Ακριβώς. Και μιλάμε για μια μακρά ιστορία χειρογράφων σε δημώδη γλωσσική μορφή. Θεωρείται δεδομένο πως γνώριζαν την ιστορική ταυτότητα όχι μόνο οι αναγνώστες, αλλά και οι λαϊκοί άνθρωποι που ως αναλφάβητοι, ήταν οι ακροατές των έμμετρων αυτών διηγήσεων.Ζαποτέκος έγραψε: 05 Ιούλ 2022, 09:36 Σε επιστολές του από τις Κιτριές ο John Morritt έγραψε τα ακόλουθα για τον Τζανέτμπεη Κουτούφαρη: «…στο διάστημα της παραμονής μας εκπλαγήκαμε από την ανωτερότητα των γνώσεών του. Το πρώτο βιβλίο που βρήκα στο σπίτι, για έκπληξή μου, ήταν ο Βελισσάριος μεταφρασμένος στην ομιλουμένη ελληνική. Είχε ακόμη στην ίδια γλώσσα την αρχαία ιστορία του Rollin. Μας μίλησε πλατειά για την αρχαία Ελλάδα, που ήξερε όλη την ιστορία της σαν εμάς, ή ακόμη καλύτερα. Ιδιαίτερα ήξερε καλά τους διαφόρους αποικισμούς που έγιναν στη χώρα και τα μάτια του άστραφταν από ευχαρίστηση, όταν μιλούσε για τους αρχαίους Σπαρτιάτες…».
Έχουμε πει κατ' επανάληψη στους εμμονικούς, τους το λένε οι πηγές, τους το λένε οι μελετητές, ότι κυκλοφορία κειμένων σε πολλαπλά αντίτυπα και εκδόσεις δεν υφίσταται χωρίς ακροατήριο. Είναι η ζωντανή απόδειξη για την ύπαρξη αγράμματων λαϊκών ανθρώπων που γνώριζαν την ιστορική τους ταυτότητα και τη σύνδεση τη δική τους και του εθνωνυμίου "Ρωμαίος" με το εθνωνύμιο "Έλληνας" ή της Ρωμανίας με την Ελλάδα, και μάλιστα στο απόλυτα πρώιμο στάδιο της μεταβυζαντινής περιόδου, μόλις στην αρχή της Τουρκοκρατίας.
Και όπως είχα αναφέρει:
"...μαρτυρίες που περιγράφουν με πικρία τον ξεπεσμό των υπόδουλων, την απώλεια της αρχαίας δόξας ή αναφέρουν με θλίψη τη χαμένη Ελλάδα/Ρωμανία και τη σκλαβιά στους βάρβαρους Τούρκους ... αυτονόητα, κάθε έκφραση θλίψης για μια απώλεια εμπεριέχει και μια επιθυμία αποκατάστασης ή μια ελπίδα ανάκτησης όσων χάθηκαν. Αυτό έχει σημασία διότι θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μια πρωτοεθνική αντίληψη που αποτέλεσε τη βάση για τα δεκάδες απελευθερωτικά κινήματα που εκδηλώθηκαν στην Τουρκοκρατία".
Έχουμε πει πολλές φορές στους ρωμαϊστές ότι αν κάτσουν να διαβάσουν απαλλαγμένοι από τις στείρες αντιδράσεις λόγω της ιδεολογικής τους "ήττας", θα δουν ότι τα βήματα των πηγών που οδηγούν από την ελληνορωμαϊκή βυζαντινή ταυτότητα στο ελληνικό έθνος είναι σίγουρα και ξεκάθαρα:
