Γαρασδοειδής εσθλαβωμένη όψη

[Giorgos 574]

Γράφοντας ο Πορφυρογέννητος για κάποιο αξιωματούχο Νικήτα από το Μόρια, που πάντρεψε την κόρη του Σοφία με το Χριστόφορο, το γιο του βασιλιά Ρωμανού, θυμάται το γραμματικό Ευφήμιο που σατίριζε τραγουδιστά τη «γαρασδοειδή εσθλαβωμένη όψη» του Νικήτα, που κόμπαζε στο παλάτι για την ευγενική πελοποννησιακή καταγωγή του. Ο λόγος της κοροϊδίας ήταν, ότι τότε θεωρούσαν στη βασιλική αυλή πως η Πελοπόννησος έβγαζε μάλλον ανθρώπους από κακή γενιά (δυσγενείς). Το «σλαβόμουτρο» ο Νικήτας, αυτή η σημαντική λεπτομέρεια της ιστορίας, δεν μπορούσε να θεωρείται ευγενής και να περηφανεύεται για την αρχαιοελληνική καταγωγή του, καθώς το 10ο αιώνα, η Πελοπόννησος και η Ελλάδα ήταν βάρβαρες χώρες, για τους κωνσταντινουπολίτες άρχοντες.

Ο γερμανός ιστορικός Ferdinand Gregorovius, στον πρώτο τόμο του έργο του για τη μεσαιωνική ιστορία των Αθηνών. Σχολιάζοντας τα προαναφερόμενα από το βυζαντινό αυτοκράτορα γράφει: «Η άποψη των βυζαντινών εθνογράφων ήταν, ότι τα κενά που δημιουργήθηκαν στο πληθυσμό της ελληνικής στεριάς από εκείνη τη φοβερή επιδημία αναπληρώθηκαν από έναν ιδιαίτερα μαζικό εποικισμό Σλάβων». Προσθέτει επίσης πως εκείνα τα χρόνια «σε μια έκθεση που συνέταξε μια μοναχή για το ταξίδι του (επισκόπου) Wilibald ανάμεσα στο 722 και 725, χαρακτηρίζεται η ακτή της Αργολίδας, όπου βρίσκεται η Μονεμβασία ως tera slavinica». Παραπέμπει, όπως ο Gibbon, στο σχόλιο της επιτομής του Στράβωνα «νυν πάσαν Ήπειρον και Ελλάδα και Πελοπόννησον και Μακεδονίαν Σκύθαι Σλάβοι νέμονται» και καταλήγει λέγοντας πως «ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος διηγείται για έναν επιφανή άνδρα, το Νικήτα Ρενδάκιο από την Πελοπόννησο, ο οποίος συμπεθέρεψε με τον οίκο του αυτοκράτορα Ρωμανού Λεκαπηνού και που ήταν περήφανος για την ελληνική καταγωγή του, ότι η σλάβικη φυσιογνωμία του προκάλεσε τους σαρκασμούς του βυζαντινού γραμματικού Ευφήμιου»

Ένας γερμανός ιστορικός, ο Gustav Friedrich Hertzberg, γράφει για εκείνους τους βυζαντινούς άρχοντες που «προυκάλουν ενίοτε το σκώμμα και αυτών των εν Κωνσταντινουπόλει επί τη αξιώσει αυτών ως καταγομένων υπό των αρχαίων Ελλήνων». Και στέκεται με τη σειρά του στην περίπτωση του Νικήτα. Ο νεαρός δεσπότης Χριστόφορος, γιος του αυτοκράτορα Ρωμανού του Λεκαπηνού (του πεθερού και συμβασιλέα του αυτοκράτορα Πορφυρογέννητου), το 923 παντρεύτηκε τη Σοφία, την κόρη του πατρικίου Νικήτα του Πελοποννήσιου. Ο Νικήτας ήταν τόσο περήφανος για την «ψευδοελληνική καταγωγή» του ώστε έκανε το γραμματικό Ευφήμιο να τον χλευάσει τραγουδιστά, με το σκωπτικό στίχο για τη «σλαβική όψη». Το «verschmitztes Slavengesicht» του Hertzberg για το «γαρασδοειδής όψις εσθλαβωμένη», ο μεταφραστής Παύλος Καρολίδης το αποδίδει σωστά με το καθαρευουσιάνικο «η επίτριπτος αυτού Σλαυική όψις». Αυτό το αρχαιοελληνικό «επίτριπτος», ο Γιάνναρης το ερμηνεύει στο λεξικό του με το κατανοητό «τετραπέρατος, παμπόνηρος, κατεργάρης», μεταφορικά [σελ. 847 του Μικρού Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσης].

Η ταύτιση του «γαρασδοειδή» με το «γαϊδουρινή» είναι άσχετη. Ο E. Sophocles που προτείνει αμήχανα το «ονώδης» βάζει δίπλα του σωστά και ένα ερωτηματικό (?) [Greek lexicon of the Roman and Byzantine periods, 1900, σελ. 325]. Ο κορυφαίος γλωσσολόγος Gustav Mayer, αποδίδει το στιχάκι στα γερμανικά ως «mit schlauem Gesicht” (με πονηρό πρόσωπο) [Neugriechische Studien ΙΙ, 1894, σελ. 20]. Ο γερμανός σλαβολόγος του μεσοπολέμου Max Vasmer μεταφράζει το «γαρασδοειδής όψις εσθλαβωμένη» σαν «verschmitzt aussehendes Slavengesicht» ή κάποιος που έχει τετραπέρατο σλάβικο πρόσωπο ή σλάβικη πανούργα φάτσα.

Ο σλαβολόγος Φαίδων Μαλιγκούδης, σημειώνει πως παραλλαγές του σλαβικού επιθέτου gorazdu (πονηρός), υπάρχουν σήμερα στις ανατολικές και δυτικές σλάβικες γλώσσες, όχι όμως στις νότιες. Για το Νικήτα Ρεντάκιο, υπογραμίζει επιπλέον πως το επώνυμό του είναι σλαβικό και προέρχεται από το rediti, που σημαίνει βάζω σε σειρά, σε τάξη, κυβερνώ. Άρα «ρεντάκης» είναι ο «κυβερνήτης» [σελ. 84, 123].

Το επώνυμο Ρεντάκης σώζεται σήμερα στα χωριά Πενταπλάτανος και Μελίσσι στην περιοχή Γιαννιτσών. Ανθρώπινη και κατανοητή είναι για μας, η συμπεριφορά του σλαβικής καταγωγής άρχοντα Νικήτα Ρεντάκη, που θεωρούσε εαυτόν απόγονο των αρχαίων Ελλήνων και καμάρωνε γι’ αυτό. Η διαφορά του χτες και του σήμερα είναι, πως μια τέτοια στάση υπήρξε κατά το μεσαίωνα αφορμή για να σπάσουν πλάκα (ή να κάνουν καζούρα, επί το ρωμαιϊκότερο), ενώ στις μέρες τον κάθε Νικήτα τον παίρνουν στα σοβαρά και τον τιμούν για την «ευγενική» καταγωγή του.

http://www.lithoksou.net/p/esthlabothi- ... omeni-2010

[Ζαποτέκος]

Αχχχχ, λείπει και ο Καρυτινός !

[dna replication]

Η ταύτιση του «γαρασδοειδή» με το «γαϊδουρινή» είναι άσχετη. Ο E. Sophocles που προτείνει αμήχανα το «ονώδης» βάζει δίπλα του σωστά και ένα ερωτηματικό (?) [Greek lexicon of the Roman and Byzantine periods, 1900, σελ. 325]. Ο κορυφαίος γλωσσολόγος Gustav Mayer, αποδίδει το στιχάκι στα γερμανικά ως «mit schlauem Gesicht” (με πονηρό πρόσωπο) [Neugriechische Studien ΙΙ, 1894, σελ. 20]. Ο γερμανός σλαβολόγος του μεσοπολέμου Max Vasmer μεταφράζει το «γαρασδοειδής όψις εσθλαβωμένη» σαν «verschmitzt aussehendes Slavengesicht» ή κάποιος που έχει τετραπέρατο σλάβικο πρόσωπο ή σλάβικη πανούργα φάτσα.

Ο σλαβολόγος Φαίδων Μαλιγκούδης, σημειώνει πως παραλλαγές του σλαβικού επιθέτου gorazdu (πονηρός), υπάρχουν σήμερα στις ανατολικές και δυτικές σλάβικες γλώσσες, όχι όμως στις νότιες [Σλάβοι στη μεσαιωνική Ελλάδα, 1988, σελ. 64].

gorazdus βουνίσιος, ικανός
Γκόραν
Γκούρας στα αλβανικά

https://www.name-doctor.com/name-gorazd ... 57608.html

[bolek]

γιωργο μας τα εχεις ξαναγραψει ολα αυτα. ξεχασες σε ποιο νημα και ποτε το εκανες..

[Hector Buas]

Αχχχχ, λείπει και ο Καρυτινός !

Σου έλειψε?

[Ζαποτέκος]

Αχχχχ, λείπει και ο Καρυτινός !

Σου έλειψε?

Ο Καρ είχε αναδείξει τον Νικήτα.

[Hector Buas]

Αχχχχ, λείπει και ο Καρυτινός !

Σου έλειψε?

Ο Καρ είχε αναδείξει τον Νικήτα.

Λάθος. Αλλά σε κάθε περίπτωση στην συζήτηση που έχετε με τον Pertinax ο Νικήτας είναι το σοβαρότερο επιχείρημα που έχεις για την θέση που υποστηρίζεις...

[Ζαποτέκος]

Σου έλειψε?

Ο Καρ είχε αναδείξει τον Νικήτα.

Λάθος. Αλλά σε κάθε περίπτωση στην συζήτηση που έχετε με τον Pertinax ο Νικήτας είναι το σοβαρότερο επιχείρημα που έχεις για την θέση που υποστηρίζεις...

Δεν τον είχε αναδείξει ο Καρ ;
Ξέρεις τι λένε για το Νικήτα ; Πως δεν είχε ελληνική συνείδηση, αλλά τοπική ελλαδική .

[Hector Buas]

Ο Καρ είχε αναδείξει τον Νικήτα.

Λάθος. Αλλά σε κάθε περίπτωση στην συζήτηση που έχετε με τον Pertinax ο Νικήτας είναι το σοβαρότερο επιχείρημα που έχεις για την θέση που υποστηρίζεις...

Δεν τον είχε αναδείξει ο Καρ ;
Ξέρεις τι λένε για το Νικήτα ; Πως δεν είχε ελληνική συνείδηση, αλλά τοπική ελλαδική .

Ο Νικήτας ήταν ο πιο Έλληνας από τους Έλληνες τον 10 αιώνα. Όχι Ρωμιός, Έλληνας. Αλλά αυτό θέλει ανάλυση.

[Σταθαρας]

Έχει ενδιαφέρον όμως, πως ήταν η σλαβική όψη τοτε
Τι εννοούσαν.

[Giorgos 574]

Έχει ενδιαφέρον όμως, πως ήταν η σλαβική όψη τοτε
Τι εννοούσαν.

Κάτι τέτοιο

[Ζαποτέκος]

Ηλίας Αναγνωστάκης

Όμως κυρίαρχη πληθυσμιακή ετερότητα τόσο στην κοίλη Λακεδαίμονα όσο πιθανότατα και στην πόλη αποτελούσαν οι Σλάβοι και σλαβογενείς, πολλοί από τους οποίους θα σταδιοδρομήσουν στην πρωτεύουσα και σε άλλες πόλεις της αυτοκρατορίας. Η αυξανόμενη δύναμή τους καταφαίνεται και από τις επανειλημμένες επαναστάσεις τους στην περιοχή με δραματικότερη αυτήν στα χρόνια του Ρωμανού Λακαπηνού. Ο φόβος για μια συμμαχία των σλαβικών φύλων της Λακωνικής (Εζεριτών και Μηλιγγών) με τους επιδραμόντες Βουλγάρους προκάλεσε δικαίως ή αδίκως πλείστες όσες ποινές σε πολλούς Πελοποννήσιους που κατηγορήθηκαν για συμμετοχή στην αποστασία, για έγκλημα καθοσιώσεως, δηλαδή εσχάτης προδοσίας. Σε αυτούς που κατηγορήθηκαν συγκαταλέγονται ο Πατρινός Αρέθας (τη σχέση του οποίου με το Χρονικόν τῆς Μονεμβασίας ήδη παρουσιάσαμε) και ο Ρεντάκιος Ελλαδικός, από τους Ρεντάκιους της Λακεδαίμονας. Αν και οι πηγές δεν αναφέρουν τον τόπο καταγωγής και δράσης του Ρεντάκιου του Ελλαδικού, η πελοποννησιακή και δή λακωνική, σλαβική ή σλαβογενής καταγωγή του πρέπει να θεωρηθεί μάλλον βεβαία, καθώς αναφέρονται Ρεντάκιοι και στη Λακωνική, ο ίδιος δε υπήρξε συγγενής του πασίγνωστου σλαβογενή και Λάκωνα Νικήτα μαγίστρου, με τον οποίο οι Κωνσταντινουπολίτες είχαν ανοικτούς λογαριασμούς. Εξάλλου, ο χώρος δράσης του υποβάλλει τη νότια Ελλάδα. Ο Ρεντάκιος Ελλαδικός παρουσιάζεται πατραλοίας και απαίδευτος, να προκαλεί αταξίες και λεηλασίες και για περιουσιακούς λόγους να καταδιώκει τον πατέρα του. Ο πατέρας του κυνηγημένος για να σωθεί κατέφυγε σε σκάφος, το οποίο συνέλαβαν ο Άραβες της Κρήτης. Τέλος, ο Ρεντάκιος, ακόμη και όταν είχε καταφύγει ζητώντας άσυλο στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, κατηγορήθηκε για πλαστές επιστολές προς τους Βουλγάρους και ότι ήλθε σε κρυφές συνεννοήσεις μαζί τους, δηλαδή αυτό ακριβώς που αναφέρεται για τους Σλάβους της Λακωνικής στα ίδια χρόνια. Πρόκειται, συνεπώς, για μια απόλυτα αρνητική εικόνα κατοίκου της μεσοβυζαντινής Πελοποννήσου, η οποία πιθανότατα αποτυπώνει την αποστασία και τις συνεννοήσεις των Σλάβων της Λακωνικής με τους Βουλγάρους ή ενδέχεται να αποτελεί κατασκευή για τον Ρεντάκιο με στόχο να αμαυρωθεί ο συγγενής του και συμπέθερος του αυτοκράτορα Ρωμανού, Νικήτας Μάγιστρος. Η περίπτωση του συμπεθέρου του αυτοκράτορα Ρωμανού Λακαπηνού, Νικήτα Μαγίστρου, και συγγενή του Ρεντάκιου Ελλαδικού είναι εμβληματική για το υπό διερεύνηση θέμα. Ο σλαβογενής Νικήτας, που είχε συμπεθεριάσει με τον αυτοκράτορα Ρωμανό και είχε παντρέψει την εγγονή τους Μαρία με τον τσάρο των Βουλγάρων Πέτρο, αναζητεί καταγωγική ευγένεια στη μυθολογία. Ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του Σπαρτιάτη εκ πατρός και Αθηναίο εκ μητρός

ἡμεῖς Σπαρτιᾶται μὲν πρὸς πατρός, Ἀθηναῖοι δὲ πρὸς μητρὸς γεγονότες

Για μια πολύ λακωνική επιστολή του δικαιολογείται, χρησιμοποιώντας έναν κοινό τόπο αλλά που στην προκείμενη περίπτωση δηλώνει και την καταγωγή του γράφοντος, ότι είναι τόσο σύντομη

ἐπεὶ καὶ Λάκων ὁ γεγραφώς.

Εξόριστος σε περιοχή της Τροίας σε επιστολή του θα αναφερθεί με οίηση στην ελλαδική του προέλευση και θα επιστρατεύσει όλη τη μυθολογία για να υμνήσει την πατρίδα του που όπως χαρακτηριστικά αναφέρει όχι μόνον δεν παρήκμασε αλλά πάντα φέρει τα κάλλιστα:

Οὔκουν ἐμοὶ νῦν δοκεῖ παρακμάσαι τὸ πόλισμα οὐδ ὡς γεγηρακυῖαν τὴν πατρίδα μὴ φέρειν τὰ κάλλιστα.

Θεωρεί τον εαυτό του και τους συμπατριώτες τους άξια τέκνα μιας χώρας που γέννησε τον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο.

Ως αντίδραση στη νεόπλουτη Λακεδαιμόνια οίηση που προκαλούσε τους Βυζάντιους γράφτηκε το θρυλούμενο ιαμβείο που, όπως μας λέει το Περὶ θεμάτων στο κεφάλαιο για το θέμα Πελοποννήσου, σατύριζε τον Νικήτα, αυτήν την πονηροσλαβόφατσα που μεγαλοπιανότανε για την ευγενική του καταγωγή, αν και προερχόταν από κατώτερη γενιά:

ὥστε τινὰ τῶν ἐκ Πελοποννήσου μέγα φρονοῦντα ἐπὶ τῇ αὑτοῦ εὐγενείᾳ, ἵνα μὴ λέγω δυσγενείᾳ, Εὐφήμιον ἐκεῖνον τὸν περιβόητον γραμματικὸν ἀποσκῶψαι εἰς αὐτὸν τουτοῒ τὸ θρυλούμενον ἰαμβεῖον Γαρασδοειδὴς ὄψις ἐσθλαβωμένη.


Η περίπτωση του Νικήτα Μαγίστρου αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα επιτυχίας και ανέλιξης των επαρχιωτών σλαβογενών στα ύπατα αξιώματα, γεγονός που προκαλεί το ρατσιστικό μένος των αντιπάλων τους. Η μεγέθυνση και συνεχής υπενθύμιση είτε ως σκώμμα είτε ως φήμη και θρύλος της βαρβαρικής καταγωγής, της δυσγένειας, αντιστρατεύεται την προβαλλόμενη από πολλούς Ελλαδίτες και Πελοποννησίους αρχαία ευγένεια της πατρίδας τους. Και σε αυτήν τη σύγκρουση η περιοχή της Λακεδαιμονίας, περισσότερο από κάθε άλλη βυζαντινή και πελοποννησιακή επαρχία έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Διαπιστώνομε λοιπόν ότι, αν στον 10ο αιώνα η καταγωγική ευγένεια και η αποστολική προστασία θεωρείται πλέον δεδομένη για την Πάτρα και τη Μονεμβασία, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο για τη Λακεδαίμονα που είναι παραδομένη στην πληθυσμιακή ετερότητα, τη σλαβική δυσγένεια και την εθνική πίστη. Σύμφωνα μάλιστα με μια καταγωγική κατασκευή του 10ου αιώνα, αποδιδόμενη στον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο, η ευγενής Πάτρα συμβάλλει στην κατοχύρωση της ευγένειας του ιδρυτή της μακεδονικής δυναστείας Βασιλείου, ενώ η Λακεδαίμονα στη δυσγένεια του επικίνδυνου για τη δυναστεία, Νικήτα Μάγιστρου. Έτσι, στη μητρόπολη Πατρών θα γίνει η πρόβλεψη από μοναχό μέσα στον ναό του αγίου Ανδρέα, δηλαδή από το αντίβαρο του παπικού Πέτρου, για την αυτοκρατορική μοίρα του Βασιλείου, σύμφωνα βέβαια μόνον με την αφήγηση του Πορφυρογέννητου. Επίσης, το πόλισμα των Πατρών με την αυτόχθονα ευγενή, ελληνική καταγωγή των κατοίκων του θα συμβάλλει στην δυναστική πολιτική του Βυζαντίου, με την υιοθεσία από την Πατρινή Δανηλίδα ενός μελλοντικού αυτοκράτορα, ενός ασήμου ακόμη που, παρά τα φαινόμενα, κρατά από πολύ παλιά ευγένεια, όπως και οι κάτοικοι των Πατρών. Τελικά, στην καταγωγική σύγκρουση των πρώτων Μακεδόνων με τους Λακαπηνούς στους οποίους συμπεριλαμβάνω τον Νικήτα Μάγιστρο, οι πόλεις της Πελοποννήσου συμμετέχουν με τον τρόπο τους. Η ευγενής και ευσεβής Πάτρα προσγράφεται στον Βασίλειο και η δυσγενής, γαρασδοειδής Λακεδαίμονα στον Νικήτα. Πράγματι, ακόμη και στο επίπεδο των ευγενών συμβόλων της χριστιανικής λατρείας η Λακεδαίμων υστερεί μέχρι και τα τέλη του 10ου αιώνα, όταν οι επισκοπικές έδρες μέσα από τις αγιοποιήσεις αναπτύσσουν έναν ανταγωνιστικό ρόλο διεκδικώντας την προαγωγή τους σε μητροπόλεις. Αν η Πάτρα φρουρείται από τον Ανδρέα, αν η Κόρινθος έχει τον Παύλο, τον Κοδράτο και τον Λεωνίδη, η Μεθώνη τον Ιωάννη τον Θεολόγο και τον Αθανάσιο, το Άργος τον Πέτρο, αντίθετα η Λακεδαίμων δεν μοιάζει να έχει καταφέρει να επιβάλλει μια τοπική λατρεία.

https://docplayer.gr/52118740-Oi-vyzant ... iseis.html

[Νταρνάκας]

Έχει ενδιαφέρον όμως, πως ήταν η σλαβική όψη τοτε
Τι εννοούσαν.

Κάτι τέτοιο

[img]https://i.postimg.cc/50wt65Bg/5-BE ... .jpg[/img]

Aυτή δεν είναι γαρασδοειδής όμως, σκέτη εσθλαβωμένη είναι.

[ΟΥΤΙΣ]

Γαρασδοειδής= γεροντοειδής;


https://books.google.gr/books?id=LFtFAA ... 83&f=false

[πατησιωτης]

χαρακτηρίζεται η ακτή της Αργολίδας, όπου βρίσκεται η Μονεμβασία