Γαρασδοειδής εσθλαβωμένη όψη
Δημοσιεύτηκε: 30 Απρ 2020, 22:56
Γράφοντας ο Πορφυρογέννητος για κάποιο αξιωματούχο Νικήτα από το Μόρια, που πάντρεψε την κόρη του Σοφία με το Χριστόφορο, το γιο του βασιλιά Ρωμανού, θυμάται το γραμματικό Ευφήμιο που σατίριζε τραγουδιστά τη «γαρασδοειδή εσθλαβωμένη όψη» του Νικήτα, που κόμπαζε στο παλάτι για την ευγενική πελοποννησιακή καταγωγή του. Ο λόγος της κοροϊδίας ήταν, ότι τότε θεωρούσαν στη βασιλική αυλή πως η Πελοπόννησος έβγαζε μάλλον ανθρώπους από κακή γενιά (δυσγενείς). Το «σλαβόμουτρο» ο Νικήτας, αυτή η σημαντική λεπτομέρεια της ιστορίας, δεν μπορούσε να θεωρείται ευγενής και να περηφανεύεται για την αρχαιοελληνική καταγωγή του, καθώς το 10ο αιώνα, η Πελοπόννησος και η Ελλάδα ήταν βάρβαρες χώρες, για τους κωνσταντινουπολίτες άρχοντες.
Ο γερμανός ιστορικός Ferdinand Gregorovius, στον πρώτο τόμο του έργο του για τη μεσαιωνική ιστορία των Αθηνών. Σχολιάζοντας τα προαναφερόμενα από το βυζαντινό αυτοκράτορα γράφει: «Η άποψη των βυζαντινών εθνογράφων ήταν, ότι τα κενά που δημιουργήθηκαν στο πληθυσμό της ελληνικής στεριάς από εκείνη τη φοβερή επιδημία αναπληρώθηκαν από έναν ιδιαίτερα μαζικό εποικισμό Σλάβων». Προσθέτει επίσης πως εκείνα τα χρόνια «σε μια έκθεση που συνέταξε μια μοναχή για το ταξίδι του (επισκόπου) Wilibald ανάμεσα στο 722 και 725, χαρακτηρίζεται η ακτή της Αργολίδας, όπου βρίσκεται η Μονεμβασία ως tera slavinica». Παραπέμπει, όπως ο Gibbon, στο σχόλιο της επιτομής του Στράβωνα «νυν πάσαν Ήπειρον και Ελλάδα και Πελοπόννησον και Μακεδονίαν Σκύθαι Σλάβοι νέμονται» και καταλήγει λέγοντας πως «ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος διηγείται για έναν επιφανή άνδρα, το Νικήτα Ρενδάκιο από την Πελοπόννησο, ο οποίος συμπεθέρεψε με τον οίκο του αυτοκράτορα Ρωμανού Λεκαπηνού και που ήταν περήφανος για την ελληνική καταγωγή του, ότι η σλάβικη φυσιογνωμία του προκάλεσε τους σαρκασμούς του βυζαντινού γραμματικού Ευφήμιου»
Ένας γερμανός ιστορικός, ο Gustav Friedrich Hertzberg, γράφει για εκείνους τους βυζαντινούς άρχοντες που «προυκάλουν ενίοτε το σκώμμα και αυτών των εν Κωνσταντινουπόλει επί τη αξιώσει αυτών ως καταγομένων υπό των αρχαίων Ελλήνων». Και στέκεται με τη σειρά του στην περίπτωση του Νικήτα. Ο νεαρός δεσπότης Χριστόφορος, γιος του αυτοκράτορα Ρωμανού του Λεκαπηνού (του πεθερού και συμβασιλέα του αυτοκράτορα Πορφυρογέννητου), το 923 παντρεύτηκε τη Σοφία, την κόρη του πατρικίου Νικήτα του Πελοποννήσιου. Ο Νικήτας ήταν τόσο περήφανος για την «ψευδοελληνική καταγωγή» του ώστε έκανε το γραμματικό Ευφήμιο να τον χλευάσει τραγουδιστά, με το σκωπτικό στίχο για τη «σλαβική όψη». Το «verschmitztes Slavengesicht» του Hertzberg για το «γαρασδοειδής όψις εσθλαβωμένη», ο μεταφραστής Παύλος Καρολίδης το αποδίδει σωστά με το καθαρευουσιάνικο «η επίτριπτος αυτού Σλαυική όψις». Αυτό το αρχαιοελληνικό «επίτριπτος», ο Γιάνναρης το ερμηνεύει στο λεξικό του με το κατανοητό «τετραπέρατος, παμπόνηρος, κατεργάρης», μεταφορικά [σελ. 847 του Μικρού Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσης].
Η ταύτιση του «γαρασδοειδή» με το «γαϊδουρινή» είναι άσχετη. Ο E. Sophocles που προτείνει αμήχανα το «ονώδης» βάζει δίπλα του σωστά και ένα ερωτηματικό (?) [Greek lexicon of the Roman and Byzantine periods, 1900, σελ. 325]. Ο κορυφαίος γλωσσολόγος Gustav Mayer, αποδίδει το στιχάκι στα γερμανικά ως «mit schlauem Gesicht” (με πονηρό πρόσωπο) [Neugriechische Studien ΙΙ, 1894, σελ. 20]. Ο γερμανός σλαβολόγος του μεσοπολέμου Max Vasmer μεταφράζει το «γαρασδοειδής όψις εσθλαβωμένη» σαν «verschmitzt aussehendes Slavengesicht» ή κάποιος που έχει τετραπέρατο σλάβικο πρόσωπο ή σλάβικη πανούργα φάτσα.
Ο σλαβολόγος Φαίδων Μαλιγκούδης, σημειώνει πως παραλλαγές του σλαβικού επιθέτου gorazdu (πονηρός), υπάρχουν σήμερα στις ανατολικές και δυτικές σλάβικες γλώσσες, όχι όμως στις νότιες. Για το Νικήτα Ρεντάκιο, υπογραμίζει επιπλέον πως το επώνυμό του είναι σλαβικό και προέρχεται από το rediti, που σημαίνει βάζω σε σειρά, σε τάξη, κυβερνώ. Άρα «ρεντάκης» είναι ο «κυβερνήτης» [σελ. 84, 123].
Το επώνυμο Ρεντάκης σώζεται σήμερα στα χωριά Πενταπλάτανος και Μελίσσι στην περιοχή Γιαννιτσών. Ανθρώπινη και κατανοητή είναι για μας, η συμπεριφορά του σλαβικής καταγωγής άρχοντα Νικήτα Ρεντάκη, που θεωρούσε εαυτόν απόγονο των αρχαίων Ελλήνων και καμάρωνε γι’ αυτό. Η διαφορά του χτες και του σήμερα είναι, πως μια τέτοια στάση υπήρξε κατά το μεσαίωνα αφορμή για να σπάσουν πλάκα (ή να κάνουν καζούρα, επί το ρωμαιϊκότερο), ενώ στις μέρες τον κάθε Νικήτα τον παίρνουν στα σοβαρά και τον τιμούν για την «ευγενική» καταγωγή του.
http://www.lithoksou.net/p/esthlabothi- ... omeni-2010
Ο γερμανός ιστορικός Ferdinand Gregorovius, στον πρώτο τόμο του έργο του για τη μεσαιωνική ιστορία των Αθηνών. Σχολιάζοντας τα προαναφερόμενα από το βυζαντινό αυτοκράτορα γράφει: «Η άποψη των βυζαντινών εθνογράφων ήταν, ότι τα κενά που δημιουργήθηκαν στο πληθυσμό της ελληνικής στεριάς από εκείνη τη φοβερή επιδημία αναπληρώθηκαν από έναν ιδιαίτερα μαζικό εποικισμό Σλάβων». Προσθέτει επίσης πως εκείνα τα χρόνια «σε μια έκθεση που συνέταξε μια μοναχή για το ταξίδι του (επισκόπου) Wilibald ανάμεσα στο 722 και 725, χαρακτηρίζεται η ακτή της Αργολίδας, όπου βρίσκεται η Μονεμβασία ως tera slavinica». Παραπέμπει, όπως ο Gibbon, στο σχόλιο της επιτομής του Στράβωνα «νυν πάσαν Ήπειρον και Ελλάδα και Πελοπόννησον και Μακεδονίαν Σκύθαι Σλάβοι νέμονται» και καταλήγει λέγοντας πως «ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος διηγείται για έναν επιφανή άνδρα, το Νικήτα Ρενδάκιο από την Πελοπόννησο, ο οποίος συμπεθέρεψε με τον οίκο του αυτοκράτορα Ρωμανού Λεκαπηνού και που ήταν περήφανος για την ελληνική καταγωγή του, ότι η σλάβικη φυσιογνωμία του προκάλεσε τους σαρκασμούς του βυζαντινού γραμματικού Ευφήμιου»
Ένας γερμανός ιστορικός, ο Gustav Friedrich Hertzberg, γράφει για εκείνους τους βυζαντινούς άρχοντες που «προυκάλουν ενίοτε το σκώμμα και αυτών των εν Κωνσταντινουπόλει επί τη αξιώσει αυτών ως καταγομένων υπό των αρχαίων Ελλήνων». Και στέκεται με τη σειρά του στην περίπτωση του Νικήτα. Ο νεαρός δεσπότης Χριστόφορος, γιος του αυτοκράτορα Ρωμανού του Λεκαπηνού (του πεθερού και συμβασιλέα του αυτοκράτορα Πορφυρογέννητου), το 923 παντρεύτηκε τη Σοφία, την κόρη του πατρικίου Νικήτα του Πελοποννήσιου. Ο Νικήτας ήταν τόσο περήφανος για την «ψευδοελληνική καταγωγή» του ώστε έκανε το γραμματικό Ευφήμιο να τον χλευάσει τραγουδιστά, με το σκωπτικό στίχο για τη «σλαβική όψη». Το «verschmitztes Slavengesicht» του Hertzberg για το «γαρασδοειδής όψις εσθλαβωμένη», ο μεταφραστής Παύλος Καρολίδης το αποδίδει σωστά με το καθαρευουσιάνικο «η επίτριπτος αυτού Σλαυική όψις». Αυτό το αρχαιοελληνικό «επίτριπτος», ο Γιάνναρης το ερμηνεύει στο λεξικό του με το κατανοητό «τετραπέρατος, παμπόνηρος, κατεργάρης», μεταφορικά [σελ. 847 του Μικρού Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσης].
Η ταύτιση του «γαρασδοειδή» με το «γαϊδουρινή» είναι άσχετη. Ο E. Sophocles που προτείνει αμήχανα το «ονώδης» βάζει δίπλα του σωστά και ένα ερωτηματικό (?) [Greek lexicon of the Roman and Byzantine periods, 1900, σελ. 325]. Ο κορυφαίος γλωσσολόγος Gustav Mayer, αποδίδει το στιχάκι στα γερμανικά ως «mit schlauem Gesicht” (με πονηρό πρόσωπο) [Neugriechische Studien ΙΙ, 1894, σελ. 20]. Ο γερμανός σλαβολόγος του μεσοπολέμου Max Vasmer μεταφράζει το «γαρασδοειδής όψις εσθλαβωμένη» σαν «verschmitzt aussehendes Slavengesicht» ή κάποιος που έχει τετραπέρατο σλάβικο πρόσωπο ή σλάβικη πανούργα φάτσα.
Ο σλαβολόγος Φαίδων Μαλιγκούδης, σημειώνει πως παραλλαγές του σλαβικού επιθέτου gorazdu (πονηρός), υπάρχουν σήμερα στις ανατολικές και δυτικές σλάβικες γλώσσες, όχι όμως στις νότιες. Για το Νικήτα Ρεντάκιο, υπογραμίζει επιπλέον πως το επώνυμό του είναι σλαβικό και προέρχεται από το rediti, που σημαίνει βάζω σε σειρά, σε τάξη, κυβερνώ. Άρα «ρεντάκης» είναι ο «κυβερνήτης» [σελ. 84, 123].
Το επώνυμο Ρεντάκης σώζεται σήμερα στα χωριά Πενταπλάτανος και Μελίσσι στην περιοχή Γιαννιτσών. Ανθρώπινη και κατανοητή είναι για μας, η συμπεριφορά του σλαβικής καταγωγής άρχοντα Νικήτα Ρεντάκη, που θεωρούσε εαυτόν απόγονο των αρχαίων Ελλήνων και καμάρωνε γι’ αυτό. Η διαφορά του χτες και του σήμερα είναι, πως μια τέτοια στάση υπήρξε κατά το μεσαίωνα αφορμή για να σπάσουν πλάκα (ή να κάνουν καζούρα, επί το ρωμαιϊκότερο), ενώ στις μέρες τον κάθε Νικήτα τον παίρνουν στα σοβαρά και τον τιμούν για την «ευγενική» καταγωγή του.
http://www.lithoksou.net/p/esthlabothi- ... omeni-2010
![[img]https://i.postimg.cc/50wt65Bg/5-BE ... .jpg[/img]](%5Bimg%5Dhttps%3A//i.postimg.cc/50wt65Bg/5-BEE8-F46-8-DB2-495-D-B710-FEA12-F1-F2210.jpg%5B/img%5D){kind=link}