Phorum.com.gr

Von Mackensen έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 12:58 Οι πολιτικές πεποιθήσεις του Καζαντζάκη προέρχονταν από τη θρησκευτική του αναζήτηση.

Και η θρησκευτική του αναζήτηση προερχόταν από τη βασανισμένη του ψυχή

Beria έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 13:04

Von Mackensen έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 12:58 Οι πολιτικές πεποιθήσεις του Καζαντζάκη προέρχονταν από τη θρησκευτική του αναζήτηση.

Και η θρησκευτική του αναζήτηση προερχόταν από τη βασανισμένη του ψυχή

Μάλλον από την ακραία εγωϊστική και αλαζονική ψυχή.

Ερμής έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 11:24 Κομμουνιστής ο Καζαντζακης; κλαίω ρε μλκς.

Στην προκειμένη περίπτωση νομίζω λειτούργησε η ηλιθιότητα των φανατικών αντικομμουνιστων. Θυμάμαι στο παλιό είχα πει σε έναν ότι τον ευχαριστώ πάρα πολύ που χαρίζει στο κομμουνιστικό κίνημα τον αγαπημένο μου συγγραφέα αλλά μην ξαναπεί τέτοια κοτσάνα γιατί δεν ήταν κομμουνιστής ο άνθρωπος και έσκασαν 10 πίθηκια με αποδείξεις ότι ήταν μπολσεβικος

Beria έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 12:55 Βρήκα κι εδώ και στη Μόσχα την ίδια αυστηρή, σκληρή υποιταγή του ατόμου στο σύνολο… Την ίδια πειθαρχία. Το ίδιο μίσος για τις μικρές ελευθερίες και την ίδια προσπάθεια να φτάσουν τη μεγάλη ελευθερία. Βρήκα ακόμα τον ίδιο φλεγόμενο ενθουσιασμό της νεότητας. Μονάχα στη Μόσχα και στη Ρώμη υπάρχουν αληθινοί νέοι…

Το μόνο βέβαιο είναι ως φαίνεται τι ΔΕΝ ήταν : φιλελεύθερος.Και να σκεφθεί κανείς ότι τον έχουν ίνδαλμα στην Κρήτη και το αεροδρόμιο Ηρακλείου στο όνομά του.

πατησιωτης έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 14:01

Beria έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 12:55 Βρήκα κι εδώ και στη Μόσχα την ίδια αυστηρή, σκληρή υποιταγή του ατόμου στο σύνολο… Την ίδια πειθαρχία. Το ίδιο μίσος για τις μικρές ελευθερίες και την ίδια προσπάθεια να φτάσουν τη μεγάλη ελευθερία. Βρήκα ακόμα τον ίδιο φλεγόμενο ενθουσιασμό της νεότητας. Μονάχα στη Μόσχα και στη Ρώμη υπάρχουν αληθινοί νέοι…

Το μόνο βέβαιο είναι ως φαίνεται τι ΔΕΝ ήταν : φιλελεύθερος.Και να σκεφθεί κανείς ότι τον έχουν ίνδαλμα στην Κρήτη και το αεροδρόμιο Ηρακλείου στο όνομά του.

Τι σήμαινε φιλελευθερισμός στις αρχές του 20ου, Πατησιώτη;

Beria έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 14:08

πατησιωτης έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 14:01

Beria έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 12:55 Βρήκα κι εδώ και στη Μόσχα την ίδια αυστηρή, σκληρή υποιταγή του ατόμου στο σύνολο… Την ίδια πειθαρχία. Το ίδιο μίσος για τις μικρές ελευθερίες και την ίδια προσπάθεια να φτάσουν τη μεγάλη ελευθερία. Βρήκα ακόμα τον ίδιο φλεγόμενο ενθουσιασμό της νεότητας. Μονάχα στη Μόσχα και στη Ρώμη υπάρχουν αληθινοί νέοι…

Το μόνο βέβαιο είναι ως φαίνεται τι ΔΕΝ ήταν : φιλελεύθερος.Και να σκεφθεί κανείς ότι τον έχουν ίνδαλμα στην Κρήτη και το αεροδρόμιο Ηρακλείου στο όνομά του.

Τι σήμαινε φιλελευθερισμός στις αρχές του 20ου, Πατησιώτη;

Ήταν και κόμμα.Κόμμα Φιλελευθέρων.

Κι όμως, υπήρξαν άνθρωποι των γραμμάτων που λέγαν πως ο Καζαντζάκης ΔΕΝ ήτανε "μεγάλος συγγραφέας"
Κι αξίζει να ξέρεις γιατί το λένε, ακόμα κι αν δεν συμφωνείς μαζί τους.

Το ξεκαθαρίζω εξ αρχής για να μην έχουμε μπελάδες: δεν συμμερίζομαι τις παρακάτω απόψεις, μα ούτε και τις απορρίπτω. Προβληματίζομαι μονάχα...

Μεγαλώνεις στην Ελλάδα και σ' αρέσει να διαβάζεις; Τότε σίγουρα θα περάσουν απ' τα χέρια σου εξώφυλλα με μια βαριά υπογραφή, γεμάτη. "Νίκος Καζαντζάκης". Κι άμα τ' ανοίξεις τα εξώφυλλα κι αρχίσεις να διαβάζεις, το παραδέχεσαι χωρίς μεγάλη δυσκολία: Μεγάλος Συγγραφέας.

Κι αν δηλαδή εμπιστευτείς και την κοινή γνώμη των γραμμάτων, τότε δεν είναι απλά μεγάλος. Είναι Ο ΠΙΟ μεγάλος συγγραφέας της σύγχρονης Ελλάδας. Ο μόνος για τον οποίο νιώθουμε ότι "μας κλέψανε" που δεν του δώσανε ποτέ το Νόμπελ. Ο άνθρωπος που τον πολέμησε η εποχή του, ο λογοτέχνης που τον πολέμησαν (από ζήλια ίσως) οι "συνάδελφοί" του, η πιστός που τον πολέμησε η εκκλησία. Ένας μάστορας της γλώσσας κι ένας κοσμοπολίτης των βιβλίων - το όνομα που όλη η Ελλάδα έχει για συγγραφικό φάρο.
Όλη η Ελλάδα;

Όχι ακριβώς όλη. Υπήρξαν άνθρωποι της εποχής μας, που δεν τον θεωρούσαν καν μεγάλο.

Θα μου πεις, σιγά! Ο καθένας μπορεί να λέει ο,τι θέλει για τους κορυφαίους. Όμως αυτοί που στάθηκαν απέναντι στο Νίκο Καζαντζάκη δεν είναι "καθένας". Θα σου μιλήσω σήμερα λοιπόν για τρεις ανθρώπους σύγχρονους, διαβασμένους, για δυο μεγάλους δάσκαλους και μια λογοτέχνη δυνατή και σπουδαία, που το 'λεγαν ξεκάθαρα: ο Νίκος Καζαντζάκης δεν ήτανε μεγάλος. Και το 'λεγαν σ' ένα χθες σημερινό, όταν κανείς δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του λογοτέχνη!

Πρώτος λοιπόν, ο μέγας δάσκαλος...

...ο Δημήτρης Λιαντίνης!

Για το Λιαντίνη λοιπόν μπορείς να πεις πολλά. Για τα βιβλία του, για τη ζωή του, και για τον τρόπο με τον οποίο αποφάσισε (;) να την αφήσει. Αυτό που δεν μπορείς να του αρνηθείς με τίποτα ωστόσο, είναι πως ο Λιαντίνης ήταν διαβασμένος και πάντα του είχε επιχειρήματα. Για τον Καζαντζάκη λοιπόν, ο δάσκαλος Λιαντίνης λέει καλά πράγματα. Τον παραδέχεται ως ένα μορφωμένο άνθρωπο, πολυταξιδεμένο, έναν άνθρωπο που είχε προβληματισμούς μεγάλους κι έγραψε ωραία πράγματα. Αλλά.

"Πρώτον" λέει ο Λιαντίνης, "ο Καζαντζάκης πέρασε από διάφορα ρεύματα αλλά δεν γέννησε ποτέ τίποτα δικό του, ατόφιο, γνήσιο, είναι ένας μιμητής που επεξεργάστηκε παλιές ιδέες. Δεν μας έφερε τίποτα καινούριο, έφερε απλώς στην ελληνική λογοτεχνία ιδέες από ξένους πολιτισμούς". Και συνεχίζει ο καθηγητής λέγοντας: "...όταν ήμουνα νέος διάβαζα τους Αδελφοφάδες, και διάβασα εκεί μερικούς ωραίους στίχους: Ο θάνατος τριγυρνάει στο νου μου σήμερα και μοιάζω με τον άρρωστο που ξαναβρίσκει την υγειά του... Τι ωραίους στίχους έγραψε, σκέφτηκα. Μήνες μετά διάβασα την Παγκόσμια Ιστορία του Πολιτισμού, του Will Durant. Κι εκεί βλέπω μια μετάφραση απ' το βιβλίο των νεκρών της Αιγύπτου: Ο θάνατος τριγυρνάει στο νου μου σήμερα και μοιάζω με τον άρρωστο που... Ε, τον άτιμο λέω! Κλοπή κυριολεκτική, καθαρή αντιγραφή αλλά ούτε και αναφορά".
Τέτοια πράγματα έχει κάνει πολλά (ο Καζαντζάκης), λέει ο καθηγητής. Και κλείνει: "Καζαντζάκη πρέπει να διαβάσει κανείς, είναι ένας εξαίρετος παραμυθάς, είναι ωραίος, με ωραία γλώσσα. Αλλά διαβάζεται πια ως τα 22-23, όταν είναι κανείς νέος κι ενθουσιώδης. Όταν γίνεις επαρκής αναγνώστης δεν βλέπεις να σου δίνει τίποτα".

Κι όλα αυτά για να καταλήξει ο Λιαντίνης πως, ο Νίκος Καζαντζάκης είναι καλός, είναι άξιος, αλλά ΔΕΝ είναι μεγάλος συγγραφέας.

Υπήρξε όμως και μια κρίση λίγο πιο αιχμηρή, πιο κάθετη απ' τη μετρημένη του Λιαντίνη. Ήταν...

...ο Ρένος Αποστολίδης!

Αμφιλεγόμενη φιγούρα, κάθετος άνθρωπος, για άλλους γραφικός και γι' άλλους (ανάμεσά τους κι η Μαλβίνα) σπουδαίος στοχαστής. Ωστόσο, ένας κριτικός, ένας άνθρωπος των βιβλίων με γνώση και μ' εκτόπισμα. Ο Ρένος λοιπόν, είναι πιο ξεκάθαρος, λιγότερο μεσοβέζικος ως προς τον Καζαντζάκη.
"Όταν μεγαλοπιάνεσαι γενικά κάνεις εντύπωση καλή. Ο Καζαντζάκης με Βούδα, με Χριστό, με Φραγκίσκο της Ασίζης συζητάει. Από πού κι ως πού; Με ποιο βάρος;"
Και συνεχίζει ακόμα πιο αιχμηρά (μα ποιος μπορεί με ευκολία να πει πως είναι άδικα όσα λέει;): "Είχε (ο Καζαντζάκης) τη μανία ν' ανακατώνει όλα τα μεγάλα θέματα στα βιβλία του, κι όταν δεν υπάρχει μόρφωση - όπως δεν υπάρχει στο πολύ ελληνικό κοινό - όταν κάποιος μεγαλοπιάνεται, το αγράμματο κοινό αυτά τα εκτιμά. (...) Όταν το κοινό δεν έχει διαβάσει τον ίδιο το Νίτσε, διαβάζοντας τον κακό μιμητή Καζαντζάκη, την παθαίνει και δημιουργεί μια εκτίμηση της οποία δεν είναι άξιος, ο Καζαντζάκης".


Κι όταν καλείται να δώσει απάντηση για την παγκόσμια προβολή και τη μετάφραση των έργων του συγγραφέα σε τόσες γλώσσες, λέει: "Αποτέλεσμα των ενεργειών του. Υπήρξε υπουργός παιδεία για ένα δίμηνο το '46, κι από κει μεταπήδησε, διευθυντής στο τμήμα μεταφράσεων της Ουνέσκο. Δικές του εντολές ήταν οι μεταφράσεις...".

Κι έπειτα, τρίτη...

...η Λιλή Ζωγράφου!

Σκληρά τα λόγια της, πιο σκληρά κι απ' του Ρένου ίσως, αφού η "Συβαρίτισσα" τα βάζει με τον ίδιο το συγγραφέα που οδηγεί τους ήρωές του.
"Ήταν λοιπόν ουτοπιστής και δονκιχωτικός, ακριβώς γιατί ήταν και δειλός και μανιακός φιλόδοξος. Και όλ' αυτά πάλι ξεκινούσαν από ένα μικρό παράπονο, καθώς ένιωθε τον εαυτό του πεταγμένο έξω από τις τάξεις της ζωής... Αυτός ήταν ο Καζαντζάκης: ένας εγωκεντρικός" γράφει στο βιβλίο της "Νίκος Καζαντζάκης, ένας τραγικός". Κι ακόμα λέει στην τελευταία της συνέντευξη: "Επέβαλλε στους ήρωές του να μην έχουνε σεξουαλική επαφή με τις γυναίκες. Κανένα δεν άφησε ποτέ να πηδήξει".
Το βιβλίο της ξεσήκωσε θύελλα στην τότε Ελλάδα, υπήρξαν όμως και άνθρωποι (η πρώτη σύζυγος του λογοτέχνη, η Γαλάτεια, αλλά κι ο Γεώργιος Παπανδρέου που τον γνώριζε προσωπικά) οι οποίοι το χειροκρότησαν.

Και τελικά;

Ε, τελικά τι; Το 'γραψα απ' την αρχή, δεν έχω απάντηση, απλώς προβληματίζομαι. Κι αν έγραψα όσα έγραψα σήμερα, αυτός είναι ο σκοπός: να προβληματιστείς κι εσύ. Μπορεί ο Λιαντίνης, κι ο Ρένος, κι η Λιλή, να 'χουν άδικο. Ή ίσως να 'χουν δίκιο, απόλυτο δίκιο ή κάποιο δίκιο. Ο Καζαντζάκης θα 'ναι πάντα ένας άξιος συγγραφέας της Ελλάδας. Κι αν είναι όντως τόσο άξιος όσο πιστεύουμε, τότε δεν έχει να φοβάται απ' τον προβληματισμό κανενός πάνω στ' όνομά του. Κι αν έχει να φοβάται, πάει να πει ότι δεν είναι.

Τα συμπεράσματα λοιπόν, δικά σου και του καθενός ξεχωριστά.

Ηλίας Γεροντόπουλος



https://provocateur.gr/manners/17001/ki ... syggrafeas

Νίκος Καζαντζάκης: Ακόμη ένας μπολσεβίκος καθοδηγητής των “Ελλήνων εθνικιστών”


Γράφει ο Théo

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια ο πένης ελληνικός “εθνικός χώρος” καταβάλλει υπεράνθρωπες προσπάθειες προκειμένου να “γαντζωθεί" από διάφορες “mainstream” (τουτέστιν, “του συρμού”) φιγούρες της ελληνικής λογοτεχνικής θολοκουλτούρας, για να μπαλώσει όπως μπορεί την προφανή και κατάδηλη ιδεολογική του ανεπάρκεια. Εν άλλοις λόγοις, μετά τον Σλάβο, μπολσεβίκο Ίωνα Δραγούμη και τον παραληρούντα Περικλή Γιαννόπουλο, αναζητούνται απεγνωσμένα νέα πτώματα για να τροφοδοτήσουν με μέλη το ιδεολογικό τέρας του Φραγκεστάιν του “ελληνικού εθνικισμού.” Ένα τέτοιο πτώμα ανακάλυψαν σχετικά προσφάτως οι “Έλληνες εθνικιστές” στο πρόσωπο τουΝίκου Καζατζάκη.
Ο συγκεκριμένος λογοτέχνης προβάλλεται συστηματικά από το σύνολο σχεδόν των ιστοσελίδων και των μπλόγκ του “χώρου” ως φορεύς εθνικιστικών, αριστοκρατικών και φυλετικών ιδεών, ως διανοούμενος που απεστρέφετο τον κομμουνισμό και άλλα τινά.
Όλα δείχνουν, μάλιστα, ότι η εν λόγω προπαγανδιστική εκστρατεία στοχεύει κυρίως στο νεανικό εθνικιστικό κοινό, το οποίο συχνά, λόγω νεαρής ηλικίας και περιορισμένων γνώσεων, δεν διαθέτει επαρκώς ανεπτυγμένη κριτική ικανότητα ώστε να διυλίσει την προσλαμβανομένη πληροφορία που του “σερβίρουν” μαζικά, εν είδει ομοβροντίας, τα μαρξιστικά Μ.Μ.Ε., οι καθεστωτικές φυλλάδες, οι φτηνές αριστερές κινηματογραφικές παραγωγές (ιδέ Σμαραγδής και Σία) και παράλληλα οι διάφορες ιστοσελίδες του ακροδεξιού ιδεολογικού “fast food” που λυμαίνονται τον “εθνικό χώρο”.
Εν προκειμένω, είναι εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον εχέφρονα άνθρωπο που έχει μελετήσει στο ελάχιστο το έργο του Ν.Κ να συγκρατήσει τα γέλια ή την αγανάκτησή του, βλέποντας το εν θέματι πρόσωπο να προβάλλεται κατ’ αυτόν τον τρόπο από άτομα που αυτοαποκαλούνται “εθνικιστές”, ή ακόμη και “εθνικοσοσιαλιστές” ή “φασίστες”. Φαίνεται, ωστόσο, ότι η παραπληροφόρηση έχει κάνει τόσο καλά την δουλειά της στο να “θολώσει τον ύαλο του διόπτρου”, ώστε ο πολύς, ανενημέρωτος και εγκεφαλοπλυμένος εθνικιστικός κόσμος να έχει σχηματίσει μέσα στο θαμπό μυαλό του την παντελώς γελοία και σουρεαλιστική εικόνα ενός “εθνικιστή”, “φυλετιστή”, “αριστοκράτη” και… αντικομμουνιστή Καζαντζάκη.
Περιττό να λεχθεί ότι η πραγματικότητα είναι χαοτικώς διαφορετική.
Ας πάρουμε λοιπόν με τη σειρά όλα όσα ήταν ο Νίκος Καζατζάκης, προκειμένου ο αναγνώστης να βγάλει με ασφάλεια τα συμπεράσματά του:

Σημιτικής καταγωγής
Στις πρώτες κιόλας σελίδες της βιογραφίας του με τίτλο «Αναφορά στον Γκρέκο», ο Ν.Κ. ομολογεί ότι δεν είναι αμιγώς Έλληνας· ότι έλκει την καταγωγή του από Άραβες,Σαρακηνούς πειρατές, ήτοι αλλόφυλους Σημίτες. Συγκεκριμένα, γράφει (σελ. 27-35):
«(…)Το σόι του κυρού μου αποσέρνει από ένα χωριό, δύο μέρες από το Μεγάλο Κάστρο, που το λεν Βαρβάρους· όταν ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Νικηφόρος Φωκάς πήρε πίσω το δέκατο αιώνα την Κρήτη από τους Άραβες, μάντρωσε σε μερικά χωριά όσους Αραβίτες απόμειναν από τη σφαγή, και τα χωριά αυτά ονομάστηκαν Βάρβαροι. Σε τέτοιο χωριό ρίζωσαν οι πατροπρόγονοί μου, κι όλοι τους έχουν αραβίτικα ψυχικά σουσούμια. (…)Όταν αντικρίσω μια χουρμαδιά, η καρδιά μου πηδάει χαρούμενη, σα να γυρίζει στην πατρίδα, το άνυδρο, κατασκονισμένο μπεντουίνικο χωριό, που μονάκριβο στολίδι του η χουρμαδιά. Κι όταν κάποτε μπήκα στην έρημο της Αραβίας, καβάλα σε καμήλα, κι αγνάντεψα την απέραντη ανέλπιδη αμμουδιά, κίτρινη, τριανταφυλλιά, μαβιά κατά το βράδυ, να κυματίζει μπροστά μου χωρίς αχνάρι ανθρώπου, αλλόκοτο μεθύσι με συνεπήρε, η καρδιά μου έσυρε μόνη σα γερακίνα που γυρίζει, ύστερα από χρόνια, από χιλιάδες χρόνια, στη φωλιά της.»

Ήταν δε τόσο ισχυρά τα “αραβίτικα ψυχικά σουσούμια” του, ώστε κάποτε αισθάνθηκε την εκ των έσω ορμή να “σφάξει” τους κατοίκους ενός μικρού χωριού της Κρήτης, μιμούμενος τους πλιατσικολόγους Άραβες προγόνους του:
«(…)πολύ άξαφνα, σε ένα γύρισμα του βουνού, διέκρινα, μακριά πολύ, βαθιά στη λαγκαδιά, μερικά χλωμά φωσάκια· θα 'ταν κανένα χωριουδάκι κι αγρυπνούσε ακόμα. Και τότε μου συνέβη ένα πράμα καταπληχτικό· το θυμούμαι κι ανατριχιάζω ακόμα· στάθηκα, έσφιξα τη γροθιά μου και φώναξα αγριεμένος, δείχνοντας με τη γροθιά μου το χωριό:
-Θα σάς σφάξω όλους!
Μια φωνή βραχνή, πού δεν ήταν δική μου. Κι ως να την ακούσω τη φωνή αυτή, τρόμαξα· όλο μου το κορμί άρχισε να τρέμει. Έτρεξε ο φίλος μου ανήσυχος, μ' έπιασε από το μπράτσο:
- Τι έπαθες; μου κάνει· ποιούς θα σφάξεις;
Τα γόνατά μου είχαν κοπεί· ένιωσα ξαφνικά ανείπωτη κούραση· μα ως είδα ομπρός μου το φίλο μου συνήφερα,
- Δεν ήμουν εγώ, μουρμούρισα, δεν ήμουν εγώ· ήταν ένας άλλος.»

Τι έχουν να πουν για όλα αυτά οι “εθνικιστές” θαυμαστές του Καζατζάκη; Μάλλον δεν έχουν κανένα πρόβλημα. Άλλωστε, Άραβας, Σαρακηνός ήταν· όχι Ευρωπαίος, “Φράγκος” σαν τον Μπραζιγιάκ, «χθεσινό αγριογούρουνο» χωρίς πολιτισμό, όπως έγραφε και ο έτερος “πατέρας του ελληνικού εθνικισμού”, Περικλής Γιαννόπουλος.


Όποιος θέλει να διαβάσει την συνέχεια εδώ: https://thestormtrooper88.blogspot.com/ ... -post.html

Προσέγγιση «συναφειακή» καί «μαιευτική» στά καζαντζακικά «Καρούλια»


«Ἄς εἶναι καλά ὁ Θεοφονιᾶς ὁ Νίτσε,
αὐτός μούδωσε τό κουράγιο» [1]

Ν. Καζαντζάκης

Οἱ σκοτεινῆς ἐμπνεύσεως πεποιθήσεις καί σκέψεις τοῦ Νίκου Καζαντζάκη, τίς ὁποῖες ἡ λογοτεχνική του ἱκανότητα ἐπένδυσε μέ ἐντέχνως ἡμιδιαφανῆ πέπλα, ἔχουν γίνει ἀντικείμενο προσεκτικῆς ἀποδελτιώσεως καί ἔρευνας καί παρουσιασθεῖ κατά καιρούς στό εὐρύ χριστιανικό κοινό μέ σκοπό τήν εὐαισθητοποίηση καί ἐνημέρωσή του [2].

Τό ὅτι ὁ Νίκος Καζαντζάκης ἔχει παρά ταῦτα «πέραση» στό ἀνυποψίαστο εὐρύ ἀναγνωστικό κοινό, δέν συνιστᾷ ἔκπληξη: καθώς ὁ κόσμος γύρω μας ἀγνοεῖ τά ἀποκρυφιστικά ὑπονοούμενα τῆς -ἐκ πρώτης ὄψεως- θρησκευτικῆς ὁρολογίας τοῦ ἀποκρυφισμοῦ, καί καθώς ἔχει ἀποδεχθεῖ ἀνεπιγνώστως, στό μεγαλύτερό του τμῆμα, τά διδάγματα τοῦ νεο-σατανισμοῦ (ὅπως τό «κάνε ὅ,τι θέλεις» [3]), εἶναι ἁπλῶς φυσικό ἐπακόλουθο ἡ ἀπόρριψη τῆς ὑπακοῆς στόν Θεό καί ἡ ἀποδοχή καί τοῦ ἑωσφορισμοῦ, ὡς θεμιτῆς προοπτικῆς αὐτο-θεώσεως, ἀφοῦ «ἄν δέν ὑπάρχει Θεός, τότε ἐγώ εἶμαι θεός», κατά τήν γνωστή φράση τοῦ Κυρίλλωφ στούς «Δαιμονισμένους» [4] τοῦ Ντοστογιέφσκι!
1. Ἡ τάση ἐκκλησιαστικῆς ἀποκαταστάσεως τοῦ Μασόνου Καζαντζάκη

Τό ἐντελῶς παράδοξο εἶναι ὅμως, ὅτι ἡ μνήμη τοῦ σεσημασμένου Μασόνου καί ἑωσφοριστοῦ Καζαντζάκη, διέρχεται τελευταίως μιά ἐντατική προσπάθεια ἐκκλησιαστικῆς καί θεολογικῆς «ἀποκαθάρσεώς» της, ὥστε αὐτός νά παρουσιασθεῖ post mortem ὡς ἀναζητητής τοῦ Θεοῦ καί ὠφέλιμος συγγραφεύς καί φιλόσοφος, καί νά ἀμφισβητηθεῖ ἡ καταδικαστική γιά τό ἔργο του κοινή ἐκκλησιαστική συνείδηση [5]. Περαιτέρω δέ αὐτή ἡ ἐντός τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς ἀκαδημαϊκῆς θεολογίας τεχνητή «ἀναθεώρηση» τοῦ φαινομένου «Καζαντζάκης», προωθεῖται ἀπό τούς ἴδιους κύκλους πού ἐν γένει προωθοῦν συστηματικῶς τήν ἀλλοίωση τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως μέ τήν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, τή «μετα-πατερικότητα», τή «μετα-κανονικότητα», τή νικολαϊτική «νεο-ορθοδοξία», τήν προσέγγιση μέ ἕναν νεο-ταξικοῦ τύπου «ἀριστερισμό» (δηλ. τεταγμένον ὑπέρ τῆς ὁμοφυλοφιλίας, τῆς τεχνητῆς δημιουργίας μειονοτήτων, τῆς θεολογικῆς θωπεύσεως τοῦ Ἰσλαμισμοῦ) κ.λπ. Κατά συνέπειαν ἡ «ἀποκάθαρση» τοῦ Καζαντζάκη «εἰσπράττεται» ὡς συνισταμένη ἑνός εὐρύτερου νεο-ταξικοῦ, νεοεποχικοῦ θρησκευτικοῦ «πακέτου» ἐντός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ μασονική ἰδιότητα τοῦ Καζαντζάκη, ὁπωσδήποτε ὄχι ἄσχετη μέ τόν ἑωσφορισμό του, ὅπως θά φανεῖ κατωτέρω, μονίμως ἀποσιωπᾶται ἀπό τούς «προοδευτικούς»
κύκλους αὐτούς, ἐνῷ θά ἀρκοῦσε καί μόνη – σύμφωνα μέ τούς ἱερούς ἐκκλησιαστικούς Κανόνες [6] – γιά νά ἐπιφέρει τόν ἀφορισμό του καί μετά θάνατον.

Ἁρμοδίως ἀνακαλοῦμε στή μνήμη μας, ὅτι ὁ μακαριστός Γέρων Θεόκλητος Διονυσιάτης (†2006), ἀναφερόμενος σέ ἀκαδημαϊκό Καθηγητή Θεολόγο, ὑποστηρικτή τοῦ Καζαντζάκη (τόν Νίκο Ματσούκα,†2006), ἔγραφε τό 1989 τά ἑξῆς: «Οἱ ἀπόψεις αὐτές μέ ἀνεστάτωσαν καί δυσκολεύτηκα νά πιστέψω, ὅτι ἦταν δυνατόν νά εὑρεθεῖ πανεπιστημιακός θεολόγος συνήγορος τῶν ἀσυλλήπτου ἀσεβείας καί ἠλιθιότητος ἀντιχριστιανικῶν παραληρημάτων τοῦ Καζ. [...] Τό διάβασα καί ἔφριξα, τόσο γιά τήν ἄχαρι προσπάθεια τοῦ κ. Μ. νά ἐνδύσει “σώνει καί καλά”, ὅλες τίς θεοσκότεινες καί δαιμονικές κραυγές ἀπελπισίας καί ἀνταρσίας κατά τοῦ Θεοῦ, μέ φωτεινό χιτῶνα τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅσο καί γιά τούς ἀδικαιολόγητους παραλογισμούς τοῦ θεολόγου» [7].
Στήν παρακάτω δημοσίευση, παρουσιάζουμε ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο τοῦ Καζαντζάκη «Ἀναφορά στόν Γκρέκο», ἀπό τό περιοδικό «Νέα Ἑστία» τῶν Χριστουγέννων τοῦ 1963· πρόκειται περί πλασματικοῦ διαλόγου τοῦ Καζαντζάκη μέ κάποιον ἀσκητή τῶν Καρουλίων τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ὁ διάλογος τοῦ λογοτέχνη μέ τόν ἀσκητή προφανῶς ἀφωρμήθη ἀπό πραγματικά περιστατικά κατά τήν παραμονή τοῦ Καζαντζάκη μαζί μέ τόν Ἄγγελο Σικελιανό στό Ἅγιον Ὄρος ἐπί μικρό διάστημα [8] (1914). Ἐκτός τῆς τελικῆς «ἀπογεύσεως» τῆς συζητήσεως, τήν ὁποία θά σχολιάσουμε μετά τήν παράθεση τοῦ κειμένου, ἐντυπωσιάζει ἡ αὐτο-συνειδησία τοῦ Καζαντζάκη περί ἐνοικήσεως τοῦ ἑωσφόρου ἐντός του. Σέ ἄλλο κείμενό του, ἀπό τήν ἀλληλογραφία του μέ τόν Πρεβελάκη, ἐπιβεβαιώνεται ἡ ἴδια αὐτή ὑπαρξιακή του ἀνωμαλία, μιά ... «multiple-personality disorder» : «Ἕνας δαίμονας εἶναι μέσα μου, πού πολλές φορές ψυχανεμίζομαι μέ τρόμο πώς δέν εἶμαι ἐγώ. Ἐγώ εἶμαι μονάχα τό γαϊδοῦρι πού καβαλάει καί πάει, ποῦ πάει; Αὐτός ξέρει, ἐγώ δέν ξέρω – μέ νηματίζει ἀνέσπλαχνα καί προχωρεῖ. Αὐτή ‘ναι ἡ ζωή μου, καί νά τό ξέρης, κανένας δέν τό ξέρει, μά σέ σένα τό ἐξομολογοῦμαι καί γι΄ αὐτό οἱ βρισιές καί οἱ δόξες δέν μποροῦν νά μέ θίξουν. Ἔχω τό νοῦ μου στ’ Ἀφεντικό, πού κουβαλάω [...] πολεμῶ ὅσο μπορῶ νά μή βιάζομαι, μά βιάζεται μέσα μου ὁ Δαίμονας». [9]
2. Πρός ἕνα ἑλληνικό ... ἐθνοφυλετισμό;

Ἡ καταδίκη τῆς αἱρέσεως τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ, πού ἐπισήμως καί δικαίως διετυπώθη στήν Κωνσταντινούπολη τό 1872 ἀπό τούς Πατριάρχες ΚΠόλεως, Ἀλεξανδρείας καί Ἀντιοχείας, τόν Ἀρχιεπίσκοπον Κύπρου καί τήν Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, χρησιμοποιεῖται συχνῶς, ἰδιαιτέρως στίς ἑλληνόφωνες Ἐκκλησίες, ἐναντίον τοῦ Πανσλαβισμοῦ, πού ὑπῆρξε καί τό ἀντικείμενο τῆς ἀποφάσεως αὐτῆς τοῦ 1872. Ἐπίσης, χρησιμοποιεῖται πολλές φορές (μέ παράχρηση) καί ἀπό τούς «Ὀρθοδόξους» νεο-ταξίτες, ὥστε νά ἀπαξιώσει καί νά περιθωριοποιήσει ὁποιαδήποτε ἔκφανση ὑγιοῦς πατριωτισμοῦ, πρός ὄφελος βεβαίως τοῦ νεο-ταξικοῦ διεθνισμοῦ (μιᾶς πολυ-πολιτισμικῆς «ἀνεκτικότητος»).
Ἡ καλλιεργούμενη ἀποδοχή πού ἔχει τό «φαινόμενο» Καζαντζάκης τελευταίως στούς ἐκκλησιαστικούς κύκλους, ἀποκαλύπτει ὅμως μία νέα πτυχή τῆς αἱρέσεως τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ: τήν παρασιώπηση τῆς ἀποστασίας καί τῆς στρεβλώσεως τῆς Πίστεως γιά φυλετικούς λόγους, χάριν τῆς προβολῆς τοῦ «ἡμετέρου», Ἕλληνος Κρητός διανοουμένου, παρά τίς κραυγαλέες βλασφημίες του κατά τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ· πόσο ταιριάζει στήν περίπτωση αὐτή ἡ διαπίστωση τῆς Συνόδου: «Εἶτα ὁ φυλετικός ἐγωϊσμός, ὁ ἐν ἑκάστῃ τῶν φυλετικῶν Ἐκκλησιῶν ἀναπτυχθησόμενος, τοσούτῳ καταπνίξει τά θρησκευτικά αἰσθήματα, ὥστε δυσκόλως ἐπιτρέψει τινί αὐτῶν μεριμνᾶν καί συμπράττειν ὑπέρ τῆς ἑτέρας κατά καθῆκον χριστιανικόν» [10]. Ἀληθῶς, μέ ἑλληνική, ἀκόμη καί ρωμαίϊκη, καί ἐκκλησιαστική ἐτικέττα καί εὐθύνη, θά διατίθενται πρός παγκόσμια κατανάλωση τά ἀντίθεα σκύβαλα τῆς καζαντζακικῆς πέννας καί πενίας. Περιττόν ἴσως νά ὑπενθυμίσουμε καί τά αἰσθήματα τοῦ Καζαντζάκη γιά τούς Ἕλληνες, γραμμένα στή Μόσχα τό 1927: «Πόσο μακριά βρίσκεσαι ἐδῶ ἀπ’ τήν ἐπιπόλαιη, φτενή, μικρόμυαλη, μικρόψυχη Ἐλλάδα. Τί ντροπή ν’ ἀνήκεις σέ μιά ράτσα ξεπεσμένη, ξεπλυμένη, φελάχα. Πρέπει ὅλα αὐτά νά τά νικήσουμε, νά ξεφύγουμε, νά πολεμήσουμε μέσα μας, ὅ,τι μᾶς σμίγει μέ τό ρωμέϊκο αἷμα» [11].

3. Ἡ Μασονική ἰδιότητα τοῦ Νίκου Καζαντζάκη

Ἡ τεκτονική ἰδιότητα τοῦ Νίκου Καζαντζάκη, ἡ ὁποία, καθώς ἐλέχθη, μονίμως ἀποσιωπᾶται ἐκ μέρους ὅσων ἐπιδιώκουν τήν ἐκκλησιαστική του «ἀποκατάσταση», σάν νά ἦταν θέμα ἐκκλησιαστικῶς ἀδιάφορο, μαρτυρεῖται πρωτίστως ἀπό τόν φίλο καί – τρόπον τινά βιογράφο του – λογοτέχνη Παντελῆ Πρεβελάκη, ἐκδότη τῆς μεταξύ τους ἀλληλογραφίας [12]· σύμφωνα μέ τόν Πρεβελάκη, ὁ Καζαντζάκης ἔγινε μέλος τῆς ἀθηναϊκῆς Μασονίας τόν Ἰούνιο τοῦ 1907 [13]· σύμφωνα μέ ἄλλες ἐκτιμήσεις (κατά τόν Δ. Τσινικόπουλο) ὁ Καζαντζάκης μυήθηκε στή Γαλλική Μασονία περί τό 1926 [14].
Ὁ «ἐσωτεριστής» [15] Μιχάλης Φυσεντζίδης, στό ἔργο του (πού δέν ἔχει ἑλκύσει ἀκόμη τήν δέουσα προσοχή τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀρχῶν γιά τούς ἰσχυρισμούς του περί ἐκκλησιαστικῶν προσωπικοτήτων τῆς Μασονίας) «Ἐπιφανεῖς καί διάσημοι Ἕλληνες Ἐλευθεροτέκτονες 1800-1970» ἀποδέχεται τήν ἄποψη τοῦ Πρεβελάκη γιά πρώιμη μύηση τοῦ Κρητικοῦ λογοτέχνη καί διανοητῆ τό 1907 καί τόν προβάλλει ὡς τόν πιό μεταφρασμένο σύγχρονο Ἕλληνα λογοτέχνη, ὁ ὁποῖος [16] «κατατάσσεται ἀπό πολλούς, στούς δέκα σημαντικότερους συγγραφεῖς ὅλων τῶν ἐποχῶν, ἀνάμεσα στόν συγγραφέα Λέων Τολστόι καί τόν κορυφαῖο λογοτέχνη Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι» !!! (καταλληλότερα, νομίζουμε, κατατάσσεται στούς «Δαιμονισμένους» τοῦ Ντοστογιέφσκι).

Σέ εἰδικό ἀφιέρωμα τῆς Μεγάλης Στοᾶς τῆς Ἑλλάδος, τοῦ ἔτους 2011 (τό ὁποῖο χρονικῶς συμπίπτει μέ ἀνάλογες ἐνέργειες τοῦ ἑλληνικοῦ θεολογικοῦ ἀκαδημαϊκοῦ χώρου), ὁ Καζαντζάκης ἐξυμνεῖται ἀπό τόν Πρόεδρο τοῦ Τεκτονικοῦ Ἱδρύματος Νικόλαο Βουργίδη, ὡς «μεγάλος ταξιδευτής, Κρητικός, λογοτέχνης, ἄνθρωπος καί τέκτων», ὡς «ἐρευνητικό, ἀνήσυχο καί ἐλεύθερο πνεῦμα ... μεγάλος διανοούμενος», ὁ ὁποῖος «ἀγαποῦσε καί πίστευε στόν θεῖο σπινθῆρα, πού κρύβει ὁ ἄνθρωπος μέσα του»· ὁ Νίκος Καζαντζάκης, «ὁ μεγάλος στοχαστής ἀδελφός μας», τῶν Μασόνων, «εἶδε τό φῶς πού ἀναζητοῦσε στόν Τεκτονισμό» [17].
συνεχιζεται

Ἄς λεχθοῦν ὅμως καί μερικά περί τοῦ ἑωσφορισμοῦ τῆς Μασονίας καί τῆς Θεοσοφίας, οἱ ὁποῖες ἔχουν προφανῶς ἐμπνεύσει τόν Καζαντζάκη.

4. Ὁ ἑωσφορισμός τῆς Μασονίας καί τῆς Θεοσοφίας

Ἡ Μασονία ὡς ὁλοκληρωμένη θρησκεία [18], μολονότι μυστική, ἔχει μεταξύ ἄλλων καί τήν δική της «ἑρμηνευτική ἐπιστήμη». Ἡ μασονική «ἑρμηνευτική», τήν ὁποίαν ἀκολουθεῖ κατά πόδας καί ἡ θεοσοφιστική ... «ἐξηγητική»[19], συστηματικῶς «ἐπανερμηνεύει» καί διαστρέφει τό ἀληθές νόημα τῶν χριστιανικῶν Ἁγίων Γραφῶν· ἄλλωστε ἡ Θεοσοφία, διά στόματος τῆς Ἀλίκης Μπέηλυ (καί πολλῶν ἄλλων), ὁμιλεῖ περί «ἀναγενέσεως τῶν ἐκκλησιῶν» (“regeneration of the Churches” [20]) πρός τόν σκοπό τῆς δημιουργίας τῆς πανθρησκείας (“The New World Religion”) [21]. Στό πλαίσιο αὐτό ἀναπλάθεται καί ἡ χριστιανικῶς ἀρνητική ἔννοια τοῦ προσώπου τοῦ ἑωσφόρου-σατανᾶ-διαβόλου.

Ὁ Ἄλμπερτ Πάικ (1809-1891), ὁ πασίγνωστος διαμορφωτής τῆς Ἀμερικανικῆς Μασονίας, γράφει στό βιβλίο του Ἤθη καί Δόγμα τοῦ Ἀ.Α.Σ.Τ. : «Ὁ Ἑωσφόρος, αὐτός πού φέρει τό φῶς! Παράξενο καί μυστήριο ὄνομα γιά νά δοθεῖ στό Πνεῦμα τοῦ Σκότους! Ὁ Ἑωσφόρος, ὁ υἱός τῆς Πρωΐας! Αὐτός εἶναι πού φέρει τό Φῶς, καί πού μέ τίς ἀφόρητες λαμπρότητές του τυφλώνει τίς ἀδύνατες, αἰσθησιακές ἤ ἐγωιστικές ψυχές;» [22]. Γράφει ὁ Pike σέ ἄλλο σημεῖο : «Ὁ Διάβολος εἶναι ἡ προσωποποίηση τοῦ Ἀθεϊσμοῦ ἤ τῆς Εἰδωλολατρίας. Γιά τούς Mῦστες αὐτό δέν εἶναι ἕνα Πρόσωπο, ἀλλά μία Δύναμη, δημιουργημένη γιά καλό, ἀλλά πού μπορεῖ νά χρησιμεύσει γιά κακό. Εἶναι τό ὄργανο τῆς Ἐλευθερίας ἤ Ἐλευθέρας Θελήσεως [...] ἐκεῖθεν προέκυψε ὁ τράγος τοῦ Σαββάτου, ἀδελφός τοῦ Ἀρχαίου Ὄφεως, καί Ἑωσφόρος ἤ Φωσφόρος, ἀπό τόν ὁποῖον οἱ ποιητές ἔχουν δημιουργήσει τόν ψευδῆ Λούσιφερ τοῦ μύθου» [23].

Ἡ Μασονική Ἐγκυκλοπαιδεία, ἐπαναλαμβάνει τόν ἀποκρυφιστικό μῦθο περί προελεύσεως τῶν πεφωτισμένων ἀνθρώπων ἀπό τόν ἑωσφόρο, μέσῳ τοῦ Κάιν, ἐνῷ οἱ χωμάτινοι ἄνθρωποι, «τά τέκνα τῆς ἰλύος», εἶναι τέκνα τοῦ Ἄβελ· «Ὁ Ἐβλίς ἐξομοιοῦται πρός τόν Ἑωσφόρον καί τόν Ἀζαζήλ τῶν Ἑβραίων. Κατά τήν ἀποκρυφιστικήν παράδοσιν, ὅταν ἀκόμη οἱ πρωτόπλαστοι Ἀδάμ καί Εὔα εὑρίσκοντο εἰς τόν κῆπον τῆς Ἐδέμ, ὁ Ἐβλίς, ὁ ἄγγελος τοῦ φωτός δέν ἠδυνήθη νά ἴδῃ τό κάλλος τῆς πρώτης γυναικός χωρίς νά συλλάβῃ πρός αὐτήν αἴσθημα ἔρωτος [...] Ὁ Κάϊν ὑπῆρξε καρπός τοῦ ἔρωτος τούτου, οἱ δ’ ἀπόγονοι αὐτοῦ εἶναι τέκνα τοῦ φωτός ἐνῷ οἱ ἐκ τοῦ Ἀδάμ ἀπόγονοι εἶναι τέκνα τῆς ἰλύος» [24]. Βεβαίως, πρόκειται περί ἄκρως σατανικῆς διαστροφῆς τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ἡ ... ἐκ καταγωγῆς συγγένεια αὐτή τῶν «πεφωτισμένων» Μασόνων μέ τόν ἑωσφόρο, μέσῳ τοῦ Κάιν, δικαιολογεῖ καί τήν πεποίθηση τοῦ Καζαντζάκη ὅτι ἡ ψυχή του ἐνοικεῖται ἀπό τόν «ἑωσφόρο - δαίμονα», καθώς θά δοῦμε.
Ὁ Ροδόσταυρος Max Heindel γράφει: «αὐτό πού βλέπουμε σήμερα ὡς Ἐλευθεροτεκτονισμό εἶναι μιά προσπάθεια ἀπό τούς Ἱεράρχες τῆς Φωτιᾶς, τά Ἑωσφορικά Πνεύματα, νά μᾶς φέρουν τό φυλακισμένο πνεῦμα “Φῶς”, ὥστε μέσῳ αὐτοῦ νά δοῦμε καί νά μάθουμε. Ὁ Καθολικισμός εἶναι μιά δραστηριότητα τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Ὕδατος, καί βάζει “ Ἁγιασμό” στή θύρα τοῦ Ναοῦ, γιά νά κατανικήσει τά πνεύματα πού ἀναζητοῦν φῶς καί γνώση καί γιά νά ἐμφυσήσει πίστη στόν Ἰεχωβᾶ» [25] (ἐμφάσεις τοῦ κειμένου).

Ὁ Θεοσοφιστής Ἐδουᾶρδος Συρέ (1841 - 1929), ἰδεολογικός «συνοδοιπόρος» τῆς Ἕλενας Μπλαβάτσκυ, θαυμαστής δέ καί φίλος προσωπικός τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς Ἀνθρωποσοφίας Rudolf Steiner («σχισματικοῦ» Θεοσοφιστοῦ, ἱδρυτοῦ τῶν Σχολείων Waldorf) γράφει: «Παρόλα ὅμως αὐτά, ὑπάρχει ἀπό τήν ἀρχή τῆς χριστιανικῆς ἐποχῆς μιά παραγνωρισμένη καί καταδιωγμένη μειονότητα, πού εἶναι ὅμως ἄφθαρτη καί ἰσχυρή. Ἡ ἀκατάβλητη προσπάθεια καί ὁ ὑπέρτατος σκοπός της ἦταν πάντα νά συνδιαλλάξει τό χριστιανικό ρεῦμα μέ τό ἑωσφορικό ρεῦμα, ἑνώνοντας σέ μιά ζωντανή δέσμη, σέ ἕνα ὀργανικό σύνολο τήν Πίστη καί τήν Ἐπιστήμη ... Ὅσο καί οἱ ἀδελφοί τοῦ Χριστοῦ, ἔχουν ἀνάγκη νά ἀγαπᾶνε καί νά πιστεύουν, καί ὅσο καί τά τέκνα τοῦ Ἑωσφόρου, φλογίζονται ἀπό τήν ἐπιθυμία νά μαθαίνουν καί νά κατανοοῦν» (οἱ ἐμφάσεις εἶναι τοῦ κειμένου) [26] Βεβαίως, ἡ ἐν λόγῳ μειονότητα, δέν εἶναι παρά ὁ Γνωστικισμός, σέ ὅλες του τίς διαφορετικές ἐκφάνσεις διά τῶν αἰώνων, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ἡ Μασονία.

Παρακάτω, σέ θέσεις ταυτόσημες μέ τοῦ Καζαντζάκη (στό παρακάτω κείμενο τῶν «Καρουλίων») περί τελικῆς ἀποκαταστάσεως καί σωτηρίας καί τοῦ ἑωσφόρου, γράφει ὁ Συρέ μέσα σέ συνάφεια ροδοσταυρικῆς ἐσχατολογίας: «Ὅταν ἡ ψυχή θά ἔχει καταλάβει ὅλη τή σημασία τῆς θυσίας του καί θά ἔχει ἐκπληρώσει τήν ἀποστολή της, ὁ Ἀρχάγγελος Ἑωσφόρος, ἐλευθερωμένος καί λαμπρότερος ἀπό κάθε ἄλλη φορά, θά γίνει ὁ θεός τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη [...] Ὅσο γιά τόν Ἑωσφόρο, ἀφοῦ ἐπανακτήσει τό ἄστρο του καί τό διάδημά του, θά συγκεντρώσει τίς λεγεῶνες του γιά καινούργιες δημιουργίες ... Καί τότε ὁ πυρσός τοῦ Ἑωσφόρου θά βροντοφωνάξει “Ἀπό τόν Οὐρανό στή Γῆ”! καί ὁ σταυρός τοῦ Χριστοῦ θά ἀπαντήσει: “Ἀπό τή Γῆ στόν Οὐρανό!”» [27].
Μέσα ἀπό τό πρῖσμα τῶν παραπάνω κειμένων, πού ἐκθέτουν τή μασονική «συνάφεια» τῆς ἑωσφορικῆς σκέψεως τοῦ Νίκου Καζαντζάκη, θά σταθοῦμε ἐπεξηγητικῶς σέ συγκεκριμένα σημεῖα.
Ὁ Καζαντζάκης, ὑπῆρξεν ὡστόσο ἐπίμονος καί ἀμετανόητος πολέμιος τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἀποδεικνύεται καί ἀπό τά τελευταῖα ἔργα του, τήν «Ἀναφορά στόν Γκρέκο» καί τήν «Ἀσκητική». Γράφει:

«Πέθανε ὁ Θεός, ἄδειασε ὁ θρόνος του, θά θρονιασθοῦμε ἐμεῖς. Μείναμε μόνοι στόν κόσμο; Πέθανε τό ἀφεντικό; Τόσο τό καλύτερο· τώρα θά δουλεύουμε ὄχι γιατί αὐτός διατάζει, ὄχι γιατί φοβούμαστε ἤ ἐλπίζουμε, παρά γιατί ἐμεῖς τό θέμε [...] θέλω νά δώσω στούς ἀνθρώπους μιά καινούργια πίστη νά ξέρουν τό μυστικό πώς ὄξω ἀπ’ αὐτούς δέν ὑπάρχει τίποτα, καί νά δέχονται τή φοβερή τούτη γνώση ἡρωϊκά, ὄρθιοι ὡς τό τέλος στό ταμπούρι πού ὁ καθένας διάλεξε περιφρονῶντας τίς μεταφυσικές παρηγοριές»[29].
Ἀκολουθεῖ τό ἀπόσπασμα ἀπό τήν «Ἀναφορά στόν Γκρέκο» καί ὁ σχολιασμός.

«ΣΤΑ ΚΑΡΟΥΛΙΑ»

Τέλειωνε πια το προσκύνημά μας. Τις παραμονές του μισεμού πήρα τον ανήφορο μοναχός, ν’ ανέβω στ’ άγρια ησυχαστήρια, ανάμεσα στους βράχους αψηλά απάνω από τη θάλασσα, στα Καρούλια. Τρυπωμένοι μέσα σε σπηλιές, ζουν εκεί και προσεύχουνται για τις αμαρτίες του κόσμου, καθένας μακριά από τον άλλο, για να μην έχουν και την παρηγοριά να βλέπουν ανθρώπους, οι πιο άγριοι, οι πιο άγιοι [α] ασκητές του Αγ. Όρους. Ένα καλαθάκι έχουν κρεμασμένο στη θάλασσα, κι οι βάρκες που τυχαίνει κάποτε να περνούν ζυγώνουν και ρίχνουν μέσα λίγο ψωμί, ελιές, ό,τι έχουν, για να μην αφήσουν τους ασκητές να πεθάνουν της πείνας [β]. Πολλοί από τους άγριους αυτούς ασκητές τρελαίνουνται· θαρρούν πως έκαμαν φτερά, πετούν απάνω από τον γκρεμό και γκρεμίζουνται· κάτω ο γιαλός είναι γεμάτος κόκκαλα [γ].

Ανάμεσα στους ερημίτες τούτους ζούσε τα χρόνια εκείνα, ξακουστός για την αγιοσύνη του, ο Μακάριος ο Σπηλαιώτης. Αυτόν κίνησα να δω· από τη στιγμή που πάτησα στο ιερό βουνό, είχα πάρει την απόφαση να πάω να τον δω, να σκύψω να του φιλήσω το χέρι και να του ξομολογηθώ. Όχι τα κρίματά μου, δεν πίστευα να ‘χα κάμει ως τότε πολλά, όχι τα κρίματά μου παρά την εωσφορική αλαζονεία που συχνά μ’ έσπρωχνε να μιλώ με αναίδεια για τα εφτά μυστήρια και τις δέκα εντολές και να θέλω να χαράξω δικό μου δεκάλογο [δ].
Έφτασα κατά το μεσημέρι στ’ ασκηταριά· τρύπες μαύρες στον γκρεμό, σιδερένιοι σταυροί καρφωμένοι στους βράχους, ένας σκελετός πρόβαλε από μια σπηλιά, τρόμαξα· σα να ‘χε φτάσει κιόλας η Δευτέρα Παρουσία και ξεπρόβαλε ο σκελετός αυτός από τη γης και δεν είχε ακόμα προφτάσει να ντυθεί όλες τις σάρκες του. Φόβος κι αηδία [ε] με κυρίεψε, και συνάμα κρυφός ανομολόγητος θαμασμός· δεν τόλμησα να τον ζυγώσω, τον ρώτησα από μακριά· άπλωσε το ξεραμένο μπράτσο, αμίλητος, και μου ‘δειξε μια μαύρη σπηλιά αψηλά στα χείλια του γκρεμού.

Πήρα ν’ ανεβαίνω πάλι τους βράχους, με καταξέσκισαν τ’ αγκρίφια τους, έφτασα στη σπηλιά. Έσκυψα να δω μέσα· μυρωδιά χωματίλα και λιβάνι, σκοτάδι βαθύ· σιγά σιγά διέκρινα ένα σταμνάκι δεξά, σε μια σκισμάδα του βράχου, τίποτα άλλο· έκαμα να φωνάξω, μα η σιωπή μέσα στο σκοτάδι ετούτο μου φάνηκε τόσο ιερή, τόσο ανησυχαστική που δεν τόλμησα· σαν αμαρτία, σαν ιεροσυλία μού φάνηκε εδώ η φωνή του ανθρώπου.

Είχαν πια συνηθίσει τα μάτια μου στο σκοτάδι, κι ως τα γούρλωνα και κοίταζα, ένας φωσφορισμός απαλός, ένα πρόσωπο χλωμό, δυο χέρια σκελεθρωμένα κουνήθηκαν στο βάθος της σπηλιάς κι ακούστηκε γλυκιά ξεπνεμένη φωνή:

― Καλώς τον [στ]!
Έκαμα κουράγιο, μπήκα στη σπηλιά, προχώρησα κατά τη φωνή. Κουλουριασμένος χάμω, είχε σηκώσει το κεφάλι ο ασκητής, και διέκρινα στο μεσόφωτο το πρόσωπό του άτριχο, φαγωμένο από τις αγρυπνίες και την πείνα, με αδειανούς βολβούς, να γυαλίζει βυθισμένο σε ανείπωτη μακαριότητα· τα μαλλιά του είχαν πέσει, έλαμπε το κεφάλι του σαν κρανίο.

― Ευλόγησον, πάτερ, είπα κι έσκυψα να του φιλήσω το κοκαλιασμένο χέρι.

Κάμποση ώρα σωπαίναμε· κοίταζα με απληστία την ψυχή τούτη που είχε εξαφανίσει το κορμί της, αυτό βάραινε τις φτερούγες της και δεν την άφηνε ν’ ανέβει στον ουρανό. Ανήλεο, ανθρωποφάγο θεριό η ψυχή που πιστεύει [ζ]· κρέατα, μάτια, μαλλιά, όλα του τα ‘χε φάει.

Δεν ήξερα τι να πω, από πού ν’ αρχίσω. Σαν ένα στρατόπεδο ύστερα από φοβερή σφαγή μού φάνταζε το σαράβαλο κορμί μπροστά μου· ξέκρινα απάνω του τις νυχιές και τις δαγκωματιές του Πειρασμού.

Αποκότησα τέλος:
― Παλεύεις ακόμα με το Διάβολο, πάτερ Μακάριε; τον ρώτησα.
― Όχι πια, παιδί μου· τώρα γέρασα, γέρασε κι αυτός μαζί μου· δεν έχει δύναμη· παλεύω με το Θεό [η].

― Με το Θεό! έκαμα ξαφνιασμένος· κι ελπίζεις να νικήσεις;

― Ελπίζω να νικηθώ, παιδί μου· μού απόμειναν ακόμα τα κόκαλα· αυτά αντιστέκουνται [θ].

― Βαριά η ζωή σου, γέροντά μου· θέλω κι εγώ να σωθώ, δεν υπάρχει άλλος δρόμος;

― Πιο βολικός; έκαμε ο ασκητής και χαμογέλασε με συμπόνια.

― Πιο ανθρώπινος, γέροντά μου.

― Ένας μονάχα δρόμος.

― Πώς τον λεν;

― Ανήφορο· ν’ ανεβαίνεις ένα σκαλί· από το χορτασμό στην πείνα, από τον ξεδιψασμό στη δίψα, από τη χαρά στον πόνο· στην κορφή της πείνας, της δίψας, του πόνου κάθεται ο Θεός. Στην κορφή
της καλοπέρασης κάθεται ο Διάβολος· διάλεξε.
― Είμαι ακόμα νέος· καλή ‘ναι η γης, έχω καιρό να διαλέξω [ι].

― Άπλωσε ο ασκητής τα πέντε κόκαλα του χεριού του, άγγιξε το γόνατό μου, με σκούντηξε:

― Ξύπνα, παιδί μου, ξύπνα, πριν σε ξυπνήσει ο Χάρος.
Ανατρίχιασα.

― Είμαι νέος, ξανάπα για να κάμω κουράγιο [ια].

― Ο Χάρος αγαπάει τους νέους· η Κόλαση αγαπάει τους νέους· η ζωή ‘ναι ένα μικρό κεράκι αναμμένο, εύκολα σβήνει, έχε το νου σου, ξύπνα!
Σώπασε μια στιγμή, και σε λίγο:

― Είσαι έτοιμος; μου κάνει;
Αγανάχτηση με κυρίεψε και πείσμα [ιβ].

― Όχι! φώναξα.
― Αυθάδεια της νιότης! Το λες και καυκιέσαι, μη φωνάζεις· δε φοβάσαι;

― Ποιος δε φοβάται; Φοβούμαι. Κι ελόγου σου, πάτερ άγιε, δε φοβάσαι; Πείνασες, δίψασες, πόνεσες, κοντεύει να φτάσεις στην κορφή της σκάλας, φάνηκε η πόρτα της Παράδεισος [ιγ]· μα θ’ ανοίξει η πόρτα αυτή να μπεις; θ’ ανοίξει; είσαι σίγουρος;
Δυο δάκρυα κύλησαν από τις κόχες των ματιών του· αναστέναξε· και σε λίγο:

― Είμαι σίγουρος για την καλοσύνη του Θεού· αυτή νικάει και συχωρνάει τις αμαρτίες του ανθρώπου [ιδ].

― Κι εγώ είμαι σίγουρος για την καλοσύνη του Θεού· αυτή λοιπόν μπορεί να συχωρέσει και την αυθάδεια της νιότης [ιε].

― Αλίμονο να κρεμόμαστε μονάχα από την καλοσύνη του Θεού· η κακία τότε κι η αρετή θα μπαίναν αγκαλιασμένες στην [ιστ] Παράδεισο.

― Δεν είναι, θαρρείς, γέροντά μου, η καλοσύνη του Θεού τόσο μεγάλη;
Κι ως το ‘πα, άστραψε στο νου μου ο ανόσιος, μπορεί, μα, ποιος ξέρει, μπορεί ο τρισάγιος στοχασμός [ιζ], πως θα ‘ρθει καιρός της τέλειας λύτρωσης, της τέλειας φίλιωσης, θα σβήσουν οι φωτιές της Κόλασης, κι ο Άσωτος Υιός, ο Σατανάς, θ’ ανέβει στον ουρανό, θα φιλήσει το χέρι του Πατέρα και δάκρυα θα κυλήσουν από τα μάτια του: «Ήμαρτον!» θα φωνάξει, κι ο Πατέρας θ’ ανοίξει την αγκάλη του: «Καλώς ήρθες» θα του πει «καλώς ήρθες, γιε μου· συχώρεσέ με [ιη] που σε τυράννησα τόσο πολύ!»
Μα δεν τόλμησα να ξεστομίσω το στοχασμό μου· πήρα ένα πλάγιο μονοπάτι να του το πω [ιθ].

― Έχω ακουστά, γέροντά μου, πως ένας άγιος, δε θυμάμαι τώρα ποιος, δεν μπορούσε να βρει ανάπαψη στην Παράδεισο. Άκουσε ο Θεός τους στεναγμούς του, τον κάλεσε: «Τι έχεις κι αναστενάζεις;» τον ρώτησε· «δεν είσαι ευτυχής; ― Πώς να ‘μαι ευτυχής, Κύριε;» του αποκρίθηκε ο άγιος. «Στη μέση της Παράδεισος ένα συντριβάνι και κλαίει.

― Τι συντριβάνι; ― Τα δάκρυα των κολασμένων» [κ].
Ο ασκητής έκαμε το σημάδι του σταυρού, τα χέρια του έτρεμαν.

― Ποιος είσαι; έκαμε με φωνή ξεψυχισμένη· ύπαγε οπίσω μου, Σατανά [κα]!
Έκαμε πάλι το σταυρό του τρεις φορές, έφτυσε στον αέρα:

― Ύπαγε οπίσω μου, Σατανά, ξανάπε, κι η φωνή του τώρα είχε στερεώσει.
Άγγιξα το γόνατό του που γυάλιζε γυμνό στο μεσόφωτο· το χέρι μου πάγωσε.

― Γέροντά μου, του κάνω, δεν ήρθα εδώ να σε πειράξω, δεν είμαι ο Πειρασμός [κβ]· είμαι ένας νέος που θέλει να πιστέψει απλοϊκά, χωρίς να ρωτάει, όπως πίστευε ο παππούς μου ο χωριάτης· θέλω, μα δεν μπορώ [κγ].

― Αλίμονό σου, αλίμονό σου, δυστυχισμένε· το μυαλό θα σε φάει, το εγώ θα σε φάει. Ο αρχάγγελος Εωσφόρος, που εσύ υπερασπίζεσαι και θες να τον σώσεις, ξέρεις πότε γκρεμίστηκε στην Κόλαση; Όταν στράφηκε στο Θεό και είπε: Εγώ. Ναι ναι, άκου, νεαρέ, και βαλ’ το καλά στο νου σου: Ένα μονάχα πράμα κολάζεται στην Κόλαση, το εγώ. Το εγώ, ανάθεμά το! [κδ]
Τίναξα το κεφάλι μου πεισματωμένος:

― Με το εγώ αυτό ξεχώρισε ο άνθρωπος από το ζώο, μην το κακολογάς, πάτερ Μακάριε [κε].
― Με το εγώ αυτό ξεχώρισε από το Θεό. Πρώτα όλα ήταν ένα με το Θεό, ευτυχισμένα στον κόρφο του. Δεν υπήρχε εγώ και συ κι εκείνος· δεν υπήρχε δικό σου και δικό μου, δεν υπήρχαν δυο, υπήρχε ένα· το Ένα, ο Ένας [κστ]. Αυτός είναι ο Παράδεισος που ακούς, κανένας άλλος· από κει ξεκινήσαμε, αυτόν θυμάται και λαχταρίζει η ψυχή να γυρίσει· βλογημένος ο θάνατος [κζ]! τι ‘ναι ο θάνατος, θαρρείς; Ένα μουλάρι, το καβαλικεύουμε και πάμε.
Μιλούσε, κι όσο μιλούσε το πρόσωπό του φωτίζουνταν· γλυκό, ευτυχισμένο χαμόγελο ξεχύνουνταν από τα χείλια του κι έπιανε όλο του το πρόσωπο. Ένιωθες βυθίζουνταν στην Παράδεισο.

― Γιατί χαμογελάς, γέροντά μου;

― Είναι να μη χαμογελώ; μου αποκρίθηκε· είμαι ευτυχής, παιδί μου· κάθε μέρα, κάθε ώρα, γρικώ τα πέταλα του μουλαριού, γρικώ το Χάρο να ζυγώνει [κη].
Είχα σκαρφαλώσει τα βράχια για να ξομολογηθώ στον άγριο τούτον απαρνητή της ζωής· μα είδα ήταν ακόμα πολύ ενωρίς· η ζωή μέσα μου δεν είχε ξεθυμάνει, αγαπούσα πολύ τον ορατό κόσμο, έλαμπε ο Εωσφόρος στο μυαλό μου, δεν είχε ακόμα αφανιστεί μέσα στην τυφλωτική λάμψη του Θεού [κθ]. Αργότερα, συλλογίστηκα, σα γεράσω, σαν ξεθυμάνω, σαν ξεθυμάνει μέσα μου κι ο Εωσφόρος [λ].
Σηκώθηκα. Άσκωσε ο γέροντας το κεφάλι.

― Φεύγεις; έκαμε· άε στο καλό· ο Θεός μαζί σου.
Και σε λίγο, περιπαιχτικά:

― Χαιρετίσματα στον κόσμο [λα].

― Χαιρετίσματα στον ουρανό, αντιμίλησα· και πες στο Θεό, δε φταίμε εμείς, φταίει αυτός που έκαμε τον κόσμο τόσο ωραίο [λβ].

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

Ο Καζαντζάκης ήταν τελείως ασόβαρος και μη συνεπής στις απόψεις του. Πέρασε από την μασονία, από τον κομμουνισμό, φλέρταρε με τον φασισμό...
Καλά να πάθει που τον έκανε ταινία ο Σμαραγδής.

7. Ἑρμηνευτικά σχόλια ἐπί τοῦ κειμένου

[α] Ἡ ταύτιση τῆς ἁγιότητος μέ τήν ἀγριότητα, προκύπτει ἀπό τό φιλόσαρκο φρόνημα τοῦ Καζαντζάκη, ἐξ αἰτίας τοῦ ὁποίου παρακάτω χαρακτηρίζει τήν πίστη ὡς «ἀνθρωποφάγο θεριό». Φυσικά, κατά τήν ἐκκλησιαστική Πίστη ἡ ἄσκηση δέν εἶναι ἀνθρωποκτόνος, ἀλλά παθοκτόνος: «ἡμεῖς οὐκ ἐδιδάχθημεν σωματοκτόνοι, ἀλλά παθοκτόνοι» (Ἀββᾶ Ποιμένος §183, Τό Γεροντικόν, ἤτοι Ἀποφθέγματα Ἁγίων Γερόντων, ἐκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1981[3], σελ. 101). Οἱ φιλόσαρκοι φοβοῦνται καί μισοῦν τήν ἄσκηση, ἀπό ὑπερβολική συμπάθεια στό σῶμα τους.

[β] Τοῦτο ἀποτελεῖ ἔντεχνη δυσφήμηση! Ἡ ἀργία ἀπαγορεύεται αὐστηρῶς ἀπό τούς μοναχικούς κανονισμούς. Καί οἱ Καρουλιῶτες ἀσκητές, ὅπως ὅλοι οἱ Μοναχοί, εἶχαν ὑποχρεωτικῶς τό ἐργόχειρό τους καί δέν ἐξηρτῶντο ἀπό τήν φιλανθρωπία ἄλλων. Ἡ προμήθεια τῶν ἀναγκαίων γινόταν πράγματι ἀπό καλάθι γιά τά πιό ἀπόκρημνα κελλιά. Πρβλ. Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ὅροι κατά πλάτος 37,1 PG 31, 1009C· «Ὅτι χρή ἐργάζεσθαι σπουδαίως, δῆλόν ἐστιν αὐτόθεν. Οὐ γάρ πρόφασιν ἀργίας, οὐδ’ ἀποφυγήν πόνου τόν τῆς εὐσεβείας σκοπόν ἡγεῖσθαι χρή, ἀλλά ὑπόθεσιν ἀθλήσεως, καί πόνων περισσοτέρων, καί ὑπομονῆς τῆς ἐν θλίψεσιν [...] οὐ μόνον διά τόν ὑπωπιασμόν τοῦ σώματος χρησίμου οὔσης ἡμῖν τῆς τοιαύτης ἀγωγῆς, ἀλλά καί διά τήν εἰς τόν πλησίον ἀγάπην, ἵνα καί τοῖς ἀσθενοῦσι τῶν ἀδελφῶν δι΄ ἡμῶν ὁ Θεός τήν αὐτάρκειαν παρέχῃ».

[γ] Προφανές ψεῦδος! Τά ἱστορικῶς γνωστά περιστατικά «ἀπονοίας» ἀσκητῶν ἀπό δαιμονική ἐνέργεια (βλ. ΑΝΔΡΕΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ, Γεροντικό τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τόμ. Β΄, Ἀθῆναι 1980, σελ. 107ἑἑ.), δέν ἐπαρκοῦν γιά νά ἐξασφαλίσουν τά πολυπληθῆ κόκκαλα πού χρειάζεται ὁ Καζ. γιά νά ζωγραφίσει τήν «ἁγιορειτική» εἰκόνα του τῶν ἀγρίων καί τρελλῶν ἀσκητῶν. Ἡ δαιμονική προπέτεια του Καζ. ἀποδεικνύται καί ἀπό τό ἑξῆς· σέ κάθε ἐπισκέπτη τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἶναι γνωστή ἡ περισσή μέριμνα μέ τήν ὁποίαν φροντίζονται τά ὀστᾶ τῶν Μοναχῶν · ἀκόμη καί σέ περίπτωση πλανηθέντων Μοναχῶν, δέν θά ἐξετίθεντο τά ὀστᾶ τους παρερριμμένα εἰς τήν θέαν τῶν βλασφήμων, τύπου Καζαντζάκη.

[δ] Ἡ «ἀντι-νομοθέτηση», ἡ σύσταση νέου «θρησκευτικοῦ νόμου» ἀποτελεῖ κραυγαλέα ἀπόδειξη «ἀντι-χριστισμοῦ» (διότι «εἷς ἐστιν ὁ νομοθέτης καί κριτής», Ἰακ. 4,12, ἐνῷ ὁ Ἀντίχριστος «ὑπονοήσει τοῦ ἀλλοιῶσαι καιρούς καί νόμον», Δαν. 7,25)· ἄλλωστε καί τό νά ἐπικρίνουμε ἁπλῶς τόν πλησίον ἀποτελεῖ ἁρπαγή τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ (Εὐεργετινός Γ΄, §2, 6 «ὁ κρίνων τόν ἕτερον ἤτοι τόν πλησίον τό ἀξίωμα τοῦ Κριτοῦ ἥρπασε, καί ἀντίχριστος ὁ τοιοῦτός ἐστιν» - ἁγίου Ἀναστασίου τοῦ Σιναΐτου). Πόσο λοιπόν μᾶλλον τό νά κρίνουμε τούς θεϊκούς νόμους.
[ε] Ὁ Καζ. μολονότι στό Ἅγιον Ὄρος, δέν μπόρεσε νά ἀποκτήσει τόν φυσικό ἀνθρώπινο σεβασμό γιά ἀνθρώπους πραεῖς, πνευματοφόρους, πού προσεύχονται ἀνιδοτελῶς καί μέ ἔμπονη καρδιά γιά ὅλον τόν κόσμο· δέν μπόρεσε ἡ ἀμύητη καρδιά του εὔκολα νά θαυμάσει τήν ἀρετή τῶν ἀσκητῶν, πού ἐτέθησαν ἄντικρυς τῆς ζωῆς του («οἶδε γάρ καί πολέμιος θαυμάζειν ἀνδρός ἀρετήν»)· ἐφαρμόζεται ἐδῶ, ἀντιθέτως, τό τῆς Γραφῆς «βδέλυγμα ἁμαρτωλῷ θεοσέβεια» (Σοφ. Σειρ. 1,25). Ἡ ἀσκητική ζωή ἀποτελεῖ αὐτόματο ἔλεγχο τῶν φιλοσάρκων καί φιληδόνων ἀνθρώπων. Τό ὅτι ἡ προσέγγιση τοῦ Καζαντζάκη στή ζωή τοῦ Ἁγίου Ὄρους ὑπῆρξε ἐξ ἐπιπολῆς μαρτυρεῖται καί ἀπό τόν Πρεβελάκη, ὅτι δηλαδή «μένει στό γραφικό μέρος τῆς περιήγησης», χωρίς νά ἐνσωματώνει «τά οὐσιαστικά βιώματα τοῦ Ἁγίου Ὄρους» [32]. Σύμφωνα μέ τό ἀνέκδοτο ἁγιορειτικό ἡμερολόγιο τοῦ Καζ. (Νμβρης-Δβρης 1914), ὁ ἴδιος καί ὁ Σικελιανός, ὄντας στό Ἅγιον Ὄρος - ὅπου ἐπῆγαν ἤδη ἐμφορούμενοι ἀπό τόν πόθο νά «δημιουργήσουν θρησκεία» - διάβαζαν ταυτόχρονα Dante, Βούδα καί Εὐαγγέλιο [33].
[στ] καί [ζ] Ἡ γνωστή σέ ὅλους «γλυκιά ξεπνεμένη φωνή» καί ὑποδοχή ἐκ μέρους ἑνός ἀσκητῆ ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τήν «ἀγριότητα» πού περιέγραψε ὁ Καζ.· ἀγριότητα ἔχουν οἱ ἀγνωιστές τοῦ Χριστοῦ μόνον κατά τοῦ διαβόλου καί τῶν δαιμόνων. Ἀλλά ὁ Καζ. ὡς ἑωσφοριστής καί ἐνεργούμενος ἀπό ἑωσφορισμό, «διαμαρτύρεται» ἐσωψύχως γιά τήν ἀγριότητα τῶν ἀσκητῶν κατά τῶν ἀποστατικῶν δυνάμεων καί τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος, τό ὁποῖο δέν διαφέρει καθόλου ἀπό τόν Ἀντίχριστο: «Ἀντιχρίστου γάρ οὐδέν διενήνοχεν ὁ τῆς σαρκός νόμος» (Ἁγίου Μαξίμου, PG 91, 1132A). Καί ἡ μάχη πρός τό σαρκικό φρόνημα δέν εἶναι μάχη πρός τήν σάρκα· τό σαρκικό φρόνημα ἐδράζεται στήν ψυχή, μολονότι ἐκφράζεται καί διά τοῦ σώματος, λόγῳ τῶν ἐκεῖθεν διαφόρων ἡδονῶν (ὑπνηλίας, λαιμαργίας κ.ο.κ.).

[η] Ἐδῶ ὁ Καζ. διά στόματος τοῦ «ἀσκητοῦ» του εἰσηγεῖται τήν ἄποψη, ὅτι ὁ διάβολος – ταυτιζόμενος μέ τήν σάρκα καί τήν ὑπερήφανη νεότητα (ἄρα ἀποτελώντας καί συστατικό τῆς φύσεώς μας), γερνᾶ μαζί μέ τόν ἄνθρωπο (βλ. καί παρακάτω, τό σχόλιο κη΄). Ἡ πάλη μέ τόν Θεό ἑρμηνεύεται ἀκριβῶς στό ἑπόμενο χωρίο.
[θ] Ἡ νίκη τοῦ Θεοῦ ἐπί τοῦ ἀνθρωπίνου φρονήματος εἶναι λοιπόν ὁ θάνατος, κατά τόν Καζαντζάκη. Ἄλλωστε, ὁ «ἀσκητής» του ἐκφράζει παρακάτω τήν ἐπιθυμία νά πεθάνει, ἄρα ταυτίζει τόν θάνατο μέ τήν νίκη τοῦ Θεοῦ. Βλασφημία μεγάλη κατά τοῦ Θεοῦ, ἐφ’ ὅσον ἡ ζωή καί ἡ σωματική φύση θεωροῦνται ἀπό τόν Καζ. δεδομένως ἀντίθεα, ἀφοῦ δέν θεώνονται ἀπό τόν Θεό (ὀρθοδόξως), ἀλλά ἡττῶνται διά τοῦ θανάτου, ὁ ὁποῖος καθίσταται ἔτσι σύμμαχος τοῦ Θεοῦ. Ἀπόψεις καθαρῶς πλατωνικές (ὅπου τό σῶμα εἶναι «σῆμα», δηλ. μνῆμα τῆς ψυχῆς), διαρχικές, γνωστικές, τελείως εὔλογες γιά ἕνα Μασόνο, ὡς ὁ Καζαντζάκης.

[ι] Ἡ συμπύκνωση τοῦ χοϊκοῦ φρονήματος πού κυριαρχεῖ στήν ψυχή τοῦ Καζ. Γνωρίζουμε πάντως καί ἀπό τούς Ἁγίους, ὅτι εἶναι μεγάλη παγίδα τοῦ διαβόλου ἡ πεποίθηση ὅτι ἡ μετάνοια δέν ἐπείγει, καί ὅτι ὑπάρχει καιρός γι΄ αὐτήν στό μέλλον (πρβλ. Εὐεργετινός Α΄, §2 «Ὅτι δεῖ ἐν τῷ ἐνεστῶτι ποιεῖν τό καλόν καί μή εἰς τό μέλλον ὑπερτίθεσθαι καί ὅτι μετά θάνατον οὐκ ἔστι διόρθωσις»). Πρβλ. καί Ἰακ. 4, 14· «οἵτινες οὐκ ἐπίστασθε τό τῆς αὔριον· ποία γάρ ἡ ζωή ὑμῶν; ἀτμίς γάρ ἔσται ἡ πρός ὀλίγον φαινομένη, ἔπειτα δέ καί ἀφανιζομένη».
[ια] Ἡ ἐπιμονή τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος ὑπέρ τῆς ἁμαρτίας. Ἄλλωστε, ὁ «ἀσκητής» τοῦ Καζ. παρουσιάζεται ἀπό τόν συγγραφέα νά προτρέπει τό συνομιλητή του στήν ἴδια ἀσκητική «ἀνθρωποφάγο» ζωή· ὅμως αὐτό εἶναι σαφής διαστρέβλωση, διότι οἱ ἀσκητές προτρέπουν τούς πάντες στήν τήρηση τοῦ εὐαγγελικοῦ τρόπου ζωῆς, ὁ ὁποῖος δέν ταυτίζεται μόνον μέ τήν μοναχική ζωή. Οἱ διακριτικοί Γέροντες διακρίνουν ποιές ψυχές πρέπει νά προτρέψουν στήν ἀνάληψη τῆς μοναχικῆς ζωῆς· γνωρίζουν οἱ συναναστρεφόμενοι τούς Μοναχούς, ὅτι αὐτοί προτρέπουν καί σέ γάμο, ὡς δρόμο «βοηθοῦντα τῇ ἀσθενείᾳ» καί προφυλάσσοντα ἀπό τήν πορνεία.

[ιβ] Ἡ ἀπώλεια τοῦ φυσικοῦ ἀνθρωπίνου φόβου τοῦ θανάτου καί τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ, ἀποδεικνύει τήν «ὑπερφυσική» κατάσταση στήν ὁποία εἶχε περιέλθει ὁ Καζ. Ἄν καί ἀμέσως μετά λέγει ὅτι φοβᾶται, ὡστόσο ὁ φυσιολογικός ἀνθρώπινος φόβος τοῦ θανάτου ἀπομειώνει τά πάθη, ὅπως εἶναι «ἡ ἀγανάκτηση καί τό πεῖσμα» τοῦ Καζ. (Σοφ. Σειρ. 1,21· «φόβος Κυρίου ἀπωθεῖται ἁμαρτήματα, παραμένων δέ ἀποστρέψει ὀργήν»). Ὁ Καζ. δέν δύναται νά ἐννοήσει τόν σωτηριώδη καί εὐλογημένο φόβο τοῦ θανάτου.
ιγ] Ἐδώ βλέπουμε τήν περιπαικτική χρήση τοῦ θηλυκοῦ γένους, «ἡ Παράδεισος», χαρακτηριστική στά ἔργα τοῦ Καζ. Τό σύνολο ἐπιχείρημά του βαλμένο πιό ἁπλᾶ: «ἀφοῦ οὔτε καί σύ πού ἔλιωσες στήν ἄσκηση εἶσαι βέβαιος ὅτι θά σωθεῖς, σέ τί ὑπερτερεῖ ἡ δική σου κατάσταση ἔναντι τῆς δικῆς μου»; Τρανότατα ἐπιχειρήματα ὑπέρ τῆς φιλοκοσμίας καί τῆς ἀσυδοσίας οἰκοδομεῖ ἡ καζαντζακική σκέψη, γιά νά τραφοῦν Ἕλληνες καί ξένοι μέ ἀθεϊσμό.

[ιδ] Ἀληθοφανής ἡ πρόταση τοῦ «ἀσκητοῦ»· πράγματι, ἡ σωτηρία προέρχεται ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἀμείβει τήν πίστη, τήν ἐκφραζόμενη μέ ἔργα («ἡ πίστις χωρίς τῶν ἔργων νεκρά ἐστί», Ἰακ. 2,26), ἀλλά δέν ἐξαγοράζεται αὐτή μέ τά ἔργα καθ΄ ἑαυτά (Λουκ. 17, 10).

[ιε] Τοῦ καλοῦ προηγηθέντος λογισμοῦ ἐπέκταση πρός τή δαιμονική ἐκτροπή· εἶναι ἡ ὠριγενιστική σκέψη, ἐναντίον τῆς τῆς ὁποίας μᾶς προειδοποίησαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες (Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, Κλῖμαξ 5, 29 PG 88, 780D· «Πρόσχωμεν πάντες, ἐπί πλείω δέ οἱ πεπτωκότες, μή νοσῆσαι ἐν καρδίᾳ τήν τοῦ Ὠριγένους τοῦ ἀθέου νόσον· τήν γάρ Θεοῦ φιλανθρωπίαν ἡ μιαρά προβαλλομένη, εὐπαράδεκτος ἐν τοῖς φιληδόνοις γίνεται»).
[ιστ] Καί πάλι, ὀρθή ἡ θεολογική τοποθέτηση· δέν χωρεῖ ἡ ἁμαρτία, ὡς ἀσύμβατη μέ τήν ἄκτιστη χάρη τῆς Ἁγίας Τριάδος, στόν παραδείσιο χῶρο τῶν ἐκθεωτικῶν ἐνεργειῶν· βεβαίως ποτέ κανείς Μοναχός δέν θά ἔκανε χρήση τῆς εἰρωνικῆς καζαντζακικῆς ἐκδόσεως, θηλυκοῦ γένους, τῆς λέξεως «Παράδεισος».

[ιζ] Ἡ ἑωσφορική σκέψη, ὅπως τήν εἴδαμε καί στήν εἰσαγωγή (στόν Ἐδουᾶρδο Συρέ), περί τελικῆς ἀποκαταστάσεως τῶν πάντων (καί τῶν δαιμονικῶν δυνάμεων) στήν ζωή τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἐρωτοτροπία αὐτή μέ τήν ὠριγενιστική, καταδικασμένη ἀπό τήν Ε’ Οἰκουμενική Σύνοδο, πλάνη ὑπέρ τῆς σωτηρίας ὅλων ἀνεξαρτήτως μετανοίας, χαρακτηρίζει καί ἀρκετούς σύγχρονους θεολόγους.

[ιη] Ὁ Θεός ἀποβαίνει λοιπόν καί ... «πταίστης», γιά τήν ἀποστασία τοῦ ἑωσφόρου. Ἡ βάσανος τοῦ ἑωσφόρου, λοιπόν, κατά τόν Καζ. ὀφείλεται στήν τιμωρητική ένέργεια τοῦ Θεοῦ (κατά τήν δυτική θεολογική σκέψη) καί ὄχι στήν ὑπέρβαση τῶν ὀντολογικῶν ὁρίων τοῦ πρωταγγέλου ἑωσφόρου καί τήν «ἀσυμβατότητα» τῆς ὑπερηφανείας του πρός τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἐνέργεια δέν μπορεῖ νά ἀναπαύεται στούς ὑπερηφάνους νόες. Καθαρῶς δαιμονική σύλληψη τό νά ἀπαιτεῖται ἡ μετάνοια τοῦ Θεοῦ ἐνώπιον τοῦ διαβόλου!!!
[ιθ] Ἄν εἶναι ἀλήθεια, εἶναι ἐνδεικτική καί τοῦ χαρακτῆρος τοῦ ἀνδρός. Οἱ πληγές πού ἀποκαλύπτονται ἐπιδέχονται θεραπεία· οἱ κρυπτές, ὄχι.

[κ] Καταφανής ἄρνηση τῆς Ἁγίας Γραφῆς, βάσει ὑποβολιμαίου λογισμοῦ. Στόν Παράδεισο καί στά ἔσχατα δέν ὑπάρχει μνήμη τῆς κολάσεως· «καί ἐξαλείψει ἀπ’ αὐτῶν ὁ Θεός πᾶν δάκρυον ἀπό τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καί ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι, οὔτε πένθος οὔτε κραυγή οὔτε πόνος οὐκ ἔσται ἔτι· ὅτι τά πρῶτα ἀπῆλθον» (Ἀποκ. 21,4)

[κα] Πραγματική ἡ ἀντίδραση τοῦ λογοτεχνικοῦ «ἀσκητοῦ». Ἡ φιλοκοσμία καί ἡ σαρκικότητα, ἄν καί ψυχολέτειρες, εὑρίσκουν συμπάθεια ἐνώπιον τῶν Ἁγίων, λόγῳ τῆς ἀνθρωπίνης ἀδυναμίας. Ἡ διαστρέβλωση τῆς Πίστεως, ὅμως, εἶναι ὄντως σημεῖον σατανισμοῦ καί ἀντιθεϊσμοῦ. Αὐτό πού ὁ Καζαντζάκης ἔβαλε στό στόμα τοῦ «ἀσκητοῦ» του ὡς χαρακτηρισμό τοῦ ἑαυτοῦ του, ὡς «Σατανᾶ», ἐπιμόνως παραβλέπουν οἱ ἐκκλησιαστικοί ὑποστηρικτές τοῦ Καζ. Πράγματι, τέτοιος ἦταν καί τό ἐκαυχᾶτο.

κβ] Καί ὅμως, ἡ ἐγνωσμένη ἐνοίκηση τοῦ ἑωσφόρου μέσα του, τόν ἀποδεικνύει καί πάλιν ψεύτη καί ὑποκριτή, καί συνεπῶς καί ὑπονομευτή τοῦ συνομιλητοῦ του.

[κγ] Ἄν θά ὁμιλοῦσε εἰλικρινῶς, θά παρατηρούσαμε καί ἐμεῖς μαζί μέ τόν Ὅσιο Ἰουστῖνο Πόποβιτς· «Τό μυστήριον τοῦ κακοῦ δέν εἶναι μικρότερον ἀπό τό μυστήριον τοῦ καλοῦ [...] Τό μυστήριον τοῦ κακοῦ εἶναι ἐντέχνως ἑλκυστικόν· γοητεύει τόν ἄνθρωπον μέχρις ἔρωτος, καί ὁ ἄνθρωπος προσφέρει μέ ἐνθουσιασμόν τόν ἑαυτόν του εἰς τήν μεγάλην καί φοβεράν ἀγάπην του ὡς θυσίαν ὁλοκαυτώσεως» (Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος· Μελετήματα Ὀρθοδόξου Θεολογίας, μτφρ. Ἱερομονάχου Ἀθανασίου Γιέφτιτς, ἐκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1987[5], σελ. 133)

[κδ] Τό καταδικαζόμενο ἀπό τήν Ἐκκλησία ἐγωιστικό φρόνημα (τό «ἐγώ»), δέν συνίσταται στήν αὐτοσυνειδησία τῶν ὄντων ὡς αὐθυποστάτων, ὡς ἰδιοϋποστάτων ὑπάρξεων, ἀτόμων, ὅπως παρακάτω ἐννοεῖ ὁ Καζ.· τοῦτο θά ἴσχυε ἄν ἡ σωτηρία ταυτιζόταν μέ τήν ἀπώλεια τῆς αὐτοσυνειδησίας στήν νιρβάνα, τήν τόσο ἀρεστή στόν Καζαντζάκη καί τούς Βουδδιστές.

κε] Ὥστε κατά τόν Καζ. ἡ ἀρχέγονη κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ἦταν ζωώδης, μέχρι τήν διαμόρφωση «αὐτοσυνειδησίας». Βλέπουμε ἐδῶ τόν ἐξελικτισμό του, χαρακτηριστικόν ἄλλωστε σέ ὅλους τούς Θεοσοφιστές, καί γνωστόν ἀπό τίς βιογραφικές μελέτες περί τοῦ Καζαντζάκη (βλ. J. ANDERSON, Reincarnation. A Study of the Human Soul in its Relation to Re-Birth, Evolution, Post-Mortem States, the Compound Nature of Man, Hypnotism, etc., The Lotus Publishing Company, San Francisco 1896, A. BESANT, Evolution of Life and Form, Theosophical Publishing Company, London-Benares 1900[2] κ.ἄ.).

[κστ] Ἡ ταυτόχρονη χρησιμοποίηση τῶν ἀριθμητικῶν καί σέ οὐδέτερο καί σέ ἀρσενικό γένος, φανερώνει τήν μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπου (κατά τόν «ἀσκητή») ταύτιση καί οὐσίας καί ὑποστάσεως (ὅπως διακρίνουν οἱ ἅγιοι Πατέρες στήν Τριαδολογία τήν ἔννοια τοῦ «οὐκ ἄλλο καί ἄλλο», γιά τήν οὐσία, καί τοῦ «ἄλλος καί ἄλλος», γιά τά Πρόσωπα· «Ἐκεῖ μέν γάρ ἄλλος καί ἄλλος, ἵνα μή τάς ὑποστάσεις συγχέωμεν: οὐκ ἄλλο δέ καί ἄλλο, ἕν γάρ τά τρία καί ταὐτόν τῇ θεότητι»· Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, PG 37,180B). Εἶναι φανερό ὅτι κανένα ἀπό τά δύο δέν ἰσχύει γιά τήν ὀρθόδοξη θεολογία, ἀλλά ὁ λογοτεχνικός καί νοητός «ἀσκητής», ἐδῶ, πλάθεται ἐξ ἴσου Μασόνος ...
μέ τόν Καζαντζάκη (πιστεύει εἰς τήν κατ’ οὐσίαν καί ὄχι κατά Τριαδικήν χάριν θεότητα τοῦ ἀνθρώπου). Ἡ διαφορά εἶναι ὅτι ὁ ἕνας εἶναι Γνωστικός ἐγκρατίτης (ὁ «ἀσκητής»), ἐνῶ ὁ ἄλλος (ὁ συνομιλητής Καζαντζάκης) εἶναι Γνωστικός «Καρποκρατιανός» ἤ «Νικολαΐτης», ὀπαδός τῶν ἡδονῶν.

[κζ] Φανερῶς πλατωνική καί γνωστική ἀντίληψη, ὅπως ἐκθέσαμε καί παραπάνω· κατά τόν πλατωνικό διάλογο «Γοργία» : «ἤκουσα τῶν σοφῶν ὡς νῦν ἡμεῖς τέθναμεν καί τό μέν σῶμά ἐστιν ἡμῖν σῆμα» (σ. σῆμα εἶναι τό μνῆμα).

[κη] Ἀντιθέτως, στήν ἀρχή ὁ «ἀσκητής» ἔλεγε ὅτι παλεύει μέ τόν Θεό, ἐννοώντας βεβαίως τόν θάνατο (ἀφοῦ ἀπέμεινε νά ἀντιστέκονται τά ἀπομεινάρια του, «μοῦ ἀπόμειναν ἀκόμα τά κόκαλα· αὐτά ἀντιστέκουνται»). Τώρα λέγει ὅτι ἀναμένει χαμογελῶν τόν θάνατο· ἄρα, ἡ τοποθέτηση τοῦ ἀσκητῆ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ταυτίζεται μέ τήν προσμονή τῆς μετά θάνατον βουδδικῆς ἀνυπαρξίας. Δέν ἐννοεῖται λοιπόν ἐδῶ ὡς πάλη μέ τόν Θεό κάποια ἁμαρτητική, ἐκ πάθους, ἤ ἔστω καί ἐκ συναρπαγῆς, «ἀντίσταση» τῆς ψυχῆς στή Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά προσμονή τοῦ θανάτου ὡς φυσικῆς λυτρώσεως. Ἄκρα διαστρέβλωση τοῦ ἀσκητικοῦ ὀρθοδόξου ἤθους, καί βεβαίως τῆς ἀνθρωπολογίας καί τῆς σωτηριολογίας.
[κθ] Ὁ Καζαντζάκης ἐπιγινώσκει γιά πολλοστή φορά, καθώς φαίνεται καί ἀπό ἄλλα γραπτά του, τήν ἐνοίκησή του ἀπό τόν ἑωσφόρο, τόν ὁποῖον ὀρθῶς συνδέει μέ τήν ἀγάπη τοῦ φθαρτοῦ κόσμου, καί «οὐδείς οἶδεν ἀνθρώπων τά τοῦ ἀνθρώπου εἰ μή τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου τό ἐν αὐτῷ» (πρβλ. Α΄ Κορ. 2,11). Ἡ δῆθεν ἐνοίκηση τοῦ ἑωσφόρου μαζί μέ τόν Θεό ἐντός τοῦ ἀνθρώπου, θυμίζει πολύ ἔντονα τήν καββαλιστική διδασκαλία (τοῦ Ἰσαάκ Λούρια) γιά παράλληλη ἐνοίκηση στοιχείων φωτός (Kellipot) καί στοιχείων δαιμονικῶν (Kellipot Nogah) ἐντός τοῦ κόσμου. Ἀναμένουμε νά δοῦμε ἀπό τούς ἐρευνητές, λοιπόν, καί μία μελέτη σχετικῶς μέ τό «Τό πρόσωπο τοῦ ἑωσφόρου στόν Νίκο Καζαντζάκη».

[λ] Ἄρα ὁ ἑωσφόρος, κατά τόν Καζαντζάκη, σχετίζεται κατά τόν λόγο τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως μέ τήν νεότητα καί «ξεθυμαίνει» μέ τό γῆρας.

[λα] Σωστή ἡ ἀποτύπωση τῆς περιφρονήσεως τῶν ἀσκητῶν πρός τόν «κόσμο», νοούμενον ὡς κοσμικό φρόνημα. Ὅμως οἱ ἀληθεῖς ἀσκητές, ἀπό ἔμπονη ἀγάπη πρός τούς συνανθρώπους ἔχουν ἀδιάπτωτη τήν προσευχή καί τήν ποικίλη πνευματική θυσία χάριν τοῦ κόσμου· χαρακτηριστικό τό ἐνδιαφέρον τοῦ Ὁσίου Μάρκου τοῦ Ἀθηναίου γιά τά τεκταινόμενα στόν κόσμο, μετά ἀπό ἐνενῆντα πέντε χρόνια αὐστηρῆς ἀπομονώσεως (βλ. τό ἐκτενές Συναξάρι του, τῆς 5ης Μαρτίου).
[λβ] Τήν ἀγνωμοσύνη του πρός τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος τόσο ἀγάπησε τόν κόσμο, ὥστε να δώσει τόν Υἱό Του ὡς ἱλασμό γιά τίς ἁμαρτίες μας, τήν ἐξέφρασε ὁ Καζ. πολλές φορές: «Δέν ντρέπεσαι Οὐρανέ, φτοῦ νά χαθῆς. Φιλότιμο δέν ἔχεις; μέ μιά μικρούλα καρυδόκουπα τ’ ἀνθρώπου νά τά βάνης;» [Ὀδύσσεια τοῦ Καζαντζάκη, Ραψωδία Ε΄, 170-178]. Ἡ αἰτία τῆς ἁμαρτίας δέν εἶναι ἡ ὡραιότης τοῦ κόσμου· τήν ὡραιότητα αὐτή τήν θαυμάζουν καί ὅλοι οἱ ἅγιοι ὡς ἀπόδειξη τῆς πανσοφίας καί ἀγαθότητος τοῦ Θεοῦ (πρβλ. Ρωμ. 1, 19.20)· ἡ παράχρηση τῶν φυσικῶν πραγμάτων εἶναι πού συνιστᾷ τήν ἁμαρτία.

https://www.impantokratoros.gr/69162895.el.aspx

Beria έγραψε: 22 Νοέμ 2020, 12:55 μότητα, ανησυχία. Σαν άνθρωπος που ρωτάει για το σπίτι του, που έχει μαλώσει μαζί του.
– Εργάζουνται. Υπεράνθρωπη προσπάθεια να δημιουργήσουν ένα κόσμο νέο. Βρήκα εδώ στη Ρώμη, μεγάλες ομοιότητες μεταξύ Μπολσεβισμού και Φασισμού.
Στράφηκε απότομα και με κοίταξε, σα να ’θελε να με τρυπήσει με το σκληρό, παράφορο μάτι του:
-Τι θέλετε να πείτε;
-Τούτο: Βρήκα κι εδώ και στη Μόσχα την ίδια αυστηρή, σκληρή υποιταγή του ατόμου στο σύνολο… Την ίδια πειθαρχία. Το ίδιο μίσος για τις μικρές ελευθερίες και την ίδια προσπάθεια να φτάσουν τη μεγάλη ελευθερία. Βρήκα ακόμα τον ίδιο φλεγόμενο ενθουσιασμό της νεότητας. Μονάχα στη Μόσχα και στη Ρώμη υπάρχουν αληθινοί νέοι… Οι Ρούσοι δε βρήκαν ακόμα μια πίστη βαθύτερη απο τις οικονομικές θεωρίες. Προπαγανδίζουν υπερβολικά το ματεριαλισμό. …[/b]

Ν. Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας, Ιταλία

Ενταξει, ας σκεφτουμε πως θα ηταν να εισαι καποιος που ενδιαφερεται γι αυτους τους πρωτογνωρους -ισμους το 1925, με το επιπεδο πληροφορησης εκεινης της εποχης και πολυ πριν γινει γνωστη η ωμοτητα τους.
Κι αλλοι λογοτεχνες γοητευτηκαν και τελικα εξαπατηθηκαν απο τους φασιστες, αλλα οταν το καταλαβαν ηταν πια πολυ αργα. Στην Ιταλια ο Πιραντελλο και στην Ισπανια ο Ουναμουνο, που ηταν και γνωριμος του Καζαντζακη.

Εκείνη, όμως, την ημέρα, τη 12η Οκτωβρίου 1936, όταν ο Καζαντζάκης είχε ήδη διασχίσει τα ισπανοπορτογαλικά σύνορα και βρισκόταν στο φασιστοκρατούμενο Κάθερες, στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου της Σαλαμάνκας, του δεύτερου σπιτιού του, ο φλογερός Βάσκος δεν άντεξε την υπεροψία, την αμετροέπεια και τις υπερφίαλες κορώνες απαξίωσης κατά Καταλανών και Βάσκων και υπέρ μιας θεόκλητης Ισπανίας που εκτόξευαν οι επιφανείς φασίστες και όταν ήρθε η ώρα της ομιλίας του, με την οποία έκλεισε η «σεμνή» τελετή, αφού χαρακτήρισε αμόρφωτους τους προλαλήσαντες, υπεραμύνθηκε της ενότητας της Ισπανίας και της μοναδικής πραγματικής αυτοκρατορίας: της «ισπανικής γλώσσας»..

Από εκείνη τη στιγμή μέχρι το θάνατό του, στις 31 Δεκεμβρίου του 1936 (λες και δεν άντεχε να δει το ξημέρωμα μιας νέας χρονιάς), ο Ουναμούνο θα ζήσει, με έντονα τα σημάδια της κατάθλιψης, απομονωμένος και υπό συνεχή παρακολούθηση στο σπίτι του στη Σαλαμάνκα.

Αν δεν είχαν συμβεί τα όσα συνέβησαν στην αίθουσα τελετών εκείνο το πρωινό του Οκτωβρίου, ίσως ο Καζαντζάκης να μην είχε την ευκαιρία, λίγες ημέρες αργότερα, στις 21 Οκτωβρίου, να πάρει μια από τις πιο συγκινητικές (και γνωστές) συνεντεύξεις της δημοσιογραφικής του καριέρας.

«Πάω κι έρχουμαι στο χινοπωρινό κήπο, απόξω από την εκκλησία Σάντα Μαρία ντε λος Καμπαλιέρος, και περιμένω να ’ρθει η ώρα να χτυπήσω την πόρτα του [Ουναμούνο]»,

γράφει ο Καζαντζάκης στο Ταξιδεύοντας, Ισπανία: (σελ. 155), εκφράζοντας εύγλωττα την αδημονία του να συναντήσει τον «τρομερό σκαντζόχοιρο». Δεν είναι η πρώτη φορά που θα συναντηθούν· ο Καζαντζάκης στο ίδιο βιβλίο (σελ. 156) κάνει αναφορά σε κάποια άλλη συνάντησή τους, «τώρα και λίγα χρόνια στη Μαδρίτη», δεν δίνει όμως περισσότερες λεπτομέρειες.
Η εν λόγω συνεύρεση, εικάζουμε, ότι έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του Κρητικού στην Ισπανία (τέλη 1932 – αρχές 1933), αλλά δεν ξέρουμε αν είχαν και σε εκείνη την περίσταση την ευκαιρία να συνομιλήσουν ή αν απλώς συνέπεσε να βρεθούν στον ίδιο χώρο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, μόλις επέστρεψε ο Καζαντζάκης από εκείνο το ταξίδι, άρχισε να δημοσιεύει στο περιοδικό Κύκλος το αφιέρωμά του στη «Σύγχρονη ισπανική λυρική ποίηση» (Απρίλιος 1933 – 1934) και στο τεύχος του Ιουνίου 1933 παρουσιάζει, μεταφρασμένα στα ελληνικά, ποιήματα του Βάσκου και ένα μικρό εισαγωγικό σημείωμα με βιογραφικά στοιχεία και σκέψεις του Ουναμούνο.

Όταν ο Καζαντζάκης διασχίζει, λοιπόν, το κατώφλι του σπιτιού του συγγραφέα που τρία χρόνια νωρίτερα αποκαλούσε «φανατικό προφήτη, όλο αγωνία και δύναμη» (Κύκλος, Απρίλιος 1933, σελ. 41), βλέπει έναν άνδρα με βήμα «κουρασμένο, σουρτό, γεροντίστικο» (Τ.Ι., σελ. 156). Ο καταβεβλημένος Ουναμούνο δεν θα βρει άλλη ευκαιρία να ανοίξει την καρδιά του και, σαν να είχε συνείδηση αυτού του γεγονότος, αφήνει μπροστά στον Καζαντζάκη να ξεχυθεί όλη η απελπισία, η αβάσταχτη πίκρα, αλλά και οι τύψεις του για τη συνεργασία με τους φασίστες:

«Στην κρίσιμη τούτη στιγμή που περνά η Ισπανία ήταν ανάγκη, έπρεπε να πάω με τους στρατιωτικούς. Αυτοί θα φέρουν την τάξη. […] Δεν έγινα, και μην ακούτε, δεξιός, δεν πρόδωκα την ελευθερία! […] Δεν είμαι φασιστής μήτε μπολσεβίκος. Είμαι μόνος!», (Τ.Ι., σελ. 159).

Η συνάντηση αυτή των δύο ανήσυχων πνευμάτων της ευρωπαϊκής διανόησης (καθώς και η εκ βαθέων εξομολόγηση του απελπισμένου ισπανού φιλοσόφου) είναι, σημειολογικά, ιδιαίτερα σημαίνουσα. Αν μελετήσει κανείς προσεκτικά το έργο τους, θα διαπιστώσει αμέσως τις κοινές τους πνευματικές καταβολές: η αγωνία, ως αναγκαίος όρος για τη βίωση της πίστης, του Κίρκεγκωρ (τον οποίο ο Ουναμούνο αποκαλούσε «αδελφό» του), η περί του Υπερανθρώπου θεωρία του Νίτσε και η «ζωτική ορμή» του Μπεργκσόν ως ένα είδος ενέργειας που διαπερνά όλο τον κόσμο, είναι μερικά μόνο από τα πολλά κοινά στοιχεία της σκέψης τους. Αυτό, όμως, που τους χαρακτηρίζει πιο πολύ, περισσότερο ακόμα και από τον ιδιότυπο πατριωτισμό τους («Πρέπει να ισπανοποιηθεί η Ευρώπη», κραύγαζε ο Ουναμούνο· «όσο πιο μακριά είμαστε από την πατρίδα μας, τόσο περισσότερο τη σκεφτόμαστε και τόσο περισσότερο, την αγαπάμε», ανταπαντούσε ο Καζαντζάκης), είναι οι ιδεολογικές τους μεταστροφές. Πνεύματα ανήσυχα, παθιασμένα μέχρι υπερβολής, άνθρωποι ασυμβίβαστοι, ζουν με ένταση τις αντιφάσεις τους: «[κ]ανένας νεοέλληνας λογοτέχνης δεν δούλεψε τόσο πολύ, όσο ο Καζαντζάκης, αλλά και κανένας δεν πέρασε από τόσες αναζητήσεις, μεταμορφώσεις και αναπροσαρμογές, χωρίς ποτέ να μπορέσει να σπάσει τον κλοιό της αμφιβολίας και του πεσσιμισμού, που έδερνε ολοχρονίς την αντιφατική του προσωπικότητα», σημείωνε το 1966 (σελ. 150, 151) ο Γ. Βαλέτας. Το ίδιο ισχύει και για τον Ουναμούνο, οι σχέσεις του οποίου με τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα της χώρας του χαρακτηρίζονταν από διαδοχικές «αλλαγές πορείας» και συνεχείς απογοητεύσεις, απογοητεύσεις που ο εκκεντρικός Βάσκος βίωνε κατά τρόπο τραγικό, δίχως μέτρο. Ήταν λογικό και επόμενο η στάση που κράτησαν απέναντι στις δυνάμεις των πραξικοπηματιών και στον ίδιο τον Φράνκο να προκαλέσει αρκετές και, εν πολλοίς, αναμενόμενες επικρίσεις. Το γεγονός ότι ο Ουναμούνο κατανοεί τον αδελφοκτόνο πόλεμο γιατί είναι «απόλυτη ανάγκη να επιβληθεί η τάξη» (ΤΙ, σελ. 159) ή ότι ο Καζαντζάκης χαρακτηρίζει τον Φράνκο, μετά τη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στις 22 Δεκεμβρίου 1936 ο αρχηγός των πραξικοπηματιών, «άνθρωπο αποφασισμένο και γαλήνιο, τέλειο όργανο της εποχής του», (Πετροπούλου, 1999), δεν μπορεί να εξηγηθεί τόσο με τις, έτσι και αλλιώς, δαιδαλώδεις ιδεολογικές κατασκευές των δύο ανδρών, όσο με το θαυμασμό που έτρεφε τόσο ο Βάσκος όσο και ο Κρητικός για τον αγώνα πέρα από τις ιδεολογίες, για τον αγώνα που αναδεικνύει το πάθος του Ανθρώπου να υπερνικήσει την τραγωδία της ύπαρξής του.
Όταν ο Καζαντζάκης συνάντησε τον Ουναμούνο, όταν βρέθηκαν αντίκρυ αυτά τα παθιασμένα με την ελευθερία ασυμβίβαστα πνεύματα, διαισθάνονταν, αλλά προτίμησαν να μην «δουν» το φρανκικό μεσαίωνα που ανέτελλε· βυθίστηκαν απλώς στη σπαρακτική μοναξιά τους, τη μοναξιά του ανθρώπου που ξέρει κατά βάθος πως, όσο και αν παλέψει με τους δαίμονές του, η ήττα είναι σίγουρη και η γεύση πικρή.

Επροκειτο περι κομμουνοσεξιστικου κτηνους.

Ο Καζαντζάκης αποδέχτηκε άκριτα όλα τα στερεότυπα για την επιφυλακτικότητα και την έλλειψη σεξουαλικότητας που τά-χα χαρακτήριζαν τους Αγγλοσάξονες, φτάνοντας λόγου χάριν μέχρι του σημείου να περιγράφει ευφάνταστα τις Αγγλίδες τουρίστριες που συναντά σε ένα bateau mouche [τουριστικό ποταμόπλοιο] στον Σηκουάνα ως «καμηλόπαρδες και σανιδοστηθάτες»