"ΛΕΞΙΚΟ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΑΣΧΗΜΙΩΝ" -Θαλής Κουτούπης
Δημοσιεύτηκε: 08 Αύγ 2019, 15:19
Απο τον Θαλή Κουτούπη, συμβουλο στρατηγικής και επικοινωνίας.
Θα τον βρείτε στο φβ.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΑ Σ’ ΕΝΑ «ΛΕΞΙΚΟ» ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΙΣ 100 ΠΙΟ ΚΟΙΝΕΣ «ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΧΗΜΙΕΣ», ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΙΟΥΝ ΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΜΗ ΚΑΙ ΒΡΙΘΟΥΝ ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟ FACEBOOK.
ΘΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΩ ΣΥΧΝΑ (ΣΕ ΔΥΟ ΔΟΣΕΙΣ), ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ ΟΤΙ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑ ΜΟΝΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΤΟΥ ΘΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΝΑ ΠΛΗΓΩΝΟΥΝ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ _____________________________________________________________
GREEKLISH: Τα υπονομευτικά για τη γλώσσα μας greeklish βρήκαν.. σύμμαχο στα αγγλικά, σε… ελληνική εκδοχή: «βέρυ γουέλ σεντ»! Για όνομα του Θεού (!), φίλοι. Μην πληγώνετε τη γλώσσα μας!
ΑΓΩ: Το ρήμα «άγω» χρησιμοποιείται πολύ, κυρίως σύνθετο με προθέσεις, όπως παράγω, υπάγω, ανάγω, εισάγω, εξάγω κ.λπ. Παράλληλα είναι ένα από τα πιο κακοποιούμενα ρήματα, από «γραμματιζούμενους» και μη, που συνεχώς χρησιμοποιούν τον β’ αόριστο (παραγάγω) ως ενεστώτα και το αντίθετο.
Άλλη μια φορά λοιπόν: «Οι τζιχαντιστές απάγουν παιδιά» σημαίνει επανειλημμένα, συνεχώς, σήμερα, τώρα. «Οι τζιχαντιστές απήγαγαν τον Πρεσβευτή», σημαίνει μια φορά στο παρελθόν.
ΑΔΩΝΙΣ: ΆδωνΗ τον ανεβάζουν (εχθροί και φίλοι), ΆδωνΗ τον κατεβάζουν!
Γατί δεν γράφουν και τη ΘέμΗ, την ΆρτεμΗ και την… ελπΗδα;;;
ΑΙΓΙΑΛΟΣ: Ο γιαλός γράφεται με γιώτα (αιγιαλός). Ο γυάλινος γράφεται με ύψιλον (ύαλος - γυαλί).
ΑΙΟΛΟΣ: Ο Αίολος είχε ένα μόνον ασκό, όπου είχε φυλακίσει όλους τους ανέμυς. Μην τού φορτώνετε λοιπόν πολλά ασκιά και μη λέτε «άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου»!
ΑΜΕΣΩΣ: Πάει, το λάθος αυτό νομιμοποιήθηκε και κατοχυρώθηκε στη γλώσσα μας! Το χρονικό επίρρημα αμέσως έχει αντικατασταθεί (με πρώτο «ένοχο» το ΠΑΣΟΚ των πρώτων χρόνων) από το «άμεσα», που σημαίνει όμως «κατ’ ευθείαν». Άλλο το «αντέδρασε αμέσως» κι άλλο το «απευθύνθηκε άμεσα στον διοικητή». Το ίδιο συμβαίνει και με τα επιρρήματα «απλώς» και «πιθανόν», που έχουν αντικατασταθεί από τα επίθετα «απλά» και «πιθανά».
ΑΜΟΙΒΗ: Τα ουσιαστικά αμοιβή και αλοιφή γράφονται με "οι". Τα ρήματα αμείβω και αλείφω γράφονται με "ει".
ΑΝΑΒΑΛΛΩ: Τα ρήματα αναβάλλω, υποβάλλω, μεταβάλλω, υπερβάλλω κ.λπ. παίρνουν δύο «λλ» μόνο στον ενεστώτα, δηλαδή όταν εννοούμε ΤΩΡΑ ή/και πολλές φορές! Στον αόριστο («ανέβαλα» ή μέλλοντα «θα αναβάλω») θέλουν ένα «λ», δηλαδή όταν εννοούμε ΜΙΑ φορά!
ΑΝΕΚΑΘΕΝ: Ανέκαθεν σημαίνει "από πάντα". Άρα η φράση "από ανέκαθεν" αποτελεί βαρβαρικό πλεονασμό.
ΑΝΕΛΠΙΣΤΗ ΣΥΜΦΟΡΑ: συμφορά κι η καταστροφή δεν είναι ποτέ ΑΝΕΛΠΙΣΤΕΣ! Ανέλπιστες μπορεί να είναι η τύχη, η ευτυχία κ.λπ.
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ: «Ανεξαρτήτου καιρού, εγώ θα πάω», «ανεξαρτήτου φύλου, οι άνθρωποι είναι ίσοι». Ουπς! Έχουμε και ανεξάρτητο καιρό και ανεξάρτητο φύλο! Κι αυτό συμβαίνει, όταν αντί του σωστού επιρρήματος (ανεξαρτήτως καιρού – ανεξαρτήτως φύλου), χρησιμοποιούμε το επίθετο!
ΑΝΤΕΠΕΞΕΡΧΟΜΑΙ: Το ρήμα «αντεπεξέρχομαι- αντεπεξήλθα» συναποτελείται από τις προθέσεις αντί, επί και το ρήμα εξέρχομαι κα σημαίνει «τα βγάζω πέρα». Το ρήμα «αντΑπεξέρχομαι» απλώς δεν σημαίνει τίποτα.
ΑΞΙΟΤΙΜΗ: Η προσφώνηση, «Αξιότιμη Κυρία» είναι λάθος. Αν δεν θέλετε να χρησιμοποιήσετε το «Ερίτιμος (η) Κυρία», που είναι εξεζητημένο, μπορείτε να γράψετε «Αγαπητή Κυρία» ή «Κυρία Ταδοπούλου».
ΑΠΑΛΟΙ ΟΝΥΧΕΣ: «Δεν το κατάλαβες, γιατί το διάβασες εξ απαλών ονύχων»!... Ήθελε να του πει ότι το διάβασε επιδερμικά, ξώφαλτσα, μόνο που το «εξ απαλών ονύχων» σημαίνει εντελώς άλλο πράγμα! «Εξ απαλών ονύχων έδειχνε πως θα γίνει σπουδαίος πιανίστας», δηλαδή από μικρός έδειξε το ταλέντο του στο πιάνο.
ΑΠΟΤΕΙΝΟΜΑΙ: ΛΑΘΟΣ: ΑποταΝθείτε – ΣΩΣΤΟ: Αποταθείτε
ΑΡΑ: Το "άρα" είναι συμπερασματικό: 'Βρέχει, άρα πρέπει να πάρω ομπρέλα".
Το "άραγε" είναι ερωτηματικό: "Θα μπορέσει άραγε να πετύχει";
ΑΡΧΗ: Όταν θέλουμε να πούμε «κατά πρώτον», λέμε «κατ’ αρχάς». Το λανθασμένο εν προκειμένω «κατ’ αρχήν» σημαίνει «συμφωνώ κατά βάση». Στη Βουλή π.χ. ένας νόμος ψηφίζεται πρώτα «κατ’ αρχήν» και μετά κατ άρθρο.
ΑΥΤΟΣ ΚΑΘ’ ΑΥΤΟΝ: "Αυτός καθ' αυτόΣ" είναι λάθος, επειδή η πρόθεση "κατά" συντάσσεται με αιτιατική. Το σωστό είναι "αυτός καθ' αυτόΝ" ή "αυτή καθ' αυτήΝ". (Το "τ" γίνεται "θ", επειδή ο "αυτός" δασύνεται, προερχόμενο από το "εαυτός").
ΑΦΗΓΗΜΑ: Δεν είναι καινούργιο φαινόμενο οι νεολογισμοί σ’ όλες τις γλώσσες και ανάλογα με την εποχή. Τα τελευταία χρόνια έχουν επικρατήσει π.χ. στη γλώσσα μας το πρόσημο, το διακύβευμα (για το οποίο έχω γράψει ότι δεν υπάρχει ως λέξη) και το «αφήγημα», που χρησιμοποιείται με εντελώς λανθασμένη έννοια, αφού αφήγημα = εξιστόρηση πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων!
ΓΕΝΝΗΣΗ: ΓεΝΝήθηκε σαν σήμερα κι έχει τα γεΝέθλιά του, ενώ η γεΝιά του ήταν τυχερή!
ΓΛΕΙΦΩ: Επειδή το δια της κολακείας «γλείψιμο» φοριέται διαχρονικά πολύ και καταγγέλλεται επίσης συχνά και δικαίως, δεν έχει καμιά σχέση με τη… γλυπτική (ώστε να γράφεται με «υ»), αλλά με το… καθ’ ύλην αρμόδιο όργανο, τη γλώσσα, εξ ου και γράφεται με «ει».
ΔΕΟΝ: Παιδιά, δεν ξέρω, αν συμπαθείτε το δέον, αλλά μην το δηλώνετε... βαρβαρικά! Το σωστό δεν είναι "ενήργησε υπέρ του δέοντος", αλλά "ενήργησε υπέρ το δέον". Δεν ξέρω επίσης, αν βρίσκεσθε προσωπικά υπό του μηδενός, αλλά η θερμοκρασία δεν είναι ποτέ, μα ποτέ "υπό του μηδενός". Είναι "υπό το μηδέν"!
ΔΗΜΟΦΙΛΙΑ: Ο όρος "δημοφιλία" έχει πλέον καθιερωθεί δυστυχώς, για πολιτικούς, αθλητές, ηθοποιούς κ.λπ. Μόνο που σημαίνει στην πραγματικότητα ότι όσοι έχουν υψηλή δημοτικότητα... αγαπούν τον Δήμο! Όπως κάποιοι αγαπούν το σεξ με νεκρούς (Νεκροφιλία), άλλοι με παιδιά (Παιδοφιλία) και άλλοι αγαπούν τα ζώα (Ζωοφιλία). ΔΗΜΟΤΙΚΟΤΗΤΑ είναι ο σωστός όρος.
ΔΙΑΔΙΔΩ: Στο τρίτο ενικό πρόσωπο (αυτός), η κατάληξη του ρήματος γράφεται με «ΑΙ». «Η είδηση διαδίδετΑΙ». Στο δεύτερο πληθυντικό (εσείς), η κατάληξη του ρήματος είναι «Ε». «Μη διαδίδετΕ ψευδείς ειδήσεις».
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: Άλλο «δίκη» κι άλλο «διαδικασία». Δυστυχώς, αντί του σωστού «διαδικασιακά», έχει επικρατήσει παντάπασιν το «διαδικαστικά»!
ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ: Το «διακύβευμα», που το πιπιλάνε όλοι (σχεδόν χωρίς εξαίρεση), σαν την πιο γλυκιά καραμέλα, με την έννοια του «στοιχήματος» ή του «στόχου», δεν υπάρχει στην ελληνική γλώσσα και στα λεξικά. Το ρήμα «διακυβεύω» σημαίνει διακινδυνεύω, ρισκάρω και το ουσιαστικό του είναι «διακύβευση».
ΔΙΑΛΥΤΙΚΑ: Τα διαλυτικά μπαίνουν μόνον, όταν υπάρχει δίφθογγος! Το «ΩΙ» και το «ΙΙ» δεν είναι δίφθογγοι. Επομένως το σωστό είναι «πρωί» και «εποποιία», χωρίς διαλυτικά. Διαλυτικά επίσης δεν μπαίνουν, όταν τονίζεται το πρώτο γράμμα της διφθόγγου. Μαΐου λοιπόν, αλλά Μάιος, χωρίς διαλυτικά.
ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ: Ένα βιβλίο δεν «διαπραγματεύεται» ποτέ ένα θέμα. Ούτε μια διάλεξη ούτε ένας ομιλητής. «Πραγματεύονται» κάποιο θέμα. Μόνον ο Αλέξης… διαπραγματεύεται αενάως!
ΔΙΑΡΡΟΗ: Στη γλώσσα μας υπάρχουν ρήματα μεταβατικά (που έχουν δηλαδή αντικείμενο: έσπασε το τζάμι) και ρήματα αμετάβατα (χωρίς αντικείμενο: στενοχωρήθηκε). Το ρήμα «διαρρέω» είναι αμετάβατο, δηλαδή χωρίς αντικείμενο. Επομένως, φράσεις όπως «η Κυβέρνηση διέρρευσε την πληροφορία» αποτελούν βαρβαρισμό. Το σωστό είναι «διέρρευσε από την Κυβέρνηση η πληροφορία».
ΔΙΔΥΜΟΙ: Όσοι λένε ή γράφουν «τα ΔΥΟ δίδυμα αδέλφια», φαντάζονται ότι θα μπορούσαν να είναι τρία ή τέσσερα; «Έχω δίδυμα παιδιά», «Στην ομάδα αυτή παίζουν δίδυμα αδέλφια» είναι οι σωστές εκφράσεις. Εκτός, αν κάποιος έχει τέσσερα παιδιά, οπότε βέβαια μπορεί να είναι «ΔΥΟ δίδυμα»!
ΔΙΚΛΙΔΑ: Επειδή ετυμολογικά δεν έχει σχέση με τα κλειδιά, γράφεται με «Ι».
ΕΘΝΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ: Τα εθνικά ουσιαστικά γράφονται με ΚΕΦΑΛΑΙΟ το πρώτο γράμμα: Έλληνας, Άγγλος, Γερμανός κ.λπ. Αντίθετα, τα εθνικά επίθετα γράφονται με ΠΕΖΟ το πρώτο γράμμα: ελληνικός πολιτισμός, αγγλική ευγένεια, γερμανική πειθαρχία.
ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ: Κυρίως σε διαφημίσεις, βλέπω συχνά το «εισΗτήριο», αντί του σωστού «εισΙτήριο».
ΕΚ – ΕΞ: Το εξ’ ΔΕΝ παίρνει απόστροφο, γιατί είναι η πρόθεση «εκ», η οποία μετατρέπει το «κ» σε «ξ», όταν η επόμενη λέξη αρχίζει με φωνήεν.
«Εκ παραδρομής», «εξ αποστάσεως». Επίσης δεν παίρνει απόστροφο το «κι’». Είναι ο σύνδεσμος «και», το «α» του οποίου συγκόπηκε.
ΕΚ ΤΩΝ ΩΝ ΟΥΚ ΑΝΕΥ: «Είναι μια προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ» σημαίνει «αυτή η προϋπόθεση είναι αναγκαία, γιατί χωρίς αυτή δεν μπορεί να γίνει τίποτα»! Το «εκ των ουκ άνευ» (με «φαγωμένο» το «ων») δεν σημαίνει ΤΙΠΟΤΑ!
ΕΚΜΥΣΤΗΡΕΥΣΗ: Όταν λέμε σ’ ένα φίλο κάποιο μυστικό μας, δεν του λέμε κανένα… μυστήριο! Γι’ αυτό το ρήμα είναι «εκμυστηρεύομαι» κι όχι «εκμυστηρΙεύομαι»
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ: Για λόγους συντομίας, βιασύνης, βαρεμάρας, καθιερώνονται σιγά-σιγά ελλειπτικές λέξεις, που υπάρχει κίνδυνος να «χρισθούν» σωστές! Π.χ. ο αριθμός 1, αντί ένας, μία, ένα – Το «κ», αντί και, ενώ σ’ αυτή την περίπτωση υπάρχει το σχετικό σύμβολο &. (Μιμητισμός ίσως των αγγλοσαξονικών CU – 4U – 2U κ.λπ.)
ΕΛΛΕΙΠΩ: Το ρήμα είναι «ελλείπω», αλλά το επίθετο, που πηγάζει από αυτό, είναι «εΛΛΙπής».
ΕΝΝΕΑ: Ο μήνας έχει εΝΝέα, αλλά διασώθηκαν ενεΝήντα άνθρωποι από το ναυάγιο.
ΕΞΟΚΕΛΛΩ, κατά το παρεισφρέω. Σύνηθες λάθος το εξοκείλω στον ενεστώτα. Το σωστό είναι «εξοκέλλω».
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: Έχετε σίγουρα ακούσει και διαβάσει μερικές φορές ότι «τα στοιχεία επεξεργάζονται». Έλα όμως που τα κακόμοιρα τα στοιχεία δεν μπορούν να… αυτό-επεξεργάζονται. Κάποιος άλλος πρέπει να κάνει αυτή τη δουλειά, δηλαδή να τα επεξεργασθεί!
ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ: Το «επικεφαλής» δεν είναι επίθετο, αλλά επίρρημα και ως τέτοιο δεν κλίνεται. Άρα οι τύποι «τον επικεφαλή», «του επικεφαλή» αποτελούν βαρβαρισμό.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩ: Στην ίδια κατηγορία (των αμετάβατων ρημάτων) και μαζί με το «διαρρέω» είναι και το «επικοινωνώ». Επικοινωνώ με τον φίλο μου, επικοινωνώ με το τηλέφωνο. Ποτέ όμως δεν επικοινωνώ μια είδηση, μια διαφημιστική εκστρατεία, μια πρόσκληση. Τα αμετάβατα ρήματα απλώς ΔΕΝ έχουν αντικείμενο!
ΕΠΙΜΕΛΗΣ - ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ: Τι τραβάνε τα κακόμοιρα τριτόκλιτα επίθετα! «Του επιμελή μαθητή», «του απεχθή δολοφόνου». Με λίγη περισσότερη επιμέλεια κάποιων, δεν θα βλέπαμε ούτε θ’ ακούγαμε τέτοια απεχθή λάθη, αλλά τα σωστά «επιμελούς» και «απεχθούς»! Τα ίδια τραβάει και το επίρρημα «επικεφαλής», που το μετατρέπουν σε «επίθετο», λέγοντας «τον επικεφαλή».ΡΤ: ΔΕΝ ΒΛΕΠΩ, ΔΕΝ ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ -ΚΥΡΙΩΣ- ΔΕΝ ΜΙΛΑΩ!
ΕΥΑΡΙΘΜΟΣ: «Ευάριθμος» δεν σημαίνει μεγάλος αριθμός, αλλά αντιθέτως μικρός! Επομένως, «Οι άριστοι φοιτητές είναι ευάριθμοι», σημαίνει είναι «λίγοι»!
ΘΗΛΥΚΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ: Η μέθοδος, η παράμετρος, η οδός, η ψήφος, είναι θηλυκά. Μην τα μεταχειρίζεσθε στον λόγο σας σαν... αρσενικά. Θα σάς κατηγορήσουν για... σεξισμό!
ΚΑΛΕΝΔΕΣ: Καλένδες = ημερολόγια. Οι Ρωμαίοι λοιδορώντας τους Έλληνες, έλεγαν ότι καθυστερούσαν και μετέφεραν τις υποχρεώσεις τους στις «ελληνικές καλένδες». Όσοι λοιπόν χρησιμοποιούν «σκέτες» τις καλένδες, για να υποδηλώσουν καθυστέρηση (κι είναι πολλοί αυτοί και… γραμματιζούμενοι), απλώς ακρωτηριάζουν αυτή τη ρήση και ακυρώνουν το νόημά της.
ΚΑΡΔΙΑΚΟΣ: Ο Γκαρδιακός φίλος είναι εγκάρδιος φίλος. Ο Καρδιακός φίλος, απλώς πάσχει από την καρδιά του!
ΚΑΤΑΤΡΕΧΩ: Κυνηγώ, διάκειμαι εχθρικά, προσπαθώ να τον βλάψω.
ΚΑΤΑΤΡΥΧΩ: Βασανίζω, ταλαιπωρώ, καταπονώ, τυραννώ.
ΚΗΡΥΣΣΩ – ΚΗΡΥΓΜΑ / ΜΗΝΥΩ - ΜΗΝΥΜΑ : Δεν μπορώ να φανταστώ τον λόγο, αλλά αρκετοί και συχνά αναγραμματίζουν το «μήνυμα» και τον «κήρυκα», σε «μΥνΗμα» και «κΥρΗκα». Για να βοηθήσω, ας θυμούνται ότι στο αλφάβητο, προηγείται το Η του Υ!
Θα τον βρείτε στο φβ.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΑ Σ’ ΕΝΑ «ΛΕΞΙΚΟ» ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΙΣ 100 ΠΙΟ ΚΟΙΝΕΣ «ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΧΗΜΙΕΣ», ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΙΟΥΝ ΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΥΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΜΗ ΚΑΙ ΒΡΙΘΟΥΝ ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟ FACEBOOK.
ΘΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΩ ΣΥΧΝΑ (ΣΕ ΔΥΟ ΔΟΣΕΙΣ), ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΠΙΔΑ ΟΤΙ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑ ΜΟΝΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΤΟΥ ΘΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΝΑ ΠΛΗΓΩΝΟΥΝ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ _____________________________________________________________
GREEKLISH: Τα υπονομευτικά για τη γλώσσα μας greeklish βρήκαν.. σύμμαχο στα αγγλικά, σε… ελληνική εκδοχή: «βέρυ γουέλ σεντ»! Για όνομα του Θεού (!), φίλοι. Μην πληγώνετε τη γλώσσα μας!
ΑΓΩ: Το ρήμα «άγω» χρησιμοποιείται πολύ, κυρίως σύνθετο με προθέσεις, όπως παράγω, υπάγω, ανάγω, εισάγω, εξάγω κ.λπ. Παράλληλα είναι ένα από τα πιο κακοποιούμενα ρήματα, από «γραμματιζούμενους» και μη, που συνεχώς χρησιμοποιούν τον β’ αόριστο (παραγάγω) ως ενεστώτα και το αντίθετο.
Άλλη μια φορά λοιπόν: «Οι τζιχαντιστές απάγουν παιδιά» σημαίνει επανειλημμένα, συνεχώς, σήμερα, τώρα. «Οι τζιχαντιστές απήγαγαν τον Πρεσβευτή», σημαίνει μια φορά στο παρελθόν.
ΑΔΩΝΙΣ: ΆδωνΗ τον ανεβάζουν (εχθροί και φίλοι), ΆδωνΗ τον κατεβάζουν!
Γατί δεν γράφουν και τη ΘέμΗ, την ΆρτεμΗ και την… ελπΗδα;;;
ΑΙΓΙΑΛΟΣ: Ο γιαλός γράφεται με γιώτα (αιγιαλός). Ο γυάλινος γράφεται με ύψιλον (ύαλος - γυαλί).
ΑΙΟΛΟΣ: Ο Αίολος είχε ένα μόνον ασκό, όπου είχε φυλακίσει όλους τους ανέμυς. Μην τού φορτώνετε λοιπόν πολλά ασκιά και μη λέτε «άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου»!
ΑΜΕΣΩΣ: Πάει, το λάθος αυτό νομιμοποιήθηκε και κατοχυρώθηκε στη γλώσσα μας! Το χρονικό επίρρημα αμέσως έχει αντικατασταθεί (με πρώτο «ένοχο» το ΠΑΣΟΚ των πρώτων χρόνων) από το «άμεσα», που σημαίνει όμως «κατ’ ευθείαν». Άλλο το «αντέδρασε αμέσως» κι άλλο το «απευθύνθηκε άμεσα στον διοικητή». Το ίδιο συμβαίνει και με τα επιρρήματα «απλώς» και «πιθανόν», που έχουν αντικατασταθεί από τα επίθετα «απλά» και «πιθανά».
ΑΜΟΙΒΗ: Τα ουσιαστικά αμοιβή και αλοιφή γράφονται με "οι". Τα ρήματα αμείβω και αλείφω γράφονται με "ει".
ΑΝΑΒΑΛΛΩ: Τα ρήματα αναβάλλω, υποβάλλω, μεταβάλλω, υπερβάλλω κ.λπ. παίρνουν δύο «λλ» μόνο στον ενεστώτα, δηλαδή όταν εννοούμε ΤΩΡΑ ή/και πολλές φορές! Στον αόριστο («ανέβαλα» ή μέλλοντα «θα αναβάλω») θέλουν ένα «λ», δηλαδή όταν εννοούμε ΜΙΑ φορά!
ΑΝΕΚΑΘΕΝ: Ανέκαθεν σημαίνει "από πάντα". Άρα η φράση "από ανέκαθεν" αποτελεί βαρβαρικό πλεονασμό.
ΑΝΕΛΠΙΣΤΗ ΣΥΜΦΟΡΑ: συμφορά κι η καταστροφή δεν είναι ποτέ ΑΝΕΛΠΙΣΤΕΣ! Ανέλπιστες μπορεί να είναι η τύχη, η ευτυχία κ.λπ.
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ: «Ανεξαρτήτου καιρού, εγώ θα πάω», «ανεξαρτήτου φύλου, οι άνθρωποι είναι ίσοι». Ουπς! Έχουμε και ανεξάρτητο καιρό και ανεξάρτητο φύλο! Κι αυτό συμβαίνει, όταν αντί του σωστού επιρρήματος (ανεξαρτήτως καιρού – ανεξαρτήτως φύλου), χρησιμοποιούμε το επίθετο!
ΑΝΤΕΠΕΞΕΡΧΟΜΑΙ: Το ρήμα «αντεπεξέρχομαι- αντεπεξήλθα» συναποτελείται από τις προθέσεις αντί, επί και το ρήμα εξέρχομαι κα σημαίνει «τα βγάζω πέρα». Το ρήμα «αντΑπεξέρχομαι» απλώς δεν σημαίνει τίποτα.
ΑΞΙΟΤΙΜΗ: Η προσφώνηση, «Αξιότιμη Κυρία» είναι λάθος. Αν δεν θέλετε να χρησιμοποιήσετε το «Ερίτιμος (η) Κυρία», που είναι εξεζητημένο, μπορείτε να γράψετε «Αγαπητή Κυρία» ή «Κυρία Ταδοπούλου».
ΑΠΑΛΟΙ ΟΝΥΧΕΣ: «Δεν το κατάλαβες, γιατί το διάβασες εξ απαλών ονύχων»!... Ήθελε να του πει ότι το διάβασε επιδερμικά, ξώφαλτσα, μόνο που το «εξ απαλών ονύχων» σημαίνει εντελώς άλλο πράγμα! «Εξ απαλών ονύχων έδειχνε πως θα γίνει σπουδαίος πιανίστας», δηλαδή από μικρός έδειξε το ταλέντο του στο πιάνο.
ΑΠΟΤΕΙΝΟΜΑΙ: ΛΑΘΟΣ: ΑποταΝθείτε – ΣΩΣΤΟ: Αποταθείτε
ΑΡΑ: Το "άρα" είναι συμπερασματικό: 'Βρέχει, άρα πρέπει να πάρω ομπρέλα".
Το "άραγε" είναι ερωτηματικό: "Θα μπορέσει άραγε να πετύχει";
ΑΡΧΗ: Όταν θέλουμε να πούμε «κατά πρώτον», λέμε «κατ’ αρχάς». Το λανθασμένο εν προκειμένω «κατ’ αρχήν» σημαίνει «συμφωνώ κατά βάση». Στη Βουλή π.χ. ένας νόμος ψηφίζεται πρώτα «κατ’ αρχήν» και μετά κατ άρθρο.
ΑΥΤΟΣ ΚΑΘ’ ΑΥΤΟΝ: "Αυτός καθ' αυτόΣ" είναι λάθος, επειδή η πρόθεση "κατά" συντάσσεται με αιτιατική. Το σωστό είναι "αυτός καθ' αυτόΝ" ή "αυτή καθ' αυτήΝ". (Το "τ" γίνεται "θ", επειδή ο "αυτός" δασύνεται, προερχόμενο από το "εαυτός").
ΑΦΗΓΗΜΑ: Δεν είναι καινούργιο φαινόμενο οι νεολογισμοί σ’ όλες τις γλώσσες και ανάλογα με την εποχή. Τα τελευταία χρόνια έχουν επικρατήσει π.χ. στη γλώσσα μας το πρόσημο, το διακύβευμα (για το οποίο έχω γράψει ότι δεν υπάρχει ως λέξη) και το «αφήγημα», που χρησιμοποιείται με εντελώς λανθασμένη έννοια, αφού αφήγημα = εξιστόρηση πραγματικών ή φανταστικών γεγονότων!
ΓΕΝΝΗΣΗ: ΓεΝΝήθηκε σαν σήμερα κι έχει τα γεΝέθλιά του, ενώ η γεΝιά του ήταν τυχερή!
ΓΛΕΙΦΩ: Επειδή το δια της κολακείας «γλείψιμο» φοριέται διαχρονικά πολύ και καταγγέλλεται επίσης συχνά και δικαίως, δεν έχει καμιά σχέση με τη… γλυπτική (ώστε να γράφεται με «υ»), αλλά με το… καθ’ ύλην αρμόδιο όργανο, τη γλώσσα, εξ ου και γράφεται με «ει».
ΔΕΟΝ: Παιδιά, δεν ξέρω, αν συμπαθείτε το δέον, αλλά μην το δηλώνετε... βαρβαρικά! Το σωστό δεν είναι "ενήργησε υπέρ του δέοντος", αλλά "ενήργησε υπέρ το δέον". Δεν ξέρω επίσης, αν βρίσκεσθε προσωπικά υπό του μηδενός, αλλά η θερμοκρασία δεν είναι ποτέ, μα ποτέ "υπό του μηδενός". Είναι "υπό το μηδέν"!
ΔΗΜΟΦΙΛΙΑ: Ο όρος "δημοφιλία" έχει πλέον καθιερωθεί δυστυχώς, για πολιτικούς, αθλητές, ηθοποιούς κ.λπ. Μόνο που σημαίνει στην πραγματικότητα ότι όσοι έχουν υψηλή δημοτικότητα... αγαπούν τον Δήμο! Όπως κάποιοι αγαπούν το σεξ με νεκρούς (Νεκροφιλία), άλλοι με παιδιά (Παιδοφιλία) και άλλοι αγαπούν τα ζώα (Ζωοφιλία). ΔΗΜΟΤΙΚΟΤΗΤΑ είναι ο σωστός όρος.
ΔΙΑΔΙΔΩ: Στο τρίτο ενικό πρόσωπο (αυτός), η κατάληξη του ρήματος γράφεται με «ΑΙ». «Η είδηση διαδίδετΑΙ». Στο δεύτερο πληθυντικό (εσείς), η κατάληξη του ρήματος είναι «Ε». «Μη διαδίδετΕ ψευδείς ειδήσεις».
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: Άλλο «δίκη» κι άλλο «διαδικασία». Δυστυχώς, αντί του σωστού «διαδικασιακά», έχει επικρατήσει παντάπασιν το «διαδικαστικά»!
ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ: Το «διακύβευμα», που το πιπιλάνε όλοι (σχεδόν χωρίς εξαίρεση), σαν την πιο γλυκιά καραμέλα, με την έννοια του «στοιχήματος» ή του «στόχου», δεν υπάρχει στην ελληνική γλώσσα και στα λεξικά. Το ρήμα «διακυβεύω» σημαίνει διακινδυνεύω, ρισκάρω και το ουσιαστικό του είναι «διακύβευση».
ΔΙΑΛΥΤΙΚΑ: Τα διαλυτικά μπαίνουν μόνον, όταν υπάρχει δίφθογγος! Το «ΩΙ» και το «ΙΙ» δεν είναι δίφθογγοι. Επομένως το σωστό είναι «πρωί» και «εποποιία», χωρίς διαλυτικά. Διαλυτικά επίσης δεν μπαίνουν, όταν τονίζεται το πρώτο γράμμα της διφθόγγου. Μαΐου λοιπόν, αλλά Μάιος, χωρίς διαλυτικά.
ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ: Ένα βιβλίο δεν «διαπραγματεύεται» ποτέ ένα θέμα. Ούτε μια διάλεξη ούτε ένας ομιλητής. «Πραγματεύονται» κάποιο θέμα. Μόνον ο Αλέξης… διαπραγματεύεται αενάως!
ΔΙΑΡΡΟΗ: Στη γλώσσα μας υπάρχουν ρήματα μεταβατικά (που έχουν δηλαδή αντικείμενο: έσπασε το τζάμι) και ρήματα αμετάβατα (χωρίς αντικείμενο: στενοχωρήθηκε). Το ρήμα «διαρρέω» είναι αμετάβατο, δηλαδή χωρίς αντικείμενο. Επομένως, φράσεις όπως «η Κυβέρνηση διέρρευσε την πληροφορία» αποτελούν βαρβαρισμό. Το σωστό είναι «διέρρευσε από την Κυβέρνηση η πληροφορία».
ΔΙΔΥΜΟΙ: Όσοι λένε ή γράφουν «τα ΔΥΟ δίδυμα αδέλφια», φαντάζονται ότι θα μπορούσαν να είναι τρία ή τέσσερα; «Έχω δίδυμα παιδιά», «Στην ομάδα αυτή παίζουν δίδυμα αδέλφια» είναι οι σωστές εκφράσεις. Εκτός, αν κάποιος έχει τέσσερα παιδιά, οπότε βέβαια μπορεί να είναι «ΔΥΟ δίδυμα»!
ΔΙΚΛΙΔΑ: Επειδή ετυμολογικά δεν έχει σχέση με τα κλειδιά, γράφεται με «Ι».
ΕΘΝΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ: Τα εθνικά ουσιαστικά γράφονται με ΚΕΦΑΛΑΙΟ το πρώτο γράμμα: Έλληνας, Άγγλος, Γερμανός κ.λπ. Αντίθετα, τα εθνικά επίθετα γράφονται με ΠΕΖΟ το πρώτο γράμμα: ελληνικός πολιτισμός, αγγλική ευγένεια, γερμανική πειθαρχία.
ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ: Κυρίως σε διαφημίσεις, βλέπω συχνά το «εισΗτήριο», αντί του σωστού «εισΙτήριο».
ΕΚ – ΕΞ: Το εξ’ ΔΕΝ παίρνει απόστροφο, γιατί είναι η πρόθεση «εκ», η οποία μετατρέπει το «κ» σε «ξ», όταν η επόμενη λέξη αρχίζει με φωνήεν.
«Εκ παραδρομής», «εξ αποστάσεως». Επίσης δεν παίρνει απόστροφο το «κι’». Είναι ο σύνδεσμος «και», το «α» του οποίου συγκόπηκε.
ΕΚ ΤΩΝ ΩΝ ΟΥΚ ΑΝΕΥ: «Είναι μια προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ» σημαίνει «αυτή η προϋπόθεση είναι αναγκαία, γιατί χωρίς αυτή δεν μπορεί να γίνει τίποτα»! Το «εκ των ουκ άνευ» (με «φαγωμένο» το «ων») δεν σημαίνει ΤΙΠΟΤΑ!
ΕΚΜΥΣΤΗΡΕΥΣΗ: Όταν λέμε σ’ ένα φίλο κάποιο μυστικό μας, δεν του λέμε κανένα… μυστήριο! Γι’ αυτό το ρήμα είναι «εκμυστηρεύομαι» κι όχι «εκμυστηρΙεύομαι»
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ: Για λόγους συντομίας, βιασύνης, βαρεμάρας, καθιερώνονται σιγά-σιγά ελλειπτικές λέξεις, που υπάρχει κίνδυνος να «χρισθούν» σωστές! Π.χ. ο αριθμός 1, αντί ένας, μία, ένα – Το «κ», αντί και, ενώ σ’ αυτή την περίπτωση υπάρχει το σχετικό σύμβολο &. (Μιμητισμός ίσως των αγγλοσαξονικών CU – 4U – 2U κ.λπ.)
ΕΛΛΕΙΠΩ: Το ρήμα είναι «ελλείπω», αλλά το επίθετο, που πηγάζει από αυτό, είναι «εΛΛΙπής».
ΕΝΝΕΑ: Ο μήνας έχει εΝΝέα, αλλά διασώθηκαν ενεΝήντα άνθρωποι από το ναυάγιο.
ΕΞΟΚΕΛΛΩ, κατά το παρεισφρέω. Σύνηθες λάθος το εξοκείλω στον ενεστώτα. Το σωστό είναι «εξοκέλλω».
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ: Έχετε σίγουρα ακούσει και διαβάσει μερικές φορές ότι «τα στοιχεία επεξεργάζονται». Έλα όμως που τα κακόμοιρα τα στοιχεία δεν μπορούν να… αυτό-επεξεργάζονται. Κάποιος άλλος πρέπει να κάνει αυτή τη δουλειά, δηλαδή να τα επεξεργασθεί!
ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ: Το «επικεφαλής» δεν είναι επίθετο, αλλά επίρρημα και ως τέτοιο δεν κλίνεται. Άρα οι τύποι «τον επικεφαλή», «του επικεφαλή» αποτελούν βαρβαρισμό.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩ: Στην ίδια κατηγορία (των αμετάβατων ρημάτων) και μαζί με το «διαρρέω» είναι και το «επικοινωνώ». Επικοινωνώ με τον φίλο μου, επικοινωνώ με το τηλέφωνο. Ποτέ όμως δεν επικοινωνώ μια είδηση, μια διαφημιστική εκστρατεία, μια πρόσκληση. Τα αμετάβατα ρήματα απλώς ΔΕΝ έχουν αντικείμενο!
ΕΠΙΜΕΛΗΣ - ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ: Τι τραβάνε τα κακόμοιρα τριτόκλιτα επίθετα! «Του επιμελή μαθητή», «του απεχθή δολοφόνου». Με λίγη περισσότερη επιμέλεια κάποιων, δεν θα βλέπαμε ούτε θ’ ακούγαμε τέτοια απεχθή λάθη, αλλά τα σωστά «επιμελούς» και «απεχθούς»! Τα ίδια τραβάει και το επίρρημα «επικεφαλής», που το μετατρέπουν σε «επίθετο», λέγοντας «τον επικεφαλή».ΡΤ: ΔΕΝ ΒΛΕΠΩ, ΔΕΝ ΑΚΟΥΩ ΚΑΙ -ΚΥΡΙΩΣ- ΔΕΝ ΜΙΛΑΩ!
ΕΥΑΡΙΘΜΟΣ: «Ευάριθμος» δεν σημαίνει μεγάλος αριθμός, αλλά αντιθέτως μικρός! Επομένως, «Οι άριστοι φοιτητές είναι ευάριθμοι», σημαίνει είναι «λίγοι»!
ΘΗΛΥΚΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ: Η μέθοδος, η παράμετρος, η οδός, η ψήφος, είναι θηλυκά. Μην τα μεταχειρίζεσθε στον λόγο σας σαν... αρσενικά. Θα σάς κατηγορήσουν για... σεξισμό!
ΚΑΛΕΝΔΕΣ: Καλένδες = ημερολόγια. Οι Ρωμαίοι λοιδορώντας τους Έλληνες, έλεγαν ότι καθυστερούσαν και μετέφεραν τις υποχρεώσεις τους στις «ελληνικές καλένδες». Όσοι λοιπόν χρησιμοποιούν «σκέτες» τις καλένδες, για να υποδηλώσουν καθυστέρηση (κι είναι πολλοί αυτοί και… γραμματιζούμενοι), απλώς ακρωτηριάζουν αυτή τη ρήση και ακυρώνουν το νόημά της.
ΚΑΡΔΙΑΚΟΣ: Ο Γκαρδιακός φίλος είναι εγκάρδιος φίλος. Ο Καρδιακός φίλος, απλώς πάσχει από την καρδιά του!
ΚΑΤΑΤΡΕΧΩ: Κυνηγώ, διάκειμαι εχθρικά, προσπαθώ να τον βλάψω.
ΚΑΤΑΤΡΥΧΩ: Βασανίζω, ταλαιπωρώ, καταπονώ, τυραννώ.
ΚΗΡΥΣΣΩ – ΚΗΡΥΓΜΑ / ΜΗΝΥΩ - ΜΗΝΥΜΑ : Δεν μπορώ να φανταστώ τον λόγο, αλλά αρκετοί και συχνά αναγραμματίζουν το «μήνυμα» και τον «κήρυκα», σε «μΥνΗμα» και «κΥρΗκα». Για να βοηθήσω, ας θυμούνται ότι στο αλφάβητο, προηγείται το Η του Υ!