταδικασμενη η ΕΣΣΔ απο την την αρχη?
Δημοσιεύτηκε: 23 Δεκ 2022, 15:31
Σημερα υπαρχει η ταση να βλεπεται ο ψυχρος πολεμος ως μια "μαχη μεταξυ καπιταλισμου και κομμουνισμου" οπου ο καπιταλισμος θριαμβευσε. To ερωτημα ειναι, θα μπορουσε ο κομμουνισμος να "κερδισει?" Και πως? Πριν κανουμε συζητηση για αυτο θα ηθελα να αναφερω καποια πραγματα
Πρωτα απο ολα δεν πρεπει να ξεχναμε οτι το 1917 δεν υπηρχε "κομμουνισμος" τουλαχιστο οχι με τον τροπο που καθιερωθηκε αργοτερα. Υπαρχαν διαφορα αριστερα επαναστατικα κομματα τα οποια εκμεταλλευοντουσαν το γεγονος οτι μεγαλα κομματια της Ευρωπης εξακολουθουσαν να ελεγχονται απο το παρωχημένο συστημα των Μοναρχιων. Ο στοχος τους δηλαδη ηταν κυριως οι μοναρχιες και οχι τοσο οι "αστικες" δημοκρατιες οπως αυτες των ΗΠΑ η της Βρεττανιας. Αυτο ισχυε εξαπανεκαθεν. Πχ στην Γαλλια οι επαναστασεις του 1830,1848 και 1871 ηταν σε μεγαλο βαθμο αντιδραση στις αποτυχιες των διαφορων μοραχικων καθεστωτων. Με το που ανακηρύχθηκε αστικη δημοκρατια, οι επαναστατες εχασαν μεγαλο κομματι της επιρροης τους και δεν ξαναδημιουργησαν σοβαρα προβληματα.
Οι συνθηκες που οδηγησαν τους Μπολσεβικους στην καταληψη της εξουσιας ηταν ειδικες. Εκμεταλλευτηκαν το γεγονος οτι πολλοι ειχαν οργιστει με την μοναρχια μετα απο χρονια σκληρου πολεμου αλλα και το γεγονος οτι, στα 1917 σε συνθηκες πολεμου ηταν αδυνατο να υπαρξει αστικη δημοκρατια. Αν τα πραγματα ηταν διαφορετικα ισως το κομμα των μπολσεβικων να ηταν ενα ακομα αστικο δημοκρατικο κομμα. Η ιδιοφυια του Λενιν ομως οχι μονο καταλαβε οτι αυτο δεν μπορουσε να γινει στα 1917 σε συνθηκες χαους και πολεμου αλλα και οτι αν γινοταν το αποτελεσμα θα ηταν αντιστοιχο με αυτο της Κινας που μετα απο την επανασταση του 1911 βολοδερνε δεκαετιες με δηθεν δημοκρατικα καθεστωτα τα οποια αδυνατουσαν να επιβαλλουν την εξουσια(η κατι αντιστοιχο με την Λιβυη μετα το 2011 για να φερουμε ενα μοντερνο παραδειγμα). Κατελαβε λοιπον πραξικοπηματικα την εξουσια και επι της ουσιας, εσωσε την χωρα που οδευε σε πληρη διαλυση
Ευθυς εξαρχης η ΕΣΣΔ βρεθηκε να αντιμετωπιζει το τεραστιο προβλημα της απομόνωσης απο τον υπολοιπο κοσμο. Αρα ευθυς εξαρχης οι "καπιταλιστικες" χωρες ειχαν σαφες προβαδισμα σε αυτον τον ανταγωνισμο. Ο Λενιν ειχε πει οτι η επανασταση πρεπει να μεταφερθει στην υπολοιπη Ευρωπη για να πετυχει. Οταν δεν πετυχε υποχρεωθηκε αυτος και οι επιγονοι του να κυβερνησουν μια απομονωμενη ΕΣΣΔ και μοιραιο ηταν να κανει στροφη προς ενα αυταρχικοτερο συστημα.
Το προβλημα της ΕΣΣΔ δηλαδη ηταν γεωπολιτικο και οχι οικονομικο. Οι καπιταλιστικες χωρες παντως υποχρεωθηκαν να προσαρμοστουν για να μειωσουν την επιρροη της ΕΣΣΔ. Πολλα απο τα μετρα που παρθηκαν την εποχη εκεινη απο τις καπιταλιστικες χωρες, παρθηκαν απο φοβο να μην υπαρξει και στις δικες τους χωρες επανασταση. Οι συντηρητικες δυναμεις συχνα αντισταθηκαν σε αυτα τα μετρα αλλα η αλλαγη ηταν αναποφευκτη.
Οσον αφωρα την ΕΣΣΔ ηταν μεγαλη επιτυχια που καταφερε να πετυχει εκβιομηχανιση σε τοσο μικρο χρονικο διαστημα. Ενω πριν το 1914 η Ρωσια θεωρουνταν πισω σε σχεση με τις αλλες Ευρωπαικες δυναμεις(και αυτο που την εκανε να κοντραρετε μαζι τους ηταν το τεραστιο μεγεθος της) επι ΕΣΣΔ εγινε η, με διαφορα, μεγαλυτερη δυναμη της Ευρωπης και οικονομικα και στρατιωτικα. Η ΕΣΣΔ πηρε δηλαδη μια Ρωσια που ηταν πισω σε σχεση με Αγγλιες, Γαλλιες, Γερμανιες και την εκανε δεσποζουσα δυναμη στην Ευρωπη. Αυτο εκανε τις ΗΠΑ να ενισχυσουν την Δυτικη Ευρωπη σαν αντισταθισμα
Παμε τωρα στο γιατι κατερρευσε το Σοβιετικο οικοδομημα. Εντοπιζω 4 βασικους λογους
1)Χαμηλο σημειο εκκινησης σε σχεση με τον δυτικο κοσμο. Ενω οι ΗΠΑ ελαχιστα βιωσαν τον Β ΠΠ στο εδαφος τους, η ΕΣΣΔ ειδε το 1/3 των εδαφων της να καταστρεφεται ολοσχερως. Η οικονομικη αναλογια δυναμεων παντα ηταν σε βαρος της ΕΣΣΔ απο την αρχη καθως οι χωρες της ανατολικης Ευρωπης ηταν κι αυτες παντα ποιο πισω οικονομικα σε σχεση με τις αντιστοιχες δυτικες. Αλλα επι ψυχρου πολεμου αυτο που αλλαξε ηταν οτι ενω ο πλουτος ηταν συσσωρευόμενος στα δυτικα πριν το 1945, μετα το 1945 υπηρξε μια τεραστια μειωση της ψαλιδας μεταξυ δυτικης και ανατολικης Ευρωπης, το οποιο ηταν αποτελεσμα του κομμουνισμου. Βεβαια οι κομμουνιστες πεσαν στην παγιδα να προσπαθουν να αποδειξουν οτι η κομμουνιστικη Ρουμανια μπορει να τα παει καλυτερα απο την καπιταλιστικη Αγγλια, κατι που ποτε δεν υπηρχε περιπτωση να γινει. Αρα αν και στην πραγματικοτητα βελτιωθηκε πολυ η θεση της κομμουνιστικης Ανατολικης Ευρωπης σε σχεση με την δυτικη, η αισθηση που δημιουργουνταν ηταν οτι οι ΑγγλοΓαλλοι τα πηγαινανε καλυτερα απο τους Ουγγρους και τους Πολωνους κατι που ηταν αποτελεσμα γεωπολιτικης και οχι οικονομικου μοντελου
2)Αποτελεσματικοτερη χρηση των ΜΜΕ απο τους δυτικους. Οι δυτικοι ειχαν πολυ ποιο αποτελεσματικο ελεγχο της δικιας τους προπαγανδας απο οτι οι Σοβιετικοι. Ενω οι Σοβιετικοι ειχαν κρατικη ενημερωση, στην Αμερικη υπηρχε ιδιωτικη ενημερωση η οποια ελεγχονταν απο το κρατος. Ο μεσος Αμερικανος πχ την δεκαετια του 80 ειχε την αισθηση οτι σε ολες τις μεγαλες πολεις του κοσμου χιλιαδες ατομα σκοτωνονται απο σφαιρες λογω συμμοριων. Θα σοκαρονταν αν μαθαινε οτι κατι τετοιο ηταν ανηκουστο σε μια πολη οπως η Μοσχα. Με την αποτελεσματικη χρηση της προπαγανδας ηταν ποιο ευκολο για τους δυτικους να δαιμονοποιησουν τους σοβιετικους
3)Στην Ανατολικη Ευρωπη υπηρχε το ζητημα της επιβολης που δημιουργουσε πολιτικες αντιδρασεις τις οποιες επιδοτουσε η δυση. Η ΕΣΣΔ σαν αποτελεσμα του Β ΠΠ ειχε καταλαβει την ανατολικη ευρωπη και ειχε επιβαλλει "ζωνη ασφαλειας" με φιλοκομμουνιστικα καθεστωτα. Ποτε δεν καταφεραν αυτα τα καθεστωτα να πεισουν οτι δεν ειναι απλοι Σοβιετικοι δορυφοροι. Ηταν εκτεθειμενα απεναντι στην δυτικη προπαγανδα ενω η ΕΣΣΔ ηταν υποχρεωμενη να επεμβαινει καθε φορα που αντικαθεστωτικοι πηγαιναν να δημιουργησουν ζητηματα.
4)Επιθετικοτερη εξωτερικη πολιτικη εκ μερους των ΗΠΑ η οποια ηταν και σε μεγαλυτερο ευρος. Αν και η ΕΣΣΔ εκανε και αυτη επεμβασεις(Ουγγαρια, Αφγανισταν)οι ΗΠΑ καναν πολλαπλασιες εκμετελλευομενες το γεγονος της συνεργασιας τους με τις πρωην αυτοκρατοριες της Αγγλιας και την Γαλλιας. . Οι Σοβιετικοι μονο στην γειτονια τους καναν επεμβασεις ενω οι Αμερικανοι καναν σε ολον τον κοσμο
Υπαρχουν και αλλοι φυσικα. Το ερωτημα ειναι πως θα μπορουσε να "κερδισει" η ΕΣΣΔ. Μερικα σεναρια απο κατω
1)Επιτυχια της κομμουνιστικης Γερμανικης επαναστασης το 1918. Αυτο θα σημαινε οτι το "σιδηρουν παραπετασμα" θα εφτανε μεχρι τα συνορα της Γαλλιας και θα ηταν αποτελεσμα ντοπιας επαναστασης και οχι επιβαλλομενης απο εξω. Οι ΗΠΑ πιθανοτατα θα επεστρεφαν στον απομωνοτισμο τους ενω οι ΑγγλοΓαλλοι θα ειχαν τεραστια προβληματα με την διατηρηση των αποικιων τους καθως οι κομμουνιστες θα επιδοτουσαν εξεγερσεις παντου. Οι αυτοκρατοριες τους θα διαλυονταν με την βια και ειναι πιθανον να γινονταν επανασταση και σε αυτες τις χωρες στο τελος
2)Καταληψη της δυτικης ευρωπης απο τους Σοβιετικους το 1945 με στρατιωτικα μεσα. Ο Σταλιν δεν ειχε ποτε μελετησει αυτο το σχεδιο(τουλαχιστο οχι στα σοβαρα)αλλα μια επιθεση στην δυτικη ευρωπη σε συνεργασια με τα ντοπια ενοπλα κομμουνιστικα κινηματα, ειναι πιθανον να ειχε μεταφερει τον κομμουνισμο σε ολην την Ευρωπη. Οι Αμερικανοι ειχαν βεβαια ατομικη βομβα τοτε(νομιζω δεν ειχαν τριτη ατομικη βομβα να ριξουν το 1945 αλλα ειχαν την τεχνογνωσια να ξαναφτιαξουνε)αλλα δεν νομιζω οτι θα καταφερναν να αλλαξουν την πορεια του πολεμου
3)Συνεχιση της πολιτικης Σταλιν μετα τον θανατο του(σεναριο Βορειας Κορεας δηλαδη για την ΕΣΣΔ)
4)Μεταρρυθμιση σε Κινεζικο μοντελο στα 1980σ με ταυτοχρονη αμειλικτη σταση απεναντι σε πολιτικες αποσχισης
Πρωτα απο ολα δεν πρεπει να ξεχναμε οτι το 1917 δεν υπηρχε "κομμουνισμος" τουλαχιστο οχι με τον τροπο που καθιερωθηκε αργοτερα. Υπαρχαν διαφορα αριστερα επαναστατικα κομματα τα οποια εκμεταλλευοντουσαν το γεγονος οτι μεγαλα κομματια της Ευρωπης εξακολουθουσαν να ελεγχονται απο το παρωχημένο συστημα των Μοναρχιων. Ο στοχος τους δηλαδη ηταν κυριως οι μοναρχιες και οχι τοσο οι "αστικες" δημοκρατιες οπως αυτες των ΗΠΑ η της Βρεττανιας. Αυτο ισχυε εξαπανεκαθεν. Πχ στην Γαλλια οι επαναστασεις του 1830,1848 και 1871 ηταν σε μεγαλο βαθμο αντιδραση στις αποτυχιες των διαφορων μοραχικων καθεστωτων. Με το που ανακηρύχθηκε αστικη δημοκρατια, οι επαναστατες εχασαν μεγαλο κομματι της επιρροης τους και δεν ξαναδημιουργησαν σοβαρα προβληματα.
Οι συνθηκες που οδηγησαν τους Μπολσεβικους στην καταληψη της εξουσιας ηταν ειδικες. Εκμεταλλευτηκαν το γεγονος οτι πολλοι ειχαν οργιστει με την μοναρχια μετα απο χρονια σκληρου πολεμου αλλα και το γεγονος οτι, στα 1917 σε συνθηκες πολεμου ηταν αδυνατο να υπαρξει αστικη δημοκρατια. Αν τα πραγματα ηταν διαφορετικα ισως το κομμα των μπολσεβικων να ηταν ενα ακομα αστικο δημοκρατικο κομμα. Η ιδιοφυια του Λενιν ομως οχι μονο καταλαβε οτι αυτο δεν μπορουσε να γινει στα 1917 σε συνθηκες χαους και πολεμου αλλα και οτι αν γινοταν το αποτελεσμα θα ηταν αντιστοιχο με αυτο της Κινας που μετα απο την επανασταση του 1911 βολοδερνε δεκαετιες με δηθεν δημοκρατικα καθεστωτα τα οποια αδυνατουσαν να επιβαλλουν την εξουσια(η κατι αντιστοιχο με την Λιβυη μετα το 2011 για να φερουμε ενα μοντερνο παραδειγμα). Κατελαβε λοιπον πραξικοπηματικα την εξουσια και επι της ουσιας, εσωσε την χωρα που οδευε σε πληρη διαλυση
Ευθυς εξαρχης η ΕΣΣΔ βρεθηκε να αντιμετωπιζει το τεραστιο προβλημα της απομόνωσης απο τον υπολοιπο κοσμο. Αρα ευθυς εξαρχης οι "καπιταλιστικες" χωρες ειχαν σαφες προβαδισμα σε αυτον τον ανταγωνισμο. Ο Λενιν ειχε πει οτι η επανασταση πρεπει να μεταφερθει στην υπολοιπη Ευρωπη για να πετυχει. Οταν δεν πετυχε υποχρεωθηκε αυτος και οι επιγονοι του να κυβερνησουν μια απομονωμενη ΕΣΣΔ και μοιραιο ηταν να κανει στροφη προς ενα αυταρχικοτερο συστημα.
Το προβλημα της ΕΣΣΔ δηλαδη ηταν γεωπολιτικο και οχι οικονομικο. Οι καπιταλιστικες χωρες παντως υποχρεωθηκαν να προσαρμοστουν για να μειωσουν την επιρροη της ΕΣΣΔ. Πολλα απο τα μετρα που παρθηκαν την εποχη εκεινη απο τις καπιταλιστικες χωρες, παρθηκαν απο φοβο να μην υπαρξει και στις δικες τους χωρες επανασταση. Οι συντηρητικες δυναμεις συχνα αντισταθηκαν σε αυτα τα μετρα αλλα η αλλαγη ηταν αναποφευκτη.
Οσον αφωρα την ΕΣΣΔ ηταν μεγαλη επιτυχια που καταφερε να πετυχει εκβιομηχανιση σε τοσο μικρο χρονικο διαστημα. Ενω πριν το 1914 η Ρωσια θεωρουνταν πισω σε σχεση με τις αλλες Ευρωπαικες δυναμεις(και αυτο που την εκανε να κοντραρετε μαζι τους ηταν το τεραστιο μεγεθος της) επι ΕΣΣΔ εγινε η, με διαφορα, μεγαλυτερη δυναμη της Ευρωπης και οικονομικα και στρατιωτικα. Η ΕΣΣΔ πηρε δηλαδη μια Ρωσια που ηταν πισω σε σχεση με Αγγλιες, Γαλλιες, Γερμανιες και την εκανε δεσποζουσα δυναμη στην Ευρωπη. Αυτο εκανε τις ΗΠΑ να ενισχυσουν την Δυτικη Ευρωπη σαν αντισταθισμα
Παμε τωρα στο γιατι κατερρευσε το Σοβιετικο οικοδομημα. Εντοπιζω 4 βασικους λογους
1)Χαμηλο σημειο εκκινησης σε σχεση με τον δυτικο κοσμο. Ενω οι ΗΠΑ ελαχιστα βιωσαν τον Β ΠΠ στο εδαφος τους, η ΕΣΣΔ ειδε το 1/3 των εδαφων της να καταστρεφεται ολοσχερως. Η οικονομικη αναλογια δυναμεων παντα ηταν σε βαρος της ΕΣΣΔ απο την αρχη καθως οι χωρες της ανατολικης Ευρωπης ηταν κι αυτες παντα ποιο πισω οικονομικα σε σχεση με τις αντιστοιχες δυτικες. Αλλα επι ψυχρου πολεμου αυτο που αλλαξε ηταν οτι ενω ο πλουτος ηταν συσσωρευόμενος στα δυτικα πριν το 1945, μετα το 1945 υπηρξε μια τεραστια μειωση της ψαλιδας μεταξυ δυτικης και ανατολικης Ευρωπης, το οποιο ηταν αποτελεσμα του κομμουνισμου. Βεβαια οι κομμουνιστες πεσαν στην παγιδα να προσπαθουν να αποδειξουν οτι η κομμουνιστικη Ρουμανια μπορει να τα παει καλυτερα απο την καπιταλιστικη Αγγλια, κατι που ποτε δεν υπηρχε περιπτωση να γινει. Αρα αν και στην πραγματικοτητα βελτιωθηκε πολυ η θεση της κομμουνιστικης Ανατολικης Ευρωπης σε σχεση με την δυτικη, η αισθηση που δημιουργουνταν ηταν οτι οι ΑγγλοΓαλλοι τα πηγαινανε καλυτερα απο τους Ουγγρους και τους Πολωνους κατι που ηταν αποτελεσμα γεωπολιτικης και οχι οικονομικου μοντελου
2)Αποτελεσματικοτερη χρηση των ΜΜΕ απο τους δυτικους. Οι δυτικοι ειχαν πολυ ποιο αποτελεσματικο ελεγχο της δικιας τους προπαγανδας απο οτι οι Σοβιετικοι. Ενω οι Σοβιετικοι ειχαν κρατικη ενημερωση, στην Αμερικη υπηρχε ιδιωτικη ενημερωση η οποια ελεγχονταν απο το κρατος. Ο μεσος Αμερικανος πχ την δεκαετια του 80 ειχε την αισθηση οτι σε ολες τις μεγαλες πολεις του κοσμου χιλιαδες ατομα σκοτωνονται απο σφαιρες λογω συμμοριων. Θα σοκαρονταν αν μαθαινε οτι κατι τετοιο ηταν ανηκουστο σε μια πολη οπως η Μοσχα. Με την αποτελεσματικη χρηση της προπαγανδας ηταν ποιο ευκολο για τους δυτικους να δαιμονοποιησουν τους σοβιετικους
3)Στην Ανατολικη Ευρωπη υπηρχε το ζητημα της επιβολης που δημιουργουσε πολιτικες αντιδρασεις τις οποιες επιδοτουσε η δυση. Η ΕΣΣΔ σαν αποτελεσμα του Β ΠΠ ειχε καταλαβει την ανατολικη ευρωπη και ειχε επιβαλλει "ζωνη ασφαλειας" με φιλοκομμουνιστικα καθεστωτα. Ποτε δεν καταφεραν αυτα τα καθεστωτα να πεισουν οτι δεν ειναι απλοι Σοβιετικοι δορυφοροι. Ηταν εκτεθειμενα απεναντι στην δυτικη προπαγανδα ενω η ΕΣΣΔ ηταν υποχρεωμενη να επεμβαινει καθε φορα που αντικαθεστωτικοι πηγαιναν να δημιουργησουν ζητηματα.
4)Επιθετικοτερη εξωτερικη πολιτικη εκ μερους των ΗΠΑ η οποια ηταν και σε μεγαλυτερο ευρος. Αν και η ΕΣΣΔ εκανε και αυτη επεμβασεις(Ουγγαρια, Αφγανισταν)οι ΗΠΑ καναν πολλαπλασιες εκμετελλευομενες το γεγονος της συνεργασιας τους με τις πρωην αυτοκρατοριες της Αγγλιας και την Γαλλιας. . Οι Σοβιετικοι μονο στην γειτονια τους καναν επεμβασεις ενω οι Αμερικανοι καναν σε ολον τον κοσμο
Υπαρχουν και αλλοι φυσικα. Το ερωτημα ειναι πως θα μπορουσε να "κερδισει" η ΕΣΣΔ. Μερικα σεναρια απο κατω
1)Επιτυχια της κομμουνιστικης Γερμανικης επαναστασης το 1918. Αυτο θα σημαινε οτι το "σιδηρουν παραπετασμα" θα εφτανε μεχρι τα συνορα της Γαλλιας και θα ηταν αποτελεσμα ντοπιας επαναστασης και οχι επιβαλλομενης απο εξω. Οι ΗΠΑ πιθανοτατα θα επεστρεφαν στον απομωνοτισμο τους ενω οι ΑγγλοΓαλλοι θα ειχαν τεραστια προβληματα με την διατηρηση των αποικιων τους καθως οι κομμουνιστες θα επιδοτουσαν εξεγερσεις παντου. Οι αυτοκρατοριες τους θα διαλυονταν με την βια και ειναι πιθανον να γινονταν επανασταση και σε αυτες τις χωρες στο τελος
2)Καταληψη της δυτικης ευρωπης απο τους Σοβιετικους το 1945 με στρατιωτικα μεσα. Ο Σταλιν δεν ειχε ποτε μελετησει αυτο το σχεδιο(τουλαχιστο οχι στα σοβαρα)αλλα μια επιθεση στην δυτικη ευρωπη σε συνεργασια με τα ντοπια ενοπλα κομμουνιστικα κινηματα, ειναι πιθανον να ειχε μεταφερει τον κομμουνισμο σε ολην την Ευρωπη. Οι Αμερικανοι ειχαν βεβαια ατομικη βομβα τοτε(νομιζω δεν ειχαν τριτη ατομικη βομβα να ριξουν το 1945 αλλα ειχαν την τεχνογνωσια να ξαναφτιαξουνε)αλλα δεν νομιζω οτι θα καταφερναν να αλλαξουν την πορεια του πολεμου
3)Συνεχιση της πολιτικης Σταλιν μετα τον θανατο του(σεναριο Βορειας Κορεας δηλαδη για την ΕΣΣΔ)
4)Μεταρρυθμιση σε Κινεζικο μοντελο στα 1980σ με ταυτοχρονη αμειλικτη σταση απεναντι σε πολιτικες αποσχισης
