vatraxos ακολουθεί σεντονάκι για τις κρύες νύχτες που έρχονται. Οι υπόλοιποι φίλοι ας με συγχωρήσουν καθώς πιθανότατα έχουν ξαναδιαβάσει τις ίδιες θέσεις και σε άλλα νήματα.
Η συζήτηση από την μεριά μου δεν γίνεται προκειμένου να πω ότι κάποιοι του τάδε χώρου είναι ριγμένοι ή υποχρηματοδοτούμενοι. Είναι μεν, αλλά αυτό είναι τριτεύον. Όποιος άλλωστε ασχοληθεί σήμερα με την σοβαρή μουσική ή τέχνη γενικότερα, υπολογίζει πως είναι εξαιρετικά απίθανο να ζήσει από το έργο του και πως πρέπει να βιοποριστεί αλλιώς. Και όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε πλουσιότερες. Ούτε είναι κακό ή λάθος που οι καλλιτέχνες της δημοφιλούς τέχνης απολαμβάνουν μεγαλύτερη δημοσιότητα και περισσότερα λεφτά. Είναι φυσιολογικό εφόσον αυτό που φτιάχνουν κατασκευάζεται από την αρχή με στόχο και με τρόπο τέτοιο, ούτως ώστε να απευθυνθεί στο κατά το δυνατόν ευρύτερο κοινό εκείνη τη στιγμή. Αν λοιπόν η αγορά τους στηρίζει, φυσιολογικό είναι και κανένα πρόβλημα για αυτό.
Όταν όμως κατανέμονται κρατικοί πόροι τότε να το συζητήσουμε. Δες παρακάτω.
Τα παρεπόμενα των παρεξηγήσεων:
Ένα πρώτο παράδειγμα, υπερβολικό για να τονίσω κάποια σημεία: Έστω ότι έχεις ένα παιδί και σε καλεί ο δάσκαλος στο σχολείο για να σου πει ότι έχει εξαιρετική αντίληψη του χώρου, άριστη φυσική κατάσταση και ταχύτατα αντανακλαστικά και καλό θα ήταν να δοκιμάσετε να ασχοληθεί με κάτι που έχει σχέση με οδήγηση. Αν εσύ αγνοείς ότι υπάρχει αυτό που λέγεται αγωνιστική οδήγηση (ναι, ξέρω δεν μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο αλλά για χάρη του παραδείγματος) και πεις «Α, πολύ ωραία, ίσως θα γινόταν καλός οδηγός λεωφορείου ή νταλίκας» υπάρχει πρόβλημα. Στερείς τη δυνατότητα από το παιδί σου να δοκιμάσει μήπως μπορεί να γίνει ένας καλός οδηγός αγώνων.
Προφανώς αυτό είναι ένα ακραίο παράδειγμα αλλά άκρως χαρακτηριστικό του πως λειτουργούν πάρα πολλοί γονείς στον τομέα των μουσικών σπουδών. Μη γνωρίζοντας ότι υπάρχει ένας ολόκληρος τομέας δυνατοτήτων, το μόνο που φαντάζονται για ένα παιδί με μουσική κλίση είναι τραγουδιστής ή μουσικός μέλος μπάντας. Αποτέλεσμα να χάνονται ταλέντα ή να μην αξιοποιούνται πλήρως.
Και σκέψου τώρα. Τι χρειάζεται η Ελλάδα σε βάθος χρόνου; Να έχεις σε 10-20-30 χρόνια κάποιους σαν την Κάλλας, τον Μητρόπουλο, τον Ξενάκη, τον Σκαλκώτα, τον Σγούρο και τον Καβάκο ή να έχεις κι άλλους σαν την Γλυκερία, το Νταλάρα, τον Σαββόπουλο και τον Μαρκόπουλο; Μα τους δεύτερους θα τους πληρώσει και θα τους αναδείξει έτσι κι αλλιώς η αγορά. Δεν χρειάζεται να διαθέσεις κρατικούς πόρους προς τα εκεί. Τους πρώτους όμως πως ελπίζεις ότι θα καταφέρεις να δημιουργήσεις ευνοϊκό περιβάλλον για να τους αναδείξεις στο μέλλον;
Διαβάζω από τη σελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού διατελέσαντες και σου παραθέτω μερικά πολύ γνωστά ονόματα: Πάνος Παναγιωτόπουλος, Αντώνης Σαμαράς, Μιχάλης Λιάπης, Γεώργιος Βουλγαράκης, Κώστας Καραμανλής, Ευάγγελος Βενιζέλος, Θεόδωρος Πάγκαλος, Σταύρος Μπένος. Πόσο πιθανό θεωρείς αυτοί οι άνθρωποι (ακόμα και αν είχαν τις καλύτερες προθέσεις) να έχουν ξεκαθαρισμένο στο μυαλό τους το πώς λειτουργούν οι διάφοροι χώροι της καλλιτεχνικής δημιουργίας ώστε να επιλέξουν κατάλληλους συνεργάτες και να μπορέσουν να διαχειριστούν σωστά τους περιορισμένους πόρους για να έχει η χώρα όφελος μελλοντικά; Πολύ θα το ήθελα και ίσως αδικώ κάποιον, αλλά το θεωρώ απίθανο να έχουν καλή γνώση αυτών των πραγμάτων που σου γράφω εδώ, διότι οι παρεξηγήσεις στις οποίες αναφέρομαι, εδράζονται στις δεκαετίες που αυτοί ήταν νέοι και γαλουχήθηκαν με αυτές.
Ας εξετάσουμε και λίγο κυνικά και οικονομικά το ζήτημα. Δεν είναι η Ελλάδα μία ιμπεριαλιστική υπερδύναμη τύπου Μ. Βρετανίας. Αυτοί έχουν σοβαρούς λόγους να εξάγουν διεθνώς την ελαφρά κουλτούρα τους για λόγους επιρροής. Εμείς τι προσδοκούμε; Να έχουμε στο μέλλον 5 ακόμα σαν την Φουρέιρα για να ασκήσουμε πολιτική επιρροή στην Αλβανία; Υπάρχει και το ζήτημα της γλώσσας. Όσο καλή κι αν είναι η μελλοντική Βίσση ή η Βανδή, είναι σχεδόν απίθανο να κάνουν την διεθνή εμπορική επιτυχία μιας Μαντόνας. Αλλά ακόμα και αν επιδιώκουμε κάτι τέτοιο, υπάρχουν ένα σωρό τάλεντ σόους που φροντίζουν για αυτό. Δεν χρειάζεται να κάνει το κράτος κάτι παραπάνω. Η Ελλάδα πρέπει να στοχεύει στο να βγάλει έναν νέο Φειδία και ένα νέο Θεοτοκόπουλο. Αν γίνεται και στο βαθμό που γίνεται και με όποιους διαθέσιμους πόρους. Αυτοί σε βάθος χρόνου θα φέρουν και χρήμα, αν αυτό είναι ζητούμενο. Σκέψου πόσος κόσμος επισκέπτεται το βράχο της Ακρόπολης επειδή υπήρξε αυτός ο Φειδίας.
Να προσθέσουμε εδώ ότι οι παρεξηγήσεις ήταν μεταπολεμική υπόθεση και ίσως κυρίως μετά τα ’60. Παλιότερα, είτε επειδή οι άνθρωποι ντρέπονταν, είτε επειδή γνώριζαν περισσότεροι, τα πράγματα ήταν πιο ξεκάθαρα. Το γνωστό Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης ξεκίνησε ως Διαγωνισμός Ελαφρού Τραγουδιού. Ορχήστρες που ιδρύθηκαν τότε ή και παλιότερα από κρατικούς φορείς (ραδιοφωνία) είχαν στον τίτλο τους «ορχήστρα ελαφράς μουσικής». Τι ορχήστρα ήταν αυτή; Είχε όργανα περίπου συμφωνικής ορχήστρας και έπαιζε πχ τραγούδια του Γούναρη. Κανίες δεν πίστευε τότε ότι αυτό ήταν συμφωνική μουσική.
Τι έγινε κατόπιν; Η μεγάλη φήμη που απέκτησαν κάποιες προσωπικότητες του χώρου που αισθάνθηκαν άβολα με τον όρο «ελαφρά» οδήγησε σε ενέργειες που σταδιακά εξαφάνισαν τον όρο. Και δόθηκε στο κοινό (με το πέρασμα του χρόνου) η εντύπωση ότι αυτή η μουσική που ακούν από τους δημοφιλείς συνθέτες της εποχής τους (Μίκη, Μάνο κοκ) είναι σύγχρονη. Και δεν υπάρχει κάτι άλλο.
Σου έκανα ένα αναλυτικότατο ποστ για τις κατηγορίες της τέχνης και το που κατατάσσεται τι. Θα πρέπει να επανέλθεις σε κείνο, να αναλογιστείς τη μουσική των παραπάνω που φυσικά γνωρίζεις και να κατατάξεις ό,τι ακούς εκεί που πρέπει. Ας πω όμως και κάτι ακόμα επικουρικά εδώ. Έστω ότι ένα παρόμοιο τραγούδι συνθέτει ο Σούμαν κάποια στιγμή γύρω στο 1840 και ο Μάνος το 1970. Το πρώτο γίνεται με τεχνοτροπίες που ανήκουν στην εποχή του Ρομαντισμού και κατατάσσεται στην σοβαρή μουσική, το δεύτερο με τις ίδιες ακριβώς τεχνοτροπίες οι οποίες πλέον έχουν τυποποιηθεί σε απόλυτο βαθμό τα 100 τόσα χρόνια που μεσολάβησαν και κατατάσσεται πλέον στην ελαφρά δημιουργία. Η ίδια μουσική, οι ίδιες δομές, οι ίδιες τεχνοτροπίες. Όταν κάτι γίνεται πολλά χρόνια μετά από την εποχή του και αφού έχει χιλιοφορεθεί είναι πλέον τυποποιημένο.
Άλλο συχνό μπέρδεμα για το οποίο διαμαρτυρήθηκα σε προηγούμενη σελίδα με αφορμή την συναυλία του Σαββόπουλου. Δεν γίνεται συμφωνικό έργο ένα τραγούδι που θα το μεταγράψουμε σήμερα για όργανα συμφωνικής ορχήστρας. Αν πάρεις ένα τσέμπαλο και παίξεις εκεί μια επιτυχία του Ρουβά, δεν κάνεις μουσική Μπαρόκ. Όλες αυτές λοιπόν οι προσπάθειες απλά μπερδεύουν ακόμα παραπάνω το κοινό στο τι ανήκει που και για αυτό παρέθεσα τον Λογιάδη και διαμαρτυρήθηκα.
Να αναφερθώ σε δύο αξιοπρόσεκτες ενστάσεις λίγο πιο εκτεταμένα
Beria έγραψε: 15 Ιαν 2023, 22:27
Το γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν 5 συνθέτες της ελληνικής "σοβαρής" μουσικής του 20ου (δεν υπάρχουν ακόμα Έλληνες συνθέτες του 21ου) έχει να κάνει
1. Με την αποδοχή και την ποιότητα των ίδιων των συνθετών
2. Με το γεγονός ότι η "σοβαρή" μουσική έχει μικρή αποδοχή στο ευρύ κοινό ούτως ή άλλως
Προφανώς και υπάρχουν Έλληνες συνθέτες σήμερα. Κάπου διάβασα για 5000 που ασχολούνται με την σοβαρή μουσική αλλά δεν μπορώ να ξέρω αν έχει βάση αυτό το νούμερο.
Το 2 που γράφει ο Beria είναι πολύ σωστό. Η μουσική αυτή δεν είναι ευρέως διαδεδομένη και έτσι δύσκολο να γνωρίζει κάποιος κάποιους. Το 1 όμως είναι υπερβολικό ως προς το σκέλος της ποιότητας.
Για το ευρύ κοινό δεν υπάρχει καν αυτή η τέχνη. Εδώ βάζεις 3ο πρόγραμμα που είναι κρατικά χρηματοδοτούμενο και δεν περιμένει να λειτουργήσει από διαφημιστικά έσοδα, και ψάχνεις με το ψαροντούφεκο μια εκπομπή για σοβαρή μουσική του 21ου αιώνα. Από πού να ξέρει ο κόσμος; Τι έχει κάνει το σχολείο για να ξέρει ο κόσμος;
Και καλά πες ότι η τρέχουσα γενιά Ελλήνων συνθετών είναι άχρηστοι (που δεν είναι). Γιατί ο κόσμος δεν ξέρει 10 ξένους συνθέτες (σοβαρής και όχι ελαφράς μουσικής) του 21ου αιώνα; Είναι δυνατόν να μην υπάρχουν;
Ο κύριος λόγος είναι οι παρεξηγήσεις που ανέφερα παραπάνω. Δεν ισχύει αυτό που γράφει ο Dwarven πως αυτή η δημιουργία αφορά μια πολύ κλειστή κάστα που τα ακούνε μεταξύ τους. Μοιάζει έτσι γιατί η μουσική γλώσσα της σύγχρονης σοβαρής μουσικής έχει προχωρήσει τόσο που να ακούγεται ακαταλαβίστικη στο μη εξοικειωμένο κοινό. Οι συνθέτες σοβαρής μουσικής σήμερα κάνουν πολύ απλά ότι έκανε ο Μοντεβέρντι, ο Βιβάλντι, ο Μπαχ, ο Μπετόβεν, ο Στραβίνσκι κλπ κλπ ΑΛΛΑ το κάνουν με το υλικό και την γλώσσα (δηλαδή τις συντακτικές δυνατότητες οργάνωσης του υλικού) της σημερινής εποχής.
Για να κλείσω αυτό το μακροσκελές ποστ, αναρωτήσου τι θα γινόταν αν το ΚΚΕ έκανε ακριβώς την ίδια εκδήλωση και έλεγε «προς τιμήν του κορυφαίου συνθέτη ελαφράς μουσικής Ξαρχάκου». Και μόνο που θα το διάβαζε κάποιος αυτό θα αναρωτιόταν «γιατί λέει ελαφράς μουσικής; Υπάρχει και κάτι άλλο;». Αυτό θα ήταν ένα πρώτο βήμα στο να ψάξει ίσως. Έτσι όπως τον τίμησαν απλώς συμβάλουν στην διαιώνιση των παραπάνω παρεξηγήσεων.