«Ο πόλεμος είναι μία πράξη βίας με στόχο να εξαναγκάσουμε τον αντίπαλο να υποκύψει στη θέλησή μας.»
Όποιος θέλει να παρακολουθήσει με νοήμονα τρόπο ό,τι συμβαίνει και ό,τι τι θα ακολουθήσει, καλόν είναι να έχει πάντα κατά νου τον ορισμό του πολέμου.
Τι επιδιώκει η Χαμάς με την επίθεσή της; Προφανώς όχι την ολοκληρωτική ήττα του Ισραήλ· γνωρίζει ότι αυτό είναι ανέφικτο στην παρούσα ιστορική φάση. Επιδιώκει να κλονίσει την αίσθηση απόλυτης κυριαρχίας και ασφάλειας του Ισραήλ. Η αίσθηση αυτή είναι που επιτρέπει στο Ισραήλ να στέκεται αδιάλλακτο απέναντι στους Παλαιστινίους.
Τι θα επιδιώξει το Ισραήλ; Να ανακτήσει την αίσθηση απόλυτης κυριαρχίας και ασφάλειάς του, που κλονίστηκε σοβαρά. Πώς μπορεί να το κάνει αυτό; Επιβάλλοντας δυσανάλογα υψηλό τίμημα στους Παλαιστινίους για την εισβολή.
Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, και η πραγματική σύγκρουση θελήσεων. Είναι προφανές ότι οι παλαιστινιακές ομάδες που διείσδυσαν στο Ισραήλ και έσπειραν τον πανικό θα περισχεθούν γρήγορα και θα εξουδετερωθούν πλήρως- όσες δεν επέστρεψαν στη Λωρίδα της Γάζας.
Το Ισραήλ έχει τρεις επιλογές προς απάντηση-και τον συνδυασμό τους: (i) αεροπορικές επιθέσεις, (ii) χερσαία εισβολή, (iii) πλήρη αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας.
Αεροπορικές επιθέσεις, για να επιφέρουν στρατηγικό αποτέλεσμα, θα πρέπει να είναι εξαιρετικά έντονες και μακροχρόνιες. Το 2008, παρά τις τακτικές κι επιχειρησιακές αποτυχίες των Ισρ. ΕΔ, οι αεροπορικές επιθέσεις επέφεραν στρατηγικό αποτέλεσμα: τα πλήγματα έκαμψαν τη θέληση της Χεζμπολά περαιτέρω σοβαρές επιθετικές ενέργειες, κι από τότε είναι πρακτικά ήσυχη.
Η χερσαία εισβολή (κάποιας αξιόλογης έκτασης, που να έχει πολιτική σημασία) ακούγεται ωραία, αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολη. Η Λωρίδα της Γάζας είναι εξαιρετικά πυκνοκατοικημένος αστικός ιστός, η διείσδυση του Ισραήλ στην περιοχή (από πλευράς πληροφοριών/συνεργατών) πολύ πιο περιορισμένη απ’ ότι στη Δυτική Όχθη, οι Παλαιστίνιοι με πολύ μεγαλύτερα περιθώρια οργάνωσης και προετοιμασίας.
Ενδεχόμενη χερσαία εισβολή θα είναι πολύ αργή και πολύ αιματηρή, ιδίως σε σχέση με τα επίπεδα ανοχής σε απώλειες της ισραηλινής κοινωνίας. Στην πραγματικότητα θα εξυπηρετεί τους Παλαιστινίους, ακόμη κι αν αυτοί σταδιακά συμπτύσσονται με απώλειες. Το έδαφος είναι αδιάφορο. Από την άλλη, χωρίς μείζονα χερσαία επίδειξη δύναμης, η βασική παράσταση που εντυπώνεται και στις δύο πλευρές είναι ότι το Ισραήλ αδυνατεί να αντιπαρατεθεί αποτελεσματικά με τους Παλαιστινίους σε χερσαίες επιχειρήσεις στη Λωρίδα της Γάζας.
Ο πλήρης αποκλεισμός, ώστε να καμφθεί συνολικά η θέληση των Παλαιστινίων, απαιτεί σημαντικό χρόνο, κι επειδή θα στρέφεται εναντίον του συνόλου του πληθυσμού, θα προκαλέσει άμεση (σχεδόν εξαναγκαστική) συσπείρωση των ισλαμικών χωρών και αντίδραση της κοινής γνώμης της «Δύσης» (της Δυτικής Ευρώπης, δηλαδή).
(α) Μπορούν οι αεροπορικές επιθέσεις να κάμψουν τη Χαμάς; Αν συνεχιστούν επί μακρόν και με μεγάλη ένταση (δοκιμάζοντας και τις αντοχές και τα αποθέματα της Ισρ. Αεροπορίας), πιθανόν ναι. Θα κάμψουν την οργάνωση Χαμάς, αλλά η επίδραση της εντύπωσης της παλαιστινιακής επιθέσεως δεν αντιστρέφεται σε κανέναν από τους δύο εμπλεκόμενους πληθυσμούς (Ισραηλινούς-Παλαιστινίους). Άλλωστε, τι σημαίνει «κάμψη της Χαμάς»; Επιστροφή των ισραηλινών ομήρων χωρίς ανταλλαγή; Εξαιρετικά δύσκολο. «Δήλωση μετανοίας»; Αστεία πράγματα. Παύση των επιθετικών ενεργειών; Για ένα σημαντικό διάστημα, ναι. Αλλά τα 2,1 εκ. Παλαιστινίων, κατά πλειοψηφία νεαρών, στο πιο πυκνοκατοικημένο σημείο του πλανήτη, είναι καζάνι που βράζει και θα τροφοδοτεί συνεχώς επιθέσεις.
(β) Μπορούν να επιτευχθούν οι ισραηλινές επιδιώξεις με χερσαία εισβολή; Όπως προαναφέρθηκε, μία χερσαία εισβολή θα είναι ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ δαπανηρή σε αίμα. Κάτω από το βάρος της σημερινής κατάπληξης, η ισραηλινή κοινωνία πιθανόν να είναι διατεθειμένη να θυσιάσει περισσότερο αίμα απ’ ότι «τις καθημερινές», αλλά κι αυτό θα έχει ένα πολύ στενό περιθώριο σε σχέση με το αίμα που θα απαιτεί μία τέτοια επιχείρηση -που άλλωστε θα πρέπει να έχει συγκεκριμένους στόχους, που είναι δύσκολο να προσδιοριστούν. Ενδεικτικά, κατάληψη συμβολικής σημασίας στόχων (π.χ. στρατηγεία της Χαμάς) ή σύλληψη ηγετικών στελεχών θα είναι ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ δύσκολη.
(γ) Η πολιορκία είναι, προφανώς, ο προσφορότερος τρόπος να καμφθεί η Χαμάς (ή η Λωρίδα της Γάζας), πλην όμως τον 21ο αιώνα έχει πολύ υψηλό -δυσβάσταχτο για την ακρίβεια- πολιτικό τίμημα. Επιπλέον, πολιτικώς η πολιορκία θα επέτρεπε στους «διακριτικούς» συμμάχους της Χαμάς (Τουρκία, Κατάρ) να λάβουν ανοικτά -κι ενδεχομένως εμπράκτως- θέση υπέρ τους και εναντίον του Ισραήλ.
Το Ισραήλ μπορεί, ασφαλώς να απαντήσει με έναν συνδυασμό των τριών αυτών επιλογών: Πολιορκία, αεροπορικές επιδρομές, κι εν συνεχεία κάποιες -καλά προσδιορισμένες- εντυπωσιακές χερσαίες επιχειρήσεις, με ιδιαίτερα συμβολικά αποτελέσματα.
Σε κάθε περίπτωση, για να απαντήσει το Ισραήλ επαρκώς από πολιτικής πλευράς (η μόνη που έχει σημασία στον πόλεμο), θα πρέπει να δαπανήσει μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο (φθορά της εικόνας του και της συμπάθειας που χαίρει στις δυτικές κοινωνίες) και πάρα πολύ αίμα, που οριακά είναι (κοινωνικώς) σε θέση να θυσιάσει.
Συνοπτικά: Οι Παλαιστίνιοι, ιδιαίτερα της Λωρίδας της Γάζας, έχουν ένα ισχυρότατο όπλο, τη δημογραφία, είναι φυλακισμένοι -άρα με λίγα πράγματα να χάσουν, εκτός από τα δεσμά τους- και δεν υπόκεινται σε τρομοκρατία τέτοιας εκτάσεως και εντάσεως που να τους κάμπτει. Οι σποραδικές απώλειες αμάχων από βομβαρδισμούς τους εξαγριώνουν αλλά δεν μπορούν να τους κάμψουν.
Οι Ισραηλινοί έχουν ασύγκριτα περισσότερα μέσα, οργάνωση και πολεμική δεξιότητα, αλλά είναι πλέον μία δυτική, μαζική, καταναλωτική κοινωνία, έστω και με έναν σκληρό ιδεολογικό πυρήνα, που πάντως φθίνει. Επιπλέον, αδυνατούν να εφαρμόσουν πρακτικές πραγματικής (ισλαμικής ή ρωμαϊκής) τρομοκρατίας που θα έκαμπταν έναν αντίπαλο πληθυσμό.
Οι επιλογές του Ισραήλ για πραγματική επικράτηση στον πόλεμο που ξέσπασε, και μετά την αρχική πρώτη επιτυχία των Παλαιστινίων, απαιτούν από τους Ισραηλινούς κόστος αίματος και πολιτικής στήριξης που οριακά μπορούν να αντέξουν. Προκειμένου να επικρατήσουν πραγματικά (με τους όρους που προαναφέρθηκαν) θα πρέπει επιδείξουν εξαιρετικά μεγάλη θέληση.
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή: «Ο πόλεμος είναι μία πράξη βίας με στόχο να εξαναγκάσουμε τον αντίπαλο να υποκύψει στη θέλησή μας.» Θα αντιπαρατεθεί η θέληση των Ισραηλινών με τη θέληση των Παλαιστινίων.
Μακροπρόθεσμα, η δημογραφία, ίσως ο πλέον βαρύνων ιστορικά γεωπολιτικός παράγων, είναι εις βάρος του Ισραήλ, τόσο τοπικά όσο και στην ευρύτερη περιφέρειά τους.