Phorum.com.gr

hades έγραψε: 06 Αύγ 2020, 13:43 Ζαποτέκος αν πέσει το βιβλίο για τα δημοκρατικά τάγματα στα χέρια σου πάρε το είναι φοβερό

Για το κρέμασμα ήταν ξεκαθάρισμα λογαριασμών και υπερβολική η ποινή για το έγκλημα αλλά οι στρατοδίκες πιέστηκαν γιατί ο Πάγκαλος ήθελε παραδείγματα.

Μαρτυρία Ελευθερίου Ιωσηφίδη
Το Ζίλε βρίσκεται 46 χλμ. N-ΝΔ της Καισάρειας και 10 χλμ. N-ΝΔ του Βερεκιού (Έβερεκ), στην ανατολική παρυφή του ομώνυμου οροπεδίου. Οι κάτοικοί του στο 1924 ήταν Έλληνες τουρκόφωνοι (51 οικογένειες - 224 άτομα) και Τούρκοι (2.250 περίπου άτομα). Το Ζίλε ήταν μουχταρλίκι και υπαγόταν απευθείας στο καϊμακαμλίκι του Βερεκιού, στο μουτεσαριφλίκι της Καισάρειας και στο βαλελίκι της Άγκυρας. Εκκλησιαστικά ανήκε στη Μητρόπολη της Καισάρειας. Είχε σχέσεις και συναλλαγές με ελληνικούς και τουρκικούς οικισμούς.
https://www.tanea.gr/2003/09/20/greece/ ... si-ellada/

Το 1921 με 1922 υπηρέτησα δυο χρόνια στον τούρκικο στρατό του Κεμάλ. Δούλευα στα αμελέ ταbουρού* και έφτασα ως τη Σεβάστεια. Στις 26 Οκτωβρίου 1922, ενώ βρισκόμουνα στο δρόμο γυρίζοντας στο χωριό, έμαθα ότι εμάς τους χριστιανούς της Ανατολής μάς θέλει η Ελλάδα και ότι γι' αυτό το σκοπό θα γίνει Mουbadελέ**. Τη λέξη Ανταλλαγή δεν την ξέραμε ακόμα τότε.

Μόλις έφτασα στο Ζίλε, είπα την πληροφορία αυτή στους συγχωριανούς μου. Με αποστόμωσαν ο παπάς και οι δημογέροντες: «Σώπα», είπαν «μη λες τέτοια πράγματα, να μη το μάθουν οι Τούρκοι και μας σφάξουν...».

H αλήθεια είναι ότι δε μας πείραξαν οι Τούρκοι του χωριού μας, ήταν καλοί.

Όταν πολεμούσαν οι Έλληνες στη Μικρασία και προχωρούσε ο ελληνικός στρατός προς την Άγκυρα, μας έλεγαν οι προύχοντες Τούρκοι του χωριού: «Nτεdενίζ γκελίορ, μπιζ σιζί νάσιλ σακλαdί ισάκ, σίζdε μπιζί σακλάγινιζ»***. Τους υποσχεθήκαμε ότι δε θα τους πειράξουμε. Βρίζαμε μάλιστα επίτηδες τους Έλληνες, λέγοντας: «Tζενdέμ ολσούν, γκελέμεζλερ».****

Το ότι θα γίνει Ανταλλαγή το μάθαμε επισήμως τον Ιούνιο του 1924.

Έδειξαν λύπη οι δικοί μας με την είδηση της Ανταλλαγής. Θα ξεριζωνόμασταν από τα μέρη μας. Θα πηγαίναμε σε άγνωστο μέρος. Μαζευόμασταν στα σπίτια και κάναμε παρακλήσεις στο Θεό να μας προφυλάξει από κάθε κακό. Εμείς όμως, η νεολαία, κατά βάθος χαιρόμασταν που θα πηγαίναμε στην Ελλάδα. Νομίζαμε ότι κάτι καινούριο θα μπει στη ζωή μας. Μας μάγευε η λέξη Ελλάδα.

Αρχίσαμε να πουλάμε την κινητή περιουσία μας, κρυφά όμως. Οι Τούρκοι μάς εμπόδιζαν. Τα έπιπλα των σπιτιών μας τα πουλήσαμε σε εξευτελιστικές τιμές.

Προτού να φύγουμε, από το Μάρτιο ήδη του 1924, είχαν έρθει στο χωριό μας είκοσι οικογένειες προσφυγικές από την Κοζάνη.

Οι άντρες τους ήταν αγέρωχοι, ελεύθεροι, σαν τους τσομπαναραίους της Ελλάδας. Όταν μιλούσαν με τους ντόπιους Τούρκους προύχοντες, τα χέρια τους τα είχαν πίσω. Εμείς οι καημένοι, πού να τολμήσουμε να μιλήσουμε σ' αυτήν τη στάση με τους Τούρκους αγάδες! Εμείς τους δείχναμε σέβας και υποταγή. Τους μιλούσαμε με σταυρωμένα τα χέρια στο στήθος, σε στάση προσοχής.

Ήξεραν ελληνικά αυτοί οι πρόσφυγες. Όταν πρωτοήρθαν, μας μιλούσαν ελληνικά, υποθέτοντας ότι εμείς σαν Έλληνες θα ξέραμε τη γλώσσα αυτή. Βλέποντας όμως ότι εμείς δεν καταλαβαίνουμε, το γύρισαν στα τούρκικα.

Οι ντόπιοι Τούρκοι τούς κοίταζαν με κακό μάτι. Τους θεωρούσαν άγριους και τους μισούσαν. Δε ζεστάθηκαν ποτέ οι σχέσεις μεταξύ τους...

Το Ζίλε σκόρπισε. Το ένα τρίτο πήγε στην Πόλη· το ένα τρίτο πήγε στην Άγκυρα· το ένα τρίτο μόνο του πληθυσμού έμεινε στο χωριό...

Στις 28 Αυγούστου 1924 βγήκαμε στο δρόμο. Οι Τούρκοι μάς συνόδεψαν ως την τοποθεσία Άκτας, στην άκρη του χωριού. Ο χότζας Χατζή Ομέρ έκανε εκεί δέηση στο Θεό και μας ευχήθηκε να έχουμε καλό ταξίδι και να φτάσουμε καλά στην Ελλάδα. Ύστερα άρχισαν τα κλάματα, τα φιλιά, οι αγκαλιές. Να δεις πώς έκλαιγαν οι Τούρκοι!..

Σαν να ήταν Δευτέρα Παρουσία! Βρέθηκαν και τέσσερα πέντε άτομα από μεγάλες τουρκικές οικογένειες και μας συνόδεψαν τιμητικά ως το Ουλούκισλα...

Ήρθε και μας πήρε το τρένο από το Ουλούκισλα. Μας φάνηκε περίεργο πράγμα η αμαξοστοιχία. Και όταν είχε έρθει η Επιτροπή απ' την Καισάρεια, πάλι είχαμε απορήσει και τότε. Λέγαμε, πώς γίνεται και περπατάει ένα κάρο τετράτροχο, χωρίς βουβάλια και χωρίς άλογο!

Φτάσαμε στη Μερσίνα. Εκεί καθήσαμε δεκαπέντε είκοσι μέρες. Τέλος, με βάρκες πήγαμε στο βαπόρι, που ήταν αραγμένο στ' ανοιχτά...

«Χρυσόθεμις» ήταν το όνομα του βαποριού. Πολλές ψυχές είχαν στοιβαχτεί στα αμπάρια, στο κατάστρωμα, παντού. Φίσκα παντού, δεν μπορούσες να κουνηθείς, όλα γεμάτα. Ήμασταν πολύς κόσμος, πέντε χιλιάδες ψυχές! Όσοι ήταν βαριά άρρωστοι πέθαναν και τους πέταξαν στη θάλασσα.

Περάσαμε νύχτα έξω από τη Ρόδο. Τότε την είχαν οι Ιταλοί. Αριστερά μας την είχαμε. Σαν όνειρο, σαν παράδεισος μας φάνηκε στο πέλαγος, λουσμένη στα ηλεκτρικά της φώτα...

Το ταξίδι κράτησε πέντε μέρες. Σχετικώς ταξιδέψαμε καλά.

Φτάσαμε στο νησί Αι-Γιώργη στον Πειραιά. Μείναμε εκεί σε αντίσκηνα, καραντίνα δεκαπέντε είκοσι μέρες...

Μετά δεκαπέντε μέρες ήρθε άλλο πλοίο και μας πήρε στην Κέρκυρα. Με μαούνες μας έβγαλαν μπροστά στο φρούριο...

Μέναμε ένα διάστημα στο φρούριο. Κάναμε παράπονο στο νομάρχη και μας μετέφεραν στις αποθήκες στο Μαντούκι, μέσα στην πολιτεία. Μείναμε εκεί ως το Μάιο του 1925. Ήταν πολύ φιλόξενοι και ευγενείς οι Κερκυραίοι. Μας βοήθησαν και με τρόφιμα.

Φύγαμε απ' την Κέρκυρα και πήγαμε στα Ιωάννινα. Ήρθαν μαζί μας οι πρόσφυγες από το Καράτζορεν και λίγες οικογένειες από το Χασάκοϊ. Ένας πατριώτης μας, ο Ελευθέριος Χατζηπέτρος, βρήκε τον τρόπο να κάνουμε δικό μας χωριό. Έτρεξε στο υπουργείο, απ' εδώ απ' εκεί κατάφερε να απαλλοτριωθεί μια έκταση κοντά στα Ιωάννινα. Μείναμε ένα χρόνο κάτω από τα αντίσκηνα. Ένας μεγάλος τσέλιγκας του τόπου, ο Μητροκώστας, που είχε τρεις χιλιάδες πρόβατα, αντιδρούσε στην ίδρυση του χωριού. Έβοσκαν σ' εκείνη τη βαλτώδη έκταση τα ποίμνιά του. Είχε τα μέσα.
Ο Χατζηπέτρος όμως επέμενε και νίκησε. Ο Εποικισμός έχτισε τα σπίτια. το χωριό ονομάστηκε Νέα Καισάρεια. Έτσι ήταν το σωστό. Βάλαμε αυτό το όνομα για να θυμίζει την παλιά Καισάρεια, την περιφέρεια της Καππαδοκίας απ' όπου ήρθαμε εμείς, οι πρόσφυγες του Ζίλε και του γειτονικού χωριού Καράτζορεν. Τώρα το προφέρουν το χωριό Νεοκαισάρεια.


* τάγμα εργασίας
** Ανταλλαγή
*** Έρχονται οι παππούδες σας, όπως εμείς σας προφυλάξαμε, έτσι να μας
προφυλάξετε κι εσείς
**** Να πάνε στο διάβολο, δεν μπορούν να 'ρθουν

Μαρτυρία Μαρίας Δεβλέτογλου
H Μουταλάσκη (τουρκ. Talas) είναι πόλη που βρίσκεται 8 χλμ. NA της Καισάρειας στις βορειοανατολικές υπώρειες του Διδύμου. Το 1924 είχε 191 οικογένειες (843 άτομα) Ελλήνων τουρκόφωνων και 4.000 περίπου Τούρκους. H Μουταλάσκη ήταν μουδουρλίκι και υπαγόταν στο καϊμακαμλίκι και μουτεσαριφλίκι της Καισάρειας και στο βαλελίκι της Άγκυρας. Εκκλησιαστικά ανήκε στη Μητρόπολη της Καισάρειας. Είχε σχέσεις και συναλλαγές με ελληνικούς και τουρκικούς οικισμούς.
https://www.tanea.gr/2003/09/20/greece/ ... seira-mas/

Με τους Τούρκους της πατρίδας μας περνούσαμε καλά. Ήσαν φτωχοί και τους παίρναμε στις δουλειές μας. Τους πληρώναμε για ό,τι μας έκαναν. Ήμασταν κύριοι κι ήσαν δούλοι. Και οι Έλληνες και οι Αρμεναίοι ήσαν πλούσιοι. Οι Τούρκοι κυρίους μας έλεγαν.

Ήρθε μετά ο πόλεμος. Βγήκαν τελάληδες και καλούσαν τους στρατιώτες. Ήταν να πάει κι ο πατέρας μου στρατιώτης, μα πληρώσαμε και γλίτωσε. Άρχισαν οι φασαρίες και οι ταραχές. Κλείσαν τα σχολεία. H μια από την άλλη ρωτούσαμε να μάθομε: «Θα 'ρθουν σήμερα; Θα μας κόψουν;». Ήμουνα μικρή! Πέντε χρονώ θα ήμουνα, στο νηπιαγωγείο πήγαινα, κι ήρθαν μια μέρα οι Τούρκοι στην Καισάρεια να μας καθαρίσουν. Κρυφτήκαμε στις εκκλησές. Έτρεξαν κι οι Τούρκοι της πατρίδας μας να μας βοηθήσουν. Δεν άφησαν να μας κάμουν κακό. Ανάγκασαν τους ξένους να φύγουν, κι εμείς γλιτώσαμε.

Είχαμε μετά τη σφαγή των Αρμεναίων. Κι άλλη φορά τους σφάξανε, μ' αυτή τη φορά έπεσαν απάνω τους, πώς να σου το πω, σαν θηρία. Σκοτώνανε, σφάζανε, έστελναν εξορία, τους ανάγκαζαν ν' αλλάξουν πίστη, κι άρπαζαν τα κορίτσια τους. Πολλά έτρεξαν σ' εμάς να τα κρύψομε. Και κρύψαμε. Κυνηγούσαν τους Αρμεναίους κι εμείς τρέμαμε. «Κόψαν τους Αρμεναίους, αύριο θα 'ρθει η σειρά μας».

Μια μέρα αρχίσανε να μας χτυπούν κι εμάς. Το περισσότερο έγινε γιατί έμαθαν πως οι Έλληνες έστειλαν χρήματα στην Ελλάδα για τον ελληνικό στόλο και το στρατό. Μόλις το έμαθαν οι Τούρκοι άρχισαν να αγριεύουν. Έπιασαν τότε στη Σαμψούντα πολλούς Έλληνες και τους έστειλαν εξορία. Οι συγγενείς μας κυνηγήθηκαν τότε πολύ. Στο Άκdαγμαdεν πιάσανε έναν ξάδελφο του ανδρός μου. Ήταν πολύ πλούσιος. Κακό δεν είχε κάμει σε κανένα. Γι' αυτό, άμα τον φωνάξανε οι Τούρκοι, πήγε μαζί τους πρόθυμα χωρίς κανένα φόβο. Εκείνοι τον πήγαν στην Άγκυρα και τον κρέμασαν. «Πλούσιος δεν είναι; κι αυτός στέλνει λεφτά στην Ελλάδα», είπανε, και του βάλανε τη θελιά στο λαιμό.

Περάσανε κι αυτά, κι ακούσαμε μετά πως ήρθαν οι Έλληνες στη Σμύρνη. Άρχισαν να μας έρχονται από την Άγκυρα οι οικογένειες των Τούρκων αξιωματικών. Ήρθαν και έμειναν στα σπίτια μας. Κατεβαίναμε από τους οdάδες για να καθίσουν εκείνοι. Κείνο τον καιρό είχαμε κρυφή ελπίδα πως θα έρθουν οι Έλληνες να μας ελευθερώσουν. Πέρασαν λίγες εβδομάδες κι ακούσαμε την καταστροφή της Σμύρνης...
(...)

Ζαποτέκος έγραψε: 27 Απρ 2021, 20:12 Τούρκοι άτακτοι


-------------------------------------

Δεν διαφέρουν και πολύ στην εμφάνιση απ' τους τσέτες.

____________________________________
Αρμένισσα 1915. Έχουν χαράξει επάνω της γράμματα σε σχήμα σταυρού.

Armenian woman put up for auction. 29 September 1915
https://commons.wikimedia.org/wiki/File ... slaves.jpg

Στρακαστρουκας έγραψε: 26 Σεπ 2021, 19:06

Ζαποτέκος έγραψε: 27 Απρ 2021, 20:12 Τούρκοι άτακτοι


-------------------------------------

Δεν διαφέρουν και πολύ στην εμφάνιση απ' τους τσέτες.

____________________________________
Αρμένισσα 1915. Έχουν χαράξει επάνω της γράμματα σε σχήμα σταυρού.

Armenian woman put up for auction. 29 September 1915
https://commons.wikimedia.org/wiki/File ... slaves.jpg

Αυτη ειναι σκηνη απο την ταινια ravished armenia(1919). Χωρις να θελω να υποστηριξη οτι οι Τουρκοι δεν καναν σφαγες, πολλες απο τις εικονες που κυλοφορουν στο internet ως δηθεν αποδειξη των σφαγων αυτων ειναι απο την συγκεκριμενη ταινια

Μαρτυρία Βρετού Μενεξόπουλου
Περιφέρεια Κωνσταντινούπολης. Χηλή.
H Χηλή (Sile) είναι παραθαλάσσια κωμόπολη στον Εύξεινο Πόντο, 52 χλμ. ΒΔ της Νικομήδειας και 58 χλμ. BA της Κωνσταντινούπολης. Πριν το 1922 είχε γύρω στα 1.000 ελληνικά και 500 τούρκικα σπίτια. Ήταν έδρα Καζά και υπαγόταν στη Μητρόπολη Χαλκηδόνας.
https://www.tanea.gr/2003/09/13/greece/ ... ligo-ligo/

Εκεί στη Χηλή που ήμασταν, είδαμε τους Έλληνες· τέλος του '19 θαρρώ ήταν. Την πρώτη φορά ήρθαν για δύο - τρεις μέρες μόνο, για να καθαρίσουν τον τόπο από ατάκτους και ν' ακολουθήσουν οι Εγγλέζοι. Ξεκίνησαν γι' αυτή την εκκαθάριση δυο τμήματα στρατού, ένα από το Τσιμπουκλί, από την πλευρά του Βοσπόρου κι ένα από τη Νικομήδεια· επικεφαλής και των δύο τμημάτων ήταν Εγγλέζοι. Στις ελληνικές δυνάμεις που ήταν στο Τσιμπουκλί διοικητής ήταν ο Βλαχόπουλος και στη Νικομήδεια ο Γαργαλίδης.

Εκείνοι που ξεκίνησαν κι έρχονταν από το Τσιμπουκλί, ξεγελούσαν τον επικεφαλής Εγγλέζο και στο δρόμο καίγαν τα τουρκοχώρια. Βάζαν δικούς μας να πυροβολούν από την κατεύθυνση των χωριών και μ' αυτή την πρόφαση πήγαιναν και τα καίγαν και τα λεηλατούσαν. Κατεβάζαν τα ζώα στο Σκούταρι και τα πουλάγαν για δυο δεκάρες. Όταν όμως κατάλαβε το κόλπο ο Εγγλέζος, τους γύρισε πίσω.

Όσοι ήρθαν από τη Νικομήδεια δεν πείραξαν κανένα, ούτε και βρήκαν αντίσταση. Μπήκαν ελεύθερα στη Χηλή. Γίνηκε δοξολογία στην εκκλησία και κατόπι μίλησε ένας Έλληνας αξιωματικός, γιατρός, και είπε: «Εμείς ήρθαμε για λίγες μέρες και θα φύγουμε. Να είστε αδελφωμένοι με τους Τούρκους».

Πάντως πήγαν και ξεγυμνώσαν μερικούς πλούσιους Τούρκους - δε μίλησε κανένας απ' το φόβο τους. Και τη μέρα που φεύγαν, στο δρόμο τους επάνω ήταν ένα τζαμί κι οι στρατιώτες πυροβολούσαν επάνω του χωρίς να τους λένε τίποτα οι αξιωματικοί.

Μετά ήρθαν οι Εγγλέζοι και κάθισαν έξω απ' τη Χηλή. Βάλαν συρματοπλέγματα γύρω - γύρω στο στρατόπεδό τους, και τα βαπόρια τους στ' ανοιχτά περίμεναν. Κατά το διάστημα εκείνο υπήρχε και η τουρκική αστυνομία στη Χηλή, δεν καταργήθηκε.

Μετά πεντέξι μήνες φύγαν αυτοί και ήρθε ο ελληνικός στρατός. Στρατοπέδεψαν εκεί που ήταν πριν οι Εγγλέζοι. Όταν έπεσε όμως ο Βενιζέλος, τους διώξαν τους Έλληνες οι Άγγλοι κι από την περιοχή της Κωνσταντινούπολης κι από τη Νικομήδεια. Πήραν διαταγή να φύγουν κι εκείνοι που ήταν στη Χηλή. Γίναμε εχθροί με τους Άγγλους κι ενώ πριν η ελληνική σημαία κυμάτιζε στο μέσο των συμμαχικών, μετά την κατεβάσαν.

Στη Χηλή έμεινε τότε ένας υπαξιωματικός Κατσαρός με καμιά δεκαριά Έλληνες στρατιώτες, λιποτάκτες του στρατού. Μάζεψαν και μερικούς Χηλήτες και φύλαγαν τάχα τη Χηλή, αλλά ο σκοπός τους ήταν να κλέβουν. Πήγαιναν στα χωριά, τάχα πως γυρεύαν τουφέκια, πιάναν κανέναν πλούσιο Τούρκο, τον κρεμούσαν ανάποδα και ανάβαν χόρτα από κάτω, για να μαρτυρήσει πού έχουν όπλα, κι ύστερα πήγαινε ένας Χηλήτης και του 'λεγε «δώσε εκατό λίρες να σε γλυτώσουμε».

Όταν ξανάρθαν οι Άγγλοι αυτός ο Κατσαρός έφυγε, πήγε στην Πόλη και προσπάθησε να φύγει.

Έβαλε σε μια μαούνα τα πράματά του και τη Χηλήτισσα τη γυναίκα του, αλλά τον πιάσαν οι Τούρκοι και τον φέραν πίσω - φυσικά τότε είχαν πλακώσει οι κεμαλικοί στη Χηλή - και τον κόβαν λίγο - λίγο.

Τσέτες δεν εμφανίστηκαν στην περιοχή μας στο διάστημα της ανακωχής, εκτός από εκείνους τους άτακτους που ήρθαν αρχή - αρχή και κάψαν τα χωριά μας πριν φτάσουν τα ελληνικά και τα συμμαχικά στρατεύματα. Μια και καλή, όταν γίνηκε η Καταστροφή, είδαμε τους κεμαλικούς.

Το 1922 που έγινε η Καταστροφή εμείς δεν φοβηθήκαμε, γιατί η ουδετέρα ζώνη ήταν στη Ρήβα και οι Άγγλοι σ' εμάς κοντά στρατοπεδευμένοι. Γι' αυτό δε φύγαμε, μολονότι δυο μέρες πριν γράψαν οι εφημερίδες στην Πόλη, ότι δεκατέσσερις χιλιάδες τουρκικός στρατός έρχεται να καταλάβει τη Χηλή.

Οι πρώτοι που μπήκαν ήταν καμία σαρανταριά. Τους υποδέχτηκαν Τούρκοι και Χριστιανοί. Πήγαν, κατέλαβαν τις αρχές και μπροστά στο δικαστήριο, συγκεντρώθηκαν όλοι και μίλησε ο Χότζας, ο παπάς, μίλησε κι ένας Τούρκος αξιωματικος κι είπε: «Παιδιά, πόλεμος ήταν και πέρασε. Ό,τι έγινε, έγινε. Τώρα να πάτε στις δουλειές σας και δεν έχετε να φοβηθείτε τίποτα».

Εκείνη τη μέρα άνοιξαν τα μαγαζιά, αλλά το βράδυ μπήκαν δεκατέσσερις χιλιάδες μέσα κι άρχισαν τη λεηλασία. Χάλασε ο κόσμος εκείνο το βράδυ. Και τα πλοία τ' αγγλικά εκεί απέναντι κάναν φωτοβολίες* και σεργιανούσαν.

Εκείνη τη μέρα εγώ έφυγα με τα πόδια για την Πόλη. Στο δρόμο συνάντησα εγγλέζικο ιππικό που ερχόταν για τη Χηλή. Αλλ' αυτοί άμα είδαν που κατελήφθη απ' τους κεμαλικούς, δεν προχώρησαν παραπάνω από το Αχματλί κι έμειναν εκεί έξι μήνες ακόμα μετά που φύγαν όλοι οι Ρωμιοί απ' τη Χηλή· και τα πλοία τους έξω απ' τη Χηλή, βλέπαν που τυραννούσαν τον κόσμο, ώσπου ν' απομακρυνθούν κι ο τελευταίος Ρωμιός...


1902. Ελληνικός γάμος στην Κέρμιρα (Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, αδημοσίευτη φωτογραφία)
- Έλληνες βουλευτές της Οθωμανικής Βουλής (Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών)
- Καθηγητές και τελειόφοιτοι της Ιερατικής Σχολής, 1914-15 (Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών)

Εγώ πηγαίνοντας τότε στην Πόλη, τη Χαρταλιμή, το Παντείχι τα βρήκα άδεια· είχαν φύγει στην Πόλη. Πριν από μένα είχα στείλει στην Πόλη την αδελφή μου και τον αδελφό μου και μείναμε εκεί ώσπου να 'ρθει κι η μάνα μας που την αφήσαμε στη Χηλή. Εκείνη μας διηγήθηκε τη συνέχεια κι άλλοι πατριώτες μας που ήρθαν έπειτα.

Οχτώ μέρες βάσταξε η λεηλασία της Χηλής. Κυρίως τα μαγαζιά σπάσαν. Μικρά πράματα κλέψαν κι από σπίτια κι ατιμάσαν.

Στις οχτώ μέρες ήρθε αγγλικό βαπόρι να πάρει τους χριστιανούς κι έπρεπε να 'χει πέντε λίρες το άτομο, για να πληρώσει τη βάρκα που θα το πήγαιναν στο βαπόρι. Αλλά οι Τούρκοι τους ψάχναν έναν - έναν στην παραλία, άντρες τους άντρες και γυναίκες τις γυναίκες κι είχανε δυο βαρέλια· το ένα για τα χρυσαφικά και τ' ασήμια και τ' άλλο για τις μπαγκανότες.

Ύστερα το πλοίο τούς πήγε στο Γαλατά και τους βάλαν στις εκκλησίες, στην Παναγιά και το Σταυρό, κι ύστερα από δεκαπέντε μέρες ήρθε ένα φορτηγό να μας πάρει - κι απ' άλλα πολλά χωριά, όχι μόνο από τα δικά μας. Εξήμισι χιλιάδες κόσμος μπήκαμε σ' εκείνο το βαπόρι και μας φέραν στην Καλαμάτα.

Αλλά εκατό πέντε άντρες της Χηλής, δεν τους άφησαν να φύγουν. Τους πήραν και πιο πάνω απ' το αρμένικο χωριό το Μπαχτσετζίκ, σ' ένα τούρκικο χωριό, τους βάλαν στο τζαμί να τους σκοτώσουν, αλλά οι χωρικοί ξεσηκώθηκαν και δεν θέλαν. Τους βγάλαν τότε παραέξω σε κάτι καπνοφυτείες - ψηλά ήταν τα καπνά - κι εκεί τους ξεγυμνώσαν πρώτα, τους δέσαν δυο - δυο, και με τις μαχαιριές τους σφάξαν. Δυο κατάφεραν να λυθούν και πετάχτηκαν στα καπνά. Τον ένα τον σκότωσαν, ο άλλος γλύτωσε και πήγε με το φανελάκι και το σώβρακο στο Παντείχι. Τον είδε ένας Αρμένης κοντοκτόρος του τραίνου, του έδωσε ρούχα κι ήρθε στην Πόλη. Έκατσε κανένα μήνα στο Μπαλουκλί, στο νοσοκομείο, τον δυναμώσαν και τον στείλαν στην Καλαμάτα. Αυτός μας τα 'πε. Ζει τώρα στη Μακεδονία.

Όταν έφυγε ο ελληνικός πληθυσμός, δεν πέρασε πολύς καιρός και κάηκε η Χηλή και λένε ότι οι Τούρκοι βάλαν τη φωτιά για μην πάνε πρόσφυγες από δω. Αλλά κάηκαν και τούρκικα σπίτια.

Τα Νεοχώρια από τότε που κάηκαν δεν ξαναχτίστηκαν.

* Εννοεί ότι ρίχναν τους προβολείς

Παλαιοελλαδίτης έγραψε: 25 Ιαν 2022, 15:54 Ζαποτέκος υπάρχει και σχετικό βιβλίο για το θέμα: https://www.politeianet.gr/books/978960 ... ias-170980

Το πήρα πέρσι, αλλά δεν έχω προλάβει να το ολοκληρώσω.