Αλεβίτες - Μπεκτασήδες - Κιζιλμπασήδες στον ελλαδικό χώρο

[Belisarius]

Σε αυτό το νήμα ας προσπαθήσουμε να συγκεντρώσουμε πληροφορίες για τα μνημεία και τη δράση των Σούφι στον ελλαδικό χώρο αλλά και ευρύτερο χώρο.

[Belisarius]

Ο Τεκές των Ασπρογείων ή αλλιώς άλλοτε Ιρενί Τεκές, ήταν ένας αλβανικός τεκές ιδρυμένος στο χωριό που σήμερα ονομάζεται Άνω Ασπρόγεια (παλαιότερα γνωστό ως Ιρενί) και βρίσκεται 21 χλμ. βορειοανατολικά των Φαρσάλων. Ο τεκές ιδρύθηκε το 1492, κατά την παράδοση από τον δερβίση Ντουρμπαλή από το Ικόνιο, σε έκταση που του παραχωρήθηκε πλησίον ενός μάλλον ερειπωμένου βυζαντινού ναού, αφιερωμένου στον Άγιο Γεώργιο. Ωστόσο η ονομασία μάλλον συσχετίζεται με τη λέξη ντουρμπές που σημαίνει «τάφος». Κατάλοιπα του χριστιανικού ναού βρίσκονται εντοιχισμένα και διατηρούνται και στη νέα χρήση.



Ο τεκές περιβαλλόταν από υψηλό και παχύ μαντρότοιχο, πολεμίστρες και πυργίσκους, με υπόγειες διόδους και μυστικές καταπακτές, ενώ διέθετε δευτερεύοντα οικήματα (αποθήκες, σιτοβολώνες, στάβλους κ.λπ.). Ο τεκές ήταν διάσημος σ΄ όλη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα και πλούσιος (είχε τσιφλίκια τα χωριά Ιρινί και Αρντουάν (σήμερα Ελευθεροχώρι) και τις πέριξ εκτάσεις τους).

Η παρακμή θα αρχίσει λόγω την εχθρικής πολιτικής του Κεμάλ Ατατούρκ προς τις αδελφότητες των Σούφι. Τα ηνία του τεκέ θα αναλάβουν, από τους Οθωμανούς Μεβλεβήδες, Αλβανοί Μπεκτασήδες και θα τον διατηρήσουν σε λειτουργία μέχρι και το 1973,όταν απεβίωσε ο 33ος και τελευταίος μπαμπάς ή μπουμπάς κατά την τοπική ονομασία.



Περιηγητές και λογοτέχνες, μεταξύ των οποίων και ο Ανδρέας Καρκαβίτσας (1892), περιέγραψαν τη λειτουργία του τεκέ και το ρόλο του στην θρησκευτική συνύπαρξη χριστιανών και μουσουλμάνων. Ο Καρκαβίτσας γράφει πως ο προϋπάρχων ναός του Αγίου Γεωργίου άνηκε στο καθολικό δόγμα. Ωστόσο ο ερευνητής Στεργιόπουλος ισχυρίζεται ότι προϋπήρχε βυζαντινό μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης το οποίο, επί Φραγκοκρατίας, αφιερώθηκε από Καθολικούς στον Άγιο Γεώργιο. Με βάση αυτή την εκδοχή, το όνομα της Αγίας Ειρήνης φέρεται να επέζησε ετυμολογικά στο κοντινό τοπωνύμιο – χωριό Ιρενί. Κατά τον αρχαιολόγο Frederick Hasluck το 1888 ο τεκές συντηρούσε 55 δερβίσηδες. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, σε κάποια επίσημη διέλευση βασιλέως ή πρωθυπουργού από την περιοχή, βρέθηκε να κατοικείται από 6 Αλβανούς υπερήλικους δερβίσηδες υπό τον ηγούμενό τους Κιαξήμ Μπαμπά και να εξυπηρετείται από προσωπικό άνω των 20 ατόμων. Το 1925 στον τεκέ κατέφυγαν πολλοί σημαίνοντες Αλβανοί, εχθρικά διακείμενοι προς τον Αλβανό βασιλέα Αχμέτ Ζώγου, ο οποίος τους καταδίωκε ως φιλικά προσκείμενους στον Φαν Νόλη, βρίσκοντας σ' αυτό, και εκ μέρους της ελληνικής πολιτείας, ευπρόσδεκτο άσυλο.

Σήμερα το διώροφο κτίσμα του τεκέ είναι εγκαταλελειμμένο και έχει υποστεί μεγάλες φθορές. Ωστόσο το τέμενος της μονής διατηρείται σε καλή κατάσταση όπως και κάποιοι τάφοι δερβίσηδων γύρω από αυτό.
Κατατοπιστικό βίντεο:

και επίσης:



Πληροφορίες από:
https://www.huffingtonpost.gr/entry/o-a ... 2f0a5e0f6d
https://www.archaiologia.gr/blog/2012/1 ... %83%CF%84/
Με στοιχεία από το αρχείο του πρώην δημάρχου Φαρσάλων Λάκη Βαϊρακλιώτη.

[Japetus]

To Πρώτο Τζεμ Εβί (Ευκτήριος Οίκος) των Αλεβιτών στο Μεγάλο Δέρειο

Είναι το πρώτο αναγνωρισμένο Τζεμ Εβί (σε χώρο εκτός τεκέ) στην Ελλάδα. Πρόκειται για το χώρο προσευχής των Αλεβιτών του ορεινού χωριού Μέγα Δέρειο στο νομό Έβρο, στα σύνορα με το Νομό Ροδόπης
http://www.zagalisa.gr/content/proto-tz ... ksithriske

[Beria]

Ωραίο θέμα. Συνεισφέρετε

[stavmanr]

Έρχεται ο Γράμμος σε 3 ...2....1....