Η άγνωστη εξάπλωση του Ισλάμ στην Ινδονησία
Δημοσιεύτηκε: 21 Μάιος 2020, 07:07
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα της μεσαιωνικής και νεότερης ιστορίας είναι ο εξισλαμισμός της Ινδονησίας. Η Ινδονησία σήμερα έχει τον μεγαλύτερο αριθμό μουσουλμάνων παγκοσμίως. Το ποσοστό όσων ασπάζονται το Ισλάμ στη χώρα είναι 87,2%. Σε απόλυτους αριθμούς η Ινδονησία είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό μουσουλμάνων παγκοσμίως με περίπου 225 εκατομμύρια ανθρώπους να δηλώνουν ότι ασπάζονται το Ισλάμ.
Πώς όμως εξαπλώθηκε η συγκεκριμένη θρησκεία στο Ινδονησιακό αρχιπέλαγος; Σε αντίθεση με την εξάπλωση του Ισλάμ στη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική όπου οι διαδικασίες είναι λίγο πολύ γνωστές (στρατιωτικές κατακτήσεις και ίδρυση χαλιφάτων) και οι πηγές πολλές, στην Ινδονησία οι διαδικασίες εξάπλωσης είναι πιο σύνθετες και οι πηγές εξαιρετικά αποσπασματικές. Μερικές πηγές μάλιστα είναι περίπου μυθιστορηματικές μιλώντας για προσηλυτισμούς από «αγίους» που έφεραν τους ντόπιους τη νέα θρησκεία κλπ. Συνεπώς υπάρχει ένα μεγάλο κενό στις γνώσεις μας και οι ερευνητές προσπαθούν να ανασυνθέσουν τη γενική εικόνα από τις ελάχιστες, αμφιλεγόμενες πηγές. Στη συνέχεια παραθέτω τα κύρια γεγονότα και τις διαδικασίες εξάπλωσης του Ισλάμ στην Ινδονησία όπως έχουν ανασυντεθεί.
- Ενώ στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική οι διαδικασίες εξάπλωσης του Ισλάμ ήταν πιο απότομες και βίαιες λόγω των αραβικών κατακτήσεων, στην Ινδονησία η αρχική τουλάχιστον εξάπλωση ήταν πιο ειρηνική και βαθμιαία. Αρχικά το Ισλάμ έφτασε στα δυτικά της Σουμάτρας από μουσουλμάνους εμπόρους του 8ου αιώνα μ.Χ. οι οποίοι ενδιαφέρονταν για τα μπαχαρικά και τα τροπικά προϊόντα της Ινδονησίας. Όμως από τον 12ο και 13ο αιώνα ξεκινά η διάδοση της νέας πίστης.
- Οι μουσουλμάνοι έμποροι που έρχονταν από την Αραβική χερσόνησο και την Ινδία, ταυτόχρονα με τις δοσοληψίες προπαγάνδιζαν τη νέα πίστη στον ντόπιο πληθυσμό. Μαζί με τους εμπόρους έρχονταν και μουσουλμάνοι ιερείς παριστάνοντας τους εμπόρους και μιλούσαν στους Ινδονήσιους για τη νέα πίστη. Συχνά μάθαιναν τη γλώσσα των ντόπιων και κήρυτταν το Ισλάμ σε αυτή, πράγμα που διευκόλυνε τη μετάδοσή της νέας θρησκείας. Πολύ δραστήρια ήταν τα τάγματα των Σούφι που συνέδραμαν αποφασιστικά στη διάδοση του Ισλάμ.
- Οι μουσουλμάνοι ιεραπόστολοι προσέγγιζαν πρώτα τους ηγεμόνες και τις τοπικές ελίτ. Με τον προσηλυτισμό του κάθε ντόπιου ηγεμόνα και του κύκλου του ήταν πιο εύκολη η μετάδοση της θρησκείας στον υπόλοιπο πληθυσμό. Δηλαδή ο εξισλαμισμός γινόταν κυρίως με μια διαδικασία από πάνω προς τα κάτω, από τους ηγέτες προς τον λαό. Συχνό φαινόμενο ήταν επίσης οι πλούσιοι μουσουλμάνοι έμποροι να παντρεύονται γυναίκες των ντόπιων ελίτ διεισδύοντας έτσι περισσότερο στις κυρίαρχες τάξεις.
- Το Ισλάμ είχε μεγαλύτερη δυναμική διάδοσης από τις θρησκείες που συνάντησε στην Ινδονησία, δηλαδή τον Ινδουισμό και το Βουδισμό. Οι ντόπιοι ινδουιστές και βουδιστές κατά κανόνα δεν ενδιαφέρονταν να προσηλυτίσουν πληθυσμούς αλλά αρκούνταν στην άσκηση των λατρευτικών τους καθηκόντων. Αντίθετα οι μουσουλμάνοι από την φύση της θρησκείας τους ενθαρρύνονται να προσηλυτίσουν νέα άτομα. Όταν μια θρησκεία παρακινεί τους πιστούς της να την διαδώσουν σε άλλους, μακροχρόνια έχει πλεονέκτημα συγκριτικά με τις πιο παθητικές θρησκείες. Η παρότρυνση για προσηλυτισμό ήταν ένας από τους λόγους π.χ. που ο χριστιανισμός κέρδιζε ολοένα και περισσότερο έδαφος απέναντι στον παλιό παγανισμό του οποίου οι πιστοί δεν ενδιαφέρονταν να τον μεταδώσουν. Ομοίως και το Ισλάμ κέρδιζε έδαφος στην Ινδονησία χάρη στον ιεραποστολικό ζήλο των πιστών του.
- Τα πρώτα ισλαμικά κρατίδια που ιδρύθηκαν στην Ινδονησία όπως το Σουλτανάτο του πορθμού Malacca κέρδισαν την στήριξη του πανίσχυρου τότε Κινέζικου στόλου της δυναστείας των Μινγκ. Μάλιστα ο μουσουλμάνος ηγέτης του Malacca επισκέφθηκε τον Κινέζο αυτοκράτορα για να του εκφράσει την υποταγή του. Οι Κινέζοι προστάτευσαν το Ισλάμ στην περιοχή έχοντας ως σκοπό να ενισχύσουν την εμπορική δραστηριότητα του στόλου τους απέναντι στους ανταγωνιστές τους, την Ινδο-Βουδιστική Αυτοκρατορία Majapahit που δέσποζε ως θαλασσοκράτειρα μέχρι τότε στη νοτιοανατολική Ασία. Κάποιοι Κινέζοι μάλιστα ασπάστηκαν το Ισλάμ όπως ο ισχυρός ναύαρχος Zheng He. Επίσης ιδρύθηκαν κινέζικες κοινότητες στην Ιάβα που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ εκτοπίζοντας περαιτέρω την επιρροή του ινδο-βουδιστικού παράγοντα.
- Τον 15ο αιώνα παρατηρείται μια επιτάχυνση της εξάπλωσης του Ισλάμ στην Ινδονησία. Εκείνη την περίοδο καταρρέει η πάλαι ποτέ ισχυρή Ινδο-Βουδιστική αυτοκρατορία Majapahit. Η αυτοκρατορία μαστιζόταν από εμφύλιους που την κατέστησαν ευάλωτη στην επέκταση των ισλαμικών σουλτανάτων. Στα τέλη του 15ου αιώνα και στις αρχές του 16ου η συρρικνωμένη αυτοκρατορία διαλύθηκε εντελώς ύστερα από πολεμικές συγκρούσεις με το μουσουλμανικό σουλτανάτο Demak. Οι μουσουλμάνοι επικράτησαν οριστικά στην περιοχή και οι επιζώντες Ινδουιστές κατέφυγαν στα βουνά της Ιάβας και στο κοντινό νησί Μπαλί.
- Με το πέρασμα του χρόνου και λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές στην ευρύτερη περιοχή, η προσχώρηση στο Ισλάμ γινόταν όλο και πιο ελκυστική επιλογή για τους ντόπιους καθώς παρείχε μεγαλύτερη ασφάλεια και περισσότερα κοινωνικά πλεονεκτήματα στους προσήλυτους σε σχέση με τις άλλες θρησκείες.
- Τελικά παρά την τελική επικράτηση του Ισλάμ, φαίνεται ότι κάποιες προϊσλαμικές θρησκευτικές παραδόσεις επιβίωσαν και ενσωματώθηκαν στον αναδυόμενο πολιτισμό της περιοχής. Εντύπωση προκαλούν πολλά τζαμιά της Ινδονησίας. Η αρχιτεκτονική τους διατηρεί μοτίβα της ντόπιας παράδοσης όπως οι βαθμιδωτές σκεπές χωρίς τον τρούλο και τον μιναρέ της τυπικής ισλαμικής αρχιτεκτονικής. Τα τελευταία άρχισαν να διεισδύουν από τον 19ο αιώνα στην αρχιτεκτονική των ινδονησιακών τζαμιών χωρίς ωστόσο να υποσκελίσουν την παραδοσιακή ινδονησιακή αρχιτεκτονική.
Εδώ ένα κατατοπιστικό βίντεο στο οποίο βασίστηκα για τα περισσότερα.
Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ:
https://en.wikipedia.org/wiki/Spread_of ... _Indonesia
https://en.wikipedia.org/wiki/Majapahit#Decline
https://en.wikipedia.org/wiki/Indonesian_mosques
Πώς όμως εξαπλώθηκε η συγκεκριμένη θρησκεία στο Ινδονησιακό αρχιπέλαγος; Σε αντίθεση με την εξάπλωση του Ισλάμ στη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική όπου οι διαδικασίες είναι λίγο πολύ γνωστές (στρατιωτικές κατακτήσεις και ίδρυση χαλιφάτων) και οι πηγές πολλές, στην Ινδονησία οι διαδικασίες εξάπλωσης είναι πιο σύνθετες και οι πηγές εξαιρετικά αποσπασματικές. Μερικές πηγές μάλιστα είναι περίπου μυθιστορηματικές μιλώντας για προσηλυτισμούς από «αγίους» που έφεραν τους ντόπιους τη νέα θρησκεία κλπ. Συνεπώς υπάρχει ένα μεγάλο κενό στις γνώσεις μας και οι ερευνητές προσπαθούν να ανασυνθέσουν τη γενική εικόνα από τις ελάχιστες, αμφιλεγόμενες πηγές. Στη συνέχεια παραθέτω τα κύρια γεγονότα και τις διαδικασίες εξάπλωσης του Ισλάμ στην Ινδονησία όπως έχουν ανασυντεθεί.
- Ενώ στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική οι διαδικασίες εξάπλωσης του Ισλάμ ήταν πιο απότομες και βίαιες λόγω των αραβικών κατακτήσεων, στην Ινδονησία η αρχική τουλάχιστον εξάπλωση ήταν πιο ειρηνική και βαθμιαία. Αρχικά το Ισλάμ έφτασε στα δυτικά της Σουμάτρας από μουσουλμάνους εμπόρους του 8ου αιώνα μ.Χ. οι οποίοι ενδιαφέρονταν για τα μπαχαρικά και τα τροπικά προϊόντα της Ινδονησίας. Όμως από τον 12ο και 13ο αιώνα ξεκινά η διάδοση της νέας πίστης.
- Οι μουσουλμάνοι έμποροι που έρχονταν από την Αραβική χερσόνησο και την Ινδία, ταυτόχρονα με τις δοσοληψίες προπαγάνδιζαν τη νέα πίστη στον ντόπιο πληθυσμό. Μαζί με τους εμπόρους έρχονταν και μουσουλμάνοι ιερείς παριστάνοντας τους εμπόρους και μιλούσαν στους Ινδονήσιους για τη νέα πίστη. Συχνά μάθαιναν τη γλώσσα των ντόπιων και κήρυτταν το Ισλάμ σε αυτή, πράγμα που διευκόλυνε τη μετάδοσή της νέας θρησκείας. Πολύ δραστήρια ήταν τα τάγματα των Σούφι που συνέδραμαν αποφασιστικά στη διάδοση του Ισλάμ.
- Οι μουσουλμάνοι ιεραπόστολοι προσέγγιζαν πρώτα τους ηγεμόνες και τις τοπικές ελίτ. Με τον προσηλυτισμό του κάθε ντόπιου ηγεμόνα και του κύκλου του ήταν πιο εύκολη η μετάδοση της θρησκείας στον υπόλοιπο πληθυσμό. Δηλαδή ο εξισλαμισμός γινόταν κυρίως με μια διαδικασία από πάνω προς τα κάτω, από τους ηγέτες προς τον λαό. Συχνό φαινόμενο ήταν επίσης οι πλούσιοι μουσουλμάνοι έμποροι να παντρεύονται γυναίκες των ντόπιων ελίτ διεισδύοντας έτσι περισσότερο στις κυρίαρχες τάξεις.
- Το Ισλάμ είχε μεγαλύτερη δυναμική διάδοσης από τις θρησκείες που συνάντησε στην Ινδονησία, δηλαδή τον Ινδουισμό και το Βουδισμό. Οι ντόπιοι ινδουιστές και βουδιστές κατά κανόνα δεν ενδιαφέρονταν να προσηλυτίσουν πληθυσμούς αλλά αρκούνταν στην άσκηση των λατρευτικών τους καθηκόντων. Αντίθετα οι μουσουλμάνοι από την φύση της θρησκείας τους ενθαρρύνονται να προσηλυτίσουν νέα άτομα. Όταν μια θρησκεία παρακινεί τους πιστούς της να την διαδώσουν σε άλλους, μακροχρόνια έχει πλεονέκτημα συγκριτικά με τις πιο παθητικές θρησκείες. Η παρότρυνση για προσηλυτισμό ήταν ένας από τους λόγους π.χ. που ο χριστιανισμός κέρδιζε ολοένα και περισσότερο έδαφος απέναντι στον παλιό παγανισμό του οποίου οι πιστοί δεν ενδιαφέρονταν να τον μεταδώσουν. Ομοίως και το Ισλάμ κέρδιζε έδαφος στην Ινδονησία χάρη στον ιεραποστολικό ζήλο των πιστών του.
- Τα πρώτα ισλαμικά κρατίδια που ιδρύθηκαν στην Ινδονησία όπως το Σουλτανάτο του πορθμού Malacca κέρδισαν την στήριξη του πανίσχυρου τότε Κινέζικου στόλου της δυναστείας των Μινγκ. Μάλιστα ο μουσουλμάνος ηγέτης του Malacca επισκέφθηκε τον Κινέζο αυτοκράτορα για να του εκφράσει την υποταγή του. Οι Κινέζοι προστάτευσαν το Ισλάμ στην περιοχή έχοντας ως σκοπό να ενισχύσουν την εμπορική δραστηριότητα του στόλου τους απέναντι στους ανταγωνιστές τους, την Ινδο-Βουδιστική Αυτοκρατορία Majapahit που δέσποζε ως θαλασσοκράτειρα μέχρι τότε στη νοτιοανατολική Ασία. Κάποιοι Κινέζοι μάλιστα ασπάστηκαν το Ισλάμ όπως ο ισχυρός ναύαρχος Zheng He. Επίσης ιδρύθηκαν κινέζικες κοινότητες στην Ιάβα που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ εκτοπίζοντας περαιτέρω την επιρροή του ινδο-βουδιστικού παράγοντα.
- Τον 15ο αιώνα παρατηρείται μια επιτάχυνση της εξάπλωσης του Ισλάμ στην Ινδονησία. Εκείνη την περίοδο καταρρέει η πάλαι ποτέ ισχυρή Ινδο-Βουδιστική αυτοκρατορία Majapahit. Η αυτοκρατορία μαστιζόταν από εμφύλιους που την κατέστησαν ευάλωτη στην επέκταση των ισλαμικών σουλτανάτων. Στα τέλη του 15ου αιώνα και στις αρχές του 16ου η συρρικνωμένη αυτοκρατορία διαλύθηκε εντελώς ύστερα από πολεμικές συγκρούσεις με το μουσουλμανικό σουλτανάτο Demak. Οι μουσουλμάνοι επικράτησαν οριστικά στην περιοχή και οι επιζώντες Ινδουιστές κατέφυγαν στα βουνά της Ιάβας και στο κοντινό νησί Μπαλί.
- Με το πέρασμα του χρόνου και λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές στην ευρύτερη περιοχή, η προσχώρηση στο Ισλάμ γινόταν όλο και πιο ελκυστική επιλογή για τους ντόπιους καθώς παρείχε μεγαλύτερη ασφάλεια και περισσότερα κοινωνικά πλεονεκτήματα στους προσήλυτους σε σχέση με τις άλλες θρησκείες.
- Τελικά παρά την τελική επικράτηση του Ισλάμ, φαίνεται ότι κάποιες προϊσλαμικές θρησκευτικές παραδόσεις επιβίωσαν και ενσωματώθηκαν στον αναδυόμενο πολιτισμό της περιοχής. Εντύπωση προκαλούν πολλά τζαμιά της Ινδονησίας. Η αρχιτεκτονική τους διατηρεί μοτίβα της ντόπιας παράδοσης όπως οι βαθμιδωτές σκεπές χωρίς τον τρούλο και τον μιναρέ της τυπικής ισλαμικής αρχιτεκτονικής. Τα τελευταία άρχισαν να διεισδύουν από τον 19ο αιώνα στην αρχιτεκτονική των ινδονησιακών τζαμιών χωρίς ωστόσο να υποσκελίσουν την παραδοσιακή ινδονησιακή αρχιτεκτονική.
Εδώ ένα κατατοπιστικό βίντεο στο οποίο βασίστηκα για τα περισσότερα.
Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ:
https://en.wikipedia.org/wiki/Spread_of ... _Indonesia
https://en.wikipedia.org/wiki/Majapahit#Decline
https://en.wikipedia.org/wiki/Indonesian_mosques
