Σωτηρόπουλος εναντίον Πεντηκοστιανού: Το Απόλυτο Ντέρμπι!
Δημοσιεύτηκε: 07 Δεκ 2020, 07:48
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μετά την σχετικά εύκολη επικράτηση του Σωτηρόπουλου επί του θεολογικά αστοιχείωτου Πλεύρη στη φάση των 8, έφτασε η μητέρα των μαχών. Ο ημιτελικός. Αντίπαλος του Σωτηρόπουλου ο Ρούσσος, η ναυαρχίδα των εν Ελλάδι Πεντηκοστιανών.
Ο μαχητικός τηλεσταυροφόρος, ο «Τάκης Τσουκαλάς» της Ορθοδοξίας, o καταξιωμένος θεολόγος Νικόλαος Σωτηρόπουλος βρίσκει αυτή τη φορά έναν πολύ ικανό και σαφώς πιο διαβασμένο αντίπαλο στο διάβα του. Όχι απαραίτητα ανώτερο αλλά εξαιρετικά επιδέξιο, βιβλικά ενημερωμένο και που πάντα μπορεί να σου κάνει τη ζημιά εκεί που δεν το περιμένεις.
Πρόκειται για μια παλιά συζήτηση-μονομαχία σε κάποιο μικρό κανάλι της επαρχίας. Η διάρκεια ήταν 4 ολόκληρες ώρες που χωρίζονται σε δύο βίντεο τα οποία βάζω παρακάτω. Οι δύο αντίπαλοι διασταύρωσαν τα ξίφη τους με κύριο θέμα το κατά πόσο η Αγία Γραφή υποστηρίζει την ιεροσύνη και την τέλεση μυστηρίων από ειδική τάξη ανθρώπων, τους γνωστούς μας ιερείς/παπάδες, καθώς οι Πεντηκοστιανοί αρνούνται την αναγκαιότητα της τάξης των ιερέων κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που θεωρούνται αιρετικοί από την Ορθοδοξία.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης οι αντιμαχόμενοι καταπιάστηκαν και με άλλα ενδιαφέροντα θέματα όπως:
- το σκίσιμο του καταπετάσματος
- η γλωσσολαλιά των Πεντηκοστιανών ως υποτιθέμενη εκδήλωση του Αγίου Πνεύματος σε αυτούς
- η ηλικία και η προέλευση της εκκλησίας των Πεντηκοστιανών,
- τα θαύματα όπως το Άγιο Φως και τα ευωδιαστά λείψανα ιερέων/αγίων
- ο αριθμός των Πεντηκοστιανών παγκοσμίως και οι σχέσεις τους με άλλα χριστιανικά δόγματα
- το κατά πόσο η Παναγία είχε κι άλλα παιδιά μετά τον Ιησού όπου έγινε μια ενδιαφέρουσα ανταλλαγή επιχειρημάτων για τις έννοιες μονογενής και πρωτότοκος σε σχέση με το αυθεντικό κείμενο των Εβδομήκοντα.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΟΜΑΧΙΑΣ
Το πρώτο βίντεο έχει διάρκεια 2.30 ώρες ενώ το δεύτερο 1.30.
Ο Σωτηρόπουλος ξεκίνησε πολύ δυνατά παραθέτοντας εδάφια από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη που κατ’ αυτόν υποστηρίζουν ξεκάθαρα την ειδική ιεροσύνη, την ειδική τάξη ιερέων δηλαδή, καθώς «γενική ιεροσύνη» έχουν όλοι οι χριστιανοί. Με την καθαρότητα λόγου, την άριστη γνώση της Βίβλου και τον επιβλητικό τόνο της φωνής του φαινόταν να ελέγχει το ματς στη μεγαλύτερη διάρκεια χωρίς όμως να το'χει και σίγουρο. Ορισμένα τεχνάσματα του αντιπάλου του και 1-2 τηλεφωνήματα του κοινού τον ανησύχησαν προκαλώντας στιγμιαίους αποσυντονισμούς αλλά γρήγορα επανερχόταν δυναμικά. Στα συν της επιχειρηματολογίας του η προσοχή που πρέπει να επιδεικνύεται στα ex silentio επιχειρήματα καθώς δεν αποτελούν πάντα απόδειξη ότι ισχύει ή δεν ισχύει μια θέση (π.χ. η μη ξεκάθαρη αναφορά της φράσης «Αγία Τριάδα» μέσα στις Γραφές)
Ο Ρούσσος από την άλλη κράτησε πιο αμυντική στάση. Κατά μία έννοια ακολούθησε τακτική «Oberyn Martell». Δηλαδή απέφευγε με υπομονή τον καταιγισμό βιβλικών χτυπημάτων του «The Mountain» Σωτηρόπουλου γλιστρώντας σαν το χέλι μέσα σε ποικίλα εδάφια (γι’ αυτό ακριβώς τον κατηγορεί ο Σωτηρόπουλος προς το τέλος της συζήτησης) και όπου έβρισκε την ευκαιρία προχωρούσε σε προσεκτικά μελετημένες αντεπιθέσεις μέσα από διαφορετικά εδάφια (ή και ολόκληρα θέματα) τα οποία όμως αναδείκνυε με χάρη, τόλμη και ειλικρίνεια. Προσπάθησε να κάνει μερικές έξυπνες ντρίμπλες στον αντίπαλό του αναζητώντας αντιφάσεις σε σχέση με την αυθεντική ιερή παράδοση όπως η περίπτωση με τα αυτόματα διαζύγια που υπογράφουν οι ιερείς σήμερα.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης συμμετείχαν και τηλεθεατές όπου έθεταν ερωτήματα. Οι πιο πολλοί αναμενόμενα ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι και αντιπαρατέθηκαν με τον Ρούσσο. Ακούστηκαν μάλιστα και σοβαρές κατηγορίες όπως ότι οι Πεντηκοστιανοί στην Κορινθία προσπαθούν να προσηλυτίσουν ύπουλα στέλνοντας στους κατοίκους διπλούς φακέλους για να κρύβεται το περιεχόμενό τους. Μερικοί δυστυχώς δεν είχαν την απαραίτητη ψυχραιμία και η κατάσταση ξέφυγε κάπως αλλά ο Ρούσσος έμενε πάντα ήρεμος κι αυτό πρέπει να του το αναγνωρίσουμε. Αντίθετα ο Σωτηρόπουλος δεν απέφυγε ορισμένες αγενείς τοποθετήσεις απέναντι στους συνομιλητές του, κάτι που αφαιρεί λίγη από την αίγλη του.
ΠΑΡΑΦΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ CULT ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
Παρότι το θέμα ήταν πολύ ενδιαφέρον και οι συνομιλητές μορφωμένα άτομα, υπήρξαν και μελανές στιγμές. Αναφέρονται οι κυριότερες:
- Ο αρκουδιάρης παρουσιαστής-συντονιστής της συζήτησης ήταν από μόνος του παραφωνία. Πολύ λίγος για να διευθύνει μια σοβαρή συζήτηση λεπτομερούς θρησκευτικού περιεχομένου ενώ κάποιες φορές επενέβη στη συζήτηση με φτωχά επιχειρήματα εναντίον του Ρούσσου! Το φαντάζεστε; Σαν να βοηθάει τη μια ομάδα ο διαιτητής μέσα στο γήπεδο εν γνώσει του! Σε κάποιο σημείο μάλιστα υπονόησε τον ανθελληνισμό του Ρούσσου επειδή δεν ασπάζεται το κυρίαρχο δόγμα της χώρας! Μιλάμε για αίσχος! Απ’ ό, τι κατάλαβα κιόλας δεν πρέπει να άκουγε και πολύ καλά.
- Η τακτική της εκπομπής να φακελώνει θρησκευτικά τους τηλεθεατές! Ναι καλά διαβάζετε! Όποιος τηλεφωνούσε έπρεπε να αναφέρει εκτός από το ονοματεπώνυμο...και το θρήσκευμά του! Αν είναι Ορθόδοξος ή Πεντηκοστιανός! Πιστοποιητικό θρησκευτικών φρονημάτων κύριοι, όχι αστεία!
- Η απρεπής συμπεριφορά του Σωτηρόπουλου απέναντι στον Ρούσσο αλλά και σε ορισμένους τηλεθεατές. Δυστυχώς παρά τα μεγάλα αποθέματα χριστιανικής μόρφωσης, ο Σωτηρόπουλος σποραδικά κατέφυγε σε ανήθικες πράξεις και τακτικές. Π.χ. στο 1.30 του πρώτου βίντεο επειδή είχε αμφιβολίες ότι ο τηλεθεατής που τηλεφωνεί είναι ορθόδοξος του ζήταγε επίμονα το επώνυμό του, το τηλέφωνό του και τη διεύθυνσή του! Λες και αν του τα έδινε θα έστελνε την ιερά εξέταση να τον ελέγξει! Πολλές φορές διέκοπτε τον Ρούσσο με έντονο ύφος. Σε άλλο σημείο κουνάει επιβλητικά το δάχτυλο στον Ρούσσο με αποτέλεσμα ο Ρούσσος να του λέει ότι δεν είναι δικαστής για να του κουνάει το δάχτυλο και να ζητά την επαναφορά της τάξης από τον αρκουδιάρη συντονιστή. Επίσης στο τέλος της εκπομπής ο Σωτηρόπουλος αρνήθηκε να δώσει το χέρι του στον Ρούσσο με το πρόσχημα ότι είναι αιρετικός. Εκείνη τη στιγμή μάλιστα του έπεσε το ρολόι από το χέρι του Ρούσσου. Τέλος ο Σωτηρόπουλος προσπάθησε μερικές φορές να αποσπάσει από τον συντονιστή τη σύμφωνη γνώμη του για τις θέσεις του παραβιάζοντας την ουδετερότητα που επιβάλλουν οι συνθήκες.
ΕΤΥΜΗΓΟΡΙΑ
Ποιος νίκησε τελικά στην ιστορική αυτή μονομαχία; Παρότι η μάχη ήταν σκληρή και οι δύο μονομάχοι ανά διαστήματα κέρδιζαν τις εντυπώσεις με τις βιβλικές εξάρσεις τους, έχω την αίσθηση ότι ο Σωτηρόπουλος επικράτησε στα σημεία. Δύσκολα μεν αλλά τα κατάφερε και αυτή τη φορά. Ο Ρούσσος είχε σίγουρα αξιοπρεπέστατη και παραγωγική παρουσία αλλά κάνοντας τη σούμα, μου άφησε την εντύπωση ότι δεν έδωσε παντού ισχυρές απαντήσεις. Σα να έκανε damage control από ένα σημείο και μετά, χωρίς να μπορεί να ανακτήσει τα ηνία του διαλόγου μέχρι το τέλος.
Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας κάποιους παράγοντες που δικαιολογούν την άνιση εικόνα που άφησε ο Ρούσσος. Κατ’ αρχήν δέχτηκε μεγαλύτερη ψυχολογική πίεση από το αγριεμένο κοινό αλλά και από τον ίδιο το συντονιστή. Σε κάποια φάση μάλιστα στο δεύτερο βίντεο μπούκαρε στο στούντιο ορθόδοξος τηλεθεατής για να θέσει ερώτημα στον Ρούσσο παραβιάζοντας τους όρους που είχαν συμφωνηθεί. Επίσης η ισοπεδωτική συμπεριφορά του Σωτηρόπουλου δεν συγκρατήθηκε από τον συντονιστή όπως θα έπρεπε ενώ του δόθηκε και περισσότερος χρόνος να αναλύσει τις θέσεις του. Με άλλα λόγια ο Ρούσσος βρέθηκε να συζητά σε αφιλόξενο περιβάλλον παρότι στο τέλος τυπικά ευχαρίστησε τον συντονιστή για τη φιλοξενία. Μια «παράγκα» υπέρ του Σωτηρόπουλου υπήρξε, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι ο σπουδαίος θεολόγος δεν θα επικρατούσε και χωρίς αυτήν.
Απολαύστε τη συζήτηση και βγάλτε τα συμπεράσματά σας. Είναι πολύ διασκεδαστική και πραγματικά αξίζει τον κόπο.
Μετά την σχετικά εύκολη επικράτηση του Σωτηρόπουλου επί του θεολογικά αστοιχείωτου Πλεύρη στη φάση των 8, έφτασε η μητέρα των μαχών. Ο ημιτελικός. Αντίπαλος του Σωτηρόπουλου ο Ρούσσος, η ναυαρχίδα των εν Ελλάδι Πεντηκοστιανών.
Ο μαχητικός τηλεσταυροφόρος, ο «Τάκης Τσουκαλάς» της Ορθοδοξίας, o καταξιωμένος θεολόγος Νικόλαος Σωτηρόπουλος βρίσκει αυτή τη φορά έναν πολύ ικανό και σαφώς πιο διαβασμένο αντίπαλο στο διάβα του. Όχι απαραίτητα ανώτερο αλλά εξαιρετικά επιδέξιο, βιβλικά ενημερωμένο και που πάντα μπορεί να σου κάνει τη ζημιά εκεί που δεν το περιμένεις.
Πρόκειται για μια παλιά συζήτηση-μονομαχία σε κάποιο μικρό κανάλι της επαρχίας. Η διάρκεια ήταν 4 ολόκληρες ώρες που χωρίζονται σε δύο βίντεο τα οποία βάζω παρακάτω. Οι δύο αντίπαλοι διασταύρωσαν τα ξίφη τους με κύριο θέμα το κατά πόσο η Αγία Γραφή υποστηρίζει την ιεροσύνη και την τέλεση μυστηρίων από ειδική τάξη ανθρώπων, τους γνωστούς μας ιερείς/παπάδες, καθώς οι Πεντηκοστιανοί αρνούνται την αναγκαιότητα της τάξης των ιερέων κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που θεωρούνται αιρετικοί από την Ορθοδοξία.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης οι αντιμαχόμενοι καταπιάστηκαν και με άλλα ενδιαφέροντα θέματα όπως:
- το σκίσιμο του καταπετάσματος
- η γλωσσολαλιά των Πεντηκοστιανών ως υποτιθέμενη εκδήλωση του Αγίου Πνεύματος σε αυτούς
- η ηλικία και η προέλευση της εκκλησίας των Πεντηκοστιανών,
- τα θαύματα όπως το Άγιο Φως και τα ευωδιαστά λείψανα ιερέων/αγίων
- ο αριθμός των Πεντηκοστιανών παγκοσμίως και οι σχέσεις τους με άλλα χριστιανικά δόγματα
- το κατά πόσο η Παναγία είχε κι άλλα παιδιά μετά τον Ιησού όπου έγινε μια ενδιαφέρουσα ανταλλαγή επιχειρημάτων για τις έννοιες μονογενής και πρωτότοκος σε σχέση με το αυθεντικό κείμενο των Εβδομήκοντα.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΟΜΑΧΙΑΣ
Το πρώτο βίντεο έχει διάρκεια 2.30 ώρες ενώ το δεύτερο 1.30.
Ο Σωτηρόπουλος ξεκίνησε πολύ δυνατά παραθέτοντας εδάφια από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη που κατ’ αυτόν υποστηρίζουν ξεκάθαρα την ειδική ιεροσύνη, την ειδική τάξη ιερέων δηλαδή, καθώς «γενική ιεροσύνη» έχουν όλοι οι χριστιανοί. Με την καθαρότητα λόγου, την άριστη γνώση της Βίβλου και τον επιβλητικό τόνο της φωνής του φαινόταν να ελέγχει το ματς στη μεγαλύτερη διάρκεια χωρίς όμως να το'χει και σίγουρο. Ορισμένα τεχνάσματα του αντιπάλου του και 1-2 τηλεφωνήματα του κοινού τον ανησύχησαν προκαλώντας στιγμιαίους αποσυντονισμούς αλλά γρήγορα επανερχόταν δυναμικά. Στα συν της επιχειρηματολογίας του η προσοχή που πρέπει να επιδεικνύεται στα ex silentio επιχειρήματα καθώς δεν αποτελούν πάντα απόδειξη ότι ισχύει ή δεν ισχύει μια θέση (π.χ. η μη ξεκάθαρη αναφορά της φράσης «Αγία Τριάδα» μέσα στις Γραφές)
Ο Ρούσσος από την άλλη κράτησε πιο αμυντική στάση. Κατά μία έννοια ακολούθησε τακτική «Oberyn Martell». Δηλαδή απέφευγε με υπομονή τον καταιγισμό βιβλικών χτυπημάτων του «The Mountain» Σωτηρόπουλου γλιστρώντας σαν το χέλι μέσα σε ποικίλα εδάφια (γι’ αυτό ακριβώς τον κατηγορεί ο Σωτηρόπουλος προς το τέλος της συζήτησης) και όπου έβρισκε την ευκαιρία προχωρούσε σε προσεκτικά μελετημένες αντεπιθέσεις μέσα από διαφορετικά εδάφια (ή και ολόκληρα θέματα) τα οποία όμως αναδείκνυε με χάρη, τόλμη και ειλικρίνεια. Προσπάθησε να κάνει μερικές έξυπνες ντρίμπλες στον αντίπαλό του αναζητώντας αντιφάσεις σε σχέση με την αυθεντική ιερή παράδοση όπως η περίπτωση με τα αυτόματα διαζύγια που υπογράφουν οι ιερείς σήμερα.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης συμμετείχαν και τηλεθεατές όπου έθεταν ερωτήματα. Οι πιο πολλοί αναμενόμενα ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι και αντιπαρατέθηκαν με τον Ρούσσο. Ακούστηκαν μάλιστα και σοβαρές κατηγορίες όπως ότι οι Πεντηκοστιανοί στην Κορινθία προσπαθούν να προσηλυτίσουν ύπουλα στέλνοντας στους κατοίκους διπλούς φακέλους για να κρύβεται το περιεχόμενό τους. Μερικοί δυστυχώς δεν είχαν την απαραίτητη ψυχραιμία και η κατάσταση ξέφυγε κάπως αλλά ο Ρούσσος έμενε πάντα ήρεμος κι αυτό πρέπει να του το αναγνωρίσουμε. Αντίθετα ο Σωτηρόπουλος δεν απέφυγε ορισμένες αγενείς τοποθετήσεις απέναντι στους συνομιλητές του, κάτι που αφαιρεί λίγη από την αίγλη του.
ΠΑΡΑΦΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ CULT ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ
Παρότι το θέμα ήταν πολύ ενδιαφέρον και οι συνομιλητές μορφωμένα άτομα, υπήρξαν και μελανές στιγμές. Αναφέρονται οι κυριότερες:
- Ο αρκουδιάρης παρουσιαστής-συντονιστής της συζήτησης ήταν από μόνος του παραφωνία. Πολύ λίγος για να διευθύνει μια σοβαρή συζήτηση λεπτομερούς θρησκευτικού περιεχομένου ενώ κάποιες φορές επενέβη στη συζήτηση με φτωχά επιχειρήματα εναντίον του Ρούσσου! Το φαντάζεστε; Σαν να βοηθάει τη μια ομάδα ο διαιτητής μέσα στο γήπεδο εν γνώσει του! Σε κάποιο σημείο μάλιστα υπονόησε τον ανθελληνισμό του Ρούσσου επειδή δεν ασπάζεται το κυρίαρχο δόγμα της χώρας! Μιλάμε για αίσχος! Απ’ ό, τι κατάλαβα κιόλας δεν πρέπει να άκουγε και πολύ καλά.
- Η τακτική της εκπομπής να φακελώνει θρησκευτικά τους τηλεθεατές! Ναι καλά διαβάζετε! Όποιος τηλεφωνούσε έπρεπε να αναφέρει εκτός από το ονοματεπώνυμο...και το θρήσκευμά του! Αν είναι Ορθόδοξος ή Πεντηκοστιανός! Πιστοποιητικό θρησκευτικών φρονημάτων κύριοι, όχι αστεία!
- Η απρεπής συμπεριφορά του Σωτηρόπουλου απέναντι στον Ρούσσο αλλά και σε ορισμένους τηλεθεατές. Δυστυχώς παρά τα μεγάλα αποθέματα χριστιανικής μόρφωσης, ο Σωτηρόπουλος σποραδικά κατέφυγε σε ανήθικες πράξεις και τακτικές. Π.χ. στο 1.30 του πρώτου βίντεο επειδή είχε αμφιβολίες ότι ο τηλεθεατής που τηλεφωνεί είναι ορθόδοξος του ζήταγε επίμονα το επώνυμό του, το τηλέφωνό του και τη διεύθυνσή του! Λες και αν του τα έδινε θα έστελνε την ιερά εξέταση να τον ελέγξει! Πολλές φορές διέκοπτε τον Ρούσσο με έντονο ύφος. Σε άλλο σημείο κουνάει επιβλητικά το δάχτυλο στον Ρούσσο με αποτέλεσμα ο Ρούσσος να του λέει ότι δεν είναι δικαστής για να του κουνάει το δάχτυλο και να ζητά την επαναφορά της τάξης από τον αρκουδιάρη συντονιστή. Επίσης στο τέλος της εκπομπής ο Σωτηρόπουλος αρνήθηκε να δώσει το χέρι του στον Ρούσσο με το πρόσχημα ότι είναι αιρετικός. Εκείνη τη στιγμή μάλιστα του έπεσε το ρολόι από το χέρι του Ρούσσου. Τέλος ο Σωτηρόπουλος προσπάθησε μερικές φορές να αποσπάσει από τον συντονιστή τη σύμφωνη γνώμη του για τις θέσεις του παραβιάζοντας την ουδετερότητα που επιβάλλουν οι συνθήκες.
ΕΤΥΜΗΓΟΡΙΑ
Ποιος νίκησε τελικά στην ιστορική αυτή μονομαχία; Παρότι η μάχη ήταν σκληρή και οι δύο μονομάχοι ανά διαστήματα κέρδιζαν τις εντυπώσεις με τις βιβλικές εξάρσεις τους, έχω την αίσθηση ότι ο Σωτηρόπουλος επικράτησε στα σημεία. Δύσκολα μεν αλλά τα κατάφερε και αυτή τη φορά. Ο Ρούσσος είχε σίγουρα αξιοπρεπέστατη και παραγωγική παρουσία αλλά κάνοντας τη σούμα, μου άφησε την εντύπωση ότι δεν έδωσε παντού ισχυρές απαντήσεις. Σα να έκανε damage control από ένα σημείο και μετά, χωρίς να μπορεί να ανακτήσει τα ηνία του διαλόγου μέχρι το τέλος.
Ωστόσο, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας κάποιους παράγοντες που δικαιολογούν την άνιση εικόνα που άφησε ο Ρούσσος. Κατ’ αρχήν δέχτηκε μεγαλύτερη ψυχολογική πίεση από το αγριεμένο κοινό αλλά και από τον ίδιο το συντονιστή. Σε κάποια φάση μάλιστα στο δεύτερο βίντεο μπούκαρε στο στούντιο ορθόδοξος τηλεθεατής για να θέσει ερώτημα στον Ρούσσο παραβιάζοντας τους όρους που είχαν συμφωνηθεί. Επίσης η ισοπεδωτική συμπεριφορά του Σωτηρόπουλου δεν συγκρατήθηκε από τον συντονιστή όπως θα έπρεπε ενώ του δόθηκε και περισσότερος χρόνος να αναλύσει τις θέσεις του. Με άλλα λόγια ο Ρούσσος βρέθηκε να συζητά σε αφιλόξενο περιβάλλον παρότι στο τέλος τυπικά ευχαρίστησε τον συντονιστή για τη φιλοξενία. Μια «παράγκα» υπέρ του Σωτηρόπουλου υπήρξε, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι ο σπουδαίος θεολόγος δεν θα επικρατούσε και χωρίς αυτήν.
Απολαύστε τη συζήτηση και βγάλτε τα συμπεράσματά σας. Είναι πολύ διασκεδαστική και πραγματικά αξίζει τον κόπο.
Δεν νομίζω ότι ήρθη ποτέ ο αφορισμός.