Re: Θάνατος Καραϊσκάκη. Ατυχές γεγονός ή δολοφονία ;
Δημοσιεύτηκε: 10 Ιουν 2021, 12:01
Ο θάνατος του Καραϊσκάκη κατά τον Μακρυγιάννη :
Πηγαίνομε, τηράμε πλησίον-εις το Γλυκό-νερό ήταν ένα ταμπούρι Τούρκικον κ᾿ εκεί πήγαν κάτι μεθυσμένοι
νησιώτες και Κρητικοί, πιάσαν τον πόλεμον. Συνάχτη το περισσότερον στράτεμα. Εκεί-οπού πήγαμεν να σβέσωμεν τον πόλεμον, ότι θα κάναμεν το κίνημα το βράδυ, πλάκωσαν και Τούρκοι περισσότεροι πεζούρα και καβαλλαρία. Άναψε ο πόλεμος πολύ ήρθε κι᾿ ο Καραϊσκάκης. Τότε του λέγω «Σύρε οπίσου να πάψη ο πόλεμος, ότι το βράδυ θα κινηθούμεν. -Μου λέγει, «στάσου αυτού με τους ανθρώπους κ᾿ εγώ φέγω». Τότε σε ολίγον μαθαίνω ότι βαρέθη ο Καραϊσκάκης. Πάγω εκεί μαζευόμαστε, τηράμεν ήτανε βαρεμένος εις τ᾿ ασκέλι παραπάνου, εις τα φτενά. Μαζωχτήκαμεν όλοι εκεί. Μας είπε με χωρατά «Εγώ πεθαίνω όμως εσείς να είστε μονοιασμένοι και να βαστήξετε την πατρίδα». Τον πήγαν εις το καράβι. Την νύχτα τελείωσε και τον πήγαν εις την Κούλουρη και τον τάφιασαν.
http://users.uoa.gr/~nektar/history/tri ... /index.htm
Δημήτριος Αινιάν :
Τὴν στιγμὴν ταύτην Κρητικοί τινες καὶ Ὑδραῖοι προχωρήσαντες πρὸς τὸ μέρος τῶν Τούρκων ἠκροβολίζοντο, παρακινοῦντες τρόπον τινὰ τοὺς ἐχθροὺς εἰς ἀντίκρουσιν. Οἱ πλησιέστεροι τῶν Τούρκων ἔπεμψαν κατ’ αὐτῶν ἀνάλογον δύναμιν. Ἀλλ’ ἐπειδὴ συνέρρεον κατ’ ὀλίγον πολλοὶ Ἕλληνες εἰς βοήθειαν τῶν πολεμούντων, καὶ οἱ Τοῦρκοι ἔπεμψαν ὁμοίως καὶ ἄλλην βοήθειαν εἰς τοὺς ἐδικούς των. Τελευταῖον ὁ Νικήτας, ἐπιθυμῶν νὰ ὠφεληθῇ ἀπὸ τὸ ἀπροσδόκητον καὶ ἀπὸ τὴν προθυμίαν, τὴν ὁποίαν ἔβλεπεν εἰς τοὺς στρατιώτας, κατέβη εἰς τὸν τόπον τῆς μάχης μὲ τὴν σημαίαν του· τὸ ἴδιον ἔπραξαν καὶ οἱ ἄλλοι ὁπλαρχηγοί, ὥστε ἡ μάχη ἐγένετο ἤδη σημαντική. Ὁ Νικήτας μάλιστα ἔκαμεν ἔφοδον κατά τινος ἐχθρικοῦ ὀχυρώματος· ἀλλὰ πρὶν δυνηθῶσι νὰ εἰσπηδήσωσιν εἰς αὐτό, πληγώνεται εἰς τὴν σιαγόνα αὐτός, πληγώνονται ταὐτοχρόνως καὶ ἄλλοι τινὲς ἀξιωματικοὶ καὶ ἱκανοὶ στρατιῶται, ὥστε εὑρέθησαν εἰς τὴν ἀνάγκην νὰ ὀπισθοδρομήσωσιν. Οἱ συνεχεῖς πυροβολισμοί, αἱ κραυγαὶ καὶ ὁ θόρυβος τῶν πολεμούντων ἔδωκαν αἰτίαν εἰς τὸν Καραϊσκάκην νὰ ἐρωτήσῃ τὸ γινόμενον. Ἐξῆλθε δὲ ἀμέσως καὶ ἀπὸ τὴν σκηνήν του διὰ νὰ ἰδῇ. Ἔγεινε δὲ τοῦτο καθ’ ἣν στιγμὴν ὠπισθοδρόμησαν οἱ Ἕλληνες. Ἰδὼν εἰς τὴν κατάστασιν ταύτην τὰ πράγματα, ἐθύμωσεν ἐναντίον ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἄνευ διαταγῆς καὶ ἀσκέπτως ἐκίνησαν μάχην κατὰ τῶν ἐχθρῶν. Ἐπιθυμῶν δὲ νὰ διορθώσῃ τὴν ἔλλειψιν τῶν Ἑλλήνων, διὰ νὰ μὴν ἀφήσῃ νὰ ταπεινωθῇ τὸ πνεῦμά των, καθ’ ἦν στιγμὴν μάλιστα ἑτοιμάζετο εἰς νέον καὶ μέγαν ἀγῶνα, πηδᾷ εἰς τὸν ἵππον του καὶ τρέχει ὁ ἴδιος κατὰ τῶν ἐχθρῶν, λαβὼν εἰς τὴν χεῖρά του ἓν γιαταγάνι ἀπό τινα τῶν παρατυχόντων . ( Τὸ γιαταγάνι λέγουν ὅτι ἦτον τοῦ Ἰωάννου Λογοθέτου ἀπὸ Βόνιτζαν).
Παραλαβὼν δὲ μεθ’ ἑαυτοῦ ὅσους τῶν ἱππέων ἢ ἐφίππων ἀξιωματικῶν ἀπήντησε καθ’ ὁδόν, διευθύνεται πρὸς τοὺς ἐχθροὺς παρακινῶν καὶ ἐνθαρρύνων τοὺς Ἕλληνας, ὅσους ἀπαντοῦσε καθ’ ὁδόν, καὶ ἐπιτυγχάνει νὰ τοὺς τρέψῃ εἰς φυγὴν καὶ νὰ τοὺς βιάσῃ νὰ κλεισθῶσιν εἰς τὰ πλησιέστερα ὀχυρώματα. Ἀλλὰ μὴ ἀρκούμενος εἰς τοῦτο προχωρεῖ ἀνάμεσα τῶν ἐχθρικῶν ὀχυρωμάτων μὲ μόνον τοὺς σὺν αὐτῷ ἱππεῖς καὶ στενοχωρεῖ μεγάλως τοὺς εἰς τὰ ὀχυρώματα Τούρκους περιτριγυρίζων τρόπον τινὰ αὐτὰ ἀφ’ ἑνὸς μὲν μέρους μὲ τὸ ἱππικόν, ἀφ’ ἑτέρου δὲ μὲ τοὺς πεζούς. Ὁ Κιουταχῆς ὑποπτεύσας ἀπὸ τὴν πρόοδον ταύτην τοῦ Καραϊσκάκη, ἀποστέλλει ἐναντίον του ὅλον τὸ ἱππικόν. Οἱ περὶ τὸν Καραϊσκάκην λοιπὸν μὴ δυνάμενοι ν’ ἀνθέξωσιν εἰς τοσοῦτον ἀνωτέραν δύναμιν τρέπονται εἰς φυγήν· ὁ δὲ Καραϊσκάκης μένων ὕστερος εἰς τὴν ἀναχώρησιν διὰ νὰ ἐνθαρρύνῃ καὶ τοὺς λοιποὺς καὶ νὰ μὴν ἀφήσῃ νὰ γένῃ ἐπιβλαβὴς ἡ καταδίωξις, πληγώνεται καὶ πίπτει ἀπὸ τὸν ἵππον του· ἀλλὰ τὴν αὐτὴν στιγμὴν ἀναλαμβάνει πάλιν τὰς δυνάμεις του, ἀναβαίνει εἰς τὸν ἵππον του καὶ διαμένει ἐνθαρρύνων τὸ ἱππικὸν εἰς τὸ νὰ περιμένῃ καὶ βοηθῇ τοὺς πεζοὺς ὀπισθοδρομοῦντας. Ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ ἱππικοῦ Κακλαμάνος, διαμένων πλησίον τοῦ Καραϊσκάκη εἰς ὅλους τοὺς κινδύνους τῆς ἡμέρας ταύτης, ἔδειξεν ἡρωϊσμὸν καὶ τόλμην ἀσυνείθιστον· μάλιστα ὅταν σφαῖρα ἐχθρικοῦ κανονίου τοῦ ἀφαίρεσε τὴν δεξιὰν χεῖρα, αὐτὸς χωρὶς νὰ δείξῃ διόλου δειλίαν, ἐξακολούθησε τὴν μάχην, λαβὼν μὲ τὴν ἀριστεράν του τὸ σπαθίον, τὸ ὁποῖον ἐκράτει εἰς τὴν κοπεῖσαν χεῖρά του.
Ἐφονεύθησαν εἰς τὴν μάχην ταύτην ὑπὲρ τοὺς εἴκοσι καὶ ἐπληγώθησαν ἕως ἑξήκοντα, οἱ περισσότεροι ἀξιωματικοὶ καὶ σημαντικοί.
Ἀφ’ οὗ εἶδεν ὁ Καραϊσκάκης ὅτι ἦσαν πλέον ἐκτὸς κινδύνου οἱ Ἕλληνες, τότε ἐσκέφθη περὶ τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἡ φήμη εἶχεν ἤδη διαδώσει εἰς τὸ στρατόπεδον τὸ ὀλέθριον συμβὰν καὶ πλῆθος ἀξιωματικῶν συνέδραμον περὶ αὐτόν, τὸν παρέλαβον καὶ τὸν ἐσυντρόφευσαν ἕως τὴν θάλασσαν καὶ ἐκεῖθεν τὸν μετέφερον εἰς μίαν γολέτταν, ἐπὶ σκοπῷ τοῦ νὰ τῷ χορηγήσωσι περισσότερα βοηθήματα διὰ τὴν πληγὴν του. Καθ’ ὅλον τὸ διάστημα τῆς ὁδοιπορίας του δέν μετέβαλε διόλου τὸ ἦθός του, ἀλλ’ εἶχε πάντοτε τὴν αὐτὴν γενναιότητα καὶ ὡμίλει ἐλευθέρως περὶ παντὸς εἴδους ἀντικειμένων, περὶ τῶν ὁποίων ἐγένετο λόγος. Ἀφ’ οὗ κατεστήθη εἰς τὴν γολέτταν καὶ τοῦ ἐγίνοντο παρὰ τῶν ἰατρῶν ἐπισκέψεις εἰς τὴν πληγήν του, διώρισε νὰ γράψωσιν εἰς τοὺς ἀξιωματικοὺς Παλαμηδιώτας (τοὺς ὁποίους ὠνόμασε μάλιστα παλαιοὺς καὶ σταθεροὺς συναγωνιστάς του) νὰ ἔλθωσιν νὰ τοὺς ἰδῇ. Αὐτοὶ ὅμως μὴ νομίζοντες καλὸν ν’ ἀφήσωσι τὰς θέσεις των εἰς μόνους τοὺς στρατιώτας καὶ νὰ ὑπάγωσιν ὅλοι, ἔκλεξαν καὶ ἔστειλαν τὸν Χριστόδουλον Χατζῆ Πέτρου καὶ τὸν Γαρδικιώτην Γρίβαν. Ἅμα ἐπαρουσιάσθησαν εἰς αὐτὸν οὗτοι· «Ἐλᾶτε (τοὺς εἶπε) νὰ σᾶς ἀσπασθῶ». Ἐπειδὴ δὲ οὗτοι ἐδάκρυον, ἐπροσπάθησεν ὁ Καραϊσκάκης νὰ τοὺς ἐγκαρδιώσῃ· ἔπειτα τοὺς εἶπεν ὡς τελευταίαν παραγγελίαν· «Νὰ καταβάλετε ὅλην σας τὴν φροντίδα διὰ νὰ φυλάξετε καλὰ τὰς θέσεις σας καὶ νὰ λύσετε ἑπομένως τὴν πολιορκίαν τῶν Ἀθηνῶν. Πρὸ πάντων σεῖς οἱ παλαιοὶ συναγωνισταί μου νὰ μὴν ἐντροπιασθῆτε. Ἐγὼ μεταβαίνω εἰς Αἴγιναν καὶ ἅμα ἀναλάβω ἐπιστρέφω· διὰ κάθε ἐνδεχόμενον ὅμως ἰδοὺ καὶ ἡ διαθήκη μου· εἰς μὲν τὸν υἱόν μου ἀφίνω τὸ τουφέκι μου, τὴν μόνην περιουσίαν, τὴν ὁποίαν ἔχω τώρα * · τὰς δὲ θυγατέρας μου τὰς ἀφιερώνω εἰς σᾶς τοὺς συναγωνιστάς μου **·—Μὴν ἀναφέρῃς τὸν θάνατον (εἶπεν ὁ Χριστόδουλος) ἐπειδὴ δὲν εἴμεθα εἰς ἐκείνην τὴν κατάστασιν.—Ἠκούσατε, (ἐπανέλαβεν ὁ Καραϊσκάκης) ὅσα σᾶς εἶπα διὰ τὰ παιδιά μου· διὰ σᾶς ὅμως τοὺς συναγωνιστὰς μου τί νὰ εἴπω; Ἐπεθύμουν νὰ ἔχω τὸ ἔθνος ἔμπροσθέν μου διὰ νὰ τοῦ εἰπῶ τί ἀξίζετε. Ἀσπασθῆτε ἀπὸ μέρους μου ὅλους τοὺς ἀξιωματικοὺς συναδελφούς σας καὶ αὔριον τὸ πρωῒ νὰ ἔλθητε ὅλοι νὰ σᾶς ἰδῶ». Λέγουν ὅτι ἐν παρόδῳ τρόπον τινὰ ἀνέφερεν εἰς αὐτοὺς ὅτι ἐπληγώθη ἀπὸ τὸ μέρος τῶν Ἑλλήνων, ὅτι ἐγνώριζε τὸν αἴτιον καὶ ὅτι, ἄν ἤθελε ζήσῃ, ἤθελε τὸν κάμει γνωστὸν καὶ εἰς τὸ στρατόπεδον ***.
Ἡ πληγὴ ἦτον εἰς τὸ ὑπογάστριον καὶ ἀνίατος κατὰ τὰς παρατηρήσεις τῶν ἰατρῶν. Μ’ ὅλον ὅτι οἱ παρεστῶτες ὅλοι ἐζητοῦσαν νὰ παραστήσωσιν εἰς τὸν Καραϊσκάκην ὅτι δὲν ἦτον ἐπικίνδυνος, αὐτὸς μετά τινας ἐδικάς του παρατηρήσεις ἐξήγησε μὲ μίαν συνήθη του φράσιν του, ὅτι ἐγνώρισε τὸ ἀνίατον, δὲν μετέβαλε δὲ διόλου ἦθος, ἀλλὰ διέμεινεν ὁ ἴδιος δημηγορῶν καὶ ὁμιλῶν μεγαλοφώνως μὲ τοὺς παρευρισκομένους, ἕως οὗ ὀλίγας ὥρας μετὰ τὴν μεσημβρίαν ἀπέθανεν, ἀφήσας τελευταίαν παραγγελίαν νὰ τὸν ἐνταφιάσωσιν εἰς μίαν μεγάλην ἐκκλησίαν .
Ἡ φήμη διέδωκεν ἀμέσως πανταχοῦ τὴν εἴδησιν τοῦ θανάτου του, καὶ μία τρομερὰ φρίκη καὶ κατήφεια ἐκυρίευσεν ὅλους. Τὸ στρατόπεδον ἐνόμισεν ἀπ’ ἐκείνην τὴν στιγμὴν ὅτι ἔχασε τὸν πατέρα του, τὸν ὁδηγόν του καὶ ἑνὶ λόγῳ τὸν σωτῆρά του. Ἐσβύσθη ἀμέσως ἡ προθυμία καὶ ἡ τόλμη, τὴν ὁποίαν ἔδειχνεν εἰς ὅλας τὰς πράξεις του, εἰς τὰς ὁποίας εἶχεν ὁδηγόν, θεατὴν καὶ κριτὴν τὸν Καραϊσκάκην, καὶ ὡμοίαζεν ὡς σῶμα χωρὶς ψυχήν. Ὅλαι δὲ αἱ προσπάθειαι καὶ τοῦ ἀρχιστρατήγου καὶ τῶν ἀξιωματικῶν τοῦ νὰ τὸ παρηγορήσωσι καὶ νὰ τὸ ἐμψυχώσωσιν ἀπέβησαν μάταιαι, καθὼς τὰ μετὰ ταῦτα συμβάντα τὸ ἀπέδειξαν.
____________________________________
* Ὅταν μετὰ τὸν θάνατόν του ἐξετάσθησαν τὰ πράγματα καὶ τὰ ἔγγραφά του, δὲν εὑρέθη νὰ ἔχῃ διόλου περιουσίαν. Ἦτον εἰς πολλοὺς γνωστὸν ὅτι εἶχεν ἱκανὴν χρηματικὴν κατάστασιν πρὸ τῆς ἐκστρατείας ταύτης· φαίνεται λοιπὸν ὅτι τὴν ἐξώδευσεν εἰς αὐτήν. Τοῦτο φαίνεται ἀκόμη πιθανώτερον, ὅταν ἐξετάσῃ τις μὲ πόσην μεγαλοδωρίαν ἐφέρετο πρὸς τοὺς ἀριστεύοντας τῶν στρατιωτῶν καὶ πῶς ἐξώδευεν ἐξ ἰδίων του ἢ ἀπὸ δάνεια, τὰ ὁποῖα ἐλάμβανεν ἀπὸ τοὺς πλουσιωτέρους τῶν ἀξιωματικῶν, εἰς τὰς ἀνάγκας τοῦ στρατοπέδου, παρατηρήσῃ δὲ καὶ ἀφ’ ἑτέρου πόσον ὀλίγα χρήματα τοῦ ἐδόθησαν ἀπὸ τὴν Κυβέρνησιν καθ’ ὅλον τῆς ἐκστρατείας ταύτης τὸ διάστημα.
**Τοῦτο ἀπετείνετο, φαίνεται, εἰς τὸν Γαρδικιώτην, ὁ ὁποῖος εἶχεν ὑποσχεθῆ νὰ λάβῃ εἰς σύζυγόν του τὴν μεγαλητέραν τῶν θυγατέρων του· ἀλλὰ δὲν ἔκαμεν εἰς αὐτὸν ὁποίαν ἐντύπωσιν ἔπρεπε.
***Ἰδοὺ ἡ διαθήκη τοῦ ἀειμνήστου Καραϊσκάκη, δημοσιευθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κ. Παπαρρηγοπούλου κατὰ τὸ παρ’ αὐτῷ πρωτότυπον:
«Σαραντατέσσαρες χιλιάδες γρόσια εἰς τὸ κεμέρι τοῦ Μήτρου Ἀγραφιώτη. Ἀπὸ αὐτὰ αἱ τριάντα χιλιάδες νὰ δοθοῦν εἰς ταῖς τσούπαις μου· νὰ τὰς περιλάβουν οἱ δύο Μήτρηδες, τοῦ Σκυλοδήμου καὶ Ἀγραφιώτης. Δύο χιλιάδας νὰ πάρῃ ὁ ἕνας Μῆτρος καὶ δύο ὁ ἄλλος, ὅπου μὲ ἐδούλευαν. Χίλια νὰ πάρουν ἐκεῖνοι ὅπου θὰ μὲ θάψουν. Δύο χιλιάδες ἔχει ὁ γραμματικός, τέσσαρες χιλιάδες γρόσια τῆς Μαργιώς.
Τὰ ἄλλα νὰ μοιρασθοῦν γιὰ τὴν ψυχή μου. Αὐτὰ ὁποῦ ἔχω εἰς τὴν σακκούλαν μου νὰ τὰ λάβουν οἱ γραμματικοὶ καὶ τζαουσάδαις μου.
22 Απριλίου ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ
Τὸ τουφέκι καὶ ἄτια μου νὰ πᾶνε τῶν παιδιῶν μου, καὶ ὥρα μου (τὸ ὡρολόγιόν του, σ. εκδ.). Ἓξ χιλιάδες γρόσια μοῦ θέλει ὁ Νοταρᾶς Ἰωάννης· δεκαπέντε χιλιάδες γρόσια ἔχει ὁ Μήτρος τοῦ Σκυλοδήμου διὰ τὸν Κασινίκα καὶ λοιπούς, Δαγλῆ καὶ ἄλλους ἀξιωματικούς» .
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%97_% ... E%AF%CE%B1
Κατά τον Κασομούλη ο Καραϊσκάκης επληγώθη εν τω μέσω των Ελλήνων ιππέων.
Ο ίδιος ο Καραϊσκάκης μέσα στον πόνο του νόμιζε πως τον χτύπησε Έλληνας. Αλλά δεν φαίνεται να ήταν έτσι.
Παρακάτω καταγράφει ο Κασομούλης και σχολιάζει στις υποσημειώσεις ο Βλαχογιάννης :
( με αριστερό κλικ μεγαλώνουν )
συνεχίζεται ...
Πηγαίνομε, τηράμε πλησίον-εις το Γλυκό-νερό ήταν ένα ταμπούρι Τούρκικον κ᾿ εκεί πήγαν κάτι μεθυσμένοι
νησιώτες και Κρητικοί, πιάσαν τον πόλεμον. Συνάχτη το περισσότερον στράτεμα. Εκεί-οπού πήγαμεν να σβέσωμεν τον πόλεμον, ότι θα κάναμεν το κίνημα το βράδυ, πλάκωσαν και Τούρκοι περισσότεροι πεζούρα και καβαλλαρία. Άναψε ο πόλεμος πολύ ήρθε κι᾿ ο Καραϊσκάκης. Τότε του λέγω «Σύρε οπίσου να πάψη ο πόλεμος, ότι το βράδυ θα κινηθούμεν. -Μου λέγει, «στάσου αυτού με τους ανθρώπους κ᾿ εγώ φέγω». Τότε σε ολίγον μαθαίνω ότι βαρέθη ο Καραϊσκάκης. Πάγω εκεί μαζευόμαστε, τηράμεν ήτανε βαρεμένος εις τ᾿ ασκέλι παραπάνου, εις τα φτενά. Μαζωχτήκαμεν όλοι εκεί. Μας είπε με χωρατά «Εγώ πεθαίνω όμως εσείς να είστε μονοιασμένοι και να βαστήξετε την πατρίδα». Τον πήγαν εις το καράβι. Την νύχτα τελείωσε και τον πήγαν εις την Κούλουρη και τον τάφιασαν.http://users.uoa.gr/~nektar/history/tri ... /index.htm
Δημήτριος Αινιάν :
Τὴν στιγμὴν ταύτην Κρητικοί τινες καὶ Ὑδραῖοι προχωρήσαντες πρὸς τὸ μέρος τῶν Τούρκων ἠκροβολίζοντο, παρακινοῦντες τρόπον τινὰ τοὺς ἐχθροὺς εἰς ἀντίκρουσιν. Οἱ πλησιέστεροι τῶν Τούρκων ἔπεμψαν κατ’ αὐτῶν ἀνάλογον δύναμιν. Ἀλλ’ ἐπειδὴ συνέρρεον κατ’ ὀλίγον πολλοὶ Ἕλληνες εἰς βοήθειαν τῶν πολεμούντων, καὶ οἱ Τοῦρκοι ἔπεμψαν ὁμοίως καὶ ἄλλην βοήθειαν εἰς τοὺς ἐδικούς των. Τελευταῖον ὁ Νικήτας, ἐπιθυμῶν νὰ ὠφεληθῇ ἀπὸ τὸ ἀπροσδόκητον καὶ ἀπὸ τὴν προθυμίαν, τὴν ὁποίαν ἔβλεπεν εἰς τοὺς στρατιώτας, κατέβη εἰς τὸν τόπον τῆς μάχης μὲ τὴν σημαίαν του· τὸ ἴδιον ἔπραξαν καὶ οἱ ἄλλοι ὁπλαρχηγοί, ὥστε ἡ μάχη ἐγένετο ἤδη σημαντική. Ὁ Νικήτας μάλιστα ἔκαμεν ἔφοδον κατά τινος ἐχθρικοῦ ὀχυρώματος· ἀλλὰ πρὶν δυνηθῶσι νὰ εἰσπηδήσωσιν εἰς αὐτό, πληγώνεται εἰς τὴν σιαγόνα αὐτός, πληγώνονται ταὐτοχρόνως καὶ ἄλλοι τινὲς ἀξιωματικοὶ καὶ ἱκανοὶ στρατιῶται, ὥστε εὑρέθησαν εἰς τὴν ἀνάγκην νὰ ὀπισθοδρομήσωσιν. Οἱ συνεχεῖς πυροβολισμοί, αἱ κραυγαὶ καὶ ὁ θόρυβος τῶν πολεμούντων ἔδωκαν αἰτίαν εἰς τὸν Καραϊσκάκην νὰ ἐρωτήσῃ τὸ γινόμενον. Ἐξῆλθε δὲ ἀμέσως καὶ ἀπὸ τὴν σκηνήν του διὰ νὰ ἰδῇ. Ἔγεινε δὲ τοῦτο καθ’ ἣν στιγμὴν ὠπισθοδρόμησαν οἱ Ἕλληνες. Ἰδὼν εἰς τὴν κατάστασιν ταύτην τὰ πράγματα, ἐθύμωσεν ἐναντίον ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἄνευ διαταγῆς καὶ ἀσκέπτως ἐκίνησαν μάχην κατὰ τῶν ἐχθρῶν. Ἐπιθυμῶν δὲ νὰ διορθώσῃ τὴν ἔλλειψιν τῶν Ἑλλήνων, διὰ νὰ μὴν ἀφήσῃ νὰ ταπεινωθῇ τὸ πνεῦμά των, καθ’ ἦν στιγμὴν μάλιστα ἑτοιμάζετο εἰς νέον καὶ μέγαν ἀγῶνα, πηδᾷ εἰς τὸν ἵππον του καὶ τρέχει ὁ ἴδιος κατὰ τῶν ἐχθρῶν, λαβὼν εἰς τὴν χεῖρά του ἓν γιαταγάνι ἀπό τινα τῶν παρατυχόντων . ( Τὸ γιαταγάνι λέγουν ὅτι ἦτον τοῦ Ἰωάννου Λογοθέτου ἀπὸ Βόνιτζαν).
Παραλαβὼν δὲ μεθ’ ἑαυτοῦ ὅσους τῶν ἱππέων ἢ ἐφίππων ἀξιωματικῶν ἀπήντησε καθ’ ὁδόν, διευθύνεται πρὸς τοὺς ἐχθροὺς παρακινῶν καὶ ἐνθαρρύνων τοὺς Ἕλληνας, ὅσους ἀπαντοῦσε καθ’ ὁδόν, καὶ ἐπιτυγχάνει νὰ τοὺς τρέψῃ εἰς φυγὴν καὶ νὰ τοὺς βιάσῃ νὰ κλεισθῶσιν εἰς τὰ πλησιέστερα ὀχυρώματα. Ἀλλὰ μὴ ἀρκούμενος εἰς τοῦτο προχωρεῖ ἀνάμεσα τῶν ἐχθρικῶν ὀχυρωμάτων μὲ μόνον τοὺς σὺν αὐτῷ ἱππεῖς καὶ στενοχωρεῖ μεγάλως τοὺς εἰς τὰ ὀχυρώματα Τούρκους περιτριγυρίζων τρόπον τινὰ αὐτὰ ἀφ’ ἑνὸς μὲν μέρους μὲ τὸ ἱππικόν, ἀφ’ ἑτέρου δὲ μὲ τοὺς πεζούς. Ὁ Κιουταχῆς ὑποπτεύσας ἀπὸ τὴν πρόοδον ταύτην τοῦ Καραϊσκάκη, ἀποστέλλει ἐναντίον του ὅλον τὸ ἱππικόν. Οἱ περὶ τὸν Καραϊσκάκην λοιπὸν μὴ δυνάμενοι ν’ ἀνθέξωσιν εἰς τοσοῦτον ἀνωτέραν δύναμιν τρέπονται εἰς φυγήν· ὁ δὲ Καραϊσκάκης μένων ὕστερος εἰς τὴν ἀναχώρησιν διὰ νὰ ἐνθαρρύνῃ καὶ τοὺς λοιποὺς καὶ νὰ μὴν ἀφήσῃ νὰ γένῃ ἐπιβλαβὴς ἡ καταδίωξις, πληγώνεται καὶ πίπτει ἀπὸ τὸν ἵππον του· ἀλλὰ τὴν αὐτὴν στιγμὴν ἀναλαμβάνει πάλιν τὰς δυνάμεις του, ἀναβαίνει εἰς τὸν ἵππον του καὶ διαμένει ἐνθαρρύνων τὸ ἱππικὸν εἰς τὸ νὰ περιμένῃ καὶ βοηθῇ τοὺς πεζοὺς ὀπισθοδρομοῦντας. Ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ ἱππικοῦ Κακλαμάνος, διαμένων πλησίον τοῦ Καραϊσκάκη εἰς ὅλους τοὺς κινδύνους τῆς ἡμέρας ταύτης, ἔδειξεν ἡρωϊσμὸν καὶ τόλμην ἀσυνείθιστον· μάλιστα ὅταν σφαῖρα ἐχθρικοῦ κανονίου τοῦ ἀφαίρεσε τὴν δεξιὰν χεῖρα, αὐτὸς χωρὶς νὰ δείξῃ διόλου δειλίαν, ἐξακολούθησε τὴν μάχην, λαβὼν μὲ τὴν ἀριστεράν του τὸ σπαθίον, τὸ ὁποῖον ἐκράτει εἰς τὴν κοπεῖσαν χεῖρά του.
Ἐφονεύθησαν εἰς τὴν μάχην ταύτην ὑπὲρ τοὺς εἴκοσι καὶ ἐπληγώθησαν ἕως ἑξήκοντα, οἱ περισσότεροι ἀξιωματικοὶ καὶ σημαντικοί.Ἀφ’ οὗ εἶδεν ὁ Καραϊσκάκης ὅτι ἦσαν πλέον ἐκτὸς κινδύνου οἱ Ἕλληνες, τότε ἐσκέφθη περὶ τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἡ φήμη εἶχεν ἤδη διαδώσει εἰς τὸ στρατόπεδον τὸ ὀλέθριον συμβὰν καὶ πλῆθος ἀξιωματικῶν συνέδραμον περὶ αὐτόν, τὸν παρέλαβον καὶ τὸν ἐσυντρόφευσαν ἕως τὴν θάλασσαν καὶ ἐκεῖθεν τὸν μετέφερον εἰς μίαν γολέτταν, ἐπὶ σκοπῷ τοῦ νὰ τῷ χορηγήσωσι περισσότερα βοηθήματα διὰ τὴν πληγὴν του. Καθ’ ὅλον τὸ διάστημα τῆς ὁδοιπορίας του δέν μετέβαλε διόλου τὸ ἦθός του, ἀλλ’ εἶχε πάντοτε τὴν αὐτὴν γενναιότητα καὶ ὡμίλει ἐλευθέρως περὶ παντὸς εἴδους ἀντικειμένων, περὶ τῶν ὁποίων ἐγένετο λόγος. Ἀφ’ οὗ κατεστήθη εἰς τὴν γολέτταν καὶ τοῦ ἐγίνοντο παρὰ τῶν ἰατρῶν ἐπισκέψεις εἰς τὴν πληγήν του, διώρισε νὰ γράψωσιν εἰς τοὺς ἀξιωματικοὺς Παλαμηδιώτας (τοὺς ὁποίους ὠνόμασε μάλιστα παλαιοὺς καὶ σταθεροὺς συναγωνιστάς του) νὰ ἔλθωσιν νὰ τοὺς ἰδῇ. Αὐτοὶ ὅμως μὴ νομίζοντες καλὸν ν’ ἀφήσωσι τὰς θέσεις των εἰς μόνους τοὺς στρατιώτας καὶ νὰ ὑπάγωσιν ὅλοι, ἔκλεξαν καὶ ἔστειλαν τὸν Χριστόδουλον Χατζῆ Πέτρου καὶ τὸν Γαρδικιώτην Γρίβαν. Ἅμα ἐπαρουσιάσθησαν εἰς αὐτὸν οὗτοι· «Ἐλᾶτε (τοὺς εἶπε) νὰ σᾶς ἀσπασθῶ». Ἐπειδὴ δὲ οὗτοι ἐδάκρυον, ἐπροσπάθησεν ὁ Καραϊσκάκης νὰ τοὺς ἐγκαρδιώσῃ· ἔπειτα τοὺς εἶπεν ὡς τελευταίαν παραγγελίαν· «Νὰ καταβάλετε ὅλην σας τὴν φροντίδα διὰ νὰ φυλάξετε καλὰ τὰς θέσεις σας καὶ νὰ λύσετε ἑπομένως τὴν πολιορκίαν τῶν Ἀθηνῶν. Πρὸ πάντων σεῖς οἱ παλαιοὶ συναγωνισταί μου νὰ μὴν ἐντροπιασθῆτε. Ἐγὼ μεταβαίνω εἰς Αἴγιναν καὶ ἅμα ἀναλάβω ἐπιστρέφω· διὰ κάθε ἐνδεχόμενον ὅμως ἰδοὺ καὶ ἡ διαθήκη μου· εἰς μὲν τὸν υἱόν μου ἀφίνω τὸ τουφέκι μου, τὴν μόνην περιουσίαν, τὴν ὁποίαν ἔχω τώρα * · τὰς δὲ θυγατέρας μου τὰς ἀφιερώνω εἰς σᾶς τοὺς συναγωνιστάς μου **·—Μὴν ἀναφέρῃς τὸν θάνατον (εἶπεν ὁ Χριστόδουλος) ἐπειδὴ δὲν εἴμεθα εἰς ἐκείνην τὴν κατάστασιν.—Ἠκούσατε, (ἐπανέλαβεν ὁ Καραϊσκάκης) ὅσα σᾶς εἶπα διὰ τὰ παιδιά μου· διὰ σᾶς ὅμως τοὺς συναγωνιστὰς μου τί νὰ εἴπω; Ἐπεθύμουν νὰ ἔχω τὸ ἔθνος ἔμπροσθέν μου διὰ νὰ τοῦ εἰπῶ τί ἀξίζετε. Ἀσπασθῆτε ἀπὸ μέρους μου ὅλους τοὺς ἀξιωματικοὺς συναδελφούς σας καὶ αὔριον τὸ πρωῒ νὰ ἔλθητε ὅλοι νὰ σᾶς ἰδῶ». Λέγουν ὅτι ἐν παρόδῳ τρόπον τινὰ ἀνέφερεν εἰς αὐτοὺς ὅτι ἐπληγώθη ἀπὸ τὸ μέρος τῶν Ἑλλήνων, ὅτι ἐγνώριζε τὸν αἴτιον καὶ ὅτι, ἄν ἤθελε ζήσῃ, ἤθελε τὸν κάμει γνωστὸν καὶ εἰς τὸ στρατόπεδον ***.
Ἡ πληγὴ ἦτον εἰς τὸ ὑπογάστριον καὶ ἀνίατος κατὰ τὰς παρατηρήσεις τῶν ἰατρῶν. Μ’ ὅλον ὅτι οἱ παρεστῶτες ὅλοι ἐζητοῦσαν νὰ παραστήσωσιν εἰς τὸν Καραϊσκάκην ὅτι δὲν ἦτον ἐπικίνδυνος, αὐτὸς μετά τινας ἐδικάς του παρατηρήσεις ἐξήγησε μὲ μίαν συνήθη του φράσιν του, ὅτι ἐγνώρισε τὸ ἀνίατον, δὲν μετέβαλε δὲ διόλου ἦθος, ἀλλὰ διέμεινεν ὁ ἴδιος δημηγορῶν καὶ ὁμιλῶν μεγαλοφώνως μὲ τοὺς παρευρισκομένους, ἕως οὗ ὀλίγας ὥρας μετὰ τὴν μεσημβρίαν ἀπέθανεν, ἀφήσας τελευταίαν παραγγελίαν νὰ τὸν ἐνταφιάσωσιν εἰς μίαν μεγάλην ἐκκλησίαν .
Ἡ φήμη διέδωκεν ἀμέσως πανταχοῦ τὴν εἴδησιν τοῦ θανάτου του, καὶ μία τρομερὰ φρίκη καὶ κατήφεια ἐκυρίευσεν ὅλους. Τὸ στρατόπεδον ἐνόμισεν ἀπ’ ἐκείνην τὴν στιγμὴν ὅτι ἔχασε τὸν πατέρα του, τὸν ὁδηγόν του καὶ ἑνὶ λόγῳ τὸν σωτῆρά του. Ἐσβύσθη ἀμέσως ἡ προθυμία καὶ ἡ τόλμη, τὴν ὁποίαν ἔδειχνεν εἰς ὅλας τὰς πράξεις του, εἰς τὰς ὁποίας εἶχεν ὁδηγόν, θεατὴν καὶ κριτὴν τὸν Καραϊσκάκην, καὶ ὡμοίαζεν ὡς σῶμα χωρὶς ψυχήν. Ὅλαι δὲ αἱ προσπάθειαι καὶ τοῦ ἀρχιστρατήγου καὶ τῶν ἀξιωματικῶν τοῦ νὰ τὸ παρηγορήσωσι καὶ νὰ τὸ ἐμψυχώσωσιν ἀπέβησαν μάταιαι, καθὼς τὰ μετὰ ταῦτα συμβάντα τὸ ἀπέδειξαν.
____________________________________
* Ὅταν μετὰ τὸν θάνατόν του ἐξετάσθησαν τὰ πράγματα καὶ τὰ ἔγγραφά του, δὲν εὑρέθη νὰ ἔχῃ διόλου περιουσίαν. Ἦτον εἰς πολλοὺς γνωστὸν ὅτι εἶχεν ἱκανὴν χρηματικὴν κατάστασιν πρὸ τῆς ἐκστρατείας ταύτης· φαίνεται λοιπὸν ὅτι τὴν ἐξώδευσεν εἰς αὐτήν. Τοῦτο φαίνεται ἀκόμη πιθανώτερον, ὅταν ἐξετάσῃ τις μὲ πόσην μεγαλοδωρίαν ἐφέρετο πρὸς τοὺς ἀριστεύοντας τῶν στρατιωτῶν καὶ πῶς ἐξώδευεν ἐξ ἰδίων του ἢ ἀπὸ δάνεια, τὰ ὁποῖα ἐλάμβανεν ἀπὸ τοὺς πλουσιωτέρους τῶν ἀξιωματικῶν, εἰς τὰς ἀνάγκας τοῦ στρατοπέδου, παρατηρήσῃ δὲ καὶ ἀφ’ ἑτέρου πόσον ὀλίγα χρήματα τοῦ ἐδόθησαν ἀπὸ τὴν Κυβέρνησιν καθ’ ὅλον τῆς ἐκστρατείας ταύτης τὸ διάστημα.
**Τοῦτο ἀπετείνετο, φαίνεται, εἰς τὸν Γαρδικιώτην, ὁ ὁποῖος εἶχεν ὑποσχεθῆ νὰ λάβῃ εἰς σύζυγόν του τὴν μεγαλητέραν τῶν θυγατέρων του· ἀλλὰ δὲν ἔκαμεν εἰς αὐτὸν ὁποίαν ἐντύπωσιν ἔπρεπε.
***Ἰδοὺ ἡ διαθήκη τοῦ ἀειμνήστου Καραϊσκάκη, δημοσιευθεῖσα ὑπὸ τοῦ Κ. Παπαρρηγοπούλου κατὰ τὸ παρ’ αὐτῷ πρωτότυπον:
«Σαραντατέσσαρες χιλιάδες γρόσια εἰς τὸ κεμέρι τοῦ Μήτρου Ἀγραφιώτη. Ἀπὸ αὐτὰ αἱ τριάντα χιλιάδες νὰ δοθοῦν εἰς ταῖς τσούπαις μου· νὰ τὰς περιλάβουν οἱ δύο Μήτρηδες, τοῦ Σκυλοδήμου καὶ Ἀγραφιώτης. Δύο χιλιάδας νὰ πάρῃ ὁ ἕνας Μῆτρος καὶ δύο ὁ ἄλλος, ὅπου μὲ ἐδούλευαν. Χίλια νὰ πάρουν ἐκεῖνοι ὅπου θὰ μὲ θάψουν. Δύο χιλιάδες ἔχει ὁ γραμματικός, τέσσαρες χιλιάδες γρόσια τῆς Μαργιώς.
Τὰ ἄλλα νὰ μοιρασθοῦν γιὰ τὴν ψυχή μου. Αὐτὰ ὁποῦ ἔχω εἰς τὴν σακκούλαν μου νὰ τὰ λάβουν οἱ γραμματικοὶ καὶ τζαουσάδαις μου.22 Απριλίου ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ
Τὸ τουφέκι καὶ ἄτια μου νὰ πᾶνε τῶν παιδιῶν μου, καὶ ὥρα μου (τὸ ὡρολόγιόν του, σ. εκδ.). Ἓξ χιλιάδες γρόσια μοῦ θέλει ὁ Νοταρᾶς Ἰωάννης· δεκαπέντε χιλιάδες γρόσια ἔχει ὁ Μήτρος τοῦ Σκυλοδήμου διὰ τὸν Κασινίκα καὶ λοιπούς, Δαγλῆ καὶ ἄλλους ἀξιωματικούς» .
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%97_% ... E%AF%CE%B1
Κατά τον Κασομούλη ο Καραϊσκάκης επληγώθη εν τω μέσω των Ελλήνων ιππέων.
Ο ίδιος ο Καραϊσκάκης μέσα στον πόνο του νόμιζε πως τον χτύπησε Έλληνας. Αλλά δεν φαίνεται να ήταν έτσι.
Παρακάτω καταγράφει ο Κασομούλης και σχολιάζει στις υποσημειώσεις ο Βλαχογιάννης :
( με αριστερό κλικ μεγαλώνουν )
συνεχίζεται ...
( Κάτι τέτοιο έπαθε και ο πρόκριτος της Μεσσηνίας Παπατσώνης )
, αξίωμα Μανιάτικο και ίδιον της οικογενείας των Μαυρομιχαλαίων. Οι πρόκριτοι λοιπόν έπεισαν τον Παναγιώτη Γιατράκο , αντικολοκοτρωνικό προύχοντα και οπλαρχηγό απ' τον Μυστρά , απ' τον οποίο ο Κρεββατάς σκόπευε να αφαιρέσει τη στρατιωτική αρχηγία του Μυστρά και να την δώσει στον Νικηταρά , να τον σκοτώσει. Στις 16/11/1822 άνθρωποι του Γιατράκου , με κύριο οργανωτή τον αδελφό του Γεώργιο , έστησαν ενέδρα στον Κρεββατά στην θέση Κακιά ( ή Κυανή σε κάποια λεξικά 
) Σκάλα , κοντά στην γέφυρα Κοπάνου , στον ποταμό Ευρώτα. Αν και ένας απ' τους δολοφόνους πιάστηκε και ομολόγησε στην Τριπολιτσά , η κυβέρνηση όχι μόνο τους άφησε ατιμώρητους , αλλά 2 μήνες αργότερα προήγαγε τον Γεώργιο Γιατράκο σε στρατηγό , ενώ η οικογένεια Κρεββατά αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα. Στις 21/2/1828 η Ευδοκία Κρεββατά , χήρα του Παναγιώτη Κρεββατά , έκανε παράπονα προς την Διοίκηση.