Phorum.com.gr

Οι αρχαιολόγοι ήταν έκπληκτοι και αμήχανοι όταν η σκαπάνη έφερε στο φως στη δεκαετία του 1930 πολύ περισσότερους από 400 σκελετούς βρεφών σε πηγάδι της αρχαίας Αγοράς.

Το μακάβριο εύρημα δεν θύμιζε σε τίποτα ό,τι είχε αποκαλυφθεί ποτέ στον αρχαιοελληνικό κόσμο, προξενώντας ένα ιστορικό μυστήριο πρώτου μεγέθους.

Τι ήταν όμως το «Πηγάδι των Βρεφών» της αθηναϊκής Αγοράς; Ένα μαζικό έγκλημα των αρχαίων Αθηναίων που ήθελαν πάση θυσία να κρατήσουν κρυφό ή μήπως κάτι άλλο συνέβαινε;

Οι σκελετοί των 450 περίπου νεογνών, χρονολογημένων στο πρώτο μισό του 2ου αιώνα π.Χ., που ανακαλύφθηκαν μέσα σε ένα πηγάδι στο κέντρο της αρχαίας πόλης των Αθηνών, συνοδεύονταν μάλιστα από μια εξίσου μυστηριώδη ανακάλυψη: πλάι στα νεκρά μωρά κείτονταν περισσότεροι από 100 σκελετοί σκυλιών και κουταβιών.

Ο μοναδικός στα αρχαιολογικά χρονικά μαζικός τάφος της αθηναϊκής Αγοράς έφερε όπως ήταν αναμενόμενο αναταραχές στην αρχαιολογική κοινότητα, καθώς οι ακαδημαϊκοί χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα: αυτούς που πίστευαν ότι επρόκειτο για τα θύματα κάποιου πολέμου ή λοιμού και όσους τα έβλεπαν ως απόδειξη μαζικής βρεφοκτονίας.

Σκότωναν και πετούσαν στα πηγάδια οι Αθηναίοι τα ανεπιθύμητα βρέφη τους; Και μάλιστα στην ίδια την αγορά τους, το εμπορικό κέντρο της πόλης; Δίπλα από τα περιβόητα αρχιτεκτονήματα και τα αριστουργηματικά αγάλματα που έκαναν την Αθήνα γνωστή στα πέρατα του κόσμου;

Η αποκάλυψη ενός ακόμα πηγαδιού μόνο τετριμμένη μπορεί να ήταν για την αρχαιολογική κοινότητα. Μόνο που το σοκ καραδοκούσε εντός του. Ανθρώπινα και σκυλίσια απομεινάρια δεν ήταν κάτι το συνηθισμένο, αφήνοντας την ακαδημαϊκή κοινότητα σε πλήρες σάστισμα. Η αμηχανία των αρχαιολόγων ξεδιπλώθηκε σε αυτές τις δύο θεωρίες που κυκλοφόρησαν τελικά προσπαθώντας να απαντήσουν στο πρωτόγνωρο μυστήριο. Αρρώστια ή φόνος;

Τόσοι πολλοί σκελετοί μωρών δεν είχαν εντοπιστεί πουθενά στην υφήλιο, πόσο μάλλον η κοινή ταφή τους με κουφάρια σκύλων. Μαζική βρεφοκτονία ή πανούκλα; Η απάντηση δεν θα άρχιζε να δίνεται παρά στις δυο τελευταίες δεκαετίες…

Ήταν το 1931 λοιπόν, σε άλλη μια ανασκαφή στην αρχαία Αγορά, που ήρθε στο φως το μακάβριο και ανατρεπτικό εύρημα: 450 περίπου απομεινάρια μωρών και περισσότερα από 100 κουφάρια σκυλιών και κουταβιών θαμμένα κάπου μεταξύ 165-150 π.Χ., στα τέλη της μέσης ελληνιστικής περιόδου δηλαδή.

Όλα τα βρέφη φαίνονταν να είχαν πεθάνει μέσα στην πρώτη βδομάδα της γέννησής τους (εκτός από τρία), και τα περισσότερα είχαν καταλήξει πιθανότατα από φυσικά αίτια (εκτός από ένα). Το 1/3 των μωρών έμοιαζαν να έχουν χάσει τη ζωή τους χτυπημένα από μηνιγγίτιδα, μάλλον από μόλυνση μετά την τομή του ομφάλιου λώρου, και τα υπόλοιπα είχαν πεθάνει από μια πληθώρα παιδικών ασθενειών.

Το πηγάδι περιβαλλόταν μάλιστα από αρκετά εγκαταλειμμένα σιδηρουργεία, στα οποία βρήκαν οι αρχαιολόγοι μια καλή ποσότητα χάλκινων υπολειμμάτων. Και ήταν αυτός ο χαλκός και οι ισχυρές αντιβακτηριδιακές του ιδιότητες που -βρέχοντας τα οστά όταν γέμιζε το πηγάδι με νερό- τα διατήρησε σε τέτοια «αξιοσημείωτη κατάσταση», όπως μας είπε η βιοανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου του Οντάριο, Μαρία Λίστον, η οποία είναι υπεύθυνη για τη νέα μελέτη που απάντησε επιτέλους στο επίμονο μυστήριο.

Η Λίστον και η ομάδα της πέρασαν περισσότερες από δύο δεκαετίες αναλύοντας τα οστά με ό,τι πιο σύγχρονο διέθετε η τεχνολογία, καταρρίπτοντας τελικά τις δύο επικρατούσες μέχρι τότε υποθέσεις. Ήταν η δική της εκδοχή, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό που εκδίδει η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, που θα έριχνε ένα νέο και εξίσου μακάβριο φως στα άδυτα της αθηναϊκής κοινωνίας…

Το πλέον αμείλικτο ερώτημα που ταλάνιζε τους αρχαιολόγους όλα αυτά τα χρόνια ήταν γιατί σε πηγάδι; Γιατί απίθωναν τα νεκρά βρέφη τους με ανίερο τρόπο μέσα σε ένα πηγάδι, ανάμεσα σε κουφάρια σκύλων; Γιατί δεν τα έθαβαν, όπως πρόσταζε το ταφικό εθιμικό τους; Η Λίστον θα σκιαγραφούσε μια νέα απάντηση, αφού ανέλυε όμως εξονυχιστικά όλα τα ευρήματα.

Από τη δική της έρευνα καθορίστηκε ο ακριβής αριθμός τόσο των βρεφικών σκελετών (ήταν 450 τελικά), όσο και των σκύλων (150 ενήλικα ζώα και κουτάβια). Η Λίστον μάς είπε πως μέσα στον σωρό υπήρχε και ο σκελετός ενός ενήλικου άντρα με σοβαρής μορφής δυσμορφία.

Ανάμεσα στα οστά, βρέθηκαν τόνοι κεραμικών θραυσμάτων, και ήταν και από τη δική τους χρονολόγηση (από το Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον στο Σεν Λούις του Μιζούρι) που αποκρυσταλλώθηκε η περίοδος κάπου μεταξύ 165-150 π.Χ., πριν από τη ρωμαϊκή εποχή της Αθήνας δηλαδή. Η Λίστον μάς είπε επίσης πως τα περισσότερα μωρά φαίνεται να έχουν καταλήξει από φυσικά αίτια, όχι στο πλαίσιο κάποιας θανάσιμης πανδημίας δηλαδή.

Από την κοπιώδη ανάλυση των βρεφικών κρανίων καθορίστηκε πως τουλάχιστον το 1/3 των μωρών είχαν χτυπηθεί από βακτηριακή μηνιγγίτιδα, η οποία προκαλείται συνήθως από τη μη αποστειρωμένη τομή του ομφάλιου λώρου, κάτι που παραμένει δυστυχώς ακόμα και σήμερα κοινή αιτία βρεφικών θανάτων σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Η μηνιγγίτιδα αφήνει εξάλλου ευδιάκριτα ίχνη στο κρανίο.

Τα άλλα παιδιά πέθαναν από κάποια άλλη από τις συχνές αιτίες βρεφικού θανάτου της εποχής, όπως η διάρροια και η αφυδάτωση, οι οποίες δεν αφήνουν ωστόσο αποτυπώματα στον σκελετό. Το ερώτημα όμως παρέμενε: αφού δεν μιλάμε κατά κανέναν τρόπο για μαζική βρεφοκτονία, γιατί τα παράχωσαν οι Αθηναίοι σε πηγάδι;

«Περίπου το ένα τρίτο των βρεφών ήταν πρόωρα, και δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν εκείνη την εποχή. Σε άλλο ένα τρίτο βρήκαμε ενδείξεις παθολογίας, κυρίως βακτηριδιακής μηνιγγίτιδας, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί συνήθη αιτία θανάτου νεογνών στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Τα υπόλοιπα πιθανότατα είχαν δολοφονηθεί ή αφεθεί να πεθάνουν, καθώς είχαν γεννηθεί με διάφορες δυσμορφίες -πολλά είχαν λαγωχειλία, ενώ ένα μωρό λίγων μηνών έπασχε από υδροκεφαλισμό», κατέληξε η πανεπιστημιακή έρευνα της Λίστον.

Η εξήγηση θα περιστρεφόταν αναγκαστικά γύρω από την ουσιαστική άγνοιά μας για τον αρχαίο κόσμο και τις συνήθειές του. Ξέρουμε ότι ένας μεγάλος αριθμός μωρών πέθαιναν στην αρχαιότητα, κι όμως τα βρέφη δεν θάβονταν με τον ίδιο τρόπο, καταλαμβάνοντας πολύ λιγότερο χώρο στα τελετουργικά ταφικά έθιμα των αρχαίων.

Η σκαπάνη έχει φέρει βέβαια στο φως τάφους μωρών εδώ κι εκεί, αλλά σε πολύ περισσότερες περιπτώσεις οι παιδικοί σκελετοί εντοπίζονταν κάτω από πατώματα, ακόμα και στις χωματερές της πόλης. Και ήταν στο πλαίσιο της δεύτερης αυτής κατηγορίας που εμπίπτει και το ανατριχιαστικό εύρημα της αρχαίας Αθήνας.

Η Λίστον εμφανίζεται πεπεισμένη ότι και στην αρχαία Αθήνα όταν ένα μωρό έφευγε από τον κόσμο, δεν ενταφιαζόταν, παρά το σώμα του απορριπτόταν. Κι αυτό γιατί πιθανότατα οι αρχαίοι Έλληνες, όπως και οι Ρωμαίοι αργότερα που τόσο τους μιμήθηκαν, δεν θεωρούσαν το βρέφος πλήρες άτομο μέχρι την ηλικία των 7-10 ημερών, όταν μια ειδική τελετή λάμβανε χώρα που του έδινε την κοινωνική υπόστασή του.

Ήταν σε εκείνη την τελετή όπου, πριν από την ονοματοδοσία, αποφάσιζε η κεφαλή της οικογένειας (ο πατέρας συνήθως) αν θα κρατήσει το παιδί ή όχι. Και αρκετοί ήταν οι λόγοι που μπορεί να ανάγκαζαν κάποιον να μη θέλει το νεογέννητό του, όπως η σοβαρή δυσμορφία του βρέφους, το πολυπληθές της φαμίλιας, ακόμα και το γεγονός ότι η μητέρα ήταν ανύπαντρη.

Κάποιες φορές μάλιστα ένα ανεπιθύμητο μωρό αφηνόταν σε κάποιον δημόσιο χώρο με την ελπίδα να το υιοθετήσει κανείς. Και δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστο τέτοια βρέφη να αναθρέφονταν ως δούλοι. Κι αν πέθαινε ένα τους πριν πάρει το καθεστώς του αθηναίου πολίτη σε κείνη την τελετή, τότε κατέληγε πιθανότητα στον πάτο του πηγαδιού.

Η Λίστον και η ομάδα της εμφανίζονται μάλιστα πεπεισμένοι πως οι αθηναίες μαίες έριχναν αμέσως τα νεκρά παιδιά στο συγκεκριμένο πηγάδι, ένας χώρος ιδανικός για κάτι τέτοιο. Το πηγάδι εδραζόταν σε ένα τυφλό στενοσόκακο στο κέντρο της πόλης, εύκολα μεν προσβάσιμο από παντού, μακριά δε από δημόσια θέα. Υποθέτουν μάλιστα πως η απόρριψη του σώματος σε ένα αχρηστευμένο πηγάδι θα θεωρούνταν πιο σεβάσμια από την τοπική χωματερή.

Και δεν ήταν ακριβώς όλα τα μωρά νεκρά από φυσικά αίτια. Ένας σκελετός ενός παιδιού 18 μηνών έφερε πάνω του τα σημάδια της συχνής κακοποίησής του, όπως πολλαπλά κατάγματα κατά μήκος του σώματος, ακόμα και στο κρανίο, αλλά και διαφορετικούς βαθμούς επούλωσής τους. Είναι πιθανότατα το παλαιότερο δείγμα παιδικής κακοποίησης που βρήκαμε ποτέ, όπως μας λέει με νόημα η Λίστον δείχνοντας το θρυμματισμένο πηγούνι του βρέφους.

Και τα σκυλιά, τι ρόλο παίζουν τα σκυλιά; Την απάντηση μας δίνει εδώ η ζωο-αρχαιολόγος Λιν Σνάιντερ, λέγοντάς μας πως είναι εκεί πιθανότατα ως τελετουργικά σφάγια, για να εξαγνίσουν την πράξη. Και παρά το γεγονός ότι τα πουλιά και τα πρόβατα ήταν τα ζώα που θυσιάζονταν συνήθως, τα σκυλιά θεωρούνταν ιδανικά για να απαλύνουν την ηθική ρύπανση.

Τόσο η γέννηση όσο και ο θάνατος ενός παιδιού, μας λέει πάντα η Λίστον, θεωρούνταν «μολυσματικές καταστάσεις» από τους αρχαίους Αθηναίους, κι έτσι πίστευαν πως αν θυσιάσουν σκυλιά θα «καθάριζαν» τους εαυτούς τους.

Τα σκυλιά ήταν πιθανότατα αδέσποτα, το είδος του «σκύλου παρία» που συνεχίζουμε να βλέπουμε να περιπλανιέται στις πόλεις τρεφόμενο με ό,τι βρει, ισχυρίζεται η Σνάιντερ. Παραδόξως, τα οστά των σκυλιών δεν φέρουν ίχνη θανάσιμων τραυμάτων, αν και πολλά έχουν επουλωμένα κατάγματα, κάτι που υποδεικνύει πως πέρασαν δύσκολη ζωή. Δεν είναι σαφές πώς τα σκότωναν οι Αθηναίοι, δεν είναι απίθανο πάντως να τα έπνιγαν, καταλήγει η αρχαιολόγος.

Οι Αθηναίοι απίθωναν λοιπόν τα νεκρά ή ανεπιθύμητα βρέφη τους μέσα σε μυστικά πηγάδια, καθώς δεν ήταν ακόμα «πολίτες με πλήρη δικαιώματα», όπως μας λένε οι επιστήμονες, διευκρινίζοντάς μας ότι η ταφή των νεκρών εντός των συνόρων της πόλης ήταν παράνομη στην ελληνιστική Αθήνα.

Αν ο πατέρας δεν σήκωνε ψηλά το παιδί του στην τελετή ονοματοδοσίας, αυτό σήμαινε το τέλος του. Κι ένα σκυλί θα θυσιαζόταν μια στο τόσο για να εξαγνιστεί η αποτρόπαιη πράξη, λειτουργώντας καθαρτικά για τον φόνο ή το βεβιασμένο παράχωμα του μωρού.

Το πηγάδι εντοπίστηκε σε έναν φυλλώδη λόφο της αθηναϊκής Αγοράς, μεταξύ του Μουσείου της Αρχαίας Αγοράς (Στοά Αττάλου), εκεί όπου περνούν καθημερινά εκατοντάδες τουρίστες για να αντικρίσουν τα θαύματα του αθηναϊκού πολιτισμού, και του Ναού του Ηφαίστου (Θησείο), που στέκεται μεγαλοπρεπής όπως και πριν από περισσότερα από 2.400 χρόνια.

Ένα πηγάδι λειτουργεί όμως ως υπόμνηση για το πόσο διαφορετικές ήταν άλλοτε οι κοινωνίες. Ένα πηγάδι λυγμών και στεναγμών από το οποίο το μόνο που έχει απομείνει είναι αυτό το καχεκτικό πεύκο που θα συναντήσει κανείς σήμερα περνώντας από κει…

https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... kis-agoras

Dwarven Blacksmith έγραψε: 17 Μαρ 2021, 17:02 Δε δένονταν ψυχολογικά με τα νεογέννητα γιατί δεν ήξεραν αν θα βγάλουν τη βδομάδα. Λογικό.

panos291 έγραψε: 17 Μαρ 2021, 17:05 Λυπηρό το ότι κάποια υγιή βρέφη αφέθηκαν να πεθανουν για οποιονδήποτε λόγο.

panos291 έγραψε: 17 Μαρ 2021, 17:20 Ναι, το διαβασα το κομμάτι που ελεγε ανύπαντρη μητέρα ή πολυπληθή οικογένεια και γι'αυτο έγραψα για οποιοδήποτε λόγο.

George_V έγραψε: 17 Μαρ 2021, 17:38 Η κοριτσι.

Ενα κοριτσι για ενα πλουσιο ηταν χρησιμο καθως μπορουσε να το παντρεψει για πολιτικη συμμαχια και τα σχετικα

Ενα κοριτσι ομως για εναν φτωχο ηταν καταρα γιατι θα ηταν ενα ακομα στομα να θρεψει. Συν του οτι πως θα το παντρεψει οταν ερθει η ωρα χωρις προικα? Ετσι τα υπεραριθμα κοριτσια κατέληγαν συνηθως στον καδο στις φτωχες οικογένειες

How and why the bones of nearly 100 infants were deposited in a late Roman-early Byzantine sewer beneath a bathhouse at Ashkelon, on the southern coast of Israel, continue to baffle scholars. An initial examination of the remains by Patricia Smith and Gila Kahila of the Hebrew University revealed that most of the bones, discovered in 1988, were intact and that all parts of the skeletons were represented, suggesting that the infants had probably been thrown into the drain soon after death. All of the bones and teeth (unerupted) are comparable to those of newborn infants. The absence of neonatal lines--prominent marks in the enamel of deciduous teeth and first permanent molars, which are considered evidence of survival for more than three days--indicates the babies died shortly after birth.

The number of infants, all of the same age and with no signs of disease or skeletal malformation, suggested infanticide rather than a catastrophe such as epidemic, war, or famine, in which a range of ages might be expected. Smith and Kahila thought the Ashkelon infants were probably girls because female infanticide was widespread in Roman society. In a letter written in 1 B.C a husband instructs his pregnant wife, "if it is a boy keep it, if a girl discard it," and the Roman poet Juvenal mentions children "abandoned beside cesspools."

Ariella Oppenheim of the Hebrew University and her colleagues have now analyzed DNA from the bones to determine the sex of the infants, for which standard osteological methods are unreliable. They extracted DNA from 43 left femurs, using a single bone to eliminate the possibility of analyzing the same infant's DNA more than once. The extraction was successful in 19 cases, 14 of which were male and five female. They checked their results by making multiple DNA extractions and analyses for each bone, obtaining the same results in 17 of the specimens. The significant number of male victims was unexpected, they say, and raised the intriguing possibility that these infants may have been the unwanted offspring of courtesans working in the bathhouse.

There are problems with this interpretation. If prostitutes were discarding all infants, a ratio closer to 1:1 of males to females would be more likely (about 20 males are born for every 21 females). Either the results of the analysis are somehow biased or some selectivity took place in the abandonment of the infants. Harvard archaeologist Larry Stager, director of the Leon Levy Expedition to Ashkelon, interprets this as evidence that male infants may have been discarded while females were brought up to work in the brothel.

The link between the contents of the sewer and the bath, built over several houses, is not entirely clear. According to Stager the bath and sewer are both fourth-century constructions. The remains of the babies were found in a gutter in the bottom of the sewer, which filled with debris and went out of use by ca. 500, suggesting the babies may be contemporary with the functioning of the bath. In a 1991 report Stager noted that hundreds of fragments of ceramic oil lamps, some decorated with erotic motifs and others with mythological scenes, were found in a small street-front room of one of the houses. Although the lamps appeared unused, Stager claimed they were "solely for the amusement of the owner" and were not being sold from the house. The possibility that the bath also served as a brothel was considered but dismissed in the same article. But in the DNA report, published in Nature, the lamps are associated with the bath, not the earlier houses, and considered to be evidence that it was also a brothel.

Based on ancient sources, historian John M. Riddle of North Carolina State University raises additional questions about the new interpretation. "The literary evidence--classical, medieval, and early modern--is virtually united in claiming that prostitutes knew what to do to prevent full-term pregnancies," he notes. "Why would prostitutes at Ashkelon be different?" A variety of contraceptive methods and abortifacients was used in the classical world (see ARCHAEOLOGY, March/April 1994). Among the church fathers, Jerome (348-420) condemned the use of potions that cause "sterility and murder those not yet conceived," while Augustine of Hippo (354-430) held that as long as the fetus was no more than "some sort of living, shapeless thing" homicide laws did not apply because it had no senses and no soul. Riddle also says that after the first century A.D. the value of slaves increased to the point that unwanted babies could be and were sold to dealers. Neither of the proposed explanations--female infanticide or discarding of unwanted children by prostitutes--seems to match the evidence.

https://archive.archaeology.org/9703/ne ... kelon.html

Jimmy81 έγραψε: 18 Μαρ 2021, 16:10 Το πιο τραγικό από όλη την ιστορία είναι τα σχόλια κάτω από το αρχικό link της είδησης. Μερικά απ' αυτά διαπιστώνουν κακή πρόθεση του συντάκτη. Μην τυχόν και εμφανιστεί μια "αρνητική" πτυχή του ελληνικού πολιτισμού, καήκαμε.

https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro ... kis-agoras

Πάρτε ένα σχόλιο-διαμάντι.

ΠΤΕΡΕΛΑΟΣ ΠΕΛΑΣΓΙΔΗΣ

Τό άρθρο προσπαθεί με εικασίες να ρίξει έμμεσα υποψίες ευθύνης γιά τον θάνατο των βρεφών ( τα περισσότερα παραμορφωμένα από εκ γενετής αναπηρία ή πεθαμένα πρόωρα από μηνιγγίτιδα ) στους Αθηναίους της περιόδου της Ρωμαιοκρατίας , ενώ παραβλέπει σκόπιμα την πιθανότητα τα παιδιά να σκοτώθηκαν από τους ίδιους τους Ρωμαίους κατακτητές ( η Ιστορία έχει καταγράψει πολλά τέτοια περιστατικά φρικαλεοτήτων των Ρωμαίων ). Στην έρευνα δεν αναφέρεται καμία βιολογική ( δηλ. βασισμένη στο DNA ) συσχέτιση που να αποδεικνύει ότι τα βρέφη ήταν πραγματικά γόνοι Ελλήνων πατέρων ( DNA ριβοσωμάτων ) ή έστω Ελληνίδων μητέρων ( DNA μιτοχονδρίου) που βιάστηκαν από Ρωμαίους κατακτητές ή απλά βρέφη μετοίκων της Αθήνας ( δηλ. μή-Αθηναίων πολιτών).

Τα βρέφη σύμφωνα με το άρθρο πέθαναν πριν τη ρωμαϊκή κατάκτηση της Αθήνας και κυρίως από φυσικά αίτια/μολύνσεις, αλλά μπορεί λέει να το έκαναν και οι κακοί Ρωμαίοι. Δεν έχει γίνει λέει τεστ dna στους σκελετούς των βρεφών να δούμε αν είναι όντως νεκρά ελληνόπουλα. Λες και μπορείς από το dna να δεις αν κάποιος είναι Έλληνας ή όχι. Ή μήπως τα μωρά με το που γεννιούνται κλαψουρίζουν σε ρυθμούς Τσιτσάνη.

Είναι τρομερό το πώς γίνεται ιδεολογικοποίηση ενός άρθρου αρχαιολογικού-ιστορικού ενδιαφέροντος από καχύποπτους πλανεμένους.