Χειμώνας 1940: Ο Στάλιν υπόσχεται Ανατολική Μακεδονία και Θράκη στους Βουλγάρους
Δημοσιεύτηκε: 31 Οκτ 2021, 15:58
Το παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από το πολύ καλό και εξαντλητικό βιβλίο που διαβάζω αυτό το διάστημα, το Stalin's War: A New History of World War II
Λίγο background, είμαστε στο Νοέμβριο-Δεκέμβριο 1940 όπου για την Ελλάδα είναι σε εξέλιξη ο πόλεμος με την Ιταλία. Ο Στάλιν τα προηγούμενα δύο χρόνια εκμεταλλευόμενος τη συμμαχία του με τους ναζί έχει προσαρτήσει τμήμα της Πολωνίας, τις χώρες της Βαλτικής, τμήμα της Φινλανδίας και τμήμα της Ρουμανίας. Το Νοέμβριο του 1940 τα εδαφικά οφέλη από το σύμφωνο Ρίμπεντροφ - Μολότωφ έχουν εξαντληθεί, τα περισσότερα buffer states έχουν εξαφανιστεί και πλέον οι ναζί με τους σοβιετικούς μοιράζονται μεγάλα κοινά σύνορα.
Πλέον ξεκινά η διαμάχη για την επιρροή στα Βαλκάνια. Πολύ σημαντική για τη Γερμανία κυρίως για τα ρουμανικά πετρέλαια ενώ οι Ρώσοι ενδιαφέρονταν να ελέγξουν τα στενά είτε με απευθείας σύγκρουση με την Τουρκία είτε ενισχύοντας τη Βουλγαρία με εδαφικές παραχωρήσεις εις βάρος της Ελλάδας και της Τουρκίας (αλλά και της Ρουμανίας με υπόσχεση για επιστροφή της περιοχής της Ντομπρούτσα στη Βουλγαρία από τη Ρουμανία).
Ο Μολότωφ λοιπόν πήγε το Νοέμβριο στη Γερμανία όπου δεν τα βρήκαν. Αυτή η συνάντηση ήταν που οριστικοποίησε και την απόφαση του Χίτλερ να επιτεθεί στην ΕΣΣΔ. Το επόμενο λοιπόν διάστημα ξεκίνησαν και πολεμικές προπαρασκευές αλλά και διπλωματικός ανταγωνισμός για επιρροή στα Βαλκάνια με τη χώρα που βρέθηκε στο επίκεντρο να είναι η Βουλγαρία.
Οι Γερμανοί προσέγγιζαν τη Βουλγαρική κυβέρνηση ενώ οι Σοβιετικοί έκαναν το ίδιο αλλά παράλληλα δοκίμαζαν να ασκήσουν πίεση και μέσω των κομμουνιστών στη Βουλγαρία.
Αυτό είναι λοιπόν το πλαίσιο για το απόσπασμα που θα διαβάσετε παρακάτω:
Λίγο background, είμαστε στο Νοέμβριο-Δεκέμβριο 1940 όπου για την Ελλάδα είναι σε εξέλιξη ο πόλεμος με την Ιταλία. Ο Στάλιν τα προηγούμενα δύο χρόνια εκμεταλλευόμενος τη συμμαχία του με τους ναζί έχει προσαρτήσει τμήμα της Πολωνίας, τις χώρες της Βαλτικής, τμήμα της Φινλανδίας και τμήμα της Ρουμανίας. Το Νοέμβριο του 1940 τα εδαφικά οφέλη από το σύμφωνο Ρίμπεντροφ - Μολότωφ έχουν εξαντληθεί, τα περισσότερα buffer states έχουν εξαφανιστεί και πλέον οι ναζί με τους σοβιετικούς μοιράζονται μεγάλα κοινά σύνορα.
Πλέον ξεκινά η διαμάχη για την επιρροή στα Βαλκάνια. Πολύ σημαντική για τη Γερμανία κυρίως για τα ρουμανικά πετρέλαια ενώ οι Ρώσοι ενδιαφέρονταν να ελέγξουν τα στενά είτε με απευθείας σύγκρουση με την Τουρκία είτε ενισχύοντας τη Βουλγαρία με εδαφικές παραχωρήσεις εις βάρος της Ελλάδας και της Τουρκίας (αλλά και της Ρουμανίας με υπόσχεση για επιστροφή της περιοχής της Ντομπρούτσα στη Βουλγαρία από τη Ρουμανία).
Ο Μολότωφ λοιπόν πήγε το Νοέμβριο στη Γερμανία όπου δεν τα βρήκαν. Αυτή η συνάντηση ήταν που οριστικοποίησε και την απόφαση του Χίτλερ να επιτεθεί στην ΕΣΣΔ. Το επόμενο λοιπόν διάστημα ξεκίνησαν και πολεμικές προπαρασκευές αλλά και διπλωματικός ανταγωνισμός για επιρροή στα Βαλκάνια με τη χώρα που βρέθηκε στο επίκεντρο να είναι η Βουλγαρία.
Οι Γερμανοί προσέγγιζαν τη Βουλγαρική κυβέρνηση ενώ οι Σοβιετικοί έκαναν το ίδιο αλλά παράλληλα δοκίμαζαν να ασκήσουν πίεση και μέσω των κομμουνιστών στη Βουλγαρία.
Αυτό είναι λοιπόν το πλαίσιο για το απόσπασμα που θα διαβάσετε παρακάτω:
Sofia was in Stalin’s sights too. Just as Hitler suspected, the idea of a Soviet guarantee of Bulgaria had not originated with the Bulgarians. On November 20, a week after the conclusion of the Berlin meeting, the well-informed Bulgarian Foreign Ministry sent a circular to its diplomats abroad, warning them of the impending Soviet demand for a “security guarantee” or a “mutual assistance pact.” On November 22, Molotov summoned the Bulgarian ambassador in Moscow, Ivan Stamenov, to demand clarification of Bulgaria’s intentions regarding the Tripartite Pact. Molotov’s trusted deputy, Arkady Sobolev, took a break from the ongoing Danube conference in Bucharest to pop in to Sofia on November 25, the same day Molotov was dictating Stalin’s quasi ultimatum to the German ambassador in Moscow. Taking a friendlier tone, Sobolev promised Bulgaria’s prime minister that “the Soviet Union would support Bulgaria’s national aspirations not only in the West” (for example, against Yugoslavia, which had sliced off territory from Bulgaria as a result of the Treaty of Neuilly-sur-Seine), “but also in eastern Thrace” (that is, at Turkey’s expense). 3
Meanwhile, in Moscow that same day, Molotov and Stalin met with Giorgi Dimitrov, the Bulgarian secretary of the Comintern. Hitler may have handed the southern Dobruja over to Bulgaria—receiving for his intervention an effusive letter of praise from Prime Minister Filov and the salutations of the Sofia press—but the Vozhd could play that game too. Molotov got things rolling, informing Dimitrov that, during his visit to Berlin, “we concluded no agreement and assumed no obligations towards the Germans.” In view of the Balkan impasse with Berlin, he warned Dimitrov that “immediate measures must be taken to prevent Bulgaria from falling under the exclusive influence of Germany and being used by Germany as a willing instrument.” Dimitrov chimed in that the Comintern was already doing all it could in “following a course of demoralizing German troops in the various countries” and offered to “intensify these operations still further.” That, Molotov agreed, “is what we must do. We would not be Communists if we did not do this. Only it must be done quietly.” 4
Stalin then summoned Dimitrov to the Kremlin and unloaded on him in a manner eerily similar to the treatment Hitler had given the Bulgarian minister in Berlin. Unless the Bulgarians accepted his offer of a “mutual assistance pact,” the Vozhd warned, “they will fall into the clutches of the Germans and Italians and so perish.” To sweeten his ultimatum, Stalin proposed to support all of Sofia’s remaining territorial claims, some dating back to the Balkan Wars of 1912–1913, from the Turkish-held “Midia-Enos line” and “the Adrianople [Edirne] region of western Thrace,” to Greek-held “Dedeagatch, Drama, and Kaválla,” and to “render aid to the Bulgarians in the form of loans of grain, cotton, and so forth, as well as our navy.” As for Turkey, the intended victim of many of these territorial adjustments, Stalin told Dimitrov that “we need a base to ensure that the Straits cannot be used against us.… We shall drive the Turks into Asia .” Still, he wanted Dimitrov to know that “the main thing at present is Bulgaria.” In a sign of the priority Stalin now accorded Bulgaria, he informed Dimitrov that Arkady Sobolev was in Sofia as they spoke, and that Molotov would shortly summon Bulgaria’s ambassador, Ivan Stamenov, to speak in the same vein. 5
The Soviets may not have been as swift as the Germans in dispatching troops and war matériel, but they excelled in propaganda. Scarcely had Dimitrov left the Kremlin than he fired off a missive to Bulgarian Communist leaders in Sofia, informing them of the territorial promises Stalin had made to Bulgaria if they signed a pact with Moscow, and instructing them to “mobilize our [parliamentary] deputies, and initiate a vigorous nationwide campaign in favor of this proposal; demand its immediate and unconditional acceptance. The destiny of the Bulgarian people for many years to come rests on this decision.” 6
It would be an exciting winter in Sofia. Relegated by the punitive treaties of 1913 and 1919 to the status of a Balkan backwater, Bulgaria was suddenly at the heart of geopolitics. Some of this was owed to spillover from the German-Soviet showdown in Romania and the Italian campaign in Greece, but it was no less heady for that. Fate, and the fortunes of war, had decreed that the two most powerful dictators on earth were battling toe to toe for supremacy in Sofia, of all places—an accidental capital born of Great Power diplomacy at the 1878 Congress of Berlin. Dimitrov’s agents in Sofia salted their agitprop with an uncharacteristic appeal to pan-Slavism, accompanied by a classic Communist fake letter-writing campaign, with six hundred “Bulgarian proletarians” from across the country wiring telegrams to Premier Filov—all of which, to the premier’s bewilderment, demanded that he invite Soviet troops into his country. (Noticing the identical rhetorical style of the telegrams, Filov concluded, reasonably enough, that they had all been written by a single person.) 7
