Phorum.com.gr

Αρχαιότητα


Κατά τον Παυσανία, ο Ηγέλεως, γιος του Τυρρηνού, ίδρυσε στο Άργος ναό της Αθηνάς Σάλπιγγος ( Παυσανίου, Κορινθιακά II, XXI 3 ) και ήταν αυτός και ο αδελφός του Μήλας που πρώτοι εισήγαγαν τη σάλπιγγα στις πολεμικές επιχειρήσεις.


Στην εικόνα, μια πτερωτή Νίκη σαλπίζει την ευτυχή έκβαση μάχης, ίσως κάποιας ναυμαχίας. Νίκη με σάλπιγγα σε χρυσό στατήρα Δημητρίου του Πολιορκητού, (Θησαυρός Επιδαύρου) του 300 π.Χ. περίπου, Νομισματικό Μουσείο Αθηνών.

Οι Αργείοι πραγματοποιούσαν τις πολεμικές τους επιχειρήσεις με συνοδεία σαλπίγγων, ενώ οι Σπαρτιάτες με συνοδεία αυλού, οι Κρήτες με συνοδεία λύρας κ.ο.κ.
Αποσπάσματα του Θουκυδίδη και του Πλούταρχου κάνουν λόγο για τη χρήση της μουσικής στον στρατό των Σπαρτιατών.

Μετά τούτο, οι δύο στρατοί εκινήθησαν εναντίον αλλήλων. Και οι μεν Αργείοι και οι σύμμαχοί των προήλαυναν με αποφασιστικότητα και ορμήν ασυγκράτητον, ενώ οι Λακεδαιμόνιοι επροχώρουν βραδέως, κανονίζοντες το βήμα των προς τον ρυθμόν της μουσικής πολλών αυλητών, οι οποίοι κατά τα έθιμά των είχαν ιδίαν θέσιν εντός της παρατάξεως. Η μουσική αυτή δεν είχε χαρακτήρα θρησκευτικόν, αλλ’ απέβλεπεν εις το να βαδίζη ο στρατός μετά κανονικού και ρυθμικού βήματος και [να] προλαμβάνεται ούτως η διάσπασις της παρατάξεως, η οποία επέρχεται συνήθως κατά τας προελάσεις μεγάλων στρατιωτικών μονάδων.
ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑΙ, Ε’ 70

…και έδιδε (ο βασιλιάς πριν την μάχη) διαταγή σε όλους να φορέσουν τα στεφάνια και τους αυλητές τούς διέταξε να παίξουν την Καστόρεια μουσική. Συνάμα έδιδε την εντολή να αρχίσει ο εμβατήριος παιάνας, έτσι που η εικόνα τους ήταν σοβαρή και φοβερή, καθώς βάδιζαν συντονισμένοι με το ρυθμό των αυλών και ούτε διασπούσαν τη φάλαγγα κι ούτε αισθάνονταν φόβο στις ψυχές τους, αλλά με τη μουσική οδηγούνταν προς τον κίνδυνο, πράοι και χαρούμενοι. Γιατί είναι φυσικό, κάτω από τέτοιες συνθήκες, να μην εκδηλώνεται ούτε υπερβολικός φόβος ούτε υπερβολική οργή, αλλά σταθερό φρόνημα με ελπίδα και θάρρος λες και παραβρίσκεται μαζί και ο θεός.
Πλούταρχος , Λυκούργος

Για το Καστόρειο μέλος : Ήταν μέλος, πιθανότατα εμβατήριο, των Σπαρτιατών [που παιζόταν] την ώρα
της επίθεσης εναντίον του εχθρού, εμπνευσμένο από τον θεό Κάστορα, ο οποίος μαζί με τον δίδυμο αδελφό του, τον Πολυδεύκη, αποτελούσαν τους Διοσκούρους. Οι Διόσκουροι, γιοι του Δία και της Λήδας, λατρεύονταν ιδιαίτερα στη Σπάρτη, ο Πολυδεύκης ως ισχυρότατος στην πυγμή και ο Κάστορας στην ταχύτητα. Ταυτόχρονα θεωρούνταν και οι επινοητές των ενόπλιων χορών. Επομένως, δικαιολογείται η ύπαρξη του Καστόρειου μέλους στη Σπάρτη.

Σπουδαίος ποιητής της αρχαϊκής περιόδου, που έγραψε ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωση του μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχης (Τυρταίου, αποσπ., 11W), ήταν ο Τυρταίος. Με τις ελεγείες και τους παιάνες του, τόνιζε τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη προς την πατρίδα.

Σύμφωνα με μια παράδοση, ήταν Σπαρτιάτης Στρατηγός, του οποίου τα τραγούδια προορίζονταν για τους στρατιώτες του, ενώ, σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, ήταν Αθηναίος ή Μιλήσιος Γραμματικός, τον οποίο έστειλαν οι Αθηναίοι ως βοήθεια στους Λακεδαιμόνιους. Στο λεξικό Σουΐδα αναφέρεται η δεύτερη παράδοση, η οποία εκτυλίσσεται στη διάρκεια του Β΄ Μεσσηνιακού πολέμου, ενώ ο Αθήναιος (Δειπνοσοφιστές) αναφέρει απλώς ότι υπό την στρατηγία του, οι Λακεδαιμόνιοι επιβλήθηκαν των Μεσσηνίων.

Στο λεξικό Σουΐδα αναφέρεται ότι έγραψε ελεγείες και παιάνες για τη σπαρτιατική πολιτεία και τον Βασιλέα Θεόπομπο. Τα σωζόμενα αποσπάσματα είναι όλα ελεγειακά, γραμμένα στη δωρική διάλεκτο και αναφέρονται στο σπαρτιατικό σύνταγμα και την πολεμική αρετή. Η απαγγελία της ελεγειακής ποίησης συνοδευόταν μάλλον με τον ήχο αυλού. Δώδεκα αποσπάσματα (3 ολοκληρωμένα ποιήματα) σώζονται στον Στράβωνα, τον Λυκούργο και τον Στοβαίο.

Ο Πυρρίχιος πολεμικός χορός, ο οποίος λεγόταν Ενόπλιος νόμος, η ιστορία του Τυρταίου, τα εμβατήρια του οποίου οδήγησαν τους Σπαρτιάτες στη νίκη, ο παιάνας «Ω παίδες Ελλήνων, ίτε», στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, είναι συμβολικά παραδείγματα της επίδρασης που είχαν στους αρχαίους χρόνους τα πολεμικά άσματα.

Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί η χρήση του αρχαιοελληνικού πνευστού οργάνου ύδραυλις, στην εκτέλεση στρατιωτικής μουσικής. Αυτό το μηχανικό αερόφωνο όργανο της αρχαιότητας είχε χαρακτηριστικό ισχυρό και οξύ ήχο. Χρησιμοποιούνταν και στα θεάματα του ιπποδρόμου. Μετά τους Έλληνες, ταξίδεψε και υιοθετήθηκε και από άλλους λαούς, φθάνοντας στους Ρωμαίους και έπειτα στους Βυζαντινούς.

Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια, οι σαλπιγκτές με τους τυμπανιστές συνιστούσαν ιδιαίτερο σώμα. Ενίσχυσαν τη στρατιωτική μουσική και ίδρυσαν ειδικές σχολές για την εκπαίδευση μουσικών.

Ευρώπη
Στην Ευρώπη, οι στρατιωτικές μπάντες άρχισαν να διαμορφώνουν σταθερά σχήματα, από τότε που οι ευρωπαϊκές χώρες εμφάνισαν εικόνα
συγκροτημένων κρατών, και κυρίως τον 17ο αιώνα και μετέπειτα. Το κράτος που προηγήθηκε στη χρήση της στρατιωτικής μουσικής ήταν η Αυστρία και ακολούθησε η Γαλλία, η οποία όρισε κάθε σύνταγμα πεζικού ή ιππικού να διαθέτει δική του μουσική. Στη Ρωσία, οι μπάντες χαρακτηρίζονταν για την ιδιάζουσα μορφή τους, λόγω του διαφορετικού χαρακτήρα και των στρατιωτικών τους σωμάτων και των συνηθειών των ανδρών.


Οι στρατιωτικές ορχήστρες πνευστών ονομάστηκαν Μπάντες, λέξη γοτθική, με την οποία αποκαλούνταν ομάδα μουσικών που ρύθμιζαν το βήμα των στρατιωτών κατά την πορεία και τους εμψύχωναν κατά την ώρα της μάχης. Η λέξη Μπάντα κυριάρχησε σε όλες τις γλώσσες και με αυτήν χαρακτηρίζονται οι φιλαρμονικές ή οι ορχήστρες χάλκινων οργάνων (φανφάρες) ή και το σύνολο των χάλκινων και κρουστών οργάνων μιας ορχήστρας.

Οθωμανικό Κράτος

Οι πρώτες αναφορές για τις οθωμανικές στρατιωτικές μπάντες, λεγόμενες mehter, γίνονται τον 13ο αιώνα μ.Χ. Πιστεύεται ότι η πρώτη στρατιωτική μπάντα mehter, εστάλη στον Οσμάν Ι, από τον Σελτζούκο Σουλτάνο Alaeddin Keykubad III, σαν δώρο μαζί με μια επιστολή, με την οποία χαιρέτιζε το νεοσύστατο κράτος. Από τότε, κάθε μέρα μετά την απογευματινή προσευχή, η μπάντα mehter έπαιζε για τον ηγεμόνα των Οθωμανών.

Τα όργανα από τα οποία αποτελούνταν, επί βασιλείας του Hurkan (1326-1359), ήταν: φλάουτα με ράμφος, τρομπέτες, τύμπανα και μια batteria.

Όπως μας λέει ο Τούρκος περιηγητής του 17ου αιώνα Εβλιά Τσελεπή, από τον 14ο αιώνα (επί σουλτάνου Οσμάν, του πρώτου ιδρυτή της δυναστείας των Οσμανιδών και ιδρυτή του Οθωμανικού κράτους), η στρατιωτική μπάντα mehter «σκόρπιζε το φόβο στους εχθρούς των Τούρκων, βαδίζοντας στη μάχη με τα οξύηχα όμποε, τις σάλπιγγες να ηχούν εκκωφαντικά και με το κροτάλισμα των τυμπάνων , φόβιζε τους Σταυροφόρους, έριξε κάτω τα τείχη της Κωνσταντινούπολης και τρομοκράτησε το λαό της Βιέννης. Όταν περνάνε παίζοντας όλοι μαζί ταυτοχρόνως, ο θόρυβος πετάει τα μυαλά των ανθρώπων έξω από το στόμα τους ».

Η ιδέα μιας στρατιωτικής μπάντας, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται σήμερα, άρχισε να εισρέει στην Οθωμανική αυτοκρατορία από τον 16ο αιώνα. Ο ήχος που παρήγαγε τελικά αυτή η οθωμανική μπάντα, επηρέασε πολλούς Ευρωπαίους συνθέτες της κλασικής μουσικής, όπως τον Joseph Haydn, τον W. A. Mozart και τον L.van Beethoven, οι οποίοι έγραψαν συνθέσεις εμπνευσμένες από ή σχεδιασμένες να μιμηθούν τη μουσική των mehter.

Τα όργανα που χρησιμοποιούσαν πλέον ήταν: τρομπέτες, ταμπούρα, τύμπανα, όμποε, φλάουτο, πίπιζα, clairons (τρομπέτα με οξύ, διαπεραστικό ήχο), saqueboute (τρομπόνι) και bombardo (πρόγονος του φαγγότου). Το 1831 ο αδελφός του συνθέτου Gaetano Donizetti Giusepe (1797-1856), προσλήφθηκε στην Κωνσταντινούπολη, για να διοργανώσει την Ορχήστρα Πνευστών του Σουλτάνου, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σύστημα. Με τον βαθμό του στρατηγού ταξιαρχίας, παρέμεινε εκεί ως το τέλος της ζωής του. Κατά τον Francois J. Fetis, συνέθεσε έργα για τη στρατιωτική ορχήστρα πνευστών, εκ των οποίων δημοσιεύθηκε το Προσφιλές εμβατήριο του σουλτάνου Μαχμούτ.

Νεότερη Ελλάδα

Στη χώρα μας, κατά τη διάρκεια της εναντίον των Τούρκων επανάστασης του 1821, τα ελληνικά άτακτα σώματα δεν τα ακολουθούσαν επαγγελματίες μουσικοί, αλλά πολεμιστές οργανοπαίχτες, και όχι σπάνια, όταν οι επαναστατημένοι Έλληνες προχωρούσαν κατά του εχθρού, είχαν επικεφαλής τους μουσικές ομάδες με τύμπανα, ζουρνάδες και κλαρίνα ή οι οργανοπαίχτες δραστηριοποιούνταν θορυβωδώς μετά τη νίκη, με σκοπό να προκαλέσουν χορούς μεταξύ των παλικαριών. Τη «βαρβαρόφωνη» εν λόγω μουσική, όπως ονομάστηκε αυτή αργότερα, τη συνήθιζε
πολύ ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος θεωρούσε ότι αυτή ανταποκρινόταν στην τότε νοοτροπία και ψυχολογία των πολεμιστών του.

Τέτοια μουσική δραστηριότητα έλαβε χώρα στην περίπτωση της μάχης στο Βαλτέτσι και εν συνεχεία κατά τη μάχη που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του Δράμαλη. Το είδος αυτό της μουσικής ήταν αρεστό και στον Καραϊσκάκη, ο οποίος το χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον της Αττικής. Αλλά και όταν οι καπεταναίοι του 1821 διενεργούσαν στρατολογήσεις ανδρών, ακολουθούνταν, επίσης, από ζουρνάδες και νταούλια.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, από τα χρόνια του αγώνα της ανεξαρτησίας, αποτελεί το έγγραφο της Προσωρινής Διοικήσεως της Ελλάδος, με ημερομηνία 29 Ιουλίου 1824, προς τον «Φιλογενέστατον Κύριον Ιωάννην Θ. Στεφάνου», στο οποίο ο προσωρινός Γραμματέας (Υπουργός) Πολέμου, Παναγιώτης Γ. Ρόδιος, εν όψει της σύστασης Τακτικού Σώματος, ζητεί τη βοήθεια της επιτροπής Ζακύνθου για τη σύσταση «ομάδος πολεμικών μουσικών», γιατί «η μουσική τρόπον τινά είναι η ψυχή των τακτικών, αλλά κατά δυστυχίαν πολεμικοί μουσικοί εις την Ελλάδα σήμερον δεν ευρίσκονται...». Πράγματι, στο μικρό Τακτικό Σώμα που συστάθηκε από τον Γάλλο Συνταγματάρχη Κάρολο Φαβιέρο, συγκροτήθηκε και στρατιωτική μουσική υπό τον Γερμανό αρχιμουσικό Μιχαήλ Μάγγελ.

Όπως αναφέρει ο Λοχαγός Κάρπος Παπαδόπουλος, στις 5 Αυγούστου 1825, το Τακτικό σώμα υπό τον Κ. Φαβιέρο, εισερχόμενο στην Αθήνα, βάδιζε με βήμα οδοιπορικό, ενώ παιάνιζε η Στρατιωτική μουσική (με τον ρυθμό του οδοιπορικού βήματος) το «Τι καρτερείτε φίλοι και αδελφοί!».


Σημαντικό στοιχείο λαμβάνουμε από μια ιδιότυπη απεργία που πραγματοποίησαν μουσικοί στρατιωτικής μπάντας, το 1825. «Υπάρχει επίσης έγγραφον εις τα αρχεία του κράτους υπ’ αριθμ. Πρωτοκόλλου 2678 από της 22 Σεπτεμβρίου 1825, όπερ είναι αναφορά Ελλήνων μουσικών της οποίας οι μουσικοί ζητούν όπως λόγω μεγαλυτέρας κοπώσεως αμείβονται καλλίτερον των άλλων στρατιωτών» . Αυτά ανέφερε χαρακτηριστικά, η τότε διαμαρτυρία της στρατιωτικής μπάντας.

Ο Υπολοχαγός Τ. Μουμτζής δίνει την εξής περιγραφή ( Θεσσαλονίκη 1915 ) : «Στο κέντρο του Λευκού Πύργου, κάθε βράδυ και νέα μουσική. Κατεγοήτευαν οι μπαλαϊλάκες με το «Βόλγα Βόλγα», άφθαστες οι σκωτσέζικες γκάιντες. Τέλεια η φαμφάρα των Ιταλών. Ασύγκριτη η γαλλική ορχήστρα[…]. Αργότερα ο Καλομοίρης έφτιαξε μια καλή μπάντα και ο Ταχματζής άλλη μία της μεραρχίας Αρχιπελάγους». Κατά τη διάρκεια του ίδιου πολέμου, ο εκκεντρικός Διοικητής της προαναφερθείσας Μεραρχίας, Υποστράτηγος Ιωάννου, είχε την έμπνευση να φέρει στα χαρακώματα τη μουσική μπάντα να παίξει! «Διά να την ακούσουν οι Γερμανοβούλγαροι».

Στην εν λόγω φαεινή ιδέα του Ιωάννου, αναφέρεται και ο Μυριβήλης με τα εξής: «Τόπε στα σοβαρά ένα βράδυ στο τραπέζι, εκεί πού τρωγε με το Επιτελείο του.
“— Να πάμε να το βροντήξουμε με όλα τα χάλκινα κατ’ απ’ τη μύτη τους! Ναι. Κατ’ από τη μύτη τους!” Ποιος να πει το όχι; Οι αξιωματικοί σταμάτησαν το μάσημα, κοιτάχτηκαν συναμεταξύ τους […] και δε μίλησαν […]. Για καλή τους μοίρα η απόφαση του [Ιωάννου] ψιθυρίστηκε με τρόπο στη Γαλλική Στρατιά, ήρθε ένα τσουχτερό έγγραφο, κ’ έτσι η φανφάρα δεν έδωσε το θανάσιμο κονσέρτο της».

Στη μάχη, ωστόσο, του Σκρα (17 Μαΐου 1918 με το παλιό ημερολόγιο), βεβαιώνει ο Μουμτζής «μέσα στη βοή και στο πανδαιμόνιο […] ξεχωρίζαμε και νότες από τρομπέτες και κόντρα μπάσα! Ο [Ιωάννου] είχε κουβαλήσει κοντά στη γραμμή εξορμήσεως τη μουσική της μεραρχίας [Αρχιπελάγους] υπό τον υπολοχαγό μουσικό Ταχτατζή. Επί πολλές ώρες […] έπαιζε η μουσική διάφορα θούρια και προπάντων το δικό του, που παιζόταν στα Γιάννενα το 1912 […]: “Μπαίνω μες στ’ αμπέλι σαν νοικοκυρά, να κι ο νοικοκύρης έρχεται κοντά ”»

Jolly Roger έγραψε: 09 Σεπ 2020, 23:04

panos291, 8:36 το δικό σου

panos291 έγραψε: 09 Σεπ 2020, 23:17

Jolly Roger έγραψε: 09 Σεπ 2020, 23:04

panos291, 8:36 το δικό σου

Απο τα αγαπημενα μου, ιδιαιτερα αυτη η εκτέλεση

Jolly Roger έγραψε: 16 Απρ 2019, 19:30 ξαναμάθετε μπαλίτσα



εμβατηριοποιημένο δημώδες της εποχής του ρωσοτουρκικού του 1768-74.

dna replication έγραψε: 10 Σεπ 2020, 00:04

Jolly Roger έγραψε: 16 Απρ 2019, 19:30 ξαναμάθετε μπαλίτσα



εμβατηριοποιημένο δημώδες της εποχής του ρωσοτουρκικού του 1768-74.

το ίχαβ κόζακ ζα Ντουνάι
ήταν ένα δημώδες της Ουκραϊνας που έλεγε για τον κοζάκο που αποχαιρετάει το κορίτσι και πηγαίνει με το μαύρο άλογο για 3 χρόνια πέρα από το Δούναβη. Ο Δούναβης πέρα από γεωγραφικό όριο συμβόλιζε και το πέρασμα για όλες αυτές τις "εξωτικές" περιοχές και χώρες του ζεστού Νότου

Jolly Roger έγραψε: 10 Σεπ 2020, 00:08 έρχεται η τρίτη απελευθέρωση της Λευκορωσίας, μετά το 1939 και το 1944

zoltan έγραψε: 16 Απρ 2019, 19:39 Όταν το πρωτάκουσα σαν παιδί, νομίζω σε μια συλλογή με σοβιετικά τραγούδια, αμέσως το ξεχώρισα. Εξαιρετικό εμβατήριο.