Η επιρροή του Χριστιανισμού στο φιλανδικό εθνικό έπος Kalevala
Το πασίγνωστο φιλανδικό έπος
Kalevala συντέθηκε κατά τον 19ο αιώνα όταν ο επιστήμονας και λόγιος Elias Lönnrot περισυνέλεξε τα φιλανδικά επικά ποιήματα και τραγούδια των προηγούμενων αιώνων και μετά από την απαραίτητη επεξεργασία τα συνένωσε σε ένα μεγάλο επικό ποίημα υπό τον τίτλο Kalevala (γη των ηρώων). Η Kalevala έγινε το εθνικό έπος της Φινλανδίας και της γειτονικής περιοχής της Καρελίας βοηθώντας σημαντικά στην σφυρηλάτηση της εθνικής ταυτότητας των Φιλανδών. Η Φινλανδία είχε βέβαια εκχριστιανιστεί πολύ πριν, μεταξύ 11ου και 13ου αιώνα κυρίως μέσα από ιεραποστολές και σταυροφορίες αλλά σποραδικές εκδηλώσεις παγανισμού εμφανίζονται μέχρι και τον 17ο αιώνα.
Η Kalevala στο μεγαλύτερο μέρος της αφηγείται ιστορίες με μυθικούς ήρωες που περικλείουν τις παλιές παγανιστικές δοξασίες και τα παγανιστικά έθιμα των προγόνων των Φιλανδών όπως π.χ. η τοτεμική λατρεία της αρκούδας και του τάρανδου. Ωστόσο, σε ένα μικρό τμήμα του έπους είναι ευδιάκριτη η χριστιανική παρέμβαση. Ο ίδιος ο Elias Lönnrot ήταν χριστιανός αλλά ο σκοπός του ήταν να παρουσιάσει μια όσο το δυνατόν πιο καθαρή από το χριστιανικό στοιχείο εκδοχή του έπους. Παρότι αυτό δεν έγινε στο 100% πρέπει να του αναγνωριστεί η μεγάλη προσπάθεια να απεικονιστεί η προχριστιανική φιλανδική παράδοση καθώς στα ποιήματα και τραγούδια που συνέλεξε
βρήκε πάρα πολλές χριστιανικές αναφορές.
Φυλαχτά, προσευχές και ονόματα αγίων του χριστιανισμού αφθονούσαν στο υλικό του. Αναγκάστηκε λοιπόν να τα «καθαρίσει» στο μέτρο του δυνατού αντικαθιστώντας τα με αντίστοιχα παγανιστικά στοιχεία.
Ας δούμε τώρα λοιπόν τα ελάχιστα χριστιανικά στοιχεία που παρέμειναν στην τελική μορφή της Kalevala:
- Παρουσιάζει την εξέλιξη των γεγονότων με μια γραμμική δομή όπως η Βίβλος ενώ οι παλιές σαμανιστικές αντιλήψεις των Φίννων περί κόσμου μιλούσαν για κυκλική δομή.
- Στο 11ο ποίημα του έπους ο ήρωας
Lemminkäinen παντρεύεται την
Kyllikki και δίνουν όρκους στον «
Παντοδύναμο Θεό», οπωσδήποτε μια έννοια χριστιανική. Στο μη επεξεργασμένο προγενέστερο ποίημα η εικόνα
ήταν ακόμα πιο χριστιανική αφού το ζεύγος αντάλλασσε όρκους γάμου μπροστά
σε μια ορθόδοξη ρωσική εικόνα χριστιανού Αγίου, του Χριστού ή της Παναγίας (ανάλογα με την έκδοση).
- Στο τελευταίο ποίημα (50) γίνεται αναφορά για πρώτη φορά σε μια γυναίκα ονόματι
Marjatta. Η γυναίκα αυτή
ήταν παρθένος και έμεινε έγκυος αφού έφαγε ένα...βακκίνιο! Ο γιος της βαφτίζεται σε βρεφική ηλικία από τον ήρωα-ιερέα Virokannas και ανακηρύσσεται βασιλιάς της Καρελίας. Ο ιερέας-βαφτιστής Virokannas σχετίζεται με τη γονιμότητα και τη βλάστηση και στη φιλανδική λαογραφία τ
αυτίζεται με τον Άγιο Ιωάννη των Ευαγγελιστή. Την ημέρα της εορτής του, οι κάτοικοι της Καρελίας άναβαν θυμιατά στα χωράφια βρώμης.
- Πάλι στο τελευταίο ποίημα λίγο πριν τη βάφτιση του μωρού ο κεντρικός μέχρι εκείνη τη στιγμή ήρωας του έπους
Väinämöinen λέει στον ιερέα ότι
το παιδί είναι ανάξιο να γίνει βασιλιάς και προτείνει να το σκοτώσουν. Τότε όμως το βρέφος με κάποιο θαυμαστό τρόπο άρχισε να μιλά κατηγορώντας τον Väinämöinen για
βιαστική κρίση υπενθυμίζοντάς του ταυτόχρονα τα μεγάλα σφάλματα που διέπραξε στο παρελθόν. Μετά την ολοκλήρωση της βάφτισης και της ανακήρυξης του βρέφους σε βασιλιά, ο Väinämöinen αναγνωρίζοντας πια ότι η δύναμή του συρρικνώνεται, αποχωρεί θυμωμένος από τη χώρα με πλοίο αφήνοντας στους ανθρώπους της για κληρονομιά το έγχορδο μουσικό του όργανο, τη μουσική του και τα τραγούδια του.
Η θαυματουργή γέννηση ενός αγοριού από μια παρθένο, η σημασία της βάφτισης, η βασιλεία του βρέφους, η προτροπή για θανάτωση του βρέφους, το μήνυμα να μην κρίνεις βιαστικά τον άλλον και η υπενθύμιση των «σφαλμάτων»-αμαρτιών στις περιγραφές του 50ού ποιήματος της Kalevala αντανακλούν τα αντίστοιχα χριστιανικά πρότυπα και επεισόδια. Η αποχώρηση του μεγάλου ήρωα Väinämöinen συμβολίζει την
επικράτηση του χριστιανισμού στη Φινλανδία έναντι του παγανισμού.
(Η αποχώρηση του ήρωα Väinämöinen. Προσέξτε την απέχθεια με την οποία τον κοιτά το μωρό-Ιησούς στο βάθος αριστερά

)
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Kalevala
https://www.britannica.com/topic/Kalevala
https://finland.fi/arts-culture/alterna ... he-making/
https://kalevalaseura.fi/en/about-kalev ... worldview/
https://kalevalaseura.fi/en/about-kalev ... -kalevala/