Τουρκοκρατούμενη Μάνη

[Ζαποτέκος]

Ηλίας Μπισμπίνης ένας «άγνωστος» ήρωας του 1821
Του Γιάννη Μιχαλακάκου, εκπαιδευτικού
Αφιερωμένο στην μνήμη του μπάρμπα Λία Σταυριανάκου από το Νύφι
https://maniatika.wordpress.com/2025/03 ... %81%cf%89/


Κατά την διάρκεια του αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας, «του ιερού αγώνος» όπως τον αποκαλούσαν οι αγωνιστές της εποχής εκείνης, πολλοί κατάφεραν να διακριθούν. Ωστόσο σήμερα ελάχιστους γνωρίζουμε και κυρίως τους πιο προβεβλημένους από του ιστορικούς της πρώτης περιόδου της απελευθέρωσης. Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε έναν όχι ιδιαίτερα γνωστό αγωνιστή της Μάνης προκειμένου να μην λησμονηθεί και να μας παραδειγματίσει.

Ο Ηλίας Μπισμπίνης ή Μπισμπίκης γεννήθηκε περί τα 1790 στο χωριό Μηλέα της έξω Μάνης. Από μικρή ηλικία φάνηκε το περήφανο και φιλελεύθερο πνεύμα του καθώς σε κάποια αψιμαχία δεν δίστασε να σκοτώσει τον προεπαναστατικό καπετάνιο και προύχοντα του χωριού Γιάννη Μαυροειδή – Κυβέλο. Η δολοφονία αυτή τον ανάγκασε να φύγει και να βρει καταφύγιο προσωρινά στο Καρασπάι (Λευκόχωμα) Λακεδαίμονος και αργότερα να εγκατασταθεί μόνιμα στο χωριό Γοράνοι όπου υπήρχε και Τουρκικός πύργος. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως τέτοιου είδους βίαιες μετακινήσεις ήταν συχνές στην περιοχή της Μάνης καθώς οι ισχυροί ανταγωνισμοί των πατριών της περιοχής ωθούσαν τον πληθυσμό σε φονικά και μετεγκαταστάσεις. Ακόμα και το όνομα Μπισμπίνης ή Μπισμπίκης ίσως είναι ψευδώνυμο.

Το ξέσπασμα της ελληνικής επανάστασης το 1821 τον βρήκε επικεφαλή μικρού σώματος ντόπιων (στρατιώτες της Κάτω Ρίζας) υπό την γενική ηγεσία του στρατηγού Παναγιώτη Γιατράκου που ήταν και γενικός διοικητής των στρατιωτικών δυνάμεων της επαρχίας Μυστρά. Διέθετε στις στρατιωτικές του επιχειρήσεις δικό του μπαϊράκι (σημαία) το οποίο διασώζεται και εκτίθεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Επάνω είχε τον προστάτη του τον Άγιο Γεώργιο και τον Προφήτη Ηλία (τον προστάτη του) αλλά και το ρητό ICXCNK (Ιησούς Χριστός Νικά). Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο αγώνας για ανεξαρτησία εκτός των εθνικών χαρακτηριστικών τα οποία είχε προκειμένου να δημιουργηθεί ανεξάρτητο ελληνικό κράτος διακατείχε και σοβαρά θρησκευτικά χαρακτηριστικά καθώς ο εχθρός ήταν αλλόθρησκος και πολλές φορές αυτό τον προσδιόριζε και εθνικά.

Ήδη από την αρχή της ελληνικής επανάστασης ο Ηλίας Μπισμπίνης συμμετείχε ενεργά στην απελευθέρωση του Μυστρά, στον εκτοπισμό των Τούρκων της Λακεδαίμονος, στην μάχη στο Βαλτέτσι και στα Δολιανά. Εκεί όμως που διακρίθηκε ήταν κατά τις επιχειρήσεις γύρω από την Τρίπολη. Στην μάχη στα Λιθοβούνια στις 18 Ιουλίου 1821, 11km από την Τρίπολη, αποκλείστηκε σε ένα χαντάκι μαζί με άλλους 18 Τσάκωνες και Λακεδαιμονίους. Φάνηκε ατρόμητος όπως αναφέρει ο Φραντζής. Η αντίσταση μάλιστα αυτών των 18 Ελλήνων οδήγησε στο θάνατο του τρομερού Αλβανού Αλιόμπεη ο οποίος θεωρείτο ισχυρότατος πολεμιστής από πλευράς των Οθωμανών. Η γενναιότητα του Ηλία Μπισμπίνη ήταν τόσο γνωστή που ο Φωτάκος, ο προσωπικός υπασπιστής του Θ. Κολοκοτρώνη αναφέρει για αυτόν απλά και περιεκτικά «Ὁ καπετάνιος οὗτος, ὁ γενναιότερος τῶν ἄλλων ὁμοίων του καπεταναίων, διότι ὅπου εὑρίσκετο μαχόμενος κατὰ τοῦ ἐχθροῦ διεκρίνετο». Κατά την εισβολή του Δράμαλη στην Πελοπόννησο συμμετείχε ενεργά στις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του. Στις 6 Οκτωβρίου 1822 ο Παναγιώτης Γιατράκος από το Μυστρά έγραψε στον Ηλία Μπισμπίνη που ήταν στην πολιορκία της Κορίνθου ότι ο Ρουμπής, ο οποίος μετά την κατάληψη της Τριπολιτσάς είχε καταφύγει στη Βαρδούνια μαζί με τους Τουρκοβαρδουνιώτες Μουρλαίους και Κιζαρμαίους έκανε αντεπαναστατικό κίνημα και διατάχθηκαν οι αδελφοί Γιώργης και Μιχαλάκης Γιατράκος να το καταπνίξουν. Από την παραπάνω επιστολή αντιλαμβανόμαστε ότι ο συγκεκριμένος καπετάνιος δεν περιορίστηκε σε επιχειρήσεις εντός της επαρχίας του αλλά συμμετείχε ενεργά και εκτός τόπου του. Κατά την διάρκεια του αγώνα στην περιοχή της Λακεδαίμονος κατέλαβε δύο οθωμανικούς πύργους τους οποίους κατείχαν οι δικοί του. Ο πύργος του Καρασπάι και ο πύργος της Πολιάνας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον φέρει η πληροφορία πως μετά την πτώση του Ναυπλίου στους Έλληνες τον Δεκέμβριο του 1822 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εμπιστεύτηκε τον Ηλία Μπισμπίνη με προσωπική του συστατική επιστολή να μεταφέρει στην Σμύρνη τον Κιαμήλ Πασά.

Τον Απρίλη του 1823 λόγω των σοβαρών υπηρεσιών για την πατρίδα πήρε τον βαθμό του ταξίαρχου κατόπιν πρότασης του Παναγιώτη Γιατράκου ενώ τον Μάη του ίδιου έτους προβιβάστηκε στον βαθμό του υποχιλίαρχου. Το 1824 σύμφωνα με το αρχείο της Παλιγγενεσίας πήρε τον βαθμό του χιλίαρχου ενώ το 1825 έφθασε στον βαθμό του αντιστράτηγου. Το 1828 οι έφοροι της επαρχίας Λακεδαίμονος, λόγω της αποτελεσματικότητας του, τον διόρισαν επιστάτη ευταξίας, ένα είδος αστυνόμου, της επαρχίας προκειμένου να εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία και φορολόγηση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων του τόπου και την προστασία τους από τυχόν κινδύνους.

Πεθαίνοντας η σύζυγός του ήταν έγκυος και το παιδί βαφτίστηκε Ηλίας, ο οποίος δεν πέρασε καλά με τον πατριό του. Με πιστοποιητικό του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Ν. Σταματελλόπουλου (Νικηταρά), Π. Γιατράκου και Καν. Δεληγιάννη χαρακτηρίστηκε ως ταγματάρχης (οπλαρχηγός 4ης τάξεως).


Παρακάτω το χαρτί διορισμού του το 1828.

Διορίζεται άπό μέρος τής Γενικής Εφορίας ο Καπ. Ήλίας Μπισμπίνης διό νά επιστάτη τα δύο χωριά τόν «Αγιον Βασίλειον και τό Μαμουσούμπαση, διά νά συνάξη τούς σέμβρους τών δύο χωρίων δια νά δουλεύσουν τα εθνικά χωράφια καί νά δρέψουν τάς τροφάς των κατά τήν συνήθειαν και νά δίδουν τό τράτ εις τήν κοινήν κάσσαν κατά τό άτέκ, τό μέν άπό τά κουκούλια, τό ήμισυ καί τήν δεκατιάν τό δέ άπό τά γεννήματα τά τριτοδέκατα κατά τήν συνήθειαν ή δέ γεναιότης σου καπετάν Ήλία είσαι εις χρέος νά φυλάξης αυτούς τούς Ζευγίτας καί Σέμβρους άπό τούς κακοποιούς καί αχρείους διά νά τελειώσουν τήν δουλειάν τους άνεμποδίστως. ’Ακολούθησον λοιπόν ώς διορίζεσαι καί ύγίαινε. Αυτή ή συμφωνία έχει νά φυλάττηται χρόνον ολόκληρον ένα.


Εν Λακεδαίμονι την 30η Ιανουαρίου 1828

Οί γενικοί έφοροι της Λακεδαίμονος