20ος αιώνας - σύγχρονη μουσική

[ST48410]

Θα ήθελα αυτήν συγκεκριμένα να ακούσεις και να μου πεις αν συμφωνείς ότι αποδίδει καλύτερα αυτό που ήθελε να βγάλει ο Τσαϊκόφσκυ, αν χειρίζεται καλύτερα τις εναλλαγές στην ταχύτητα, αν σου φαίνεται να βγάζει περισσότερο συναίσθημα και βάθος.

Μόνο επιπόλαια γνώμη μπορεί να εκφέρω, αν βρω το χρόνο και ακούσω προσεκτικά και τις 4 εκτελέσεις. Αν θέλεις να κάνεις κριτική ακρόαση για να αποφανθείς πια εκτέλεση είναι πιο πιστή σε αυτό που θέλει ο συνθέτης, θέλεις καλή γνώση του έργου, γνώση άλλων λεπτομερειών που αφορούν την σύνθεσή του, και αρκετά άλλα στοιχεία που δεν τα γνωρίζω.

Με αφορμή αυτό που ζητάς να σου πω να έχεις κατά νου 2-3 παραμέτρους που επηρεάζουν τις εκτελέσεις.

1. Τι έχει προηγηθεί. Αν είσαι διάσημος σολίστας ή μαέστρος και εκτελείς επίσης διάσημο έργο, υπάρχει η προσμονή να κάνεις μια κάπως διαφορετική εκτέλεση. Ακόμα κι αν πιστεύεις πως κάποια που έχει προηγηθεί είναι πιστή σε αυτό που ζητούσε ο δημιουργός, θα αποφύγεις να την μιμηθείς, αν βιοπορίζεσαι από αυτό.

2. Τι ορχήστρα έχεις. Δεν είναι όλες οι ορχήστρες ίδιες. Αν έχεις μια ορχήστρα που ξέρεις πχ ότι τα χάλκινά σου έχουν πολύ καλούς μουσικούς, θα φροντίσεις να το εκμεταλλευτείς όπου και όσο σου επιτρέπει το έργο.

3. Αν πρόκειται για ζωντανή ηχογράφηση. Η ακουστική της αίθουσας αλλάζει όταν υπάρχει μέσα κοινό. Το υλικό των καθισμάτων προσπαθεί να έχει ίδιο συντελεστή απορρόφησης του ήχου με αυτόν του ανθρώπινου σώματος αλλά αυτό είναι στο περίπου και αυτό το περίπου μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά μεταξύ μιας άδειας και μιας γεμάτης αίθουσας. Ο μαέστρος που αντιλαμβάνεται αυτή τη διαφορά μπορεί στη συναυλία να επιλέξει λίγο διαφορετικά tempi (ταχύτητα εκτέλεσης) και δυναμικές σε σχέση με τις πρόβες.

[ST48410]

Έχω μπερδευτεί πολύ. ΚΛαι αιτία δεν είναι το περιεχόμενο αυτών που δίαβασα - διάβασα τα δυό δικά σου ποστ που αναφέραμε και τη βικιπέδια που μου έδειξε ο ST - αλλά αιτία του μπερδέματός μου είναι το ότι θα ήθελα να καταλάβω πλήρως με ένα απλό πέρασμα. Αντιλαμβάνομαι τώρα ότι δεν γίνεται οπότε θα το πάω σιγά σιγά και βάθος χρόνου.

Μία επιπόλαιη κρίση μου είναι τα παρακάτω;
- Είναι ένα παιχνίδιπου του έρχεται κάποια στιγμή του καλλιτέχνη ή το οφείλει ο καλλιτέχνης στηντέχνη και στον εαυτό του.

Ο καλλιτέχνης αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να κάνει κάτι δικό του όπως εσύ γνωρίζεις ότι άμα φέρεις εδώ ένα ποστ που αντέγραψες από το Χ και το παρουσιάσεις ως δικό σου, θα στο επισημάνουν.

Ωστόσο και αρκετά πράγματα γίνονται ως παιγνίδι κάποιες φορές

- Από το παιχνίδι , η ιστορία εξαρτά αν θα ξεπηδήσει ρεύμα, τάση, χαρακτήρας εποχής και άλλα που δεν ξέρω

Από πολλές προσπάθειες δημιουργίας χαρακτηριστικά προσωπικού έργου, υπήρξαν κάποιες σπουδαίες προσωπικότητες που κατάφεραν να πάνε το πράγμα παραπέρα, παρακάτω. Να δώσουν νέες λύσεις στον τρόπου σύνθεσης/συναρμογής του υλικού.

- Το συγκεκριμένο παιχνίδι όριζε ή πίεζε ή εκλιπαροιύσε να βγει η ατονικότητα. Στον κόσμο ή έστω στα αυτιά του δημιουργού. Είτε γιατί είπε "κάτσε να κάνουμε μία ψυχανάγκα γιατί έτσι αλλά το ωραίο θα είναι να μπορεί να ακούγεται. Ένα στοίχημα ας πούμε.

Ας το πούμε λίγο διαφορετικά. Καθώς κάποια στιγμή πολλοί δημιουργοί προσπαθούν να κάνουν κάτι προσωπικό, κάτι διαφορετικό, παρατηρούν ότι οι δυνατότητες του προηγούμενου συστήματος (του τονικού συστήματος) έχουν υπερχρησιμοποιηθεί, έχουν κορεστεί, εξαντληθεί. Και αναζητούν μια διέξοδο στο ατονικό σύστημα.

- Η ατονικότητα - νομίζω και ρωτάω ταυτόχρονα - είναι να μην ακούγεται συνέπεια σε κάτι;
Δηλαδή λέμε "αυτή είναι η κλίμακα του σολ μινόρε". Παίζει ο ένας κιθαρίστας και ο αρμονίστας σολ μινόρε και ο σολίστας κατεβάζει την κλίμακα του σολ μινόρε. Όπου είναι 7 νότες κι αν ακουστεί μία άλλη έξω από αυτές τις 7 θα λέμε ότι έκανε φάλτσο. Θυμάμαι ότι το λέγανες εκτός από κλίμακες και δρόμους και μου έμαθαν τον Δωρικό, μιξολιδικό αιολικό - του λα αν θυμάμαι, αυτός μου άρεσε - κλπ. και λέγαμε τόνος τόνος ημιτόνιο τόνος τόνος τόνος ημιτόνιο.
Νομίζω έδωσα εικόνα τι ενοοώ.
Είναι λοιπόν αυτό που λέω η τονικότητα και στο νήμα μιλάμε για το ότι πρέπει να αποφεύγεται αυτό;
Ε μα ναι νομίζω. Αν πρέπει να παίξεις όλο το περιεχόμενο μιας οκτάβας!
- Κατάλαβα επίσης - νομίζω - ´'οτι συχητάτε την δυναμική αυτού του παιχνιδιού κι αν έκανε τον κύκλο του.

Τίποτα άλλο δεν κατάλα
ή
τίποτα απολύτως δεν κατάλαβα. Μέχρι αυτό το σημείο βρίσκομαι στην παρούσα φάση.

Βλέποντας την πρώτη σελίδα με το παίξιμο πιάνου και βλέποντας του όρους μοντέρνα μουσική ή κάπως έτσι, θα έβαζα Κιθ Τζάρετ ή Βιμ Μέρτενς νομίζονταςε ότι είμαι ον τόπικ.

Αν θέλετε συνεχίστε την κουβέντα σας να σας παρακολουθούμε αλλά όποιος μπορεί ας αφιερώσει ένα ποστ που να είναι σαν εκλαϊκευμένο άρθρο για τους αδαείς.

Είπατε τις λέξεις υλικό, διαχείρηση υλικού κλπ. Αυτό είναι οι νότες έτσι;

Υπομονή. Θα πούμε 2-3 πράγματα. Αλλά θα το καταλάβεις όταν έρθουν και τα έργα εκεί γύρω στο 1920

[ST48410]

Τονική μουσική είναι αυτή που υπακούει σε μία τονικότητα, με όρους φυσικής αυτή που βασίζεται στην αρμονική σκάλα.

Μην είσαι τόσο τσαπατσούλης με την ορολογία. Δεν γράφουμε μόνο για ανθρώπους που γνωρίζουν και υποθέτουν τι θέλεις να πεις.

ΥΓ. Ελπίζω ότι δεν με παρεξηγείς. Ξέρω ότι ξέρεις.

[ST48410]

Τι είναι όμως οι όροι που είδα; Ατονικότητα και τονική μουσική;

Εδώ ο sharp έχει δίκιο. Δεν γίνεται να λυθούν όλες οι απορίες σου από το 0. Όμως αφού αναγνωρίζεις κάπως την έννοια της συγχορδίας θα επιχειρήσω να πω μερικά πράγματα.

Ας μιλήσουμε για υλικό. Ένας μουσικός έχει τους ήχους (όχι ακριβώς αλλά έτσι για αρχή και μετά θα εξηγήσω), ένας γλύπτης ξύλο, μέταλλο, μάρμαρο, ένας ζωγράφος χρώματα, ένας ποιητής λέξεις κοκ.

Ωστόσο κάθε εποχή έχει ένα σύστημα το οποίο το αποτελούν το υλικό αλλά ταυτόχρονα και οι τρόποι οργάνωσής του. Έτσι λοιπόν αν δώσεις σε έναν γλύπτη τον ίδιο όγκο μαρμάρου, το ίδιο μοναδικό εργαλείο και τον βάλεις σε διαφορετικές εποχές θα μπορέσει να σου φτιάξει διαφορετικά πράγματα καθώς με το πέρας του χρόνου έχουν εφευρεθεί νέες τεχνικές αξιοποίησης των εργαλείων στο σκάλισμα του μαρμάρου. Το υλικό λοιπόν μαζί με τους τρόπους εκμετάλλευσής του (που διαρκώς εμπλουτίζονται με την πάροδο του χρόνου) σου δίνει το σύστημα.

Τι αλλάζει στην μουσική στις διάφορες εποχές; Πρώτα πρώτα η διαίρεση της οκτάβας. Χοντρικά πόσες νότες έχεις μέχρι να ξανασυναντήσεις την ίδια νότα ψηλότερα, από ένα ντο στην κιθάρα σου μέχρι το επόμενο ψηλότερο ντο (δεν είναι ακριβείς αυτά σαν ορισμοί αλλά προσπαθώ να σου δώσω να καταλάβεις απλοποιημένα). Έτσι πηγαίνοντας στα πολύ παλιά χρόνια συναντάς συστήματα με 5 φθόγγους, αργότερα με 7 και σταδιακά φτάνεις στους 12. Σε άλλους πολιτισμούς συναντάς και άλλες υποδιαιρέσεις και στα καθ' ημάς εμπλουτίζονται ακόμη περισσότερο οι 12 τον 20ο αιώνα αλλά προς το παρόν ας μην το μπλέξουμε περισσότερο. Αυτή η διαίρεση σε 5 ή 7 φθόγγους δεν γίνεται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Γίνεται εξελικτικά με διαφορετική οργάνωση αποστάσεων, και αυτές τις διαφορετικές μορφές υποδιαίρεσης της οκτάβας τις ονομάζουμε τρόπους.

Με τα πολλά πολλά φτάνεις χοντρικά γύρω στο 1600 που επικρατούν δύο κυρίως τρόποι από τους πολλούς που υπήρχαν σε χρήση μέχρι τότε για αιώνες: ο μείζων και ο ελάσσων τρόπος.

Το μουσικό σου υλικό λοιπόν οργανώνεται σε 2 τρόπους. Δεν έχεις απλά και γενικά ήχους. Έχεις φθόγγους μέσα σε κλίμακες που έχουν συγκεκριμένες αποστάσεις μεταξύ τους. Παράλληλα εκείνη την εποχή εκτός από μελωδίες, δηλαδή ενότητες που σχηματίζεις από αυτούς τους φθόγγους τον έναν μετά τον άλλο έχεις και οργάνωση των φθόγγων σε ταυτόχρονο άκουσμα: τις συγχορδίες.
Οι φθόγγοι αυτοί ανάλογα με την θέση τους μέσα στην οκτάβα έχουν κάποια δυναμική. Το ίδιο και οι συγχορδίες. Το υλικό δηλαδή έχει συγκεκριμένες δυνατότητες. Δεν είναι αδρανές. Ζητάει πράγματα, προτρέπει σε συγκεκριμένους χειρισμούς.

Ας δούμε λίγο τη γλώσσα. Ας πούμε ότι έχεις κάποιον που θέλεις να του μάθεις Ελληνικά. Δεν αρκεί να γνωρίζει τα γράμματα. Υπάρχουν συνδυασμοί γραμμάτων δεν απαντώνται ποτέ στη γλώσσα μας, πχ δεν θα βρεις λέξη με 5 σύμφωνα στη σειρά του τύπου γρφχθ. Επίσης δεν είναι αρκετό να τους μάθεις λέξεις. Θα πρέπει να μάθει να τις κλίνει (να μάθει γραμματική) και να μάθει να τις οργανώνει σε ενότητες (να μάθει συντακτικό).

Όταν μάθει συντακτικό θα δει ότι υπάρχουν κάποιες τάσεις, κάποιες απαιτήσεις, κάποιες έλξεις. Δηλαδή αν αρχίσεις κάπως έτσι:

"Σχετικά με το ερώτημα που απευθύνατε στην υπηρεσία μας" περιμένει κάποιος να ακολουθήσει μία πρόταση που να επεξηγεί ή να πληροφορεί του τύπου "μπορείτε να προσέλθετε ώρες γραφείου στον τμηματάρχη, να καταθέσετε τα δικαιολογητικά σας".

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην μουσική. Δεν είναι λοιπόν το υλικό οι ήχοι γενικά και αφηρημένα, αλλά ανά εποχή οι φθόγγοι οργανωμένοι σε τρόπους (υποδιαιρέσεις της οκτάβας) όπου κάθε φθόγγος ανάλογα με τη θέση του έχει διαφορετικές ιδιότητες και τάσεις.

Στο σύστημα αυτό που επικράτησε χοντρικά στη μουσική της δύσης από το 1600 έως τις αρχές του 20ου αιώνα, που βασίστηκε στου δύο τρόπους όλες αυτές οι τάσεις ξεκινούν και καταλήγουν στον πρώτο φθόγγο του τρόπου. Τόσο σε επίπεδο μελωδίας όσο και στην συνοδεία την αποτελούμενη από συγχορδίες. Αυτή λοιπόν η μουσική με αυτή την δυναμική ανάμεσα στους φθόγγους και τις συγχορδίες όπου κύριος πόλος έλξης είναι η πρώτη βαθμίδα της κλίμακας, ονομάζεται τονική μουσική.

Τον 20ο αιώνα αλλάζει το συντακτικό και ανατρέπεται (στην σοβαρή μουσική γιατί η πλειοψηφία της δημοφιλούς/εμπορικής μουσικής παραμένει τονική) αυτή η αλληλουχία σχέσεων και έλξεων που που περιστρέφονται όλες γύρω από ένα τονικό κέντρο. Αυτή η νέα κατάσταση, η νέα μουσική γλώσσα αν θέλεις με το διαφορετικό συντακτικό ονομάζεται γενικώς ατονικότητα.

[sharp]

Τονική μουσική είναι αυτή που υπακούει σε μία τονικότητα, με όρους φυσικής αυτή που βασίζεται στην αρμονική σκάλα.

Μην είσαι τόσο τσαπατσούλης με την ορολογία. Δεν γράφουμε μόνο για ανθρώπους που γνωρίζουν και υποθέτουν τι θέλεις να πεις.

ΥΓ. Ελπίζω ότι δεν με παρεξηγείς. Ξέρω ότι ξέρεις.

Μού θύμισες εκείνο το ανέκδοτο, με τον Άγγλο, τον Ιταλό και τον Γερμανό επιστήμονα, που τους έβαλαν να γράψουν διατριβή πάνω σε κάποιο θέμα. Οπότε έγραψε ο Ιταλός κάτι σαν έκθεση 3 σελίδων, ο Άγγλος έβαλε στομφώδη τίτλο με Διατριβή κλπ καμμιά 200ριά σελίδες και ο Γερμανός ξεκίνησε να γράφει: "Προλεγόμενα στο θέμα τάδε..."

Δηλ. πρέπει να γράψουμε 1000 σελίδες για να εξηγήσουμε τι είναι τονική μουσική; Πού διαφωνείς ότι στη βάση της βασίζεται στους αρμονικούς; Δεν συμφέρει βέβαια στο πώς θα υποστηρίξεις τα ατονάλ μετά, αλλά that's your problem.

[ST48410]

Δηλ. πρέπει να γράψουμε 1000 σελίδες για να εξηγήσουμε τι είναι τονική μουσική;

Αν θέλουμε να καταλάβει κάποιος για τι πράγμα μιλάμε πρέπει να δώσουμε ένα πλαίσιο.

Πού διαφωνείς ότι στη βάση της βασίζεται στους αρμονικούς; Δεν συμφέρει βέβαια στο πώς θα υποστηρίξεις τα ατονάλ μετά, αλλά that's your problem.

Γιατί ο ορισμός σου έτσι όπως διατυπώθηκε θα περιελάμβανε στην τονική μουσική και την μουσική των Αρχαίων Ελλήνων και το Γρηγοριανό μέλος, πράγμα που ξέρεις ότι δεν ισχύει. Επίσης θα άφηνε εκτός όλη τη μουσική από τον συγκερασμό και μετά και όλη την μουσική που είχε γραφτεί πριν σε τρόπους που δεν αντιστοιχούσαν στην υποδιαίρεση των αρμονικών. Καμία σχέση με αυτό που λες για την ατονική μουσική.

[sharp]

Δηλ. πρέπει να γράψουμε 1000 σελίδες για να εξηγήσουμε τι είναι τονική μουσική;

Αν θέλουμε να καταλάβει κάποιος για τι πράγμα μιλάμε πρέπει να δώσουμε ένα πλαίσιο.

Πού διαφωνείς ότι στη βάση της βασίζεται στους αρμονικούς; Δεν συμφέρει βέβαια στο πώς θα υποστηρίξεις τα ατονάλ μετά, αλλά that's your problem.

Γιατί ο ορισμός σου έτσι όπως διατυπώθηκε θα περιελάμβανε στην τονική μουσική και την μουσική των Αρχαίων Ελλήνων και το Γρηγοριανό μέλος, πράγμα που ξέρεις ότι δεν ισχύει. Επίσης θα άφηνε εκτός όλη τη μουσική από τον συγκερασμό και μετά και όλη την μουσική που είχε γραφτεί πριν σε τρόπους που δεν αντιστοιχούσαν στην υποδιαίρεση των αρμονικών. Καμία σχέση με αυτό που λες για την ατονική μουσική.

Για τουε τρόπους συμφωνώ, αλλά το θεώρησα υποπερίπτωση, στον συγκερασμό όμως ισχύει η αρμονική σκάλα.

[ST48410]

αλλά στον συγκερασμό ισχύει η αρμονική σκάλα.

Αφού στο λέει η ίδια η λέξη βρε . Δεν αντιστοιχούν ποια οι βαθμίδες στους αρμονικούς. Το τράβηξαν λίγο από εδώ, το τράβηξαν λίγο από εκεί και συνέπεσαν (συγκεράστηκαν) οι διέσεις με τις υφέσεις. Αν πήγαινες με το σταυρό στο χέρι θα είχες (όπως είχαν πριν δηλαδή) διαφορετικό φα# από σολb. Ούτε μία νότα πέρα από την οκτάβα δεν ταιριάζει επακριβώς με την στήλη των αρμονικών.

[sharp]

αλλά στον συγκερασμό ισχύει η αρμονική σκάλα.

Αφού στο λέει η ίδια η λέξη βρε . Δεν αντιστοιχούν ποια οι βαθμίδες στους αρμονικούς. Το τράβηξαν λίγο από εδώ, το τράβηξαν λίγο από εκεί και συνέπεσαν (συγκεράστηκαν) οι διέσεις με τις υφέσεις. Αν πήγαινες με το σταυρό στο χέρι θα είχες (όπως είχαν πριν δηλαδή) διαφορετικό φα# από σολb. Ούτε μία νότα πέρα από την οκτάβα δεν ταιριάζει επακριβώς με την στήλη των αρμονικών.

Ναι, σύμφωνοι. Ωστόσο ακούγονται στο πιάνο οι αρμονικοί. Δεν έχεις κάνει το πείραμα ποτέ; Σε πιάνο με ουρά ακούω μέχρι και το σι ύφεση (από ντο). Δηλ. τον 6ο αρμονικό αν δεν κάνω λάθος.

[ST48410]

Ναι, σύμφωνοι. Ωστόσο ακούγονται στο πιάνο οι αρμονικοί. Δεν έχεις κάνει το πείραμα ποτέ; Σε πιάνο με ουρά ακούω μέχρι και το σι ύφεση (από ντο). Δηλ. τον 6ο αρμονικό αν δεν κάνω λάθος.

Έτσι κι έτσι. Τα πιάνα με ουρά δεν κουρδίζονται ακριβώς στο συγκερασμένο αλλά συχνά με stretched tuning, ακριβώς για να μην ακούς φάλτσες τις ψηλές αρμονικές.

Σκάω γάιδαρο, ξέρω...

[sharp]

Ναι, σύμφωνοι. Ωστόσο ακούγονται στο πιάνο οι αρμονικοί. Δεν έχεις κάνει το πείραμα ποτέ; Σε πιάνο με ουρά ακούω μέχρι και το σι ύφεση (από ντο). Δηλ. τον 6ο αρμονικό αν δεν κάνω λάθος.

Έτσι κι έτσι. Τα πιάνα με ουρά δεν κουρδίζονται ακριβώς στο συγκερασμένο αλλά συχνά με stretched tuning, ακριβώς για να μην ακούς φάλτσες τις ψηλές αρμονικές.

Σκάω γάιδαρο, ξέρω...

Και σε όρθιο μέχρι μι δηλ. τον 4ο μπορεί και παραπάνω. Τεσπαμ οι αρμονικοί το λέει κι η λέξη, δίνουν αρμονία στη μουσική.

[ST48410]

Τεσπαμ οι αρμονικοί το λέει κι η λέξη, δίνουν αρμονία στη μουσική.

να ξέρεις αυτά που γράφεις είναι εναντίον σου. Δεν αλλάζει το κούρδισμα του πιάνου όταν παίζεις Webern

[marabou]

Τι είναι όμως οι όροι που είδα; Ατονικότητα και τονική μουσική;

Εδώ ο sharp έχει δίκιο. Δεν γίνεται να λυθούν όλες οι απορίες σου από το 0. Όμως αφού αναγνωρίζεις κάπως την έννοια της συγχορδίας θα επιχειρήσω να πω μερικά πράγματα.

Ας μιλήσουμε για υλικό. Ένας μουσικός έχει τους ήχους (όχι ακριβώς αλλά έτσι για αρχή και μετά θα εξηγήσω), ένας γλύπτης ξύλο, μέταλλο, μάρμαρο, ένας ζωγράφος χρώματα, ένας ποιητής λέξεις κοκ.

Ωστόσο κάθε εποχή έχει ένα σύστημα το οποίο το αποτελούν το υλικό αλλά ταυτόχρονα και οι τρόποι οργάνωσής του. Έτσι λοιπόν αν δώσεις σε έναν γλύπτη τον ίδιο όγκο μαρμάρου, το ίδιο μοναδικό εργαλείο και τον βάλεις σε διαφορετικές εποχές θα μπορέσει να σου φτιάξει διαφορετικά πράγματα καθώς με το πέρας του χρόνου έχουν εφευρεθεί νέες τεχνικές αξιοποίησης των εργαλείων στο σκάλισμα του μαρμάρου. Το υλικό λοιπόν μαζί με τους τρόπους εκμετάλλευσής του (που διαρκώς εμπλουτίζονται με την πάροδο του χρόνου) σου δίνει το σύστημα.

Τι αλλάζει στην μουσική στις διάφορες εποχές; Πρώτα πρώτα η διαίρεση της οκτάβας. Χοντρικά πόσες νότες έχεις μέχρι να ξανασυναντήσεις την ίδια νότα ψηλότερα, από ένα ντο στην κιθάρα σου μέχρι το επόμενο ψηλότερο ντο (δεν είναι ακριβείς αυτά σαν ορισμοί αλλά προσπαθώ να σου δώσω να καταλάβεις απλοποιημένα). Έτσι πηγαίνοντας στα πολύ παλιά χρόνια συναντάς συστήματα με 5 φθόγγους, αργότερα με 7 και σταδιακά φτάνεις στους 12. Σε άλλους πολιτισμούς συναντάς και άλλες υποδιαιρέσεις και στα καθ' ημάς εμπλουτίζονται ακόμη περισσότερο οι 12 τον 20ο αιώνα αλλά προς το παρόν ας μην το μπλέξουμε περισσότερο. Αυτή η διαίρεση σε 5 ή 7 φθόγγους δεν γίνεται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Γίνεται εξελικτικά με διαφορετική οργάνωση αποστάσεων, και αυτές τις διαφορετικές μορφές υποδιαίρεσης της οκτάβας τις ονομάζουμε τρόπους.

Με τα πολλά πολλά φτάνεις χοντρικά γύρω στο 1600 που επικρατούν δύο κυρίως τρόποι από τους πολλούς που υπήρχαν σε χρήση μέχρι τότε για αιώνες: ο μείζων και ο ελάσσων τρόπος.

Το μουσικό σου υλικό λοιπόν οργανώνεται σε 2 τρόπους. Δεν έχεις απλά και γενικά ήχους. Έχεις φθόγγους μέσα σε κλίμακες που έχουν συγκεκριμένες αποστάσεις μεταξύ τους. Παράλληλα εκείνη την εποχή εκτός από μελωδίες, δηλαδή ενότητες που σχηματίζεις από αυτούς τους φθόγγους τον έναν μετά τον άλλο έχεις και οργάνωση των φθόγγων σε ταυτόχρονο άκουσμα: τις συγχορδίες.
Οι φθόγγοι αυτοί ανάλογα με την θέση τους μέσα στην οκτάβα έχουν κάποια δυναμική. Το ίδιο και οι συγχορδίες. Το υλικό δηλαδή έχει συγκεκριμένες δυνατότητες. Δεν είναι αδρανές. Ζητάει πράγματα, προτρέπει σε συγκεκριμένους χειρισμούς.

Ας δούμε λίγο τη γλώσσα. Ας πούμε ότι έχεις κάποιον που θέλεις να του μάθεις Ελληνικά. Δεν αρκεί να γνωρίζει τα γράμματα. Υπάρχουν συνδυασμοί γραμμάτων δεν απαντώνται ποτέ στη γλώσσα μας, πχ δεν θα βρεις λέξη με 5 σύμφωνα στη σειρά του τύπου γρφχθ. Επίσης δεν είναι αρκετό να τους μάθεις λέξεις. Θα πρέπει να μάθει να τις κλίνει (να μάθει γραμματική) και να μάθει να τις οργανώνει σε ενότητες (να μάθει συντακτικό).

Όταν μάθει συντακτικό θα δει ότι υπάρχουν κάποιες τάσεις, κάποιες απαιτήσεις, κάποιες έλξεις. Δηλαδή αν αρχίσεις κάπως έτσι:

"Σχετικά με το ερώτημα που απευθύνατε στην υπηρεσία μας" περιμένει κάποιος να ακολουθήσει μία πρόταση που να επεξηγεί ή να πληροφορεί του τύπου "μπορείτε να προσέλθετε ώρες γραφείου στον τμηματάρχη, να καταθέσετε τα δικαιολογητικά σας".

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην μουσική. Δεν είναι λοιπόν το υλικό οι ήχοι γενικά και αφηρημένα, αλλά ανά εποχή οι φθόγγοι οργανωμένοι σε τρόπους (υποδιαιρέσεις της οκτάβας) όπου κάθε φθόγγος ανάλογα με τη θέση του έχει διαφορετικές ιδιότητες και τάσεις.

Στο σύστημα αυτό που επικράτησε χοντρικά στη μουσική της δύσης από το 1600 έως τις αρχές του 20ου αιώνα, που βασίστηκε στου δύο τρόπους όλες αυτές οι τάσεις ξεκινούν και καταλήγουν στον πρώτο φθόγγο του τρόπου. Τόσο σε επίπεδο μελωδίας όσο και στην συνοδεία την αποτελούμενη από συγχορδίες. Αυτή λοιπόν η μουσική με αυτή την δυναμική ανάμεσα στους φθόγγους και τις συγχορδίες όπου κύριος πόλος έλξης είναι η πρώτη βαθμίδα της κλίμακας, ονομάζεται τονική μουσική.

Τον 20ο αιώνα αλλάζει το συντακτικό και ανατρέπεται (στην σοβαρή μουσική γιατί η πλειοψηφία της δημοφιλούς/εμπορικής μουσικής παραμένει τονική) αυτή η αλληλουχία σχέσεων και έλξεων που που περιστρέφονται όλες γύρω από ένα τονικό κέντρο. Αυτή η νέα κατάσταση, η νέα μουσική γλώσσα αν θέλεις με το διαφορετικό συντακτικό ονομάζεται γενικώς ατονικότητα.

Πολύ σ' ευχαριστώ. Πάρα πολύ καλή εξήγηση και εγκάρδια κυρίως.

[marabou]

Ναι, σύμφωνοι. Ωστόσο ακούγονται στο πιάνο οι αρμονικοί. Δεν έχεις κάνει το πείραμα ποτέ; Σε πιάνο με ουρά ακούω μέχρι και το σι ύφεση (από ντο). Δηλ. τον 6ο αρμονικό αν δεν κάνω λάθος.

Έτσι κι έτσι. Τα πιάνα με ουρά δεν κουρδίζονται ακριβώς στο συγκερασμένο αλλά συχνά με stretched tuning, ακριβώς για να μην ακούς φάλτσες τις ψηλές αρμονικές.

Σκάω γάιδαρο, ξέρω...

Και σε όρθιο μέχρι μι δηλ. τον 4ο μπορεί και παραπάνω. Τεσπαμ οι αρμονικοί το λέει κι η λέξη, δίνουν αρμονία στη μουσική.

Άρα το αρμόνιο είναι το όργανο με την περισσότερη αρμονία συγκριτικά με άλλα.
Ή επίσης,με το αρμόνιο δεν μπορείς να βγάλεις δυσαρμονία με τίποτα

[hellegennes]

Θα ήθελα αυτήν συγκεκριμένα να ακούσεις και να μου πεις αν συμφωνείς ότι αποδίδει καλύτερα αυτό που ήθελε να βγάλει ο Τσαϊκόφσκυ, αν χειρίζεται καλύτερα τις εναλλαγές στην ταχύτητα, αν σου φαίνεται να βγάζει περισσότερο συναίσθημα και βάθος.

Μόνο επιπόλαια γνώμη μπορεί να εκφέρω, αν βρω το χρόνο και ακούσω προσεκτικά και τις 4 εκτελέσεις. Αν θέλεις να κάνεις κριτική ακρόαση για να αποφανθείς πια εκτέλεση είναι πιο πιστή σε αυτό που θέλει ο συνθέτης, θέλεις καλή γνώση του έργου, γνώση άλλων λεπτομερειών που αφορούν την σύνθεσή του, και αρκετά άλλα στοιχεία που δεν τα γνωρίζω.

Με αφορμή αυτό που ζητάς να σου πω να έχεις κατά νου 2-3 παραμέτρους που επηρεάζουν τις εκτελέσεις.

1. Τι έχει προηγηθεί. Αν είσαι διάσημος σολίστας ή μαέστρος και εκτελείς επίσης διάσημο έργο, υπάρχει η προσμονή να κάνεις μια κάπως διαφορετική εκτέλεση. Ακόμα κι αν πιστεύεις πως κάποια που έχει προηγηθεί είναι πιστή σε αυτό που ζητούσε ο δημιουργός, θα αποφύγεις να την μιμηθείς, αν βιοπορίζεσαι από αυτό.

2. Τι ορχήστρα έχεις. Δεν είναι όλες οι ορχήστρες ίδιες. Αν έχεις μια ορχήστρα που ξέρεις πχ ότι τα χάλκινά σου έχουν πολύ καλούς μουσικούς, θα φροντίσεις να το εκμεταλλευτείς όπου και όσο σου επιτρέπει το έργο.

3. Αν πρόκειται για ζωντανή ηχογράφηση. Η ακουστική της αίθουσας αλλάζει όταν υπάρχει μέσα κοινό. Το υλικό των καθισμάτων προσπαθεί να έχει ίδιο συντελεστή απορρόφησης του ήχου με αυτόν του ανθρώπινου σώματος αλλά αυτό είναι στο περίπου και αυτό το περίπου μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά μεταξύ μιας άδειας και μιας γεμάτης αίθουσας. Ο μαέστρος που αντιλαμβάνεται αυτή τη διαφορά μπορεί στη συναυλία να επιλέξει λίγο διαφορετικά tempi (ταχύτητα εκτέλεσης) και δυναμικές σε σχέση με τις πρόβες.

Συμφωνώ με όλα αυτά αλλά στην συγκεκριμένη -και όχι μόνο- περίπτωση, το πρόβλημα είναι ακριβώς το αντίστροφο: οι πιο σύγχρονες εκτελέσεις είναι πολύ πιο φλατ και ίδιες σε σχέση με τις εκτελέσεις του παρελθόντος. Είναι πολύ πιο μηχανικές και προβλέψιμες. Τα άλλα είναι τεχνικές λεπτομέρειες που παίζουν μεν ρόλο αλλά δεν αλλάζουν την δυναμική της εκτέλεσης με κάποιον ουσιώδη τρόπο.