Θα επιχειρήσω να δώσω κάποιες επιμέρους απαντήσεις αλλά τα θέμα που θίγεις δεν αναλύονται σε 2 γραμμές.
Namrail έγραψε: 10 Φεβ 2020, 17:33
ST48410 έγραψε: 09 Φεβ 2020, 23:20
Θα έχεις δει στην Πλάκα ή σε άλλες τουριστικές περιοχές πχ παλιά πόλη της Ρόδου να υπάρχουν ζωγράφοι με έναν καμβά που κάθεσαι και σου φτιάχνουν το πορτραίτο. Οι περισσότεροι εντυπωσιάζονται αλλά αν ήξεραν ότι αυτό είναι μέρος της καθημερινής ρουτίνας ενός μαθητή της Καλών Τεχνών, θα καταλάβαιναν ότι δεν υπάρχει κάποια καλλιτεχνική αξία κατ' αρχήν.
Αυτό είναι παντελώς αυθαίρετο συμπέρασμα εκτός και αν υπάρχει κάποιος αντικειμενικός μετρητής καλλιτεχνικής αξίας. Ακόμα και μια κοινοτυπη ζωγραφιά από κάποιο μέτριο ζωγράφο μπορεί κάλλιστα να έχει καλλιτεχνικη αξία.
Αντικειμενικός μετρητής καλλιτεχνικής αξίας δεν υπάρχει. Αυτό που υπάρχει είναι η συγκριτική μελέτη. Βλέπεις τι παίρνει ο καθένας έτοιμο από την εποχή του (τη γλώσσα με το συντακτικό της και το λεξιλόγιό της) και τι κάνει με αυτό.
Για να μιλήσουμε για καλλιτεχνική αξία ωστόσο, για να έχουν νόημα οι παραπάνω συγκριτικές μελέτες πρέπει να βάλουμε κάποια πλαίσια αναφοράς. Αλλιώς θα συγκρίνουμε μήλα με πορτοκάλια.
* Αναφερόμενοι σε τέχνη εδώ μιλούμε για δημιουργήματα της ικανότητας, της φαντασίας και τους γούστου ανθρώπων. Δηλαδή κάποιος μπορεί να συγκινείται από τον έναστρο ουρανό ή μια παγωμένη λίμνη αλλά εδώ δεν μιλάμε για αυτό. Μιλάμε αποκλειστικά για ανθρώπινα επιτεύγματα.
* Αν το κύριο χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα έμβια όντα είναι οι ιδιαίτερες λειτουργίες του εγκεφάλου του, αυτό που θαυμάζουμε είναι η φαντασία, η δημιουργικότητα, η επινοητικότητα, η συνδυαστική ικανότητα, το γούστο και γενικά ότι απορρέει από το γεγονός ότι έχουμε να κάνουμε με ένα σκεπτόμενο ων.
* Υπάρχουν ήδη τέχνης που ο άνθρωπος λειτουργεί διαφορετικά μέσα σε αυτά. Χοντρικά 2 μεγάλες κατηγορίες και τους τελευταίους κυρίως αιώνες μία ενδιάμεση. Δηλαδή σκέψου τις ομάδες ανθρώπων στα βάθη της ιστορίας που κάθονται και τραγουδούν και χορεύουν από κοινού χωρίς κάτι να ανήκει σε κάποιον. Συνέχεια αυτής της κατάστασης είναι η λαϊκή τέχνη που δεν είναι ατομική αλλά υπόθεση μιας περιοχής, ενός τόπου. Στον αντίποδα έχεις τη σοβαρή τέχνη (επιστημονικός όρος, δεν σημαίνει ότι η άλλη είναι ασόβαρη) η οποία φαίνεται να σχετίζεται με τις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στην Αρχαία Ελλάδα όπου ο άνθρωπος αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως άτομο, ως μονάδα. Αποτελέσματα αυτής της αλλαγής πολλά και σημαντικά. Ο δημιουργός προσπαθεί να αποκτήσει προσωπικό τρόπο γραφής, χαρακτηριστικό και αναγνωρίσιμο. Υπογράφει με καμάρι το έργο του και χαίρεται όταν αυτό δεν μοιάζει με των άλλων. Το έργο δεν είναι υπόθεση της ομάδας, ούτε της κοινότητας ολόκληρης. Οι δυο μορφές τέχνης πορεύονται παράλληλα. Κάθε τόπος έχει την παραδοσιακή του μουσική (που τραγουδούν/χορεύουν/εκτελούν όλοι μαζί) και την ατομική/έντεχνη/σοβαρή δημιουργία που είναι του τάδε και από την στιγμή εκείνη ο κάθε δείνα δεν μπορεί να την αντιγράψει (αν θέλει να λειτουργεί στα πλαίσια αυτού του είδους της δημιουργίας). Απαιτείται πλέον μεγάλη επένδυση σκέψης και φαντασίας προκειμένου να μπορεί να κάνει κάποιος κάτι διαφορετικό και συνάμα προσωπικό. Ταυτόχρονα όμως η τέχνη αυτή προχωράει με άλματα που αντίστοιχα δεν συναντάς στην λαϊκή/παραδοσιακή γιατί δεν υπάρχει ο λόγος για κάτι τέτοιο.
Κάτι η βιομηχανική επανάσταση, κάτι οι υπόλοιπες κοινωνικές αλλαγές και αρχίσαμε να έχουμε τα πρώτα αστικά κέντρα. Εκεί δημιουργείται μια ενδιάμεση κατηγορία μουσικής η οποία ναι μεν είναι προσωπική και υπογεγραμμένη δημιουργία αλλά όχι με ποσοστό πρωτοτυπίας αντίστοιχο της έντεχνης/σοβαρής γιατί είναι προορισμένη να χρησιμοποιηθεί για την διασκέδαση των μεγάλων μαζών που μαζεύονται στις πόλεις αυτές. Και πρέπει ο κόσμος να την καταλαβαίνει. Ένας συνθέτης της σοβαρής μουσικής κάνοντας ό,τι καλύτερο μπορεί, υπάρχουν πολλές φορές που θα βρεθεί μπροστά από την εποχή του και δεν θα καταλαβαίνουν ούτε καν οι συνάδελφοί του. Ένας συνθέτης της ελαφράς μουσικής (που εκ των πραγμάτων είναι εμπορική) δεν ενδιαφέρεται για το μέγιστο καλλιτεχνικό επίτευγμα κυρίως αλλά για το πόσο πουλάει το έργο.
Με βάση τα παραπάνω από την στιγμή που κάνει κάποιος κάτι που το χαρακτηρίζεις "κοινότυπο" ή που μπορούν να κάνουν πολλοί, παύει να κινείται στο είδος της έντεχνης/σοβαρής δημιουργίας και μένει να εξετάσουμε αν μπορεί να έχει κάποια εμπορική αξία.
Ως προς το παράδειγμα επιμένω. Αν έχεις κάποιο φίλο της Καλών Τεχνών θα σου πει ότι μέρος της εκπαίδευσής του είναι να μπορεί να σε βάλει μπροστά του και να σε ζωγραφίσει ρεαλιστικά αποδίδοντας όγκους, φωτοσκιάσεις, χρώματα κλπ. Δεν είναι τίποτα αυτό για να το θαυμάσουμε. Δεν χρειάζεται μυαλό ή επινοητικότητα ή κάποια τρελή δεξιοτεχνία για να το πετύχει κανείς. Κάποιους μήνες/χρόνια ενασχόλησης και κάποιες γνώσεις που μπορεί να αποκτήσουν οι περισσότεροι αν το θέλουν. Αυτό το πράγμα από μόνο του δεν έχει καλλιτεχνική αξία.