Chronicle έγραψε: 18 Απρ 2019, 12:29
Παρεμπιπτόντως να χαιρετίσουμε επιτέλους και ένα δείγμα του Καλδέλλη που δείχνει ότι θέλει να επανέλθει στην πραγματικότητα αφήνοντας τις ακραίες θεωρίες του 2007. Στην έκδοση Έλλην/Ρωμαίος/Γραικός γράφει:
"
είναι λοιπόν προφανές ότι κάποια μορφή "εκρωμαϊσμού" είχε λάβει χώρα στον ελληνόφωνο κόσμο" (σ. 202)
Μορφή εκρωμαϊσμού και μάλιστα σε εισαγωγικά, για τον Καλδέλλη αποτελεί μεγάλη πρόοδο.
Πόσο μάλλον το κλείσιμο του άρθρου του:
"
"Το Βυζάντιο μπορούσε να είναι -και ΟΝΤΩΣ ΗΤΑΝ- τόσο ελληνικό, όσο και χριστιανικό, αλλά πάντοτε στο πλαίσιο ενός ενιαίου ρωμαϊκού πολιτεύματος και με ρωμαϊκό όνομα"" (σ. 212)
Προσέχουμε την αναφορά του σε ρωμαϊκό "
ΟΝΟΜΑ".
Φίλτατε papyrus52 πάντα ο Καλδέλλης έλεγε ότι το Βυζάντιο ήταν
και ελληνικό (δες τον επίλογο του HiB:
«A Byzantine could simultaneously be a Roman, a Christian, and a Greek, because those three identities defined different parts of his life»...), αλλά όχι με τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι εσύ το
ελληνικό, δλδ εθνοτικά.
Τη φράση
κάποια μορφή "εκρωμαϊσμού" τη χρησιμοποιεί ως απάντηση στους αρχαιολόγους και ιστορικούς που αναζητούν τον "εκρωμαϊσμό" αρχαιολογικά και πολιτισμικά. Και εξηγεί ότι ο εκρωμαϊσμός των ελληνόφωνων ήταν πολιτικός και ταυτοτικός-συνειδησιακός. Ποτέ δεν έχει πει... ότι έγιναν
Λατίνοι και όποιος το ισχυρίζεται αυτό, απλά δεν έχει κατανοήσει τι γράφει ο Καλδέλλης.
Το βάθος αυτού του εκρωμαϊσμού το περιγράφει ξεκάθαρα στο άρθρο και φυσικά δεν εξαντλείται στο όνομα. Η επικράτηση του ονόματος ήταν το επιστέγασμα του εκρωμαϊσμού.
«Μιλάμε για φαινόμενο που άγγιξε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της αυτοκρατορίας και εκτόπισε τις προϋπάρχουσες εθνικές ταυτότητες του ελλαδικού χώρου και της Μικράς Ασίας» (σ. 202)
«Ο Ηρόδοτος υπαινίσσεται ότι αρχικά οι Αθηναίοι δεν ήταν “γνήσιοι” Έλληνες, αλλά Πελασγοί, οι οποίοι έμαθαν να μιλούν την ελληνική γλώσσα και υιοθέτησαν διάφορα άλλα γνωρίσματα του ελληνικού πολιτισμού μέχρι που έγιναν Έλληνες, έστω και πελασγικής καταγωγής [Ηρόδοτος, 1,57]. Ο πρώιμος βυζαντινός ιστορικός Αγαθίας (ύστερος 6ος αιώνας) βασίζεται στο συγκεκριμένο απόσπασμα όταν αφηγείται τα της πόλεως των Τράλλεων στη δυτική Μικρά Ασία. Φαίνεται ότι και οι κάτοικοι των Τράλλεων ήταν κάποτε Πελασγοί, αλλά – όπως σημειώνει ο Αγαθίας – “δεν πρέπει να τους ονομάζουμε έτσι σήμερα”. Αντιθέτως, πρέπει να τους αποκαλούμε Ρωμαίους, παρά το ότι η γλώσσα τους είναι η ελληνική, πιο συγκεκριμένα η αττική διάλεκτος, την οποία έμαθαν να μιλούν χάρη στη στενή γειτνίασή τους με την Ιωνία. Εδώ λοιπόν έχουμε μια κοινότητα, τα μέλη της οποίας άλλαξαν το εθνικό τους όνομα – συνεπώς και την ταυτότητά τους – και έγιναν Ρωμαίοι, για την ακρίβεια ελληνόφωνοι Ρωμαίοι (που σήμερα αποκαλούμε Βυζαντινούς)». (σ. 206)
«Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι μοναδική περίπτωση στην αρχαία σκέψη όπου η μονιμότητα των εθνοτικών ομάδων είχε την τάση να καταρρέει ήταν ακριβώς η επέκταση του ρωμαϊκού κράτους μέσω της ενσωμάτωσης, απορρόφησης και αφομοίωσης αρχικά αλλοεθνών ομάδων» (σ. 206)
«Ο Masudi, άραβας ιστορικός και γεωγράφος που πέθανε το 956 (τρία χρόνια πριν τον Πορφυρογέννητο) κάνει την ίδια παρατήρηση για την εξαφάνιση των αρχαίων Ελλήνων. Διηγηθήκαμε, λέει:
"πως αυτοί ηττήθηκαν από τους Ρωμαίους (al-Rum) και απορροφήθηκαν στη δική τους κοινωνία, με αποτέλεσμα το όνομά τους να εξαφανιστεί και να μη γίνεται πια λόγος γι΄αυτούς, αφού όλοι τους μετονομάστηκαν σε Ρωμαίους (Rum) μετά την ήττα τους από τον αυτοκράτορα Αύγουστο"» (σ. 208)
Ενθαρρυντικό είναι επίσης ότι αναφέρει την δυνατότητα του Παύλου να δηλώνει και Ρωμαίος και Εβραίος, πράγμα που είναι μια ρεαλιστική προσέγγιση για τις τοπικές ταυτότητες αν και δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο τι ακριβώς εννοεί ο Καλδέλλης.
Το παράδειγμα αυτό το χρησιμοποιεί για να δείξει τη σταδιακή αφομοίωση «αλλογενών» στη ρωμαϊκότητα. Σημειώνει ενδεικτικά:
«η περιγραφή του Φωτίου είναι ενδιαφέρουσα, διότι απηχεί τις πολλαπλές ταυτότητες που χαρακτήριζαν πολλούς Βυζαντινούς την εποχή του. Ορισμένοι, για παράδειγμα, είχαν ξενική εθνοτική καταγωγή (π.χ. αρμενική ή σλαβική), ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι στο θρήσκευμα, Έλληνες ως προς τη γλώσσα (ιδίως αν ήταν κάτοχοι παιδείας), ενώ η εθνική, πολιτική και νομική τους ταυτότητα ήταν εξ ολοκλήρου ρωμαϊκή». (σ. 210)
Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, διπλή ταυτότητα έχουν οι «πιο φρέσκοι» Αμερικάνοι (Ιταλο-αμερικάνοι, Ελληνο-αμερικάνοι κ.α.), ενώ όσοι κατοικούν εκεί από τον 19ο και κάτω, μπορεί να διαθέτουν ενίοτε μια αίσθηση απώτερης καταγωγής (αγγλικής ή άλλης), αυτό όμως δεν αρκεί για να πούμε ότι έχουν διπλή εθνική συνείδηση. Είναι κάργα Αμερικάνοι και όχι Άγγλοι ή κάτι άλλο. Πάντως, σε προσωπική συζήτηση που είχα με τον Καλδέλλη του επεσήμανα ότι το
μοντέλο του Φωτίου μπορεί να μπερδέψει τους αναγνώστες και να σχηματίσουν την άποψη ότι κάθε Βυζαντινός είχε διπλή ταυτότητα, μεταξύ αυτών και ο κάθε «Βυζαντινός Έλληνας».
Πάντως όποιος κατανοήσει πως ο Φώτιος δεν αναφέρεται απλώς σε μια
πολιτική ρωμαϊκότητα, αλλά σε κάτι βαθύτερο (και το βασικό εδώ δεν είναι πώς χρησιμοποιούσε ο ίδιος ο Παύλος την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη, αλλά πώς την εκλάμβανε ο Φώτιος)
(
«Στη γλώσσα την οποία χρησιμοποιεί ο Φώτιος μπορούμε να διακρίνουμε την προσωπική του υπερηφάνεια ως Ρωμαίου, καθώς υποστηρίζει ότι όλοι αυτοί οι λαοί και οι χώρες τιμήθηκαν και ανυψώθηκαν (επισεμνύνουσι) με την πρόσληψη του ρωμαϊκού ονόματος. Διακρίνεται εδώ ένα είδος πατριωτισμού». (σ. 212))
μπορεί να υποπτευθεί που οδηγούσε αυτό το φαινόμενο σε βάθος χρόνου. Άλλωστε και ο Ελληνο-αμερικάνος Μάικλ Δουκάκης που διεκδίκησε την προεδρία των ΗΠΑ το 1988, είναι αδύνατον να μη διέθετε μια στάλα αμερικανικού πατριωτισμού-εθνισμού.
)
Πέρα από αυτό, δεν μπορείς να εξηγήσεις γιατί στις υστεροβυζαντινές δημώδεις πηγές από τα κατεξοχήν ελληνικά μέρη (Μοριά, Ήπειρο, Κύπρο) ο εθνοτικός προσδιορισμός είναι Ρωμαίοι και όχι Έλληνες-Γραικοί.
Εμείς είχαμε Σαμψών = Ηρακλή :
