Phorum.com.gr

Πρεσβευτής των ελληνικών Γραμμάτων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΘΩΜΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Κυριακή 25 Ιούνη 2006



«Ερχομαι από μια πατρίδα που δεν υπάρχει»

έλεγε ο Θωμάς Νικολάου, εννοώντας την Ανατολική Γερμανία, αυτήν που γνώρισε για πατρίδα του, όταν η πατρίδα που τον γέννησε, αντί φτερούγα και παρηγοριά, έγινε μητριά του. τότε που, στην καρδιά του Εμφύλιου, μικρό, φοβισμένο αγόρι έφυγε μακριά από την αγκαλιά της μάνας του, από τη γλώσσα της, από τις ιστορίες και τις συνήθειες του χωριού του (Αμπελικό Καρδίτσας).

«Το φθινόπωρο μαθεύτηκε ότι το κράτος - τότε έλεγαν η Φρειδερίκη - είχε αρχίσει να μαζεύει τα παιδιά των ανταρτών στις παιδουπόλεις για να τα κάνει εθνικόφρονες, και μερικές οικογένειες που είχαν δικούς τους ανθρώπους στο βουνό αποφάσισαν να φύγουν μακριά. Εμείς στο αντάρτικο είχαμε τρεις θείους, τον Νίκο, τον Βαγγέλη και τον Φώτη Γκένα... Ο Νίκος Γκένας, από τότε που ο πατέρας μου είχε σκοτωθεί στην Αλβανία, ζούσε μαζί μας...

...Σιγά σιγά ο στρατός ανέβαινε κι άρχισαν οι μάχες. Οσο γίνονταν οι μάχες, εμείς λουφάζαμε. Κρυβόμασταν την ημέρα και βγαίναμε τη νύχτα. Ημασταν πολλά παιδιά. Η δική μου παρέα ήταν όλοι συγχωριανοί: Ο Νίκος Φαρμάκης, ο Κώστας Βαΐτσης, ο Νίκος Αποστόλου. Ολοι συνομήλικοι. Μαζί φυλάγαμε τα πρόβατα, μαζί παίζαμε».

Μαζί κατέληξαν οι περισσότεροι της παρέας στην Ανατολική Γερμανία, για να περάσουν εκεί τα επόμενα 45 χρόνια!

Στην Ανατολική Γερμανία, ο Θωμάς σπούδασε Δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και γρήγορα άρχισε να εργάζεται στο Πανεπιστήμιο, δημοσιεύοντας, παράλληλα, κείμενά του.

Κοιτάζοντας το έργο του, αυτά που έγραψε, αυτά που μετέφρασε, αυτά που μελέτησε, παρατηρώντας τον τρόπο που έχει επιλέξει να ζει στην Ελλάδα - μακριά από την Αθήνα και το κέντρο δημοσιότητας και προβολής - καταλαβαίνει κανείς ότι ο Θωμάς Νικολάου, φεύγοντας συνεχώς από τις πατρίδες του, έφτιαξε μια πατρίδα που μπορεί να την έχει πάντα μαζί του, στην καρδιά του.

Γιατί πατρίδα δεν είναι μόνο ο τόπος. πατρίδα είναι και η γλώσσα. και οι αναμνήσεις και τα συναισθήματα που φτιάχνουν τις ρίζες της ύπαρξής μας. Σαν τους νομάδες της ερήμου, που κουβαλάνε πάντα μαζί τους μια πέτρα, που τους θυμίζει ότι είναι παιδιά της γης, κι έναν καρπό που τους θυμίζει πως υπάρχει πάντα ελπίδα, έτσι κι ο Θωμάς Νικολάου κουβαλούσε πάντα μαζί του τον μύθο της Ελλάδας. Και με αυτόν τον μύθο φρόντισε να πορευτεί ο ίδιος δημιουργικά, αλλά και να τον κάνει γνωστό στη δεύτερη πατρίδα του.



Μέσα στη δραματική περιπέτεια της ζωής του, ο Θωμάς Νικολάου στάθηκε τυχερός, καθώς γεννήθηκε με το χάρισμα του συγγραφέα. Δηλαδή του δημιουργού, του ανθρώπου που μπορεί να κάνει τέχνη τους εφιάλτες και τις πληγές της ζωής.

«Εκεί εμένα από το φόβο, την πείνα, το κρύο και την ταλαιπωρία, με βάρεσε μια αρρώστια που οι δικοί μας την ονόμαζαν "πολεμίτιδα". Την είχαν κι άλλα παιδιά αυτήν την ασθένεια. Στα καλά καθούμενα αρχίζαμε να τρέχουμε σαν παλαβά χωρίς να βλέπουμε πού πηγαίνουμε. Υπήρχε φόβος να γκρεμοτσακιστούμε. Σ' εμένα αυτό κράτησε πολύ καιρό».

Χάρη στο χάρισμα του συγγραφέα, ο Θωμάς Νικολάου κατάφερε όχι μόνο να ζήσει, αλλά και να γίνει μια ξεχωριστή προσωπικότητα, να βραβευτεί και να διακριθεί στη δεύτερη πατρίδα του, τιμώντας την πρώτη.

Να μπει στα εργοστάσια και στα σχολεία, όπως και στις λέσχες των διανοουμένων, να τιμηθεί με τα ανώτατα παράσημα της χώρας που τον ανάστησε.



Η πνευματική δημιουργία του εκτείνεται σε δύο πεδία:

α. Από τη μια, είναι το συγγραφικό του έργο -μυθιστορήματα, διηγήματα και παραμύθια, που κυκλοφόρησαν στα γερμανικά και αγαπήθηκαν τόσο πολύ, που επί 25 χρόνια εκδίδονταν κι επανεκδίδονταν και βρίσκονταν στη βιτρίνα και του πιο απόμερου βιβλιοπωλείου του χωριού (γιατί στη ΛΔΓ ακόμα και το πιο μικρό χωριό είχε βιβλιοπωλείο, και αναγνώστες φυσικά...).

Σχεδόν σε όλα τα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του, για μεγάλους ή για νέους, τα θέματα είναι εμπνευσμένα από την Ελλάδα. «ΝΥΧΤΑ ΗΡΘΑΝ ΟΙ ΒΑΡΒΑΡΟΙ», «ΠΕΤΡΟΣ», καθώς και στα «ΤΟ ΑΣΤΕΡΑΚΙ», «Ο ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ», που έχουν ήδη μεταφραστεί και εκδοθεί και στην Ελλάδα.



Αλλά μια απαράμιλλη τρυφερότητα αναδύεται και στα παραμύθια του. «ΠΟΥΠΟΥΤΑ», «ΤΟ ΦΤΕΡΟ ΤΟΥ ΚΥΚΝΟΥ» («ΟΙ ΚΥΚΝΟΙ» στα ελληνικά) και «Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΟΨΑΡΟ», που έγραψε μαζί με την επίσης συγγραφέα γυναίκα του, την Καρόλα. Μάλιστα, αυτό το τελευταίο έδωσε το όνομά του - «Το Φεγγαρόψαρο» - σε ένα πάρκο και παιδική χαρά στο Βερολίνο!

Οι ξένοι αναγνώστες αγάπησαν τα βιβλία του Νικολάου, γιατί μέσα σ' αυτά υπήρχε αλήθεια. Δεν είναι υπερβολή ότι μ' αυτά τα βιβλία το γερμανικό κοινό βρέθηκε μπροστά σε μια πανελλήνια τοιχογραφία, όπου το φανταστικό ζωντανεύει και η πραγματικότητα ακτινοβολεί.

Εξαιρετικά σημαντικό είναι το πολύτομο μεταφραστικό έργο και είναι αυτό που κυρίως αναδείχνει τον Θωμά Νικολάου πρεσβευτή της ελληνικής Λογοτεχνίας στη Γερμανία.



Αυτός γνώρισε στο γερμανικό κοινό τα βιβλία του Αντώνη Σαμαράκη με περισσότερα από 100.000 αντίτυπα, ενώ μετέφρασε και εξέδωσε 13 βιβλία του Γιάννη Ρίτσου, φέρνοντας για πρώτη φορά σ' επαφή τους αναγνώστες του Μπρεχτ με το σουρεαλισμό της ρωμιοσύνης.



Κοντά στον Αντώνη Σαμαράκη και στον Γιάννη Ρίτσο - που ήταν ως το τέλος της ζωής τους ακριβοί του φίλοι -, ο Νικολάου έχει μεταφράσει και έργα του Οδυσσέα Ελύτη και του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Κώστα Κοτζιά, της Αλκης Ζέη, του Κώστα Ασημακόπουλου, του Θανάση Βαλτινού και ένα δικό μου, που κυκλοφορούσαν σε δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα.

Μια άλλη πτυχή της παρουσίας του Νικολάου, είναι η δημιουργία ανθολογιών Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών.

Η ανθολογία, ακριβώς σαν ένα στεφάνι χρωμάτων και μεθυστικών αρωμάτων, προσφέρει την πιο ελκυστική εικόνα της πνευματικής συγκομιδής. Χάρη στις ανθολογίες διηγημάτων και ποίησης, «ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ. 24 ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΖΟΓΡΑΦΟΙ», «ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΚΛΗΡΟ ΣΑΝ ΤΗ ΣΙΩΠΗ. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΟΛΩΜΟ ΩΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ» με πρόλογο του Νερούντα, και άλλες, που επιμελήθηκε με ξεχωριστή φροντίδα ο Θωμάς, το ελληνικό μελτέμι έφτασε ως τον παγωμένο βορρά.



Ωστόσο, η μεγάλη πορεία του Θωμά Νικολάου βρίσκει τη δικαίωση και την ολοκλήρωσή της στην Καρόλα, τη γυναίκα του - Μέλπω την έλεγε ο Σαμαράκης, Χαρούλα εμείς. Συγγραφέας και η ίδια, όχι μόνο κατοίκησε την ίδια νοερή πατρίδα, όχι μόνο έμαθε τη γλώσσα, αλλά κατάφερε να φτάσει ως τα μύχια της. και μυήθηκε στις λέξεις, στη λειτουργία τους στη φράση, κι αναζήτησε τις προεκτάσεις τους στην προφορικότητα, τη γοητεία των ήχων τους, κάνοντας το σπίτι της οικογένειας στη Γερμανία εστία ελληνική και την επιστροφή τους εδώ μια ιδανική Ιθάκη.

Δίκαια και άξια η Ενωση Αγραφιώτικων Χωριών και ο Μορφωτικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος του Αμπελικού τίμησαν, την Κυριακή 4 Ιουνίου, τον Θωμά Νικολάου, επιβραβεύοντας όχι μόνο με τιμητικές πλακέτες, αλλά και με τη θερμή και αθρόα προσέλευση των προσκεκλημένων, τον αδιάκοπο αγώνα ήθους και πολιτισμού του συντοπίτη τους.



Σημείωση:

Τα αποσπάσματα από την αφήγηση του Θωμά Νικολάου προέρχονται από το βιβλίο της Μαρούλας Κλιάφα «ΣΙΩΠΗΛΕΣ ΦΩΝΕΣ». Μαρτυρίες Θεσσαλών για τον 20ό αιώνα. (Καστανιώτης)

https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3424911